Khóa luận tốt nghiệp Kế toán-Kiểm toán: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ

Chia sẻ: Mucnang000 Mucnang000 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là thông qua cơ sở lý luận và nhận thức thực tiễn của bản thân trong quá trình thực tập tại đơn vị để đánh giá được các điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống KSNB tại công ty. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của hệ thống KSNB đối với chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ để có thể ngăn ngừa những rủi ro phát hiện những sai sót và hạn chế thấp nhất những gian lận có thể.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Kế toán-Kiểm toán: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN -----  ----- uế H tế h in cK KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ họ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TẠI CÔNG TY CỔ ại PHẦN GẠCH NGÓI CẦU HỌ Đ ng ườ HOÀNG THỊ LÊ Tr Huế , tháng 4 năm 2019
ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN -----  ----- uế H tế h in cK KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT NỘI BỘ họ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GẠCH NGÓI CẦU HỌ ại Đ Sinh viên thực hiện: Họ, tên giáo viên hướng dẫn: ng Hoàng Thị Lê ThS. Phạm Thị Hồng Quyên. ườ Lớp: K49A Kiểm toán Niên khóa: 2015 - 2019 Tr
LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành được đề tài tốt nghiệp này em xin được tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến ngôi trường Đại học Kinh tế Huế cùng toàn thể đội ngũ giảng viên đã dạy dỗ em trong suốt 4 năm qua, đặc biệt là thầy cô trong Khoa Kế toán – Kiểm toán đã trang bị cho em kiến thức để em có thể hoàn thành được đợt thực tập này. Và em xin cảm ơn cô uế giáo - ThS Phạm Thị Hồng Quyên, cô chính là người đã sát cánh cùng em, tận tình hướng dẫn, góp ý trong quãng thời gian thực tập vừa qua. H Đồng thời em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Giám đốc công ty Cổ Phần Gạch tế Ngói cầu Họ, tập thể cán bộ nhân viên các phòng ban khác nhau trong công ty, đặc biệt là anh chị ở bộ phận kế toán đã tận tình giúp đỡ em trong thời gian qua. h Bên cạnh đó em cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè những người luôn in ở bên động viên, cổ vũ tinh thần trong thời gian em thực hiện Khóa luận. cK Mặc dù em đã cố gắng hết sức để hoàn thành bài báo cáo thực tập một cách tốt nhất, song hạn chế về thời gian nghiên cứu, kiến thức của bản thân còn hạn hẹp không họ tránh khỏi những sai sót nhất định. Vì vậy kính mong thầy cô cùng các bạn đóng góp bổ sung ý kiến để bài báo cáo hoàn thiện hơn. ại Em xin chân thành cảm ơn! Đ ng ườ Tr
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BCTC Báo cáo tài chính BPBH Bộ phận bán hàng BPGH Bộ phận giao hàng BTC Bộ tài chính uế ĐĐH Đơn đặt hàng GĐ Giám đốc H GTGT Giá trị gia tăng HĐQT Hội đồng quản trị tế KH Khách hàng HTK Hàng tồn kho h KSNB Kiểm soát nội bộ NVBH in Nhân viên bán hàng cK NVGH Nhân viên giao hàng PXK Phiếu xuất kho TGNH Tiền gửi ngân hàng họ TSDH Tài sản dài hạn TSNH Tài sản ngắn hạn ại VCSH Vốn chủ sở hữu Đ SXKD Sản xuất kinh doanh ng ườ Tr
DANH MỤC KÝ HIỆU Chứng từ đầu vào (hoặc chứng từ đầu ra) bằng giấy Nhập chứng từ vào máy tính (nhập bằng tay) uế Xử lý thủ công H tế Xử lý bằng máy tính h in Dữ liệu đầu vào, đầu ra cK Bắt đầu, kết thúc họ Lưu trữ thủ công: N N: Lưu theo số thứ tự A: Lưu theo Alphabel ại D: Lưu theo ngày Đ Lưu trữ trong máy tính ng ườ Tr
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2 uế 3. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................................2 H 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2 6 Kết cấu đề tài ................................................................................................................3 tế PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHU h TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TRONG DOANH NGHIỆP ..................................4 in 1.1 Khái quát về hệ thống kiểm soát nội bộ ....................................................................4 cK 1.1.1 Định nghĩa ..............................................................................................................4 1.1.2 Mục tiêu của hệ thống kiểm soát nội bộ.................................................................5 1.1.3 Ý nghĩa của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp ..................................5 họ 1.1.4 Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp .................6 1.1.4.1 Môi trường kiểm soát ..........................................................................................6 ại 1.1.4.2 Đánh giá rủi ro.....................................................................................................9 1.1.4.3 Hoạt động kiểm soát ..........................................................................................13 Đ 1.1.4.4 Thông tin và truyền thông .................................................................................15 ng 1.1.4.5 Giám sát.............................................................................................................16 1.1.5 Đánh giá chất lượng hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp......................17 ườ 1.2 Khái quát về chu trình bán hàng – thu tiền..............................................................17 1.2.1. Các chức năng cơ bản và mục tiêu trong chu trình bán hàng – thu tiền .............18 Tr 1.2.2 Các chứng từ, tài liệu kế toán sử dụng trong chu trình bán hàng-thu tiền ...........22 1.2.2.1 Chứng từ kế toán ...............................................................................................22 1.2.2.2 Sổ sách...............................................................................................................22 1.2. 3 Sai phạm có thể xảy ra trong chu trình bán hàng – thu tiền ................................22 1.3. Kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền trong doanh nghiệp .....................23 1.3.1 Những thủ tục kiểm soát chung............................................................................23
1.3.2 Những thủ tục kiểm soát cụ thể cho từng giai đoạn .............................................25 1.3.3 Một số gian lận thường gặp trong chu trình bán hàng – thu tiền và thủ tục kiểm soát:................................................................................................................................28 1.4. Cơ sở thực tiễn.......................................................................................................30 2.1. Tổng quan về Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ - Hà Tĩnh ...............................32 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty. .....................................................32 uế 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của công ty .......................................................................33 H 2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty...................................................................34 2.1.3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý ...........................................................................34 tế 2.1.3.2 Chức năng nhiệm vụ các phòng ban..................................................................34 2.1.4. Tổ chức công tác kế toán của công ty. ................................................................35 h 2.1.4.1. Sơ đồ bộ máy kế toán. ......................................................................................35 in 2.1.4.2. Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận .............................................................36 2.1.5 Hình thức tổ chức kế toán tại công ty...................................................................37 cK 2.1.5.1 Hình thức tổ chức kế toán..................................................................................37 2.5.1.2 Tổ chức hệ thống tài khoản. ..............................................................................37 họ 2.1.5.3 Hệ thống báo cáo kế toán ..................................................................................37 2.1.5.4 Các chính sách kế toán được áp dụng tại công ty .............................................37 2.1.5.5 Hình thức sổ kế toán và hệ thống sổ kế toán.....................................................37 ại 2.1.6 Tình hình tài sản nguồn vốn của công ty giai đoạn 2016-2018. ..........................38 Đ 2.1.7 Tình hình kết quả sản xuất kinh doanh của công ty 2016-2018...........................40 2.1.8. Tình hình lao động...............................................................................................41 ng 2.2 Đặc điểm hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền của Công ty Cổ Phần Gạch ngói Cầu Họ...................................................................................................................42 ườ 2.2.1 Mô tả các hoạt động của chu trình bán hàng – thu tiền của Công ty ...................42 2.2.1.1. Nhận và xử lý đơn đặt hàng..............................................................................42 Tr 2.2.2 Ví dụ về chu trìnhh bán hàng và thu tiền tại công ty............................................46 2.2.3 Kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng – thu tiền của Công ty......................53 2.2.3.1 Môi trường kiểm soát ........................................................................................53 2.2.3.2. Đánh giá rủi ro..................................................................................................55 2.2.3.3 Hoạt động kiểm soát ..........................................................................................57
2.2.3.4 Thông tin và truyền thông. ................................................................................65 2.2.3.5. Giám sát............................................................................................................66 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GẠCH NGÓI CẦU HỌ ...........................................................67 3.1 Đánh giá hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền của Công ty Cổ phần gạch uế ngói Cầu Họ...................................................................................................................67 H 3.1.1 Đánh giá chung.....................................................................................................67 3.1.2. Ưu điểm ...............................................................................................................67 tế 3.2. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại Công ty Cổ phần gạch ngói Cầu Họ .........................................75 h PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.....................................................................77 in 1. Kết luận......................................................................................................................77 2. Kiến nghị ...................................................................................................................77 cK DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................79 họ ại Đ ng ườ Tr
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Mục tiêu kiểm soát cụ thể trong từng giai đoạn.............................................21 Bảng 2.1 Tình hình tài sản và nguồn vốn của công ty từ năm 2016-2018....................38 Bảng 2.2- Tình hình sản xuất kinh doanh của công ty qua 3 năm 2016-2018 ..............40 uế Bảng 2.3 Đánh giá rủi ro có thể xảy ra trong chu trình bán hàng – thu tiền tại Công ty Cổ phần gạch ngói Cầu Họ............................................................................................55 H tế h in cK họ ại Đ ng ườ Tr
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý công ty Gạch Ngói Cầu Họ.........................34 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại công ty gạch ngói Cầu Họ ......................35 uế H tế h in cK họ ại Đ ng ườ Tr
DANH MỤC LƯU ĐỒ Lưu đồ 2.1 Kiểm soát giai đoạn tiếp nhận và xử lý ĐĐH............................................59 Lưu đồ 2.2: Kiểm soát giai đoạn xuất kho và giao hàng cho khách hàng....................60 Lưu đồ 2.3: Kiểm soát giai đoạn lập hóa đơn và theo dõi doanh thu............................61 uế Lưu đồ 2.4: Kiểm soát giai đoạn thanh toán .................................................................64 H tế h in cK họ ại Đ ng ườ Tr
DANH MỤC BIỂU Biểu 2.1. Đơn đặt hàng của công ty Cổ phần xây dựng và thương mại Thành An.......49 Biểu 2.2: Phiếu xuất bán sản phẩm của Công ty Cổ phần gạch ngói Cầu Họ. .............50 Biểu 2.3 Hóa đơn GTGT của Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ ..............................51 uế Biểu 2.4 Phiếu thu của Công ty Cổ phần gạch ngói Cầu Họ ........................................52 H tế h in cK họ ại Đ ng ườ Tr
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Hóa đơn của Công ty Cổ phần gạch ngói Cầu Họ. .......................................63 Hình 2.2: Chuẩn mực đạo đức của Công ty ..................................................................69 uế H tế h in cK họ ại Đ ng ườ Tr
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh tình hình kinh tế mở cửa thị trường như hiện nay, tính cạnh tranh ngày càng gia tăng. Các doanh nghiệp không phải chỉ đối mặt với các đối thủ trong nước, mà còn phải nỗ lực cố gắng chống lại các doanh nghiệp nước ngoài. Vì vậy uế muốn đứng vững trên thị trường, bản thân các doanh nghiệp phải không ngừng nỗ lực, cố gắng có những hoạch định, chiến lược kinh doanh đúng đắn, phù hợp. Bên cạnh đó H doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ - một nhân tố hết sức quan trọng, đóng vai trò thiết yết trong mọi tổ chức. Đằng sau sự thành công của tổ chức tế nào chính là có một hệ thống kiểm soát nội bộ vững mạnh. Hệ thống kiểm soát nội bộ là nền tảng để kiểm soát mọi hoạt động trong doanh nghiệp. Là biện pháp giúp ngăn h ngừa, phát hiện các sai phạm và yếu kém giảm thiểu tốt thất để mọi hoạt động diễn ra in một cách có hiệu quả, giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu đề ra. Chính vì vậy khi cK các kiểm toán viên tới thực hiện kiểm toán tại đơn vị, nội dung quan tâm của họ chính là sự hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. họ Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ là công ty có bề dày lịch sử với đội ngũ nhân viên có bề dày về kinh nghiệm. Công ty đã mang lại cơ hội việc làm cho nhân dân tỉnh nhà, có vị trí quan trọng trong kinh tế cho huyện Cẩm xuyên nói riêng và tỉnh Hà Tĩnh ại nói chung. Công ty chuyên sản xuất và kinh doanh các sản phẩm gạch ngói với nhiều Đ chủng loại đa dạng và phong phú. Sản phẩm của công ty phân phối rộng khắp thị trường ở trong tỉnh. Đặc biệt trong địa bàn Cẩn Xuyên, sản phẩm chiếm ưu thế tuyệt ng đối. Công ty có 2 cơ sở do đó hoạt động buôn bán diễn ra liên tục và thường xuyên nên dễ xảy ra sai sót gian lận. Vì vậy công ty cần xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ ườ vững mạnh, chặt chẽ để nhà quản lý có thể kiểm soát tốt nguồn lực của công ty để thực hiện mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp, từ đó đưa doanh nghiệp khẳng định vị thế Tr của mình trên thị trường. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, tôi đã lựa chọn đề tài “Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ” để nghiên cứu trong đợt thực tập này. Việc thực hiện đề tài này sẽ giúp cho công ty đánh giá lại công tác quản lý từ đó nâng cao hiệu quả kinh 1
doanh trong thời gian tới. Ngoài ra, nó cũng sẽ cung cấp cho tôi những kiến thức thực tế về hệ thống KSNB trong doanh nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền trong doanh nghiệp. uế Tìm hiểu thực trạng hệ thống KSNB trong chu trình bán hàng – thu tiền tại Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ. H Thông qua cơ sở lý luận và nhận thức thực tiễn của bản thân trong quá trình thực tập tại đơn vị để đánh giá được các điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống KSNB tại tế công ty. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của hệ thống KSNB đối với chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu h Họ để có thể ngăn ngừa những rủi ro phát hiện những sai sót và hạn chế thấp nhất những gian lận có thể xảy ra. in cK 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài chính là thực trạng hệ thống KSNB trong chu họ trình bán hàng – thu tiền tại Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ, thực trạng kiểm soát trong từng giai đoạn, công đoạn của quy trình bán hàng – thu tiền. 4. Phạm vi nghiên cứu ại + Phạm vi về không gian: Công ty ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ tại trụ sở chính Đ ( xã Cẩm Hưng – huyện Cẩm Xuyên – tỉnh Hà Tĩnh) ng + Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu trên cơ sở các số liệu được sử dụng trong 3 năm từ năm 2016 – 2019. Cụ thể, số liệu phân tích tình hình tài sản, nguồn vốn ườ và kết quả kinh doanh của công ty được lấy từ các Báo cáo tài chính của công ty trong 3 năm từ 2016– 2018. Bên cạnh đó các số liệu trong các chứng từ, sổ sách ở chương 2 Tr được lấy từ các nghiệp vụ phát sinh trong năm 2019. 5. Phương pháp nghiên cứu + Phương pháp thu thập dữ liệu: Thu thập các dữ liệu trong giáo trình, sách ,chế độ, thông tư chuẩn mực về kế toán, kiểm toán, các bài khóa luận có liên quan, các trang web để hệ thống hóa cơ sở lý luận về hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu 2
tiền. Ngoài ra, thực hiện quan sát và ghi chép lại các hoạt động bán hàng – thu tiền diễn ra tại kho và tại phòng kế toán tại trụ sở chính của công ty để tìm hiểu công việc thực tế diễn ra tại công ty. Phỏng vấn trực tiếp những người tham gia vào chu trình bán hàng – thu tiền tại công ty để thu thập được các thông tin cần thiết. Thông qua quá trình thực tập tại đơn vị. Tiến hành thu thập số liệu, thu thập các uế chứng từ và sổ sách liên quan tại phòng kế toán. + Phương pháp phân tích dữ liệu: Sau khi hệ thống hóa cơ sở lý luận và những và H những tài liệu liên quan tại đơn vị tiến hành chọn lọc, phân tích dựa trên các dữ liệu thu thập được để đánh giá hệ thống KSNB chu trình bán hàng – thu tiền của công ty. tế Dựa trên cơ sở lý luận từ sách vở và kiến thức được học đối chiếu, so sánh với h quá trình tìm hiểu thực trạng tại Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ, từ đó tìm ra in những điểm khác biệt giữa lý thuyết với thực tế các thủ tục kiểm soát tại Công ty. Để đưa ra những nhận định tổng hợp, khách quan về những ưu nhược điểm và đề xuất một cK số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác KSNB chu trình bán hàng-thu tiền tại đơn vị. 6 Kết cấu đề tài họ Phần I: Đặt vấn đề Phần II: Nội dung và kết quả nghiên cứu ại Chương 1: Cơ sở khoa học về hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu Đ tiền trong doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại ng công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ. Chương 3: Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng hệ thống kiểm ườ soát nội bộ chu trình bán hàng – thu tiền tại Công ty Cổ Phần gạch ngói Cầu Họ. Phần III: Kết luận và kiến nghị Tr 3
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHU TRÌNH BÁN HÀNG – THU TIỀN TRONG DOANH NGHIỆP uế 1.1 Khái quát về hệ thống kiểm soát nội bộ 1.1.1 Định nghĩa H KSNB đóng vai trò thiết yếu đối với sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó khái niệm về kiểm soát nội bộ đã trở thành một hệ thống tế lý luận và rất đa dạng. Sau đây là một vài định nghĩa nổi bật. h Theo Liên Đoàn Kế Toán Quốc tế (IFAC –The International Federation of in Accountant): “Hệ thống KSNB là hệ thống các chính sách và thủ tục được thiết lập nhằm đạt được bốn mục tiêu: bảo vệ tài sản của doanh nghiệp; bảo đảm độ tin cậy của cK thông tin; bảo đảm tuân thủ luật pháp; đảm bảo hiệu quả hoạt động và hiệu năng quản lý.” họ Theo Hiệp hội Kế toán viên công chứng Hoa Kỳ (AICPA - American Institute of Certified Public Accountants): “Kiểm soát nội bộ bao gồm kế hoạch của ại tổ chức và tất cả các phương pháp phối hợp và đo lường được thừa nhận rong doanh nghiệp để đảm bảo an toàn tài sản có của họ, kiểm tra sự phù hợp và độ tin cậy của dữ Đ liệu kế toán, tăng cường tính hiệu quả của hoạt động và khuyến khích việc thực hiện các chính sách quản lý lâu dài.” ng Theo Chuẩn Mực Kiểm Toán Quốc Tế (ISA) 400: Hệ thống KSNB là toàn bộ ườ những chính sách và thủ tục do Ban giám đốc của đơn vị thiết lập nhằm đảm bảo việc quản lý chặt chẽ và hiệu quả của các hoạt động trong khả năng có thể. Các thủ tục này Tr đòi hỏi việc tuân thủ các chính sách quản lý, bảo quản tài sản, ngăn ngừa và phát hiện các sai sót hay gian lận, tính chính xác và đầy đủ của các ghi chép kế toán và đảm bảo lập các báo cáo trong thời gian mong muốn. Theo Chuẩn Mực Kiểm Toán Việt Nam (VSA) 400 : Hệ thống KSNB là các quy định và các thủ tục kiểm soát do đơn vị được kiểm toán xây dựng và áp dụng 4
nhằm đảm bảo cho đơn vị tuân thủ pháp luật và các quy định, để kiểm tra, kiểm soát, ngăn ngừa và phát hiện gian lận, sai sót; để lập báo cáo tài chính trung thực và hợp lý; nhằm bảo vệ, quản lý và sửdụng có hiệu quảtài sản của đơn vị Định nghĩa được chấp nhận rộng rãi nhất về hệ thống KSNB hiện nay là định nghĩa của COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway uế Commission), một Ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa kỳ về chống gian lận khi lập báo cáo tài chính, là Ủy ban của các tổ chức tài trợ của Ủy ban Treadway được thành H lập vào năm 1985. Theo COSO 2013: “Kiểm soát nội bộ là một quá trình bị chi phối bởi Hội đồng quản trị, người quản lý và các nhân viên của đơn vị, nó được thiết lập để tế cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu về hoạt động, báo cáo và tuân thủ.” h 1.1.2 Mục tiêu của hệ thống kiểm soát nội bộ in Theo định nghĩa trên, Báo cáo COSO xác định ba nhóm mục tiêu mà đơn vị cK hướng tới, bao gồm: + Nhóm mục tiêu về hoạt động: Nhấn mạnh đến sự hữu hiệu và hiệu quả của việc họ sử dụng các nguồn lực. + Nhóm mục tiêu về báo cáo, gồm báo cáo tài chính và cả báo cáo phi tài chính ại cho bên ngoài và bên trong: Nhóm mục tiêu này nhấn mạnh đến tính trung thực và đáng tin cậy của báo cáo tài chính và phi tài chính mà đơn vị cung cấp cho cả bên Đ trong và bên ngoài. ng + Nhóm mục tiêu về tuân thủ: Nhấn mạnh đến việc tuân thủ pháp luật và các quy định. ườ 1.1.3 Ý nghĩa của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp Sứ tồn tại và phát triển của tổ chức là một quá trình đối phó không ngừng với các Tr rủi ro đối với việc thực hiện các mục tiêu của tổ chức. Để đối phó với các rủi ro, tổ chức cần thiết lập các hệ thống kiểm soát nội bộ. Kiểm soát nội bộ có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với một doanh nghiệp. Một doanh nghiệp nếu như không có hệ thống kiểm soát nội bộ hay hệ thống kiểm soát nội bộ lỏng lẻo, yếu kém sẽ dễ dẫn đến các gian lận và rủi ro làm ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. 5
Các yếu kém trong hệ thống KSNB sẽ gây ra những tổn thất to lớn đối với doanh nghiệp và gây cản trở đối với việc đạt được mục tiêu của doanh nghiệp. Xây dựng một hệ thống KSNB hữu hiệu cung cấp đảm bảo hợp lý cho việc đạt được các mục tiêu của đơn vị. Nói cách khác hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động hữu hiệu sẽ giảm thiểu rủi ro công việc không đạt được một, hai hay cả ba nhóm mục tiêu uế xuống mức thấp nhất có thể chấp nhận được. 1.1.4 Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp H Theo báo cáo của COSO 2013, hệ thống KSNB gồm 5 bộ phận, đó là môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông và cuối cùng tế là giám sát. h 1.1.4.1 Môi trường kiểm soát in Môi trường kiểm soát là tập hợp các tiêu chuẩn, quy trình và cấu trúc làm nền cK tảng cho việc thiết kế và vận hành kiểm soát nội bộ trong một đơn vị. Theo Báo cáo COSO 2013, môi trường kiểm soát được đánh giá là hữu hiệu nếu đảm bảo được 5 nguyên tắc sau: họ Nguyên tắc 1: Đơn vị thể hiện sự cam kết về tính trung thực và các giá trị đạo đức. ại + Quan điểm của lãnh đạo cao cấp nhất trong đơn vị. Đ Nó chính là nhân tố quan trọng trong việc thiết kế và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ. Nếu không có quan điểm đúng đắn và rõ ràng từ cấp cao nhất, không thể ng xây dựng văn hóa lành mạnh về kiểm soát, vì vậy nhà lanh đạo cao cấp nhất có thể ườ được xem là người là người thúc đẩy nhưng cũng đồng thời là người gây trở ngại đối với hệ thống kiểm soát nội bộ. Tr + Các tiêu chuẩn ứng xử: Các tiêu chuẩn ứng xử được thiết lập nằm hướng dẫn nhân viên trong các hành vi, các hoạt động hàng ngày và khi đưa ra các quyết định để đạt được mục tiêu của đơn vi. + Đánh giá sự tuân thủ các tiêu chuẩn ứng xử: Các tiêu chuẩn về ứng xử đã được xây dựng phải là nền tảng cho việc đánh giá sự tuân thủ tính trung thực và các giá trị 6
đọa đức của mọi cá nhân trong đơn vị và cả các nhà cung cấp dịch vụ. Việc đánh giá sự tuân thủ các quy tắc ứng xử có thể được thực hiện bởi người quản lý hoặc bởi một bộ phận độc lập. Các nhân viên cũng có thể tham gia vào quá trình đánh giá và báo cáo về các vi phạm thông qua các kênh chính thức và không chính thức. Nguyên tắc 2: Hội đồng quản trị thể hiện sự độc lập với người quản lý và đảm uế nhiệm chức năng giám sát việc thiết kế và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ tại đơn vị. H Để đảm bảo sự độc lập và nâng cao vai trò giám sát của HĐQT cần lưu ý các điểm quan trọng sau: tế + Quyền hạn và trách nhiệm của HĐQT: HĐQT có quyền tuyển dụng, sa thải h Giám đốc điều hành hay các chức vụ tương đương. HĐQT có trách nhiệm giám sát và in chất vấn nhà quản lý về các quyết định và hành động của họ, gồm cả trách nhiệm liên quan đến việc thiết kế và vận hành một hệ thống KSNB hữu hiệu tại đơn vị. cK + Độc lập và có chuyên môn phù hợp: HĐQT phải độc lập với nhà quản lý và các thành viên HĐQT cần có kỹ năng và kiến thức cần thiết để thực hiện chức năng họ giám sát. HĐQT cần có các thành viên độc lập ngoài các thành viên kiêm nhiệm điều hành để đánh giá khách quan cũng như có thái độ hoài nghi mang tính xây dựng. ại + Giám sát của HĐQT: Chức năng giám sát của HĐQT trong thiết kế và vận hành HTKSNB liên quan đến cả năm bộ phận của HTKSNB. Đ Nguyên tắc 3: Dưới sự giám sát của Hội đồng quản trị, nhà quản lý xây dựng cơ ng cấu, các cấp bậc báo cáo, cũng như phân định trách nhiệm và quyền hạn phù hợp cho việc thực hiện các mục tiêu của đơn vị. ườ Để thực hiện nguyên tắc này, cần chú ý các điểm quan trọng sau: + Xác định cơ cấu tổ chức và cấp bậc báo cáo: Nhà quản lý cấp cao và HĐQT Tr thiết lập cơ cấu tổ chức và các cấp bậc báo cáo cần thiết để giúp lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát và đánh giá định kỳ các hoạt động của doanh nghiệp. + Phân định quyền hạn và trách nhiệm: Phân định quyền hạn và trách nhiệm là việc xác định mức độ tự chủ, quyền hạn của từng cá nhân hay từng nhóm người trong 7