Khảo sát tình hình sử dụng máu trong phẫu thuật tim Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG MÁU<br /> TRONG PHẪU THUẬT TIM BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Bùi Quốc Thắng*, Lâm Việt Triều*, Đỗ Trung Dũng*, Trần Mạnh Trí*, Phạm Thọ Tuấn Anh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tổng quan: Sử dụng máu trong phẫu thuật tim là một vấn đề quan trọng tại các trung tâm tim mạch. Việc<br /> chỉ định, điều trị hợp lý mang lại kết quả điều trị tốt. Mục tiêu: Khảo sát việc sử dụng các chế phẩm của máu và<br /> các yếu tố liên quan.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Tổng hợp số liệu từ các bệnh nhân được phẫu thuật tim có sử dụng tuần hoàn<br /> ngoài cơ thề.<br /> Kết quả: 91% bệnh nhân có truyền máu (tổng cộng sử dụng 454 đơn vị hồng cầu lắng), phân tích nhóm<br /> gồm 14 bệnh nhân truyền máu nhiều đã sử dụng hết 212 đơn vị hồng cầu lắng, thấy thời gian chạy máy trung<br /> bình 165 phút; có tới 41,76% bệnh nhân chỉ cần truyền 120 l/p, huyết áp 10mg/dl (trường hợp truyền nhiều nhất là 14<br /> đơn vị hồng cầu lắng); 89,28% các trường hợp có<br /> chỉ định truyền máu được truyền hồng cầu lắng<br /> (bảng 2).<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 2: Kết quả khảo sát truyền hồng cầu lắng<br /> Trước mổ<br /> <br /> Trong mổ Sau mổ<br /> <br /> Tổng<br /> cộng<br /> 91<br /> 454<br /> 24<br /> 4.54<br /> <br /> Số ca<br /> 2<br /> 20<br /> 86<br /> Số lượng<br /> 8<br /> 63<br /> 383<br /> Nhiều nhất<br /> 6<br /> 9<br /> 24<br /> Trung bình<br /> 0.08<br /> 0.63<br /> 3.83<br /> Có chỉ định<br /> 8<br /> 57<br /> 56<br /> Rối loạn<br /> 77<br /> 98<br /> đông máu<br /> Truyền hồng cầu lắng khi Hct >=30% & Hb>=10mg/dl<br /> Số ca<br /> 1<br /> 2<br /> 36<br /> Số lượng<br /> 6<br /> 7<br /> 103<br /> Nhiều nhất<br /> 6<br /> 4<br /> 14<br /> <br /> Có 38 trường hợp (41,76% các trường hợp<br /> truyền máu) có tổng lượng hồng cầu lắng cần<br /> truyền =5<br /> đơn vị hồng cầu lắng, đặc biệt (biểu đồ 2) chỉ có 14<br /> trường hợp (15,38% các trường hợp truyền máu)<br /> truyền >= 10 đơn vị hồng cầu lắng nhưng đã sử<br /> dụng hết 212 đơn vị (46,5%) trong tổng lượng<br /> máu sử dụng cho 100 trường hợp, trung bình mỗi<br /> bệnh nhân trong nhóm này dung tới 15,14 đơn vị<br /> hồng cầu lắng (bảng 3).<br /> Phân tích các yếu tố liên quan thì nhận thấy<br /> 35,7% là bệnh lý van tim, 35,7 % là bệnh lý mạch<br /> vành; tất cả các trường hợp phẫu thuật bệnh lý<br /> động mạch chủ trong nghiên cứu đề có lượng<br /> hồng cầu lắng cần truyền >=10 đơn vị; thời gian sử<br /> dụng tuần hoàn ngoài cơ thể trung bình 165 phút<br /> (trong khi nhóm truyền 22 %).<br /> Bảng 3: Khảo sát các yếu tố liên quan trong các<br /> trường hợp có truyền máu<br /> Số ca<br /> Tổng số<br /> Tuổi<br /> Nữ<br /> Bẩm sinh<br /> Van<br /> Động mạch chủ<br /> <br /> ≤ 2 đơn vị ≥ 5 đơn vị ≥ 10 đơn vị<br /> 38<br /> 29<br /> 14<br /> 68<br /> 302<br /> 212<br /> 47.1<br /> 55.75<br /> 61.78<br /> 25<br /> 16<br /> 8<br /> 7<br /> 1<br /> 0<br /> 26<br /> 14<br /> 5<br /> 0<br /> 2<br /> 2<br /> <br /> Mạch vành<br /> Khác<br /> van + vành<br /> van + động mạch<br /> chủ<br /> Hồng cầu lắng<br /> Huyết tương<br /> Tiểu cầu<br /> Thời gian mổ<br /> Chạy máy<br /> Ngưng tim<br /> Hct trước-sau mổ<br /> Hct sau mổ - ICU<br /> Hct trước mổ - ICU<br /> Hb trước-sau mổ<br /> Hb sau mổ - ICU<br /> Hb trước mổ - ICU<br /> Mổ lại<br /> <br /> ≤ 2 đơn vị ≥ 5 đơn vị ≥ 10 đơn vị<br /> 4<br /> 7<br /> 4<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 3<br /> 2<br /> 0<br /> 1.8<br /> 0.2<br /> 0.06<br /> 3:51<br /> 1:39<br /> 1:36<br /> -0.227<br /> 0.105<br /> -0.159<br /> -0.216<br /> 0.054<br /> -0.191<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 10.4<br /> 5.5<br /> 2.2<br /> 5:18<br /> 2:26<br /> 1:50<br /> -0.256<br /> 0.062<br /> -0.225<br /> -0.235<br /> 0.034<br /> -0.226<br /> 4<br /> <br /> 0<br /> 15.14<br /> 8.85<br /> 3.57<br /> 5:55<br /> 2:45<br /> 2:04<br /> -0.321<br /> 0.125<br /> -0.247<br /> -0.303<br /> 0.098<br /> -0.248<br /> 2<br /> <br /> Phân tích và so sánh 2 nhóm bệnh nhân có<br /> và không có truyền hồng cầu lắng (bảng 4) nhận<br /> thấy, ở những bệnh nhân không truyền máu có<br /> thời gian sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể trung<br /> bình 74 phút (ngưng tuần hoàn 52 phút), trong<br /> khi ở nhóm truyền máu thời gian lần lượt là 119<br /> phút và 91 phút; tỉ lệ phần trăm thay đổi Hct và<br /> Hb ở 2 nhóm là tương đương nhau. Các trường<br /> hợp không truyền máu bao gồm bệnh bẩm sinh<br /> và bệnh van tim.<br /> Bảng 4: Đánh giá các yếu tố liên quan<br /> Yếu tố liên<br /> quan<br /> Tuổi<br /> Nữ<br /> Nam<br /> Bẩm sinh<br /> Van<br /> Động mạch<br /> chủ<br /> Mạch vành<br /> Khác<br /> Van + vành<br /> Van + động<br /> mạch chủ<br /> Hồng cầu lắng<br /> Huyết tương<br /> Tiểu cầu<br /> Thời gian mổ<br /> Chạy máy<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> Trong quá trình điều trị<br /> Có truyền máu Không có truyền máu<br /> Số ca Trung bình Số ca<br /> Trung bình<br /> 91<br /> 49.9<br /> 9<br /> 38.77<br /> 57<br /> 62.64%<br /> 4<br /> 44.44%<br /> 34<br /> 37.36%<br /> 5<br /> 55.56%<br /> 10<br /> 10.99%<br /> 3<br /> 33.33%<br /> 57<br /> 62.64%<br /> 6<br /> 66.67%<br /> 2<br /> <br /> 2.20%<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 15<br /> 2<br /> 4<br /> <br /> 16.47%<br /> 2.20%<br /> 4.40%<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1.10%<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 4.99<br /> 2.27<br /> 0.81<br /> 4:25<br /> 1:59<br /> <br /> 0<br /> 0.44<br /> 0.22<br /> 3:12<br /> 1:14<br /> <br /> 231<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Yếu tố liên<br /> quan<br /> Ngưng tim<br /> Hct trước-sau<br /> mổ<br /> Hct sau mổ ICU<br /> Hct trước mổ ICU<br /> Hb trước-sau<br /> mổ<br /> Hb sau mổ ICU<br /> Hb trước mổ ICU<br /> <br /> Trong quá trình điều trị<br /> Có truyền máu Không có truyền máu<br /> Số ca Trung bình Số ca<br /> Trung bình<br /> 1:31<br /> 0:52<br /> -0.239<br /> <br /> -0.211<br /> <br /> 0.071<br /> <br /> 0.071<br /> <br /> -0.197<br /> <br /> -0.16<br /> <br /> -0.232<br /> <br /> -0.226<br /> <br /> 0.127<br /> <br /> 0.054<br /> <br /> -0.21<br /> <br /> -0.189<br /> <br /> Tỉ lệ phần trăm thay đổi Hct trước và sau mổ<br /> ở bệnh nhân mổ tim trung bình > 23% ( Hb là ><br /> 22 %) do nhiều nguyên nhân: pha loãng máu,<br /> mất máu trong khi mổ, mất máu hậu phẫu… cần<br /> nghiên cứu và sử dụng tất cả các biện pháp, cải<br /> tiến kỹ thuật, trang thiết bị: lọc máu, truyền máu<br /> hoàn hồi… nhằm hạn chế mất máu khi tiến hành<br /> phẫu thuật,.<br /> <br /> 26<br /> 25<br /> 24<br /> 23<br /> 22<br /> 21<br /> 20<br /> 19<br /> 18<br /> 17<br /> 16<br /> 15<br /> 14<br /> 13<br /> 12<br /> 11<br /> 10<br /> 9<br /> 8<br /> 7<br /> 6<br /> 5<br /> 4<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 20<br /> <br /> 30<br /> <br /> 40<br /> <br /> 50<br /> <br /> 60<br /> <br /> 70<br /> <br /> 80<br /> <br /> 90<br /> <br /> 100<br /> <br /> Biểu đồ 1: Phân bổ số lượng hồng cầu truyền cho<br /> bệnh nhân<br /> 350<br /> <br /> 302<br /> <br /> 300<br /> 250<br /> <br /> Có tới 46,5% lượng hồng cầu lắng được dùng<br /> cho 15% bệnh nhân có truyền máu >=10 đơn vị,<br /> các bệnh nhân này có thời gian chạy máy trung<br /> bình 165 phút, Hct sau mổ thay đổi rất nhiều so<br /> với trước mổ, và tất cả các bệnh lý động mạch chủ<br /> đề cần truyền máu nhiều, cho nên đối với các<br /> trường hợp chạy máy kéo dài, bệnh lý động mạch<br /> chủ cần chủ động chuẩn bị máu truyền cho bệnh<br /> nhân nhằm hồi sức tốt hơn.<br /> <br /> 212<br /> <br /> 200<br /> <br /> số ca<br /> <br /> 150<br /> <br /> tổng số<br /> <br /> 100<br /> 50<br /> <br /> Đa số máu được truyền trong giai đoạn hậu<br /> phẫu, tuy nhiên, có tới 41,86% số trường hợp<br /> được truyền máu có kết quả xét nghiệm<br /> Hct>30% và Hb>10mg/dl (trường hợp truyền<br /> nhiều nhất là 14 đơn vị hồng cầu lắng), bên<br /> cạnh đó ta thấy 41,76% các truyền hợp chỉ cần<br /> truyền =10 đơn vị<br /> <br /> Biểu đồ 2: Số lượng hồng cầu lắng truyền cho bệnh<br /> nhân<br /> <br /> Những trường hợp không có truyền máu<br /> có thời gian sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể<br /> ngắn, bệnh lý đơn giản, tuy nhiên tỉ lệ thay đổi<br /> nồng độ Hct và Hb cũng tương đương với<br /> nhóm có truyền máu.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Hiện nay tại Khoa Phẫu thuật tim bệnh viện<br /> Chợ Rẫy có tới 91% các trường hợp phẫu thuật<br /> tim cần sử dụng hồng cầu lắng (trung bình 4,54<br /> đơn vị/bệnh nhân), điều đó cho thấy việc chuẩn bị<br /> máu trong phẫu thuật tim là một vấn đề lớn đối<br /> với trung tâm mổ tim.<br /> <br /> 232<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Brevig J, McDonald J, Zelinka ES, Gallagher T, Jin R,<br /> Grunkemeier GL. (2009) Blood Transfusion Reduction in<br /> Cardiac Surgery: Multidisciplinary Approach at a Community<br /> Hospital. Ann Thorac Surg;87:532-539<br /> Society of Thoracic Surgeons Blood Conservation Guideline<br /> Task Force, Ferraris VA, Ferraris SP, Saha SP, Hessel EA<br /> 2nd, Haan CK, Royston BD, Bridges CR, Higgins RS,<br /> Despotis G, Brown JR; Society of Cardiovascular<br /> Anesthesiologists Special Task Force on Blood Transfusion,<br /> Spiess BD, Shore-Lesserson L, Stafford-Smith M, Mazer CD,<br /> Bennett-Guerrero E, Hill SE, Body S. (2007). Perioperative<br /> Blood Transfusion and Blood Conservation in Cardiac Surgery:<br /> The Society of Thoracic Surgeons and The Society of<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> Cardiovascular Anesthesiologists Clinical Practice Guideline.<br /> Ann Thorac Surg 83:S27–86<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Ngày nhận bài:<br /> <br /> 16/03/2013<br /> <br /> Ngày phản biện đánh giá bài báo:<br /> <br /> 27/08/2013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 30/05/2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2013<br /> <br /> 233<br /> <br />