kiến thức chăm sóc sức khỏe ở nông thôn: phần 2 - nxb hồng Đức

Chương V<br /> <br /> VẬN ĐỘNG, GIẤC NGỦ VÀ<br /> <br /> súc KHỎE<br /> <br /> L VẬN ĐỘNG VÀ SỨC KHỎE<br /> ỉ. Vận động có liên quan gì tới sức khỏe?<br /> Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đưa ra định<br /> nghĩa về sức khỏe như sau: sức khỏe là một loại trạng<br /> thái tốt đẹp ữên cả ba mặt: sinh lý, tâm lý và xã hội,<br /> chứ không chỉ nói tới tình trạng thể chất không sinh<br /> bệnh hoặc khỏe mạnh.<br /> Trong xâ hội hiện đại ngày nay, do sự thay đổi về<br /> phương thức nghỉ ngơi, vui chơi giải trí cùng với sự<br /> nâng cao của trình độ hiện đại hóa, mà con người<br /> trong xã hội hiện đại chỉ tiêu hao khoảng 1/3 thể lực<br /> so với những thế hệ trước, tình trạng thiếu lao động<br /> thể lực ngày càng nghiêm frọng. Sự thay đổi phương<br /> <br /> -113<br /> <br /> thức làm việc và sinh hoạt đã nguy hại lớn tới sức<br /> khỏe con người.<br /> Thiếu vận động có thể làm giảm các chức năng<br /> chuyển hóa ừong cơ thể, những người ít tập thể dục sẽ<br /> có nguy cơ mắc bệnh béo phì, đái tháo đường, cao<br /> huyết áp, đột quỵ, bệnh tim cao hơn từ 5~8 lần những<br /> người thường xuyên vận động hợp lý; chức năng tim<br /> lão hóa sớm 10 năm; tỷ lệ phát bệnh xơ cứng động<br /> mạch, bệnh thận, bệnh sỏi mật, loãng xương, ung thư,<br /> bệnh trầm cảm cao hơn rõ rệt. Một nghiên cứu đã<br /> chứng minh, người thường xuyên áp dụng phương<br /> pháp làm việc và sinh hoạt là ngồi tĩnh một chỗ ít vận<br /> động sẽ có tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều những người<br /> thường xuyên vận động.<br /> Vận động thích hợp sẽ tiêu hao năng lượng của<br /> cơ thể, từ đó hệ hô hấp sẽ phải làm việc nhiều hơn,<br /> thực hiện hô hấp nhanh và sâu hơn, tuần hoàn máu<br /> cũng theo đó mà nhanh hơn. Tập thể dục không chi<br /> giúp cơ thể càng khỏe mạnh hơn, mà nó còn có thể<br /> phòng tránh bệnh tim mạch. Vận động thể dục còn có<br /> thể giúp tâm lý khỏe mạnh, thúc đẩy sức khỏe tâm lý.<br /> V ì thế mà chúng ta nói sức khỏe không thể tách rời<br /> việc vận động thích hợp.<br /> 2. Lao động có thể thay thể dục không?<br /> Lao động có một hiệu quả nhất định trong việc<br /> nâng cao sức khỏe, đặc biệt là lao động tay chân có<br /> -<br /> <br /> 114<br /> <br /> -<br /> <br /> thể có tác dụng nhất định cho việc rèn luyện sức khỏe.<br /> Nhung, lao động và luyện tập thể dục suy cho cùng<br /> cũng là hai việc khác nhau, lao động là không thể thay<br /> thế cho việc tập thể dục được.<br /> Hạn chế ưong đặc điểm công việc và phương<br /> thức lao động là đại đa số những động tác mà mọi<br /> người thực hiện ừong lao động tay chân là những<br /> động tác có tính trùng lặp và đơn nhất, hơn nữa đa số<br /> là các động tác chỉ giới hạn ở việc tác động lặp lại lên<br /> một số bộ phận cơ thể và ở một tư thế cố địiứi, vì thế<br /> nó chỉ có thể tác động lên một số cơ quan và tổ chức<br /> ở một số bộ phận ừên cơ thể mà thôi, sẽ chỉ có một<br /> hoặc một vài cơ bắp có thể hoạt động, việc lao động<br /> có tính lặp lại đơn nhất ưong một thời gian dài rất dễ<br /> khiến con người cảm thấy mệt mỏi. Kết quả của việc<br /> lao động cục bộ thời gian dài có thể tạo thành dị tật<br /> hoặc bệnh có túih nghề nghiệp, ví dụ như đau cơ eo.<br /> D o đó, cách nghĩ ràng người làm công việc lao động<br /> tay chân thì không cần luyện tập thể dục là hoàn toàn<br /> sai lầm.<br /> Người lao động tay chân nên tham gia luyện tập<br /> những bài tập thích hợp, điều này có tác dụng phục<br /> hồi sức khỏe, giúp toàn thân phát triển, mang lại cho<br /> cơ thể một sức khỏe tự nhiên. Hơn nữa việc tập thể<br /> dục còn có tác dụng “làm chác xương cốt, tăng kiến<br /> thức, điều tiết tình cảm, tăng cường lý trí”, làm xương<br /> 115<br /> <br /> -<br /> <br /> cốt con người trở nên chắc khỏe, tay chân linh hoạt,<br /> tư duy minh mẫn, tinh thần phấn chấn, từ đó giúp cơ<br /> thể và tâm lý đều khỏe mạnh.<br /> 3.<br /> Những ngưòi làm công việc lao động tay chân<br /> nên lựa chọn những môn tập thể dục nào?<br /> Bất kỳ hình thức lao động thể lực nào cũng đều sẽ<br /> có một bộ phận cơ bắp ừên cơ thể hoạt động nhiều<br /> hơn những bộ phận khác, hoạt động cơ bắp có tính<br /> cục bộ nhất định. V ì thế người lao động thể lực trong<br /> quá trình lựa chọn hình thức vận động thể dục, nên<br /> đặc biệt chú ý bổ sung bù đặp tính cục bộ ữ ong công<br /> việc của mình.<br /> V í dụ những người nông dân thường xuyên gập<br /> lưng để làm việc, hệ hô hấp được luyện tập tương đối<br /> ít, lúc tập thể dục nên chú ý nhiều hơn đến những<br /> động tác hít thở sâu, mở rộng lồng ngực và dang rộng<br /> cánh tay, như vậy có thể táng cường công năng hít<br /> thở, tăng sức sống của phổi.<br /> Đối vớ i ĩủiững người lao động tay chân mà nói,<br /> nếu lúc lao động các động tác tập trung chủ yếu vào<br /> nửa người frên, thì khi chọn môn vận động nên chú ý<br /> tăng cường hoạt động nửa người dưới; với những<br /> người ngược lại thì nên luyện tập nửa người trên<br /> nhiều hơn. N gười lao động chân tay chú ý tập luyện<br /> vào bộ phận mà cơ thể khi lao động không được chú<br /> ừọng sẽ có thể khiến cho các bộ phận trên toàn cơ thể<br /> -IIB-<br /> <br /> đều được luyện tập cân bằng, còn có tác dụng giảm<br /> mệt mỏi, tăng cường thể chất, phòng ngừa sự phát<br /> bệnh nghề nghiệp.<br /> 4.<br /> Người trẻ tuổi nên sắp xếp thời gian và phương<br /> thức vận động thế nào?<br /> Thời kỳ trẻ tuổi là giai đoạn phải chịu nhiều áp<br /> lực v ề cuộc sống, công việc và tinh thần nhiều nhất,<br /> cùng với sự phát triển xã hội và quá trình hiện đại<br /> hóa nhanh chóng, sự cạnh ừanh trong xã hội cũng<br /> không ngừng gia tăng, áp lực cuộc sống ngày càng<br /> đè nặng lên đôi vai những người trẻ tuổi. Cùng lúc<br /> đó, chính sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sự<br /> thay đổi trong phương thức sinh hoạt và làm việc,<br /> đã làm cho nhiều người thiếu đi các vận động thể<br /> dục m ột cách nghiêm trọng. Phương thức sống<br /> không khỏe mạnh này cũng dễ dẫn đến các loại<br /> bệnh tật mãn tính.<br /> Người trẻ tuổi tương đối thích hợp tham gia các<br /> vận động có dưõtig khí, bởi lẽ những hoạt động có<br /> dưỡng khí có thể làm tăng lượng oxy đi vào cơ thể,<br /> thúc đẩy quá trình vận chuyển oxy. Khống chế những<br /> hoạt động có cường độ mạnh ở mức trung, cũng có<br /> nghĩa là chỉ cần thở hơi gấp và ra mồ hôi là được. M ỗi<br /> ngày tiến hành 0,5 đến 1 tiếng, mỗi tuần từ 3~5 lần, ví<br /> dụ như tham gia chạy chậm, chơi các loại cầu, bóng<br /> và các loại hoạt động thể dục thẩm m ỹ . ..<br /> 117<br /> <br /> -<br /> <br />