Khảo sát tình hình sử dụng máy cell saver trong phẫu thuật tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định

KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG MÁY CELL SAVER<br /> TRONG PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH<br /> Đinh Hữu Hào*, Lương Hoàng Duy*, Hồ Minh Văn*, Nguyễn Thị Thanh**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định lượng máu thu hồi, chế phẩm máu dùng thêm và xem xét chỉ định sử<br /> dụng máy Cell Saver 5+, đồng thời xem xét biến chứng xảy ra.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Thu thập số liệu tiền cứu của những bệnh nhân phẫu thuật có sử dụng hệ<br /> thống máy Cell Saver 5+.<br /> Kết quả: Từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 10 năm 2008, nghiên cứu có 26 bệnh nhân. Tỉ lệ nam/nữ là<br /> 14/12 với các bệnh lý thường gặp là: thai ngoài tử cung vỡ (30,7%), vỡ lách (26,9%), vết thương ngực<br /> (19,2%), vỡ mạc treo ruột non (11,5%), vỡ gan (7,7%), vỡ thận (3,8%). Mỗi bệnh nhân, lượng máu thu hồi<br /> trung bình: 1526,4 ± 515,6ml, và lượng máu hồi truyền lại cho bệnh nhân trung bình: 885,5 ± 300,4 ml so<br /> với tổng số máu mất là: 1970 ± 572.4 ml. Lượng máu hồi truyền cho bệnh nhân đạt 58% lượng máu thu hồi<br /> và 45% tổng lượng máu mất. Qua đó, chế phẩm máu dùng thêm có giảm đáng kể, chỉ 38,5% trường hợp (10<br /> ca) phải sử dụng thêm chế phẩm máu, trong đó hồng cầu lắng và huyết tương đông lạnh được sử dụng<br /> nhiều nhất (35,2%), kế đến là máu toàn phần (18%), tiểu cầu và kết tủa lạnh sử dụng cho 01 trường hợp<br /> chiếm 5,8%. Sau truyền máu hoàn hồi, hầu hết các trường hợp có rối loạn đông máu nhẹ, thay đổi chính là<br /> tăng INR, trung bình là 2,38. Có 02 trường hợp tử vong là do lượng máu mất quá nhiều (hơn 5500ml) và<br /> chủ yếu mất trước khi nhập viện nên làm hạn chế lượng máu thu hồi và hồi truyền.<br /> Kết luận: Truyền máu hoàn hồi cho kết quả tốt và tiết kiệm việc truyền máu đồng loại, tránh được<br /> nhiều biến chứng xảy ra khi truyền máu đồng loại.<br /> Từ khóa: Sử dụng máy cell-saver trong phẫu thuật.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> USE OF CELL-SAVER IN SURGERY IN GIA ĐINH HOSPITAL<br /> Dinh Hưu Hao, Lương Hoang Duy, Ho Minh Van, Nguyen Thi Thanh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 – Supplement of No 6 – 2009: 231 - 235<br /> Background: Cell saver5+ system, which allows withdrawing blood and autologous blood transfusion, is<br /> the most effective and modern method in surgery.<br /> Objective: Estimating the withdrawn blood volume, blood product transfusion rates, considering the<br /> Cell saver indications and carrying out complications.<br /> Method: Collecting data of surgery patients who were indicated Cell Saver.<br /> Result: 26 patients were enrolled in our study from Jan 2008 to October 2008. Male/Female ratio was<br /> 14/12 with common conditions: ruptured ectopic pregnancy (30,7%), spleenic rupture (26,9%), chest injury<br /> (19,2%), peritoneum trauma (11,5%), ruptured liver (7,7%), ruptured kidney (3,8%). Mean withdrawn<br /> blood volume was 1526,4 ± 515,6ml, and mean re-infused blood volume was 885,5±300,4ml compared with<br /> total loss blood volume 1970±572,4ml. The amount of re-infused blood archived 58% of withdrawn volume<br /> <br /> *Khoa Phẫu thuật Gây Mê Hồi Sức- Bệnh Viện Nhân Dân Gia Định.<br /> **Bộ môn Gây Mê Hồi Sức - Đại Học Y Phạm Ngọc Thạch.<br /> Địa chỉ liên lạc: BS Đinh Hữu Hào ĐT: 0913.714.038 Email: dinhhuuhao@gmail.com<br /> 231<br /> <br /> and 45% loss volume. Therefore, rate of blood product transfusion markedly decreased, only 38,5% (10<br /> cases) had to use blood product, in which packed RBC and FFP were mainly indicated (35,2%), whole blood<br /> (18%), platelet and cryoprecipitate (5,8%). After autologous blood transfusion, most of cases had mild<br /> coagulation disorder, mainly elevated INR, mean 2,38. There were 2 fatal cases caused by massive blood loss<br /> before hospitalization.<br /> Conclusion: Autologous blood transfusion have good result, reduce allogenic blood transfusion and<br /> avoid blood transfusion complications.<br /> Key words: cell-saver, auto tranfusion blood, autologous.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ngày nay, trước những nguy cơ của truyền máu đồng nhóm như nhiễm khuẩn, đặt biệt là nhiễm<br /> siêu vi, cùng những biến chứng về miễn dịch, do đó truyền máu đồng nhóm ngày càng giảm và<br /> truyền máu tự thân được thay thế và phát triển nhiều hơn. Hơn nữa, ngân hàng máu của bệnh viện có<br /> những đợt cung cấp máu không đều do máu thiếu trên toàn thành phố, cùng với giá máu ngày càng<br /> cao, và ý thức của bệnh nhân được nâng lên, không muốn truyền máu của người khác…<br /> Trong những trường hợp mổ cấp cứu khẩn cấp, những chấn thương nặng, mất máu nhiều<br /> như: vỡ lách, vỡ gan… thì nhu cầu truyền máu rất cao và phải nhanh chóng. Theo phương pháp<br /> cũ như hiện nay, chúng ta phải mất hơn 45 phút (tính từ lúc lấy mẫu xét nghiệm, gửi mẫu làm<br /> phản ứng hòa hợp nhanh, đợi kết quả, lấy máu về ngâm nóng và truyền), thời gian như vậy là<br /> quá dài cho những trường hợp khẩn cấp. Đặt biệt, những quy định mới trong Quy chế truyền máu<br /> mới ban hành của Bộ y tế thì càng không thể rút ngắn khoảng thời gian này xuống ngắn hơn.<br /> Vì thế, trước nhu cầu truyền máu tự thân, tránh những biến chứng nguy hiểm của truyền máu<br /> đồng nhóm, và rút ngắn thời gian bồi hoàn lượng máu mất trong trường hợp mổ khẩn cấp cần truyền<br /> máu, khoa Phẫu Thuật Gây Mê Hồi Sức (PTGMHS) Bệnh viện Nhân Dân Gia Định bắt đầu áp dụng<br /> phương pháp truyền máu hoàn hồi bằng máy CELL SAVER 5+ từ tháng 01 năm 2008 đến nay.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Khảo sát và đánh giá hiệu quả cũng như tính an toàn của của phương pháp truyền máu hoàn hồi<br /> trong mổ bằng hệ thống Cell-Saver 5+ được thực hiện tại khoa PTGMHS Bệnh viện Nhân Dân Gia<br /> Định từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 10 năm 2008.<br /> <br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> Xác định số lượng máu truyền lại cho bệnh nhân sau khi thu hồi bằng hệ thống máy cell saver 5+<br /> được thực hiện tại khoa PTGMHS Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 10<br /> năm 2008.<br /> Xác định số lượng chế phẩm máu phải sử dụng thêm sau khi sử dụng hệ thống truyền máu hoàn<br /> hồi bằng máy Cell Saver 5+ được thực hiện tại khoa PTGMHS Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng<br /> 01 năm 2008 đến tháng 10 năm 2008.<br /> Xác định các loại phẫu thuật cần phải hồi truyền máu bằng hệ thống Cell Saver5+.<br /> Xác định biến chứng khi thực hiện hồi truyền máu trong mổ bằng hệ thống máy Cell Saver 5+ được<br /> thực hiện tại khoa PTGMHS Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 10 năm<br /> 2008.<br /> <br /> 232<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả tiền cứu (case series).<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn nhận bệnh<br /> Tất cả các trường hợp hồi truyền máu trong mổ bằng Cell Saver 5+ thực hiện tại khoa<br /> PTGMHS Bệnh viện Nhân Dân Gia Định từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 10 năm 2008.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân không đồng ý. Tình trạng xuất huyết nội lâu (lớn hơn 8 giờ). Xuất huyết nội<br /> kèm vấy nhiễm các dị nguyên khác như: nhiễm trùng, nước ối, dịch tiêu hóa…<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Các biến số thu thập từ tường trình phẫu thuật của phẫu thuật viên. Các kết quả thu<br /> được ghi nhận từ xét nghiệm thực hiện trước, trong và sau mổ.<br /> Số liệu lượng máu mất thu thập từ bảng số liệu của máy sau mỗi trường hợp sử dụng<br /> máy.<br /> Tất cả các số liệu cần thu thập sẽ được ghi nhận vào một bảng thu thập soạn sẳn, mỗi<br /> trường hợp một phiếu.<br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> Chương trình văn bản Word, Exel.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Đặc điểm bệnh nhân:<br /> Giới<br /> <br /> Độ tuổi<br /> <br /> Số lượng<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 14<br /> <br /> 53,8%<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 12<br /> <br /> 46,2%<br /> <br /> N<br /> <br /> 26<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> 30 ± 11,5<br /> <br /> Cực ñại Cực tiểu<br /> <br /> 42<br /> <br /> 18<br /> <br /> 233<br /> <br /> Bảng 2: Lượng máu mất, thu hồi và hồi truyền:<br /> Trung bình<br /> (ml)<br /> 1970 ± 572,4<br /> 1526 ± 515,6<br /> 885,5 ±300,4<br /> <br /> Máu mất<br /> Thu hồi<br /> Hồi truyền<br /> <br /> Cực tiểu<br /> (ml)<br /> 614<br /> 514<br /> 400<br /> <br /> Cực ñại<br /> (ml)<br /> 4569<br /> 3869<br /> 1875<br /> <br /> Trường hợp dùng thêm chế phẩm máu sau truyền hoàn hồi:tỷ lệ %<br /> 61.5<br /> 70<br /> 60<br /> 38.5<br /> <br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> 10<br /> 0<br /> <br /> Söû duïng theâ m CPM<br /> <br /> Khoâ ng söû duï ng<br /> theâ m CPM<br /> <br /> Bieåu ñoà 10: Tyû leä söû duï ng theâm cheá phaå m maùu<br /> <br /> Bảng 3: Loại chế phẩm máu dùng thêm:<br /> <br /> HCL<br /> HTĐL<br /> MTP<br /> TC<br /> KTL<br /> Không sử dụng<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 6<br /> 6<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 16<br /> <br /> 35,2<br /> 35,2<br /> 18<br /> 5,8<br /> 5,8<br /> 61,5<br /> <br /> Số ñơn vị<br /> dùng<br /> 24,5<br /> 39<br /> 8<br /> 4<br /> 10<br /> <br /> Thay đổi nồng độ trung bình Hb:g/dl<br /> 10.3<br /> <br /> 12<br /> <br /> 9.8<br /> <br /> 8.8<br /> <br /> 8<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0<br /> <br /> Tröôù c moå<br /> <br /> Sau moå<br /> <br /> Xuaá t vieän<br /> <br /> Bieå u ñoà 4: thay ñoå i Hb khi xuaá t vieä n<br /> <br /> Bảng 4: Thay đổi các yếu tố đông máu:<br /> INR<br /> <br /> Trước mổ<br /> <br /> Sau TMHH<br /> <br /> 1,99<br /> <br /> 2,38<br /> <br /> *<br /> <br /> Xuất viện<br /> **<br /> <br /> 1,35<br /> <br /> TCK<br /> <br /> 32,9”<br /> <br /> 36”<br /> <br /> 31”<br /> <br /> Tiểu cầu<br /> <br /> 240,7<br /> <br /> 140,8<br /> <br /> 150,7<br /> <br /> *P > 0.01, **P < 0.005<br /> <br /> Có sự rối loạn đông máu trước khi nhập viện và hệ thống máy Cell Saver 5+ không làm<br /> tăng thêm, tuy nhiên, khi xuất viện đã ổn định.<br /> <br /> 234<br /> <br /> Kết quả xuất viện – tử vong<br /> Töû vong<br /> 7.6 %<br /> <br /> Xuaá t vieän<br /> <br /> 92.4 %<br /> <br /> Bieå u ñoà 5: tyû leä töû vong vaø xuaá t vieän<br /> <br /> Có hai trường hợp tử vong, chiếm tỷ lệ 7,6%. Nguyên nhân tử vong là cả hai trường hợp<br /> bệnh nhân bị vết thương nặng (thủng tĩnh mạch trên gan, đứt rốn thận) làm máu mất rất<br /> nhiều. Lượng máu mất trước nhập viện lớn hơn 2000ml, lượng máu cục và thấm trong gạc<br /> nhiều, làm lượng máu thu hồi bằng máy thu được không đáng kể.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Qua nghiên cứu này chúng tôi nhận thấy những điều như sau: Sự khác biệt về giới tính<br /> không nhiều (nữ 46,2%), ở nữ chủ yếu là các phẫu thuật thai ngoài tử cung vỡ (30,8%), và<br /> các tổ thương khác thường ở nam giới nhiều hơn. Trong nghiên cứu này chúng tôi thực hiện<br /> truyền máu hoàn hồi chủ yếu trong các phẫu thuật cấp cứu (100%) và khoa chúng tôi đang<br /> triển khai áp dụng các phẫu thuật chương trình có nguy cơ chảy máu cao như: phình động<br /> mạch chủ, nang gan phải cắt thùy gan, gãy cổ xương đùi thay khớp háng… Một lý do<br /> chúng tôi chưa thực hiện ca nào ở phẫu thuật chương trình là tần suất những ca mổ có chỉ<br /> định sử dụng máy Cell Saver thấp.<br /> Qua đó, chúng tôi nhận thấy các chỉ định sử dụng máy Cell Saver trong các trường hợp<br /> mổ cấp cứu mất máu nhiều trong chấn thương, xuất huyết nội không lây nhiễm các yếu tố<br /> dị nguyên nguy hiểm (vi trùng, nước ối…). Chúng tôi chỉ định nhiều nhất trong các trường<br /> hợp thai ngoài tử cung vỡ (30,7%), kế đến là vỡ lách (26,9%), vết thương ngực (19,2%).<br /> Máy Cell Saver họat động quay ly tâm để thu hồi lượng hồng cầu trong máu đã và đang<br /> chảy tại phẫu trường của phẫu thuật viên, nên phụ thuộc rất nhiều và khối lượng máu thu<br /> thập được chứ không phụ thuộc vào tổng lượng máu mất của bệnh nhân. Trung bình tổng<br /> lượng máu mất của bệnh nhân là 1970 ± 572,4ml, chúng tôi thu hồi được 1526,4 ± 515,6ml<br /> và qua máy sử lý chung tôi sẽ truyền lại cho bệnh nhân 885,5 ± 300,4ml máu có nồng độ Hb<br /> cao (17,5mg/dl). Như vậy theo nguyên tắc hồi sức bồi hoàn lượng máu mất, một phần ba<br /> lượng máu mất là máu và hai phần ba là các dịch khác, chúng tôi đã đạt được, chúng tôi bồi<br /> hoàn đến 45% so với yêu cầu 33,3%. Lượng máu thu hồi cao nhất chúng tôi thực hiện đạt<br /> 1875ml và hồi truyền lại cho bệnh nhân.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy nồng độ Hb máu sau hồi truyền có cải thiện so với<br /> trước mổ (10,3 so với 8,8mg/dl). Và nồng độ này được duy trì tương đối ổn định cho đến khi<br /> xuất viện (đạt 9,8mg/dl). Tuy nhiên, các yếu tố đông máu của bệnh nhân vẫn rối lọan sau<br /> truyền hoàn hồi (INR sau mổ: 2,38). Nguyên nhân là máy Cell Saver quay ly tâm chỉ giữ lại<br /> hồng cầu nguyên vẹn, loại bỏ các hồng cầu vỡ và huyết tương nên rối loạn đông máu không<br /> 235<br /> <br />