Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
KHAÛO SAÙT GIAÙ TRÒ TRUNG VÒ CUÛA ALPHA FETOPROTEIN (AFP)<br />
TRONG HUYEÁT THANH CUÛA THAI PHUÏ ÔÛ 3 THAÙNG GIÖÕA THAI KYØ<br />
Ñoã Thò Thanh Thuûy*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Saøng loïc vaø chaån ñoaùn tröôùc sinh nhaèm phaùt hieän caùc tröôøng hôïp di taät baåm sinh ngaøy caøng ñöôïc<br />
quan taâm ôû nhieàu nöôùc, ñaëc bieät ôû caùc nöôùc phaùt trieån. Ñeå goùp phaàn tieán tôùi xaây döïng chöông trình saøng<br />
loïc tröôùc sinh nhaèm phaùt hieän sôùm caùc thai phuï coù nguy cô sinh con bò caùc dò taät, chuùng toâi khaûo saùt caùc<br />
giaù trò trung vò cuûa moät soá chæ soá sinh hoaù nhö AFP, free beta hCG vaø uE3 trong huyeát thanh thai phuï ôû 3<br />
thaùng giöõa cuûa thai kyø. Böôùc ñaàu thöïc hieän vôùi 607 thai phuï coù soá tuaàn tuoåi cuaû thai nhi töø 14 tuaàn cho<br />
ñeán 22 tuaàn vaø xaùc ñònh trung vò cuûa AFP taïi moãi khoaûng tuaàn tuoåi cuûa thai nhi.<br />
<br />
SUMMARY<br />
STUDY ON MEDIAN OF ALPHA FETOPROTEIN IN PREGNANT WOMEN’SERA<br />
AT SECOND – TRIMESTER<br />
Do Thi Thanh Thuy * Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 179 – 182<br />
<br />
Prenatal screening and diagnosis for detection of inherited informality is now concerned in many<br />
countries, especialy in the developed ones. For establishing a prenatal screening program, we have<br />
studied on median of AFP in 607 pregnant women’sera at second-trimester with gestational age from 14<br />
to 22.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Caùc phöông phaùp ñònh löôïng α fetoprotein (AFP)<br />
trong huyeát thanh cuûa thai phuï luoân ñöôïc coi nhö<br />
moät trong caùc xeùt nghieäm saøng loïc tröôùc sinh coù vai<br />
troø quan troïng trong vieäc phaùt hieän caùc dò taät baát<br />
thöôøng, chaúng haïn hoäi chöùng Down, khieám khuyeát<br />
oáng thaàn kinh trong 3 thaùng giöõa cuûa thai kyø(1,4).ø<br />
Trong hôn 2 thaäp nieân qua, taïi nhieàu nöôùc treân<br />
theá giôùi, ñaëc bieät ôû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Anh vaø<br />
Hoa kyø, caùc loaïi xeùt nghieäm saøng loïc nhö AFP, double<br />
test, triple test vaø quadrupt test… ñöôïc söû duïng roäng<br />
raõi phuïc vuï chöông trình saøng loïc tröôùc sinh, nhôø vaäy<br />
maø tæ leä treû bò caùc dò taät baåm sinh nhö hoäi chöùng<br />
Down, nöùt ñoát soáng, voâ soï… khi sinh ra ñaõ giaûm haún<br />
nhôø caùc tieán boä trong chöông trình saøng loïc vaø chaån<br />
ñoaùn tröôùc sinh [3], [6].<br />
ÔÛ Vieät Nam, hieän nay môùi chæ coù moät soá trung<br />
taâm y teá aùp duïng ñònh löôïng AFP trong huyeát thanh<br />
meï, tuy nhieân cuõng khoâng ñöa ra ñöôïc keát luaän veà<br />
<br />
nguy cô cuûa vieäc ñònh löôïng AFP. Ñeå tieán tôùi goùp<br />
phaàn vaøo vieäc xaây döïng chöông trình saøng loïc tröôùc<br />
sinh, chuùng toâi thöïc hieän böôùc ñaàu khaûo saùt trò soá<br />
AFP trong huyeát thanh thai phuï ôû moät soá tænh thaønh<br />
phía nam.<br />
Muïc tieâu nghieân cöùu<br />
- Khaûo saùt vaø xaùc ñònh giaù trò trung vò cuûa AFP<br />
trong huyeát thanh thai phuï ôû 3 thaùng giöõa thai kyø<br />
<br />
taïi moät soá tænh phía Nam<br />
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br />
Choïn maãu<br />
607 phuï nöõ coù thai töø tuaàn tuoåi thöù 14 ñeán tuaàn<br />
thöù 22 thoûa maõn caùc yeâu caàu sau:<br />
9ôû moïi löùa tuoåi<br />
9Caân naëng töø 40kg ñeán 60kg<br />
9Coù moät thai<br />
9Khoâng coù tieàn söû nhö saåy thai lieân tieáp, ñaõ<br />
<br />
* Boä moân Sinh Hoùa - Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM<br />
<br />
179<br />
<br />
töøng sinh con bò hoäi chöùng Down, nöùt ñoát<br />
soáng...<br />
9Khoâng bò tieåu ñöôøng.<br />
Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Laáy maùu choáng ñoâng, taùch huyeát thanh sau 2 ñeán<br />
4h, caát giöõ maãu ôû –30oC.<br />
Tieán haønh ñònh löôïng AFP trong huyeát thanh<br />
baèng kyõ thuaät ELISA vôùi boä thuoác thöû cuûa haõng<br />
Gamma, Bæ.<br />
Nguyeân taéc ñònh löôïng AFP trong huyeát thanh<br />
cuûa thai phuï laø test ELISA keïp chaû (ELISA sandwich):<br />
Caùc gieáng ñöôïc phuû khaùng theå khaùng AFP baát ñoäng.<br />
sau khi uû vôùi huyeát thanh chöùa AFP vaø röûa caùc thaønh<br />
phaàn khoâng gaén vôùi khaùng theå khaùng AFP, theâm<br />
thaønh phaàn coäng hôïp goàm khaùng theå khaùng AFP ñôn<br />
doøng ñaëc hieäu vaø HRP, phöùc hôïp môùi taïo thaønh laø<br />
Anti-AFP IgG cuûa thoû *AFP* Coäng hôïp cuûa<br />
khaùng AFP cuûa chuoät vôùi peroxidase<br />
Caùch tieán haønh<br />
<br />
Huyeát thanh ñöôïc pha loaõng ½. Treân moät plate<br />
coù 96 gieáng ñaõ ñöôïc phuû khaùng theå khaùng AFP, cho<br />
100μl caùc noàng ñoä hieäu chuaån khaùc nhau töø 0 cho<br />
ñeán 270 I.U/ml laàn löôït vaøo caùc gieáng töø B1 cho ñeán<br />
H1, gieáng A1 laøm oáng traéng (Blank). Sau ñoù cho<br />
100μl caùc maãu huyeát thanh ñaõ pha loaõng vaøo caùc<br />
gieáng tieáp theo. Phuû plate baèng lôùp phim moûng, uû 1<br />
giôø ôû 37oC, sau ñoù röûa toaøn boä caùc gieáng 4 laàn baèng<br />
dung ñòch röûa pha loaõng. Tieáp tuïc cho vaøo taát caû caùc<br />
gieáng 100μl coäng hôïp anti-AFP peroxidase ngoaïi tröø<br />
gieáng A1, uû 1 giôø trong 37oC vaø laïi röûa nhö treân sau 1<br />
giôø uû. Cho 100 μl dung dòch TMP vaøo taát caû caùc gieáng,<br />
uû 10 phuùt ôû nhieät ñoä phoøng vaø cho theâm 100μl dung<br />
dòch ngöøng phaûn öùng.<br />
Ñoïc keát quaû<br />
<br />
Ño ñoä haáp thuï ôû böôùc soùng 450nm vaø böôùc soùng<br />
tham khaûo 690nm trong voøng 15 phuùt sau khi phaûn<br />
öùng ngöøng cuûa 7 noàng ñoä hieäu chuaån töø 4 cho tôùi<br />
270I.U/ml vaø taát caû caùc maãu huyeát thanh khaùc. Duøng<br />
phaàn meàm Ascent Software ñeå veõ bieåu ñoà chuaån vaø<br />
<br />
180<br />
<br />
tính ra noàng ñoä cuûa caùc maãu huyeát thanh.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br />
Toång soá maãu<br />
Toång soá coù 607 maãu huyeát thanh vôùi caùc tuaàn<br />
tuoåi thai ñöôïc xaùc ñònh baèng sieâu aâm (döïa vaøo ño<br />
ñöôøng kính löôõng ñænh) vaø duøng phaàn meàm Gamma<br />
(The Gamma Software) ñeå coù ñöôïc soá tuaàn tuoåi cuûa<br />
thai nhi nhö sau:<br />
14 tuaàn tuoåi (töø 13 tuaàn 3 ngaøy cho ñeán 14 tuaàn<br />
3 ngaøy): 32 tröôøng hôïp<br />
15 tuaàn tuoåi (töø 14 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 15 tuaàn<br />
3 ngaøy) : 78 tröôøng hôïp<br />
16 tuaàn tuoåi (töø 15 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 16 tuaàn<br />
3 ngaøy): 87 tröôøng hôïp<br />
17 tuaàn tuoåi töø 16 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 17 tuaàn 3<br />
ngaøy): 85 tröôøng hôïp<br />
18 tuaàn tuoåi (töø 17 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 18 tuaàn<br />
3 ngaøy): 92 tröôøng hôïp<br />
19 tuaàn tuoåi (töø 18 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 19 tuaàn<br />
3 ngaøy): 82 tröôøng hôïp<br />
20 tuaàn tuoåi (töø 19 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 20 tuaàn<br />
3 ngaøy): 74 tröôøng hôïp<br />
21 tuaàn tuoåi (töø 20 tuaàn 4 ngaøy cho ñeán 21 tuaàn<br />
3 ngaøy): 77 tröôøng hôïp<br />
Caùc giaù trò trung vò cuûa tuoåi thai vaø<br />
AFP ñöôïc tính theo phaàn meàm<br />
staticstica<br />
Median cuûa tuoåi<br />
thai<br />
(tuaàn)<br />
14,21<br />
15,20<br />
16,02<br />
17,05<br />
18,05<br />
19,09<br />
20,09<br />
21<br />
<br />
Median cuûa AFP<br />
(I.U/ml)<br />
<br />
N (soá thai phuï)<br />
<br />
26,10<br />
34,22<br />
40,77<br />
53,17<br />
58,69<br />
75,19<br />
77,71<br />
100<br />
<br />
32<br />
78<br />
87<br />
85<br />
92<br />
82<br />
74<br />
77<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
AFP vaø tuoåi thai<br />
Sô ñoà bieåu thò moái lieân quan giöõa tuoåi thai vaø giaù trò trung vò cuûa AFP<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Alpha Fetoprotein (AFP) trong huyeát thanh thai<br />
phuï taêng ôû 3 thaùng giöõa cuûa thai kyø coù lieân quan ñeán<br />
khuyeát taät oáng thaàn kinh cuûa thai nhi vaø ngöôïc laïi<br />
cuõng trong thôøi kyø naøy neáu huyeát thanh thai phuï coù<br />
AFP giaûm cuøng vôùi taêng hCG vaø uE3 thaáp laïi lieân<br />
quan ñeán sinh con bò hoäi chöùng Down. AFP, moät loaïi<br />
glycoprotein coù troïng löôïng phaân töû khoaûng 70000,<br />
laàn löôït ñöôïc toång hôïp ôõ tuùi noaõn, ñöôøng tieâu hoùa vaø<br />
gan trong quaù trình phaùt trieån cuûa phoâi thai. Bình<br />
thöôøng, AFP coù noàng ñoä cao trong huyeát thanh cuûa<br />
thai nhi, ñaït tôùi ñænh cao luùc 14 tuaàn tuoåi sau ñoù giaûm<br />
daàn. Cô cheá moät löôïng nhoû AFP töø maùu thai nhi vaøo<br />
trong nöôùc oái thì chöa ñöôïc roõ, nhöng cuõng coù giaû<br />
thieát cho raèng coù theå AFP vaøo nöôùc oái töø nguoàn nöôùc<br />
tieåu cuûa thai nhi vaø hieän töôïng thaám qua lôùp bieåu bì<br />
chöa tröôûng thaønh. Sau ñoù AFP töø nöôùc oái qua nhau<br />
thai vaøo maùu meï vôùi noàng ñoä raát thaáp nhöng coù theå<br />
ño löôøng ñöôïc. AFP trong huyeát thanh meï taêng nhieàu<br />
töø tuaàn thöù 7 cuûa thai kyø cho ñeán tuaàn thöù 32, sau ñoù<br />
giaûm daàn[2,7]. Nhö vaäy giaù trò bình thöôøng cuûa AFP<br />
trong nöôùc oái hay trong huyeát thanh thai phuï thay<br />
<br />
ñoåi tuøy theo tuaàn tuoåi cuûa thai nhi. Vieäc ño noàng ñoä<br />
cuûa AFP trong nöôùc oái ñeå phaùt hieän caùc tröôøng hôïp<br />
thai nhi bò khuyeát taät oáng thaàn kinh ñaõ ñöôïc aùp duïng<br />
töø laâu ñoái vôùi nhöõng thai phuï coù con ñaàu bò dò taät oáng<br />
thaàn kinh. Nhöng vieäc choïc oái naøy cuõng chæ phaùt hieän<br />
ñöôïc khoaûng 10% treû bò dò taät, coøn 90% thuoäc veà ñöùa<br />
con ñaàu, vì vaäy vieäc choïc oái ñeå ño AFP trôû neân khoâng<br />
thöïc teá trong saøng loïc, vaø ngöôøi ta ñaõ thay theá ño AFP<br />
trong huyeát thanh meï trong caùc nghieân cöùu saøng loïc<br />
phuï nöõ coù thai ôû qui moâ lôùn. Söï thay ñoåi veà noàng ñoä<br />
AFP trong huyeát thanh meï ôû 3 thaùng giöûa thai kyø ñaõ<br />
ñöôïc moâ taû vaø ñöôïc söû duïng trong caùc xeùt nghieäm<br />
saøng loïc tröôùc sinh raát phoå bieán ôû caùc nöôùc phaùt trieån.<br />
Tröôùc naêm 1980, saøng loïc hoäi chöùng Down bò haïn<br />
cheá vì ngoaøi ño caùc chæ soá sinh hoùa lieân quan thì vieäc<br />
xaùc ñònh tuoåi thai phuï thuoäc vaøo lôøi khai cuûa thai phuï<br />
veà ngaøy ñaàu kyø kinh cuoái, nhöõng thoâng tin naøy<br />
thöôøng sai leäch daãn tôùi xaùc ñònh tuoåi thai sai laøm cho<br />
tæ leä thai phuï bò choïc oái taêng nhieàu laàn. Ngaøy nay haàu<br />
heát caùc beänh vieän phuï saûn ñeàu sieâu aâm ñeå xaùc ñònh<br />
tuoåi thai nhaèm haïn cheá vieäc ñònh sai tuoåi thai, daãn<br />
ñeán xaùc ñònh nguy cô sai. Vieäc saøng loïc chính xaùc vaø<br />
<br />
181<br />
<br />
hieäu quaû phuï thuoäc vaøo vieäc xaùc laäp neân caùc giaù trò<br />
trung vò cuûa caùc chæ soá sinh hoùa AFP; free bata hCG<br />
vaø uE3 ôû thai phuï. Ñeå coù theå thöïc hieän ñöôïc chöông<br />
trình saøng loïc tröôùc sinh, soá lieäu veà trung vò cuûa caùc<br />
chæ soá sinh hoùa trong huyeát thanh thai phuï bình<br />
thöôøng phaûi ñöôïc xaùc ñònh, caùc chæ soá bình thöôøng<br />
naøy ñöôïc thieát laäp döïa vaøo daân soá ñöôïc saøng loïc. Vôùi<br />
phaàn meàm xaùc ñònh nguy cô, thai phuï seõ ñöôïc ñaùnh<br />
giaù nguy cô döïa vaøo caû caùc yeáu toá tuoåi meï, caùc chæ soá<br />
sinh hoùa cuõng nhö caân naëng cuûa meï, chuûng toäc, ña<br />
thai hay ñôn thai vaø tình traïng meï bò tieåu ñöôøng phuï<br />
thuoäc Insulin[6]. Do vaäy böôùc ñaàu tieân chuùng toâi khaûo<br />
saùt giaù trò AFP ôû thai phuï bình thöôøng trong 3 thaùng<br />
giöõa cuûa thai kyø<br />
Vôùi 607 tröôøng hôïp chia vaøo 8 khoaûng tuaàn tuoåi,<br />
töø khoaûng tuaàn thöù 14 ñeán tuaàn thöù 21, khoaûng tuaàn<br />
14 coù soá löôïng thai phuï ít nhaát laø 32 vaø khoaûng tuaàn<br />
18 laø nhieàu nhaát coù 92 ca vôùi caùc giaù trò trung vò AFP<br />
cuûa moãi ñoä tuaàn tuoåi. So saùnh veà soá lieäu vôùi moät soá<br />
caùc baùo cuûa nöôùc ngoaøi, chuùng toâi thaáy caùc giaù trò<br />
trung vò cuûa AFP theo tuaàn tuoåi coù cao hôn so vôùi soá<br />
lieäu cuûa Haøn quoác (khoaûng 10%) ôû caùc tuaàn tuoåi töø 17<br />
trôû leân, vaø ngang baèng hay thaáp hôn chuùt ít (5%) so<br />
vôùi soá lieäu cuûa Myõ[5]. Nhöng ñaây laø caùc soá lieäu cuûa<br />
töøng trung taâm khaùc nhau seõ cho ra caùc soá lieäu khaùc<br />
nhau do phöông phaùp xaùc ñònh vaø daân soá maø hoï saøng<br />
loïc. Duø sao ñaây cuõng laø keát quaû ban ñaàu vôùi soá lieäu coøn<br />
ít neân chöa theå coù caùc keát luaän ñaày ñuû veà soá lieäu cuûa<br />
AFP ôû thai phuï trong 3 thaùng giöõa cuûa thai kyø naøy.<br />
Chuùng toâi seõ tieán haønh tieáp tuïc vôùi soá löôïng cao hôn<br />
ñeå coù ñöôïc caùc soá lieäu thoaû ñaùng.<br />
<br />
182<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Ñeå tieán tôùi thöïc hieän chöông trình saøng loïc tröôùc<br />
sinh cho hoäi chöùng Down vaø caùc dò taät baåm sinh, vieäc<br />
khaûo saùt vaø thieát laäp trung vò cho caùc chæ soá sinh hoùa<br />
AFP, hCG vaø uE3 ôû huyeát thanh cuûa thai phuï ôû 3<br />
thaùng giöõa cuûa thai kyø laø raát caàn thieát. Böôùc ñaàu khaûo<br />
saùt caùc giaù trò trung vò öùng vôùi caùc tuaàn tuoåi thai töø töø<br />
14 cho ñeán tuaàn thöù 21 laø phuø hôïp, ñaùp öùng yeâu caàu<br />
cuûa chöông trình saøng loïc, caàn thöïc hieän vôùi soá lieäu<br />
nhieàu hôn vaø roäng raõi hôn.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1.<br />
<br />
2.<br />
<br />
3.<br />
<br />
4.<br />
<br />
5.<br />
<br />
6.<br />
<br />
7.<br />
<br />
Haddow J E, Palomaki G E, Knight G J, Williams J at<br />
al (1992); Prenatal screening for Down Syndrome with<br />
use maternal serum markers; The new England<br />
Journal of medicine, vol 327. No 9, p588-593.<br />
Gardosi J, Mongelli (1993); Risk assessment adjusted<br />
for gestational age in meternal serum screening for<br />
Down syndrome; BMJ volume 306 5June 1993: 15091511.<br />
Lesin J; Skrablin; et al (2003), Screening for Down<br />
syndrome using triple marker testing in the second<br />
trimester of pregnancy; Lijec Vjesn, Mar-Apr; 125 (34): 55-60.<br />
Wald N J, Hackshaw A K, Geage L M (2000), Assay<br />
precision of serum α fetoprotein in antenatal screening<br />
for neural tube defects and Down’s syndrome. Journal<br />
Med Screen 2000; 7: 74-77.<br />
Petter A.B; Jonathan M.C; Collins R (1997); Medians<br />
for second-trimester maternal serum AFP, hCG and<br />
uE3; differences between races or ethenic groups;<br />
Clinical Chemistry 43, N.2; 333-337.<br />
Stojilkovic-Mikic T, Rodeck CH (2003); Screening for<br />
chromosomal anomalies: first or second trimester,<br />
biochemical or ultrasound?; Ann Acad Med Singapore.<br />
Sep; 32:583-8.<br />
Van Lith, Beekhuis J R, Loon A J at al (1991), α<br />
Fetoprotein in fetal serum, amniotic fluid and<br />
maternal serum; Prenatal diagnosis, vol 11, 625-628.<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
