Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến điều trị giảm đau do thoái hoá cột sống cổ bằng điện châm

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐIỀU TRỊ GIẢM ĐAU<br /> DO THOÁI HOÁ CỘT SỐNG CỔ BẰNG ĐIỆN CHÂM<br /> Nguyễn Thị Kim Ngân*, Phan Quan Chí Hiếu**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Hư khớp hay thoái hoá khớp là những bệnh của khớp và cột sống mạn tính có đau và biến<br /> dạng, không có biểu hiện viêm (1, 4). Đã có nhiều nghiên cứu áp dụng phương pháp điện châm cho kết quả tốt (2, 5, 7).<br /> Công trình nghiên cứu này được thực hiện để trả lời 2 câu hỏi (a) tỷ lệ thành công của phương pháp này khi áp<br /> dụng vào cộng đồng (b) những yếu tố có ảnh hưởng trên hiệu quả giảm đau của phương pháp này.<br /> Thiết kế nghiên cứu: Bệnh chứng trong nghiên cứu đoàn hệ, (3) thực hiện tại khoa YHCT-BV Q.5- TP.<br /> HCM, BV. YHCT- TP. HCM và BV. YHCT tỉnh Bến Tre, từ 7/2010 – 5/2011.<br /> Đối tượng tham gia nghiên cứu: 323 bệnh nhân (131 nam và 192 nữ). Các biến số theo dõi: Giới tính, thời<br /> gian mắc bệnh, số lần tái phát, các phương pháp đã điều trị, tình trạng kinh nguyệt (đối với nữ), bệnh lý kèm<br /> theo, sự hợp tác của bệnh nhân, tình trạng tập thể dục thể thao, thể bệnh YHCT, phương pháp điện châm, biên độ<br /> vận động cột sống cổ, thang điểm đau QDSA.<br /> Phương pháp tiến hành: Các số liệu được thu thập thông qua (a) việc phỏng vấn trực tiếp với bệnh nhân<br /> và gia đình (b) quan sát trực tiếp kỹ thuật điều trị (c) đối chiếu với hồ sơ bệnh án lưu. Số liệu được nhập bằng<br /> phần mềm Epi. Data. Xử lý số liệu bằng phần mềm Stata 10.<br /> Kết quả: Tỷ lệ giảm đau do thoái hóa cột sống cổ bằng điện châm trong lâm sàng thường ngày chiếm tỷ lệ<br /> khá cao 77,1%. Nghiên cứu đã tìm thấy các yếu tố: Giới tính, kinh nguyệt, các bệnh kèm theo, thể bệnh YHCT,<br /> sự hợp tác với thầy thuốc, chế độ điều trị, có ảnh hưởng đến hiệu quả giảm đau và sự liên quan có ý nghĩa thống<br /> kê (p0,05) giữa<br /> thành công giảm đau và yếu tố: nhóm tuổi, thời gian mắc bệnh, phương pháp điều trị, số lần tái phát bệnh, tập<br /> luyện TDTT, giữa nhóm bệnh hàn thấp và nhóm bệnh thận âm hư.<br /> Kết luận: Phương pháp điện châm có thể phổ biến rộng rãi tại các cơ sở điều trị YHCT, góp phần nâng cao<br /> hiệu quả điều trị và cải thiện cuộc sống cho những bệnh nhân thoái hóa cột sống cổ.<br /> Từ khoá: Điện châm, đau do thoái hóa cột sống cổ, QDSA.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> INFLUENCE FACTORS ON PAIN RELIEF OF ELECTROPUNCTURE IN CERVICAL ARTHROSIS<br /> Nguyen Thi Kim Ngan, Phan Quan Chi Hieu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 – 2012: 84– 89<br /> Background and aim: Osteoarthritis (OA) is a degenerative disorder of joints and vertebral column with<br /> pain and deformities without inflammation (1, 4) Many studies have demonstrated that electropuncture has good<br /> results in relieving pain of OA (2, 5, 7). This study was conducted for answering 2 questions: (a) what is the actual<br /> rate of good result in daily practice of community level; and (b) what are the influence factors on pain relief of this<br /> technique.<br /> <br /> <br /> <br /> Bệnh viện Quận 5, Tp.HCM<br /> Khoa Y học cổ truyền – Đại học Y Dược TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Kim Ngân, ĐT: 0918076237, Email: ngocngan2740@yahoo.com.vn<br /> <br /> <br /> <br /> 84<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Study design: A case-control cohort study was carried out at 2 Traditional Medicine (TM) hospitals of city<br /> level (HCM city and Ben Tre province), and 1 TM department of hospital of district level (Ho Chi Minh city)<br /> from 7/2010 to 5/2011.<br /> Participants: 323 patients (192 female and 131 male).<br /> Following variables: Gender, duration of disease prior admission; frequency of recurrence; treatments<br /> taken, menstrual cycle (in female), associated diseases; patient co-operation; exercises; TM clinical forms;<br /> technique of electropuncture; range motion of cervical spines; and QDSA scale of pain assessment.<br /> Data collected: The data were collected by (a) direct interview with patient and his (her) family members;<br /> (b) direct observation on electropuncture technique on the spot; and (c) cross-check with archives of hospital record<br /> of patients. Data were entered by Epi.Data, and analyzed by Stata.10.<br /> Results: Good recovery rate of electropuncture in daily practice was 77.1%. Influence factors on recovery<br /> rate were gender, menstrual cycles, associated diseases, TM clinical forms, patient co-operation, and regime of<br /> treatment (p0,05). No relation between the success of pain relief and age groups, duration of disease prior<br /> admission, treatments taken, frequency of recurrence, exercises. No relation between Cold Dampness and Yin<br /> Kidney Insufficiency groups.<br /> Conclusion: Electropuncture can be applied broadly in Traditional Medicine units for enhancing the<br /> treatment effects and improving life quality of cervical arthrosis patients.<br /> Key words: Electroacupuncture, electropuncture, pain of cervical arthrosis, QDSA scale.<br /> nghiên cứu chứng minh điện châm giảm đau<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> do THCSC cho kết quả tốt trên 75%(2,5,7).<br /> Hư khớp hay thoái hoá khớp là những bệnh<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> của khớp và cột sống mạn tính có đau và biến<br /> dạng, không có biểu hiện viêm.Tổn thương cơ<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> bản của bệnh là tình trạng thoái hoá của sụn<br /> Xác định tỉ lệ giảm đau của điện châm và các<br /> khớp và đĩa đệm (ở cột sống), phối hợp với<br /> yếu tố liên quan đến hiệu quả giảm đau thoái<br /> những thay đổi ở phần xương dưới sụn và<br /> hoá cột sống cổ bằng điện châm.<br /> màng hoạt dịch. Nguyên nhân chính của hư<br /> Mục tiêu cụ thể<br /> khớp là quá trình lão hoá và tình trạng chịu áp<br /> Xác định tỉ lệ giảm đau trong lâm sàng<br /> lực quá tải kéo dài của sụn khớp (đĩa đệm) (1, 4).<br /> thường ngày của thoái hóa cột sống cổ khi điều<br /> Không có thuốc điều trị quá trình thoái<br /> trị bằng điện châm.<br /> hoá, chỉ có thể điều trị triệu chứng, phục hồi<br /> Xác định mối liên quan giữa hiệu quả giảm<br /> chức năng và phòng bệnh bằng cách ngăn<br /> đau với các yếu tố: số lần tái phát bệnh, thời<br /> ngừa, hạn chế các tác động cơ giới quá mức ở<br /> gian mắc bệnh, sự hợp tác chặt chẽ giữa bệnh<br /> khớp và cột sống. Các biện pháp giáo dục,<br /> nhân và thầy thuốc, kỹ thuật châm cứu, thể<br /> nghỉ ngơi, chế độ ăn, tập luyện và các liệu<br /> bệnh, chế độ điều trị (nội trú, ngoại trú).<br /> pháp vật lý là những vấn đề quan trọng.<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Dùng các thuốc giảm đau và chống viêm, các<br /> biện pháp chỉnh hình, áp dụng ngoại khoa khi<br /> Thời gian tiến hành nghiên cứu: 01/7/2010 –<br /> cần thiết. Ngày nay điện châm được áp dụng<br /> 30/5/2011.<br /> rộng rãi trong điều trị và điều trị thành công<br /> Cỡ mẫu<br /> nhiều loại bệnh, đặc biệt bệnh mạn tính trong<br /> 323 bệnh nhân.<br /> đó có thoái hóa khớp. Có rất nhiều công trình<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> 85<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Công thức huyệt sử dụng trong nghiên cứu:<br /> Kiên ngoại du, hợp cốc, kiên ngung, phong trì,<br /> kiên tỉnh, đại chùy, hoa đà giáp tích (C1-C7)(5, 6)<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu bệnh chứng trong đoàn hệ (3).<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân đến khám và điều trị nội, ngoại<br /> trú thoái hoá cột sống cổ bằng điện châm tại<br /> khoa Đông y bệnh viện quận 5, bệnh viện Y Học<br /> Cổ Truyền thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện Y<br /> Học Cổ Truyền tỉnh Bến Tre từ ngày 01 tháng 7<br /> năm 2010 đến 30 tháng 5 năm 2011. Trong thời<br /> gian nghiên cứu, thỏa các tiêu chuẩn nhận vào,<br /> không có yếu tố loại trừ được mời vào tham gia<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> Tiêu chuẩn nhận vào<br /> Bệnh nhân đến khám và điều trị nội trú hoặc<br /> ngoại trú tại khoa YHCT bệnh viện quận 5, bệnh<br /> viện YHCT thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện<br /> YHCT Bến Tre được chẩn đoán bị thoái hoá cột<br /> sống cổ khi có các triệu chứng như: đau mỏi<br /> kiểu cơ học, đau tăng khi vận động, giảm khi<br /> nghỉ ngơi, hạn chế vận động cột sống cổ: khó<br /> cúi, ngửa, nghiêng, quay cổ, tiếng lắc rắc khi<br /> vận động cột sống. Kèm phim X quang hình ảnh<br /> thoái hóa. Nam, nữ (mọi lứa tuổi) chấp thuận<br /> tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân không thể giao tiếp được: bị câm<br /> hoặc điếc nặng và không biết chữ, bị tâm thần,<br /> không biết rành tiếng Việt…Vùng châm cứu bị<br /> lở loét. Bệnh nhân suy kiệt, yếu liệt toàn thân<br /> hoặc nửa người hoặc có những bệnh nặng khác<br /> kèm theo hoặc đang sử dụng thuốc giảm đau<br /> (NSAID, corticoid…) có ảnh hưởng đến hiệu<br /> quả nghiên cứu.<br /> <br /> Chọn kim dài 4,5cm châm qua da, vê kim để<br /> tìm cảm giác đắc khí sau đó gắn máy điện châm.<br /> Dùng máy điện châm dạng xung gai nhọn 2<br /> pha, năng lượng chạy máy 10mA, cường độ<br /> xung 1 - 100µA, tần số kích thích 3 - 40Hz. Trước<br /> hết phải kích thích với cường độ thấp nhất rồi từ<br /> từ tăng cường độ lên tới mức bệnh nhân chịu<br /> được cường độ kích thích đó.<br /> Thời gian lưu kim 20 phút trong mỗi lần<br /> châm.<br /> <br /> Tiêu chuẩn theo dõi<br /> Bệnh nhân chọn nghiên cứu được khám ghi<br /> chép chi tiết vào phiếu theo dõi. Được theo dõi<br /> liên tục và đánh giá sau mỗi 5 ngày.<br /> <br /> Tiêu chuẩn đánh giá<br /> Thước đo biên độ vận động cột sống cổ.<br /> Thang 10 điểm.<br /> Bảng câu hỏi QDSA (Questionnaire Douleur<br /> de St. Antoine).<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Đánh mã bộ câu hỏi. Nhập số liệu bằng<br /> phần mềm Epi. Data. Xử lý số liệu bằng phần<br /> mềm Stata 10. Trình bày số liệu bằng phần mềm<br /> Microsoft Word.<br /> <br /> Phân tích số liệu<br /> Mô tả: bằng tần số và tỷ lệ (%). Phân tích:<br /> dùng OR với khoảng tin cậy (KTC) 95%, tính<br /> trung bình và xác định sự khác biệt giữa các<br /> yếu tố.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Tần số và tỷ lệ các biến số theo dõi<br /> Nội dung<br /> Giới tính<br /> <br /> Đặc tính của mẫu<br /> nghiên cứu<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> <br /> 86<br /> <br /> Nam<br /> Nữ<br /> < 40 tuổi<br /> 40 tuổi - 60 tuổi<br /> > 60 tuổi<br /> Lao động nặng<br /> Không lao động nặng<br /> <br /> Tần số (n = 323)<br /> 131<br /> 192<br /> 42<br /> 228<br /> 53<br /> 82<br /> 108<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 40,6<br /> 59,4<br /> 13<br /> 70,6<br /> 16,4<br /> 25,4<br /> 33,4<br /> <br /> Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nội dung<br /> Đặc tính về các<br /> yếu tố khảo sát<br /> bệnh<br /> <br /> Thời gian mắc bệnh<br /> Các phương pháp đã điều trị<br /> <br /> Số lầnTái phát<br /> Kinh nguyệt<br /> Các bệnh kèm theo<br /> Tập luyện TDTT<br /> <br /> Thể bệnh<br /> Sự hợp tác của bệnh nhân<br /> Chế độ điều trị<br /> Kỹ thuật điền châm<br /> <br /> Bảng 2. So sánh trung bình điểm triệu chứng cơ<br /> năng sau các ngày điều trị.<br /> Nội dung(n=323)<br /> Trước điều trị<br /> Sau 5 ngày<br /> Sau 10 ngày<br /> Sau 15 ngày<br /> Sau 20 ngày<br /> <br /> Trung bình<br /> 43,7±13,8<br /> 24,7±12,6<br /> 15,7±10,4<br /> 6,3±7,5<br /> 1,2±4<br /> <br /> P<br />