Khẩu phần ăn của học sinh trường THCS Nguyễn Chí Thanh tại Gia Nghĩa, Đăk Nông

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẨU PHẦN ĂN CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THCS NGUYỄN CHÍ THANH<br /> TẠI THỊ XÃ GIA NGHĨA, TỈNH ĐĂK NÔNG<br /> Đào Thị Ngọc Trâm*, Đỗ Thị Hoài Thương*, Đỗ Thị Ngọc Diệp**<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề: Dinh dưỡng lứa tuổi vị thành niên là nền tảng cho sức khoẻ tốt ở tuổi trưởng thành. Ở<br /> các nước đang phát triển khẩu phần ăn (KPA) của vị thành niên còn chưa hợp lý làm ảnh hưởng đến sự<br /> phát triển tầm vóc, trí tuệ và sức khỏe. Nghiên cứu đánh giá KPA nhằm phát hiện vấn đề thiếu hoặc thừa<br /> năng lượng cũng như các thành phần dinh dưỡng từ đó có cơ sở khoa học xây dựng các giải pháp can thiệp<br /> thích hợp. Tại Việt Nam tuy đã có một số nghiên cứu đánh giá KPA của học sinh THCS nhưng tại địa bàn<br /> tỉnh Đăk Nông đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào khảo sát về KPA của học sinh THCS.<br /> Mục tiêu: Xác định năng lượng, tỉ lệ thành phần các chất dinh dưỡng có trong khẩu phần ăn một ngày<br /> của học sinh và tình trạng dinh dưỡng (TTDD) của học sinh tại trường THCS Nguyễn Chí Thanh tại Gia<br /> Nghĩa, Đăk Nông năm 2017. Xác định mối liên quan giữa tình trạng dinh dưỡng và KPA.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng thiết kế nghiên cứu cắt ngang mô tả. Tiến hành đo các chỉ số nhân<br /> trắc và khảo sát khẩu phần ăn bằng bằng phiếu hỏi ghi khẩu phần ăn 24 giờ trên toàn bộ học sinh tại trường<br /> THCS Nguyễn Chí Thanh. KPA được đánh giá bằng phần mềm Eiyokun và TTDD được đánh giá bằng<br /> phần mềm WHO Anthroplus.<br /> Kết quả: Năng lượng, lượng glucid và lượng lipid tiêu thụ trong ngày của học sinh thấp hơn so với<br /> nhu cầu khuyến nghị (NCKN). Lượng protein tiêu thụ của nhóm 11 tuổi và nhóm nam 12-14 tuổi vượt quá<br /> NCKN. Lượng canxi tiêu thụ của các học sinh rất thấp, hầu hết là dưới 50% so với NCKN. Tỉ lệ G:L:P lần<br /> lượt là 66,8 : 19,2 : 14. Tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) và thừa cân – béo phì (TC-BP) là 18,4% và 3,8%.<br /> KPA có liên quan có ý nghĩa thống kê với tình trạng dinh dưỡng (TTDD).<br /> Kết luận: Khẩu phần ăn của học sinh THCS Nguyễn Chí Thanh còn mất cân đối, hầu hết học sinh có<br /> xu hướng ăn nhiều protein nhưng lượng canxi cung cấp lại rất thấp là điều đáng quan tâm. Cần tăng<br /> cường truyền thông giáo dục và hướng dẫn để học sinh điều chỉnh và duy trì một KPA hợp lý để có tình<br /> trạng dinh dưỡng tốt và nâng cao sức khỏe.<br /> Từ khóa: Khẩu phần ăn, học sinh THCS, tình trạng dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, thừa cân – béo phì.<br /> ABSTRACT<br /> DIETARY INTAKE OF STUDENTS OF NGUYEN CHI THANH SECONDARY SCHOOL<br /> IN GIA NGHIA, DAK NONG.<br /> Dao Thi Ngoc Tram, Do Thi Hoai Thuong, Do Thi Ngoc Diep<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 253 - 259<br /> <br /> Background: Nutrition of adolescents is foundation for health in adulthood. In developing countries,<br /> dietary intake of adolescents is still not reasonable, which can make a negative effect on their develop of<br /> body, their intellect and their health. Evaluation studies of dietary intake have helped to find out the<br /> deficiency and excess of enegry as well as nutrients which will be made scientific basis to build appropriate<br /> solutions to handle this problem. In Viet Nam, although there have been studies to evaluate dietary intake of<br /> <br /> <br /> * Khoa YTCC, ĐH Y Dược TPHCM, ** Trung tâm dinh dưỡng TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Đào Thị Ngọc Trâm ĐT: 01687130567 Email: ntramytcc13@gmail.com<br /> Y tế Công cộng 253<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> students at secondary school but they have not been proceeded in Đak Nông province. Therefore, this study<br /> aims to survey dietary intake characteristics of students at secondary school in there.<br /> Objectives: To identify enegry, percentage of nutrients in dietary on a day and nutrition status of<br /> students of Nguyen Chi Thanh secondary school in Gia Nghia, Dak Nong and the relation between them.<br /> Methods: Using a cross-sectional study. Proceeding to measure anthropometric indexes, dietary intake<br /> of all students were studying at Nguyen Chi Thanh secondary school was accessed using a 24h-recall<br /> questionaires. Dietary intake was assessed using Eiyokun software and nutrition status was assessed using<br /> Who AnthroPlus software.<br /> Results: Enegry intake, glucid intake and lipid intake of students on a day were lower than RDA.<br /> compared to RDA. Ratio of carbohydrat: lipid: protein was 66.8: 19.2: 14. The proportions of malnutrition<br /> and overweight combine with obesity were by oder 18.4% and 3.8%. The study showed nutrition status<br /> associated with dietary intake.<br /> Conclusion: Dietary intake of students at Nguyen Chi Thanh secondary school has been imbalance,<br /> most of them tended to eat food contain much protein but calci was provided so low that should consider.<br /> They should be provide knowledge, guided how to build dietary to can adjust and maintain a balance dietary<br /> to achieve a good nutrition status, enhance health.<br /> Keywords: Dietary intake, secondary school students, 24h recall, nutrition status, malnutrition,<br /> overweight, obesity.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ từ lúc nhỏ của học sinh(2,10). Suy dinh dưỡng<br /> cũng như thừa cân, béo phì đều làm ảnh<br /> Dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng<br /> hưởng đến sức khỏe mỗi người và gây ra<br /> quyết định đến sự phát triển của mỗi cá nhân<br /> những hậu quả nghiêm trọng(9).<br /> (3). Học sinh vị thành niên chiếm khoảng 1/6<br /> Chế độ dinh dưỡng tác động trực tiếp đến<br /> trong toàn bộ dân số thế giới và đó là nguồn<br /> sự phát riển tầm vóc của mỗi con người, đặc<br /> nhân lực cho tương lai, góp phần phát triển<br /> biệt là tuổi tiền dậy thì và dậy thì, vì lứa tuổi<br /> kinh tế xã hội(14). Ở các nước đang phát triển<br /> này có sự phát triển rất nhanh cả về cân nặng<br /> khẩu phần ăn của học sinh vị thành niên còn<br /> và chiều cao(4). Do đó, cần xây dựng một khẩu<br /> có sự thiếu hụt về cung cấp năng lượng và hạn<br /> phần ăn hợp lý trong giai đoạn này.<br /> chế về sự đa dạng thực phẩm, do đó nhiều<br /> Khẩu phần ăn của học sinh THCS còn<br /> trường hợp bị thiếu các chất dinh dưỡng và<br /> chưa hợp lý(6). Đánh giá khẩu phần ăn là cơ sở<br /> ảnh hưởng đến sức khỏe(8). Tỉ lệ học sinh vị<br /> khoa học giúp phát hiện ra việc thiếu hoặc<br /> thành niên thừa cân – béo phì, suy dinh<br /> thừa năng lượng cũng như các thành phần<br /> dưỡng vẫn còn cao và đang phải đối mặt với<br /> dinh dưỡng, từ đó xây dựng được một khẩu<br /> những thách thức nghiêm trọng về dinh<br /> phần ăn hợp lý để có thể cải thiện tình trạng<br /> dưỡng tại các nước đang phát triển(1).<br /> dinh dưỡng và góp phần thúc đẩy sự phát<br /> Tại Việt Nam, học sinh vị thành niên nói<br /> triển toàn diện của học sinh THCS. Nghiên<br /> chung và học sinh THCS nói riêng vẫn còn sự<br /> cứu về TTDD cùng khẩu phần ăn ở học sinh<br /> tăng trưởng chưa phù hợp(6,7). SDD ở học sinh<br /> THCS vẫn còn hạn chế. Khảo sát đánh giá<br /> THCS em còn rất cao ở Tây Nguyên do nghèo<br /> KPA ở học sinh trường THCS Nguyễn Chí<br /> đói, bệnh tật, khẩu phần ăn không đủ cả về số<br /> Thanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông<br /> lượng và chất lượng, là nguy cơ làm tăng tỉ lệ<br /> nhằm cung cấp nguồn thông tin bổ sung và<br /> SDD ở học sinh THCS, vì TTDD ở tuổi vị<br /> đánh giá tình trạng dinh dưỡng phối hợp với<br /> thành niên chịu ảnh hưởng bởi sự phát triển<br /> khẩu phần ăn để có một cái nhìn cụ thể hơn về<br /> <br /> <br /> 254 Chuyên Đề Y tế Công cộng – Khoa học Cơ bản<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> chất lượng các bữa ăn của học sinh từ đó giúp Đặc tính mẫu nghiên cứu<br /> cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao Bảng 1. Đặc tính mẫu nghiên cứu (n=185)<br /> kết quả học tập. Đặc tính Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Giới tính<br /> Mục tiêu nghiên cứu Nam 91 49,2<br /> - Xác định năng lượng, tỉ lệ thành phần các Nữ 94 50,8<br /> Nhóm tuổi<br /> chất dinh dưỡng có trong khẩu phần ăn 11 43 23,2<br /> một ngày của học sinh. 12-14 136 73,5<br /> 15 6 3,2<br /> - Xác định tỉ lệ SDD, tỉ lệ TC-BP của học sinh. Trong mẫu nghiên cứu, số học sinh ở cả<br /> - Xác định mối liên quan giữa TTDD với hai giới gần bằng nhau (49,2% học sinh nam).<br /> KPA của học sinh. Gần 3/4 số học sinh thuộc nhóm 12-14 tuổi và<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP số học sinh nhóm 15 tuổi chiếm tỉ lệ thấp nhất.<br /> Một nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực Đặc tính khẩu phần ăn<br /> hiên trên toàn bộ học sinh đang theo học tại Bảng 2. Năng lượng và lượng tiêu thụ các chất<br /> trường THCS Nguyễn Chí Thanh, thị xã Gia dinh dưỡng có trong khẩu phần ăn của các đối<br /> Nghĩa, tỉnh Đăk Nông. Tiến hành đo cân nặng, tượng trong nhóm 11 tuổi theo giới (n=43).<br /> chiều cao (sử dụng cân điện tử Tanita có độ Giá trị n TB ± ĐLC % Đáp ứng NCKN<br /> chính xác 0,1 kg, thước đo của hãng Greetmed dinh dưỡng<br /> Năng lượng<br /> (Anh) có độ chính xác 0,1 cm) và khảo sát trực (Kcal)*<br /> tiếp khẩu phần ăn bằng bằng phiếu hỏi ghi Nam 21 1898,6 88,3 2150<br /> (1666,5- 2112,2)<br /> khẩu phần ăn 24 giờ. TTDD được đánh giá Nữ 22 1592,5 80,4 1980<br /> dựa vào chỉ số Z-score của BMI theo tuổi để (1358- 1798,1)<br /> Glucid (g)<br /> xác định ngưỡng của TTDD cho học sinh từ 5- Nam 21 310,9 ± 103,5 97,2-107,2 290-320<br /> 19 tuổi, phân loại theo WHO, 2007(13): Nữ 22 258,2 ± 56,9 99,3-112,3 230-260<br /> Lipid (g)*<br /> < -3SD SDD thể gầy còm mức độ nặng. Nam 21 41,4 (24,1-59) 57,1-85,6 48-72<br /> -3SD ≤ Z-score < -2SD SDD thể gầy còm. Nữ 22 34,8 (29,3-44,4) 75,7-79,1 44-46<br /> Protein tổng<br /> -2SD ≤ Z-score ≤ 1SD Bình thường. số (g)*<br /> >1SD thừa cân, béo phì. Nam 21 71,5 (61-79,5) 143 50<br /> Nữ 22 52,9 (42,4-66,6) 110,2 48<br /> Số liệu về TTDD được nhập vào phần Ca (mg)*<br /> mềm Who Anthroplus và số liệu về KPA được Nam 21 529,8 53 1000<br /> (354,9-780,6)<br /> nhập vào phần mềm Eiyokun. Sau đó tổng Nữ 22 431,7 43,2 1000<br /> hợp, phân tích bằng phần mềm Excel 2010 và (325-513,7)<br /> Fe (mg)<br /> Stata 13. Dùng phép kiểm ANOVA hoặc phép Nam 21 10,1 ± 3,7 89,4 11,3<br /> kiểm phi tham số Kruskal - Wallis để xác định Nữ 22 10,5 ± 3,9 100 10,5<br /> mối liên quan giữa TTDD và KPA, m có ý *Trung vị (khoảng tứ phân vị)<br /> nghĩa thống kê khi giá trị p < 0,05. Trong nhóm học sinh 11 tuổi, tuy chưa<br /> KẾTQUẢ được cung cấp đủ nhu cầu cần thiết nhưng<br /> năng lượng tiêu thụ của các học sinh khá cao,<br /> Nghiên cứu này được tiến hành tháng<br /> đáp ứng 80,4-88,3% NCKN. Lượng glucid tiêu<br /> 4/2017 đến tháng 7/2017 để khảo sát khẩu<br /> thụ trung bình đạt NCKN nhưng tiêu thụ<br /> phần ăn của học sinh tại trường THCS<br /> protein lại vượt quá NCKN ở cả nam và nữ.<br /> Nguyễn Chí Thanh xã Quảng Thành, thị xã<br /> Khẩu phần lipid bị thiếu hụt. Hàm lượng Ca<br /> Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông với kỹ thuật chọn<br /> rất thấp chỉ đạt 43,2-53% so với NCKN nhưng<br /> mẫu toàn bộ. Mẫu phân tích cuối cùng bao<br /> hàm lượng sắt trung bình lại đáp ứng khá phù<br /> gồm 185 học sinh.<br /> <br /> <br /> Y tế Công cộng 255<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> hợp so với NCKN (ở nữ và ở nam đáp ứng lần bình đáp ứng trên 83,7% NCKN. Lượng lipid<br /> lượt là 100% và 89,4%). Năng lượng và hầu hết tiêu thụ thấp hơn so với NCKN. Khẩu phần ăn<br /> các chất dinh dưỡng được tiêu thụ ở nam cao của các học sinh chứa nhiều protein, mức tiêu<br /> hơn ở nữ (ngoại trừ hàm lượng sắt của nữ cao thụ ở nam vượt quá NCKN và ở nữ đạt tới<br /> hơn nam nhưng không nhiều). 90,8% NCKN. Lượng canxi tiêu thụ rất thấp<br /> Bảng 3. Năng lượng và lượng tiêu thụ các chất (≤43,1% NCKN). Lượng tiêu thụ các chất dinh<br /> dinh dưỡng có trong khẩu phần ăn của các đối dưỡng có trong khẩu phần của nam đều cao<br /> tượng trong nhóm 12-14 tuổi theo giới (n = 136) hơn của nữ.<br /> Giá trị n TB ± ĐLC % Đáp NCKN Bảng 4. Tỷ lệ protein động vật/protein tổng số và<br /> dinh dưỡng ứng<br /> tỉ lệ G:L:P của đối tượng (n=185)<br /> Năng<br /> lượng(Kcal)* Trung vị (khoảng NCKN (%)<br /> Nam 67 2168,5 86,7 2500 tứ phân vị)<br /> (1816,3-2519) Phần trăm 47 (38,9-57,6) ≥ 35<br /> Nữ 69 1585,2 68,6 2310 Pđv/Pts (%)<br /> (1283,6- 1896,6)<br /> Tỉ lệ G:L:P 66,8 : 19,2 : 14 50-67:20-30:13-20<br /> Glucid (g)<br /> Nam 67 370,4 ± 85,4 84,2-92,6 400-440 Nguồn protein động vật chiếm 47% (≥<br /> Nữ 69 276,3 ± 86,7 74,7-83,7 330-370<br /> 35%) trong protein tổng số phù hợp với nhu<br /> Lipid (g)*<br /> Nam 67 42,9 (32,7-61,1) 51,7-76,6 56-83 cầu khuyến nghị. Tỉ lệ các chất sinh năng<br /> Nữ 69 33,4(25,5-43,4) 43,4-65,5 51-77 lượng G:L:P chưa đạt theo NCKN, năng lượng<br /> Protein tổng số<br /> (g)*<br /> từ lipid thấp hơn NCKN nhưng không nhiều<br /> Nam 67 74,2 (60,7-95,5) 114,2 65 chỉ 0,8%.<br /> Nữ 69 54,5 (44,5-70,1) 90,8 60<br /> Ca (mg)*<br /> Bảng 5. Tình trạng dinh dưỡng của đối tượng<br /> Nam 67 430,9 43,1 1000 (n=185)<br /> (351,3-577,7) Tần số Tỉ lệ (%)<br /> Nữ 69 308, 8 30,9 1000<br /> (232,5-477,8) Tình trạng dinh dưỡng<br /> Fe (mg) SDD thể gầy còm mức độ nặng 3 1,6<br /> Nam 67 12,6 ± 4,2 82,4 15,3 SDD thể gầy còm 31 16,8<br /> Nữ 69 9,2 ± 3,1 65,7 14<br /> Bình thường 144 77,8<br /> *Trung vị (khoảng tứ phân vị) Thừa cân - béo phì 7 3,8<br /> Trong nhóm học sinh 12-14 tuổi, năng Tỉ lệ suy dinh dưỡng là 18,4% cao gần gấp<br /> lượng tiêu thụ chưa đạt NCKN nhưng cũng 5 lần tỉ lệ thừa cân – béo phì. Số học sinh có<br /> đáp ứng được 68,6-86,7% NCKN và ở nam cao tình trạng dinh dưỡng bình thường là cao nhất<br /> hơn 583,3kcal so với nữ. Lượng glucid trung chiếm hơn 3/4 trong tổng số mẫu nghiên cứu.<br /> Mối liên quan giữa đặc tính khẩu phần ăn và tình trạng dinh dưỡng<br /> Bảng 6. Mối liên quan giữa đặc tính khẩu phần ăn và tình trạng dinh dưỡng (n=185)<br /> Giá trị dinh dưỡng Năng lượng (Kcal) Glucid (g) Lipid (g) Protein (g) Khoáng chất<br /> Ca (mg) Fe (mg)<br /> SDD thể gầy còm 1296,4 191,4 28,7 42 495,0 7,3 ± 4,5<br /> nặng (1160,7-1314,3) (169,9-254,2) (14,8-45) (38,4-53,4) (229,4-598,9)<br /> SDD thể gầy còm 1581,4 259 34,2 52 423,9 9,8 ± 3,1<br /> (1349,5-1816,3) (221,5-317,2) (28,4-42,5) (43,2-74,2) (276,2-529,8)<br /> Bình thường 1849,4 312,7 38,2 64,9 387,1 10,8 ±4,1<br /> (1538-2260,6) (258,9-374,9) (27,2-48,8) (51,3-79,5) (270,2-550,3)<br /> TC-BP 2779,7 415,7 61,1 95,6 461,2 13 ± 1,8<br /> (2112,2-2942) (323,5-496,7) (42,4-93,6) (76,2-112,4) (378,3-559,6)<br /> p 0,001* 0,05). đang diễn ra phổ biến tại nước ta. Lượng lipid<br /> BÀNLUẬN tiêu thụ đáp ứng thấp hơn NCKN so với<br /> glucid và protein.<br /> Đặc tính mẫu nghiên cứu Cơ cấu sinh năng lượng từ các chất dinh<br /> Qua kết quả từ cuộc điều tra, đối tượng dưỡng sinh năng lượng (G : L : P) là 66,8 : 19,2<br /> nghiên cứu có tuổi từ 11-15 tuổi phù hợp với : 14 so với 67 : 17,6 : 15,4 của người Việt<br /> lứa tuổi học sinh THCS. Phân bố tỉ lệ nam nữ Nam(2). Đây là mức cơ cấu sinh năng lượng<br /> gần bằng nhau (49,2% học sinh nam) giống với tương đối lý tưởng điều này cho thấy mức tiêu<br /> nghiên cứu về tình trạng dinh dưỡng học sinh thụ các loại thực phẩm của học sinh THCS ở<br /> trung học cơ sở thành phố Hồ Chí Minh(12). địa bàn xã Quảng Thành tương đối phù hợp<br /> Đặc tính khẩu phần ăn nhưng cũng cần có những hướng dẫn dinh<br /> Dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng dưỡng cần thiết để duy trì. Tiêu thụ protein ở<br /> quyết định đến sự tăng trưởng của mỗi cá địa bàn xã đang khá cao, để tránh những thay<br /> nhân. Sự thay đổi nhanh chóng về kinh tế, xã đổi có thể tác động có hại đến sự phát triển<br /> hội trong thời đại hiện nay sẽ kéo theo những sức khỏe của đối tượng. Về khoáng chất, hàm<br /> thay đổi trong mô hình khẩu phần ăn(2). Kết lượng canxi còn thấp có thể do đối tượng tiêu<br /> quả nghiên cứu khác với nghiên cứu về khẩu thụ ít sữa và các sản phẩm từ sữa. Canxi là<br /> phần ăn trên học sinh THCS ở thành phố Hồ một chất rất quan trọng với học sinh THCS vì<br /> Chí Minh(6). Có thể do nghiên cứu này được đây là thời kỳ tiền dậy thì và dậy thì, chiều cao<br /> tiến hành tại khu vực trung tâm thành phố nơi tăng lên nhanh chóng, canxi giúp cơ thể hình<br /> có nền kinh tế phát triển, do đó chế độ ăn của thành hệ xương. Do đó canxi cần được bổ<br /> các đối tượng có thể đầy đủ hơn và nghiên sung trong khẩu phần ăn qua các thực phẩm<br /> cứu là về TC-BP nên nhiều chỉ số thu thập như sữa, các sản phẩm từ sữa, cua biển, hàu<br /> được từ khẩu phần ăn vượt quá NCKN. Thêm sữa, rau cải thìa, rau chân vịt, chuối, đậu nành.<br /> vào đó đặc điểm ăn uống theo vùng miền và Lượng sắt tiêu thụ ở các học sinh đáp ứng khá<br /> điều kiện sống khác nhau có thể làm cho số cao so với NCKN nên được duy trì và nâng<br /> liệu về KPA có những thay đổi nhất định. cao chất lượng của sắt trong khẩu phần ăn.<br /> Năng lượng tiêu thụ của đối tượng đáp Tình trạng dinh dưỡng<br /> ứng khá cao so với NCKN, có thể do tình hình<br /> kinh tế đã được cải thiện và chế độ ăn khá đầy Đa số học sinh có tình trạng dinh dưỡng ở<br /> đủ tại địa phương. Lượng glucid tiêu thụ mức bình thường (77,8%) chiếm hơn ba phần<br /> tương đối phù hợp. Tiêu thụ các chất dinh tư mẫu nghiên cứu. Kết quả này tương tự với<br /> dưỡng sinh năng lượng (lipid, protein) chưa các nghiên cứu khác tại Hải Phòng(7). Tại Việt<br /> hợp lý. Lượng protein trung bình ăn vào cao Nam đã có những thành tựu to lớn trong tiến<br /> trình giảm tỉ lệ SDD nhưng chủ yếu là ở học<br /> <br /> <br /> Y tế Công cộng 257<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> sinh em, tuy nhiên TTDD của học sinh vị TTDD tốt tránh những thay đổi quá nhanh theo<br /> thành niên cũng là điều cần được chú trọng để chiều hướng không có lợi cho sức khỏe.<br /> từ đó nâng cao chất lượng dân số và đẩy mạnh<br /> Mối liên quan giữa đặc tính khẩu phần ăn và<br /> phát triển kinh tế - xã hội. Tỉ lệ SDD của mẫu<br /> tình trạng dinh dưỡng<br /> nghiên cứu khá cao 18,4%, tương đương với tỉ<br /> Có mối liên quan giữa đặc tính KPA (ngoại<br /> lệ SDD khu vực nông thôn và miền núi trong<br /> trừ khoáng chất) và TTDD. Năng lượng và các<br /> cuộc tổng điều tra dinh dưỡng năm 2010(2) và<br /> chất glucid, lipid, protein tiêu thụ tăng có ý<br /> tại 3 tỉnh phía Bắc nghiên cứu năm 2012(3). Tuy<br /> nghĩa thống kê khi tình trạng dinh dưỡng<br /> nhiên kết quả nghiên cứu lại cao hơn các<br /> tăng. Kết quả này khác với nghiên cứu về<br /> nghiên cứu khác, tại Hà Nội năm 2010(5). Tỉ lệ<br /> khẩu phần ăn và thừa cân, béo phì trên học<br /> SDD ở học sinh THCS tại Tp. HCM (năm 2012)<br /> sinh trung học cơ sở thành phố Hồ Chí Minh<br /> là 7,4% và Hải Phòng (năm 2015) là 2,5%(7, 12).<br /> (năm 2010), không tìm thấy mối liên quan giữa<br /> Trong mẫu nghiên cứu, tỉ lệ TC-BP thấp khẩu phần của các chất sinh năng lượng<br /> 3,8% (béo phì chiếm 1,1% và chỉ có ở nam). (glucid, lipid, protein) và tình trạng dinh<br /> Kết quả này là phù hợp vì tỉ lệ TC-BP tại các dưỡng ở nam, đối tượng TC-BP tiêu thụ ít hơn<br /> khu vực ngoại thành và nông thôn thường ít học sinh khác trong các nhóm tuổi ở nữ(6).<br /> hơn so với các khu vực trung tâm thành phố Nghiên cứu khác trên đối tượng 11-14 tuổi ở<br /> Emilia-Romagna, Ý của tác giả Toselli S(11),<br /> lớn(2). Nghiên cứu của Lê Thị Hợp và cộng<br /> năng lượng trung bình của đối tượng béo phì<br /> sự(3), tỉ lệ béo phì ở học sinh THCS tại khu vực<br /> tiêu thụ ít hơn SDD. Hàm lượng Ca và Fe tăng<br /> miền núi (nam 0,8% ở nam, 0,2% ở nữ) và lên có ý nghĩa thống kê từ SDD đến béo phì. Ở<br /> nông thôn (0,2% ở nam và 0,1% ở nữ) là rất nữ lượng protein, chất béo và glucid tiêu thụ<br /> thấp. Tỉ lệ TC-BP tại thành phố Hồ Chí Minh giảm có ý nghĩa thống kê với sự gia tăng tình<br /> là 20,7% và Hải Phòng là 9,6%(6, 7). Tỉ lệ TC-BP trạng dinh dưỡng. Sự khác biệt này có thể do<br /> ở nam cao hơn ở nữ. Sự chênh lệch kết quả về học sinh TC-BP có xu hướng khai báo ít hơn so<br /> với lượng thức ăn tiêu thụ thực tế.<br /> TTDD ở học sinh THCS, có thể do các nghiên<br /> cứu khác được thực hiện tại các trung tâm KẾTLUẬNVÀKIẾNNGHỊ<br /> thành phố lớn - nơi có nền kinh tế phát triển Khẩu phần ăn của học sinh THCS Nguyễn<br /> Chí Thanh còn mất cân đối, một số học sinh có<br /> hơn, chất lượng dinh dưỡng tốt hơn hoặc do<br /> xu hướng ăn nhiều protein nhưng lượng canxi<br /> các loại thức ăn nhanh phổ biến và được sử<br /> cung cấp lại rất thấp là điều đáng quan tâm.<br /> dụng nhiều nên tỉ lệ TC-BP cao hơn còn SDD Do đó, nên tổ chức các chương trình truyền<br /> có tỉ lệ thấp. Nhưng nhìn chung kết quả phù thông, giáo dục về dinh dưỡng tại trường cho<br /> hợp với các khu vực nông thôn và miền núi. học sinh và phụ huynh. Tăng cường thực<br /> Từ kết quả nghiên cứu cho thấy học sinh có phầm giàu canxi trong khẩu phần, lập kế<br /> hoạch thực hiện chương trình uống sữa tại<br /> sự phát triển chưa phù hợp và SDD vẫn còn là<br /> trường. Duy trì, tăng cường cả về số lượng và<br /> vấn đề chính của y tế công cộng tại địa phương.<br /> chất lượng của sắt, bổ sung sắt từ thịt, cá (><br /> Địa phương nên đưa ra và thực hiện những 90g/ ngày) trong khẩu phần ăn tùy vào độ<br /> chương trình, chính sách để làm giảm tỉ lệ SDD. tuổi, đặc biệt là đối tượng nữ đã có kinh<br /> Bên cạnh đó cũng cần chú ý kết hợp phòng nguyệt. Tỉ lệ SDD còn cao 18,4% và tỉ lệ TC-BP<br /> chống TC-BP để đảm bảo cho học sinh THCS có là 3,8%. Địa phương cần xây dựng các kế<br /> hoạch can thiệp nhằm cải thiện tình trạng dinh<br /> <br /> <br /> 258 Chuyên Đề Y tế Công cộng – Khoa học Cơ bản<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> dưỡng của học sinh THCS, ưu tiên giảm tỉ lệ 7. Nguyễn Thị Thanh Bình, Vũ Văn Đảm, Phan Lê Thu<br /> Hằng, Nguyễn Khắc Minh, Phạm Văn Hán (2015), "Thực<br /> suy dinh dưỡng, bên cạnh đó cũng cần kiểm trạng thừa cân, béo phì và một số yếu tố liên quan ở học<br /> soát, ngăn chặn kịp thời TC-BP. TTDD có mối sinh hai trường Trung học cơ sở quận Ngô Quyền, Hải<br /> Phòng, năm 2015". Tạp chí y học dự phòng, Hội Y học dự<br /> liên quan có ý nghĩa thống kê với năng lượng<br /> phòng Việt Nam, 25 (11): 10-18.<br /> và lượng tiêu thụ của các chất dinh dưỡng 8. Ochola S, Masibo PK (2014), "Dietary intake of<br /> sinh năng lượng như glucid, lipid, protein schoolchildren and adolescents in developing countries".<br /> Ann Nutr Metab, 64 Suppl 2: 24-40.<br /> nhưng không có mối liên quan với hàm lượng 9. Pediatrics (2000), "Type 2 diabetes in children and<br /> khoáng chất (Canxi và sắt). adolescents”, American Diabetes Association, 105 (3 Pt 1):<br /> 80-671.<br /> TÀILIỆUTHAMKHẢO 10. Tanya K, Emily M (2015), Adolescent nutrition (Policy<br /> 1. Kotecha PV, Patel S, Baxi RK, Mazumdar VS, Misra S, and programming in SUN+ countries), Save the Children,<br /> Modi E, Diwanji M (2009), "Reproductive health London EC1M 4AR, UK, pp 4-14.<br /> awareness among rural school going adolescents of 11. Toselli S, Argnani L, Canducci E, Ricci E, Gualdi-Russo E<br /> Vadodara district". Indian Journal of Sexually Transmitted (2010), "Food habits and nutritional status of adolescents<br /> Diseases, 30 (2): 9-94. in Emilia-Romagna, Italy". Nutricion Hospitalaria, 25 (4):21-<br /> 2. Lê Thị Hợp, Lê Danh Tuyên (2010), Tổng điều tra dinh 613.<br /> dưỡng 2009-2010, tr. 49-109. Nhà xuất bản y học, Hà Nội 12. Trần Thị Minh Hạnh, Vũ Quỳnh Hoa, Phạm Ngọc Oanh,<br /> 3. Lê Thị Hợp, Lê Nguyễn Bảo Khanh (2012), "Tình trạng Đỗ Thị Ngọc Diệp, Lê Thị Kim Quí (2012), "Tình trạng<br /> dinh dưỡng và phát triển thể lực của học sinh phổ thông dinh dưỡng học sinh trung học cơ sở thành phố Hồ Chí<br /> khu vực thành thị, nông thôn và miền núi tại 3 tỉnh/thành Minh". Tạp chí Dinh dưỡng và thực phẩm, 8 (3): 50-57.<br /> phía Bắc". Tạp chí dinh dưỡng và thực phẩm, Hội dinh 13. WHO (2007), Growth reference 5-19 years (BMI-for-age),<br /> dưỡng Việt Nam, 8 (2):36-43. http://www.who.int/growthref/who2007_bmi_for_age/en/,<br /> 4. Lifshitz F (2009), "Nutrition and Growth". Journal Of accessed on 14 April 2017.<br /> Clinical Research in Pediatric Endocrinology, 1 (4): 63-157. 14. WHO (2017), Adolescents: health risks and solutions, Fact<br /> 5. Nguyễn Lân, Trịnh Bảo Ngọc (2013), "Tình trạng dinh sheet<br /> dưỡng ở học sinh 11-14 tuổi tại một số trường của hai http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs345/en/,<br /> quận trung tâm và quận ngoại thành Hà Nội". Tạp chí y accessed on 12 June 2017.<br /> học thực hành, Bộ Y Tế, tập 6 (10):16-25.<br /> 6. Nguyễn Ngọc Vân Phương, Tăng Kim Hồng, Annie Ngày nhận bài báo: 02/11/2017<br /> Robert (2014), "Khẩu phần ăn và thừa cân, béo phì trên<br /> học sinh trung học cơ sở thành phố Hồ Chí Minh". Tạp chí<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 23/11/2017<br /> Dinh dưỡng và thực phẩm, Hội dinh dưỡng Việt Nam, tập Ngày bài báo được đăng: 15/03/2018<br /> 10 (2):33-38.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Y tế Công cộng 259<br />