Kiểu loại gia đình và giáo dục trẻ em trong gia đình ở Hà Nội hiện nay - Nguyễn Chí Dũng

X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 2 (94), 2006 21<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ gi¸o dôc trÎ em<br /> trong gia ®×nh ë Hµ Néi hiÖn nay<br /> nguyÔn chÝ dòng<br /> <br /> <br /> KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ nh÷ng thay ®æi cña nã ®· cã mèi liªn hÖ g× tíi qu¸ tr×nh<br /> cña gi¸o dôc: tõ nhu cÇu, néi dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®Õn kÕt qu¶ gi¸o dôc? Tõ<br /> nh÷ng th«ng tin thu ®−îc trong cuéc ®iÒu tra x· héi häc vÒ ¶nh h−ëng cña c¬ cÊu gia<br /> ®×nh tíi viÖc gi¸o dôc trÎ em trong gia ®×nh1, chóng t«i rót ra mét sè nhËn ®Þnh sau:<br /> 1. KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ nhu cÇu gi¸o dôc<br /> TuyÖt ®¹i ý kiÕn ®−îc hái cho r»ng, dï gia ®×nh kiÓu lo¹i nµo còng mong con,<br /> ch¸u m×nh trë thµnh nh÷ng con ng−êi ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ ®øc, trÝ, thÓ, mü. Tuy<br /> nhiªn, víi tõng kiÓu lo¹i gia ®×nh, nhu cÇu gi¸o dôc cã mét sè kh¸c biÖt.<br /> Gia ®×nh h¹t nh©n cã phÇn nµo chó ý ®Õn gi¸o dôc ®¹o ®øc, lèi sèng h¬n gia<br /> ®×nh më réng. Cßn gia ®×nh më réng l¹i cã xu h−íng chó ý ®Õn ®Þa vÞ x· héi, sù næi<br /> tiÕng ë con em m×nh h¬n gia ®×nh h¹t nh©n. Tuy r»ng, sù kh¸c biÖt nµy lµ kh«ng<br /> nhiÒu.VÝ dô: víi tiªu chÝ hiÕu th¶o, gia ®×nh h¹t nh©n cã 86,4% thÊy rÊt cÇn ph¶i<br /> gi¸o dôc, tû lÖ nµy ë gia ®×nh më réng lµ 83,8%. T−¬ng tù, víi tiªu chÝ trung thùc, tû<br /> lÖ nµy lµ 84,4% vµ 80,3%. Víi tiªu chÝ ®Þa vÞ x· héi, gia ®×nh h¹t nh©n cã 25,1% muèn<br /> con ch¸u m×nh cÇn phÊn ®Êu ®Ó cã ®−îc, th× tû lÖ nµy ë gia ®×nh më réng lµ 31,6%.<br /> (Xem b¶ng 1).<br /> ë gia ®×nh ®Çy ®ñ vµ khuyÕt thiÕu, tuy cã nhu cÇu gi¸o dôc ®¹o ®øc, lèi sèng<br /> kh¸ t−¬ng ®ång nhau nh−ng mong muèn ®øc tÝnh trung thùc ë con em gia ®×nh ®Çy<br /> ®ñ m¹nh mÏ h¬n ë gia ®×nh khuyÕt thiÕu (84,4%/80,3%). Trong khi ®ã, nhu cÇu ®−îc<br /> ®µo t¹o ®Ó cã nghÒ nghiÖp æn ®Þnh ë gia ®×nh khuyÕt thiÕu l¹i cao h¬n gia ®×nh ®Çy<br /> ®ñ kh¸ nhiÒu (95,0%/81,6%). Ngoµi ra, mong −íc gi¸o dôc con em m×nh trë thµnh<br /> ng−êi næi tiÕng vµ giµu cã th× gia ®×nh khuyÕt thiÕu nãi kh«ng cÇn, cao h¬n nhiÒu so<br /> víi gia ®×nh ®Çy ®ñ (Næi tiÕng: 77,3%/60,2% vµ Giµu cã: 40,9%/25,2%). §iÒu nµy cho<br /> <br /> <br /> 1<br /> §Ò tµi do nhãm nghiªn cøu cña ViÖn X· héi häc vµ T©m lý l·nh ®¹o, qu¶n lý thuéc Häc viÖn ChÝnh trÞ<br /> Quèc gia Hå ChÝ Minh ®· tiÕn hµnh Nghiªn cøu tr−êng hîp Hµ Néi, n¨m 2004 - 2005, t¹i ph−êng Tróc<br /> B¹ch quËn Ba §×nh, ph−êng NghÜa T©n quËn CÇu GiÊy, x· Kim Chung huyÖn §«ng Anh, x· Cæ NhuÕ<br /> huyÖn Tõ Liªm. 316 phiÕu ®iÒu tra hé gia ®×nh, 10 cuéc th¶o luËn nhãm tËp trung vµ 10 cuéc pháng vÊn s©u<br /> ®· ®−îc thùc hiÖn. Trung t©m hç trî nghiªn cøu ph¸t triÓn ch©u ¸ cña Hµn Quèc ®Æt t¹i §¹i häc Quèc gia<br /> Hµ Néi, lµ ®¬n vÞ tµi trî.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 22 KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ gi¸o dôc trÎ em trong gia ®×nh ë Hµ Néi hiÖn nay<br /> <br /> thÊy ë gia ®×nh khuyÕt thiÕu, sù hoµn chØnh vµ æn ®Þnh trong ®êi sèng cña hä lµ cÇn<br /> h¬n nh÷ng gi¸ trÞ kh¸c.<br /> NhiÒu gia ®×nh cã møc sèng kh¸ gi¶ l¹i chó ý nhiÒu h¬n ®Õn gi¸o dôc ®øc<br /> tÝnh hiÕu th¶o, trung thùc vµ mong muèn con em m×nh ®−îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp<br /> tèt, æn ®Þnh. Nh÷ng gia ®×nh nghÌo l¹i mong muèn con em hä trë thµnh ng−êi ®−îc<br /> gi¸o dôc ®Ó cã b»ng cÊp cao, cã ®Þa vÞ x· héi vµ thËm chÝ lµ næi tiÕng. §©y lµ mét<br /> trong sè nh÷ng thay ®æi ®¸ng chó ý vÒ ®Þnh h−íng gi¸ trÞ trong c¸c gia ®×nh ë Hµ<br /> Néi hiÖn nay.<br /> B¶ng 1: Yªu cÇu gi¸o dôc con cña gia ®×nh h¹t nh©n vµ gia ®×nh më réng (%)<br /> <br /> Lo¹i gia ®×nh<br /> <br /> H¹t nh©n Më réng<br /> TT Nh÷ng yªu cÇu gi¸o dôc<br /> RÊt cÇn CÇn Kh«ng RÊt cÇn CÇn Kh«ng<br /> cÇn cÇn<br /> <br /> 1. HiÕu th¶o 86,4 13,6 0,0 83,8 15,4 0,9<br /> <br /> 2. Trung thùc, l−¬ng thiÖn 84,4 15,6 0,0 80,3 17,9 1,7<br /> <br /> 3. Cã nghÒ nghiÖp æn ®Þnh 81,9 18,1 0,0 83,8 14,5 1,7<br /> <br /> 4. Cã b»ng cÊp cao 34,7 58,8 6,5 41,0 51,3 7,7<br /> <br /> 5. Cã ®Þa vÞ x· héi 25,1 59,8 15,1 31,6 56,4 12,0<br /> <br /> 6. Næi tiÕng 6,5 31,2 62,3 6,8 33,3 59,8<br /> <br /> 7. Giµu cã 13,6 60,8 25,6 11,1 61,5 27,4<br /> <br /> <br /> 2. KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ néi dung gi¸o dôc:<br /> Tuy hÇu hÕt c¸c lo¹i gia ®×nh cã kiÓu lo¹i kh¸c nhau ®Òu quan t©m gi¸o dôc<br /> con em m×nh mét c¸ch toµn diÖn, nh−ng xÐt trªn nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau vÉn cã sù<br /> ph©n biÖt.<br /> B¶ng 2: Néi dung gi¸o dôc con vµ kiÓu lo¹i gia ®×nh h¹t nh©n/më réng quan t©m<br /> <br /> TT Néi dung gi¸o dôc Tæng sè Gia ®×nh h¹t nh©n Gia ®×nh më réng<br /> <br /> Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ %<br /> <br /> 1 Tri thøc tù nhiªn, x· héi 210 66.5 135 67,8 75 64,1<br /> <br /> 2 Kü n¨ng lao ®éng 194 61.4 125 62,8 69 59,0<br /> <br /> 3 §¹o ®øc nh©n c¸ch 302 95.6 190 95,5 112 95,7<br /> <br /> 4 TruyÒn thèng v¨n hãa 224 70.9 149 74,9 75 64,1<br /> <br /> 5 Giíi tÝnh 147 46.5 99 49,7 48 41,0<br /> <br /> 6 Kh¸c 6 1.9 5 2,5 1 0,9<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  NguyÔn ChÝ Dòng 23<br /> <br /> B¶ng sè liÖu trªn cho thÊy, nhiÒu gia ®×nh hiÖn nay vÉn chó ý gi¸o dôc ®¹o<br /> ®øc truyÒn thèng cho con em m×nh h¬n lµ nh÷ng néi dung kh¸c. Tuy nhiªn, trªn<br /> nhiÒu néi dung cÇn gi¸o dôc, gia ®×nh h¹t nh©n vÉn th−êng cã sù chó ý ®Õn viÖc gi¸o<br /> dôc cao h¬n lµ ë gia ®×nh më réng.<br /> XÐt vÒ quy m« gia ®×nh, gia ®×nh nhiÒu con chó ý gi¸o dôc kü n¨ng lao ®éng,<br /> truyÒn thèng v¨n hãa, ®¹o ®øc, nh©n c¸ch h¬n lµ gia ®×nh cã 1 hoÆc 2 con. Cßn gia<br /> ®×nh cã 2 con chó ý gi¸o dôc tri thøc tù nhiªn vµ x· héi h¬n lµ nh÷ng gia ®×nh ®«ng<br /> con. (Xem b¶ng 3).<br /> B¶ng 3: C¸c néi dung gi¸o dôc mµ gia ®×nh theo sè con quan t©m<br /> <br /> TT Néi dung gi¸o dôc Gia ®×nh cã 1 con Gia ®×nh cã 2 con Gia ®×nh trªn 2 con<br /> <br /> Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ %<br /> <br /> 1 Tri thøc tù nhiªn, x· héi 33 61,1 145 70,0 32 58,2<br /> <br /> 2 Kü n¨ng lao ®éng 30 55,6 126 60,9 38 69,1<br /> <br /> 3 §¹o ®øc nh©n c¸ch 52 96,3 196 94,7 54 98,2<br /> <br /> 4 TruyÒn thèng v¨n hãa 35 64,8 148 71,5 41 74,5<br /> <br /> 5 Giíi tÝnh 25 46,3 96 46,4 26 47,3<br /> <br /> 6 Kh¸c 1 1,9 4 1,9 1 1,8<br /> <br /> <br /> NÕu xÐt theo nh÷ng t−¬ng quan kh¸c nh− theo n¬i c− tró, gia ®×nh ë néi<br /> thµnh chó ý gi¸o dôc con ch¸u m×nh vÒ tri thøc tù nhiªn, x· héi, kü n¨ng lao ®éng vµ<br /> c¶ giíi tÝnh h¬n gia ®×nh ë ngo¹i thµnh. Cßn xÐt theo møc sèng th× gia ®×nh giµu cã,<br /> chó ý gi¸o dôc nghÒ nghiÖp cho con ch¸u m×nh h¬n gia ®×nh nghÌo. §iÒu nµy cho<br /> thÊy, trong nh÷ng gia ®×nh kh¸c nhau, quan t©m gi¸o dôc néi dung g× cho con ch¸u<br /> phô thuéc, tr−íc hÕt, vµo nh÷ng nhu cÇu trùc tiÕp cña ®êi sèng, sau n÷a míi lµ<br /> nh÷ng gi¸ trÞ kh¸c. Ph¶i ch¨ng ®©y còng lµ mét xu h−íng biÕn ®æi néi dung gi¸o dôc<br /> cña gia ®×nh khi mµ sè gia ®×nh cã møc sèng kh¸ gi¶ ngµy cµng t¨ng lªn.<br /> Víi viÖc gi¸o dôc lßng kÝnh träng víi «ng bµ, ng−êi trªn, kÕt qu¶ kh¶o s¸t cho<br /> thÊy trong gia ®×nh më réng, trÎ em ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thÓ hiÖn tèt h¬n sù kÝnh träng<br /> víi «ng bµ, ng−êi trªn. Cã tíi 99,2% ý kiÕn ®−îc hái cho r»ng trÎ em ë gia ®×nh më<br /> réng t«n träng vµ rÊt t«n träng ng−êi giµ, tû lÖ nµy ë trÎ em gia ®×nh h¹t nh©n chØ<br /> 90,7%. Ngoµi ra, trong nh÷ng gia ®×nh ®Çy ®ñ, nhiÒu ý kiÕn ®¸nh gi¸ lµ trÎ em tá ra<br /> kÝnh träng ng−êi giµ h¬n lµ trÎ em trong gia ®×nh khuyÕt thiÕu (87,0%/77,3%). Ph¶i<br /> ch¨ng, chÝnh sù hoµn chØnh cña gia ®×nh ®Çy ®ñ ®· t¹o ra m«i tr−êng thuËn lîi cho<br /> viÖc gi¸o dôc con ch¸u, trong ®ã cã gi¸o dôc lßng kÝnh träng víi ng−êi giµ. §ång thêi,<br /> nghiªn cøu còng chØ râ r»ng, trong nh÷ng gia ®×nh Ýt con, con ch¸u thÓ hiÖn tèt h¬n<br /> lßng kÝnh träng víi «ng bµ, ng−êi trªn h¬n lµ trong nh÷ng gia ®×nh nhiÒu con. Tû lÖ ý<br /> kiÕn ®−îc hái ®¸nh gi¸ lÇn l−ît nh− sau: RÊt t«n träng lµ 92,6%/87,4%/78,1% víi c¸c<br /> gia ®×nh cã 1con/2con/3con. §iÒu nµy cho thÊy, thùc hiÖn kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh, ®¶m<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 24 KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ gi¸o dôc trÎ em trong gia ®×nh ë Hµ Néi hiÖn nay<br /> <br /> b¶o quy m« gia ®×nh chØ cã 1 hoÆc 2 con lµ mét yÕu tè ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sù gi¸o dôc<br /> cho líp trÎ.<br /> Víi viÖc gi¸o dôc phßng chèng c¸c tÖ n¹n x· héi nhÊt lµ tÖ n¹n ma tuý, tÖ n¹n<br /> m¹i d©m vµ tÖ n¹n cê b¹c, hiÖn nay, ®¹i ®a sè bËc cha mÑ rÊt lo l¾ng cho con ch¸u.<br /> Trong ®ã gia ®×nh më réng, xem ra, cã tØ lÖ lo l¾ng nhiÒu h¬n lµ ë gia ®×nh h¹t nh©n;<br /> gia ®×nh nhiÒu con lo nhiÒu h¬n gia ®×nh Ýt con; gia ®×nh khuyÕt thiÕu lo nhiÒu h¬n lµ<br /> gia ®×nh ®Çy ®ñ; gia ®×nh ë ngo¹i thµnh lo nhiÒu h¬n lµ gia ®×nh ë néi thµnh. Sè liÖu<br /> tæng hîp ý kiÕn ®¸nh gi¸ tõ cuéc kh¶o s¸t cho thÊy nh− sau: nh÷ng gia ®×nh lo l¾ng<br /> nhiÒu cho con ch¸u, sî con ch¸u sa vµo tÖ n¹n x· héi, còng lµ nh÷ng gia ®×nh cã tØ lÖ<br /> nh¾c nhë con ch¸u phßng chèng c¸c tÖ n¹n x· héi nhiÒu h¬n. §iÒu nµy cho thÊy, sù<br /> gia t¨ng gia ®×nh h¹t nh©n, gia ®×nh Ýt con, sÏ lµ nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho viÖc<br /> phßng ngõa tÖ n¹n x· héi x©m nhËp vµo c¸c gia ®×nh. Song sù t¨ng lªn cña gia ®×nh<br /> khuyÕt thiÕu, gia ®×nh giµu vµ t×nh tr¹ng cßn mét bé phËn gia ®×nh nhiÒu con, gia<br /> ®×nh nghÌo sÏ lµ nh÷ng yÕu tè kh«ng thuËn lîi cho viÖc gi¸o dôc con ch¸u trong<br /> phßng chèng c¸c tÖ n¹n x· héi.<br /> Nghiªn cøu còng chØ ra nh÷ng chñ thÓ cã thÓ tham gia gi¸o dôc con ch¸u<br /> trong gia ®×nh, ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lín trong gia ®×nh. Song chñ thÓ quan träng<br /> nhÊt l¹i lµ ng−êi mÑ vµ sù phèi hîp gi÷a mÑ vµ cha. Vai trß cña «ng bµ trong gi¸o<br /> dôc gia ®×nh ë cuéc kh¶o s¸t nµy kh«ng ®−îc ®¸nh gi¸ cao. §©y lµ ®iÒu cÇn chó ý ®Ó<br /> cã nh÷ng khuyÕn nghÞ, gi¶i ph¸p phï hîp nh»m t¨ng c−êng vai trß cña c¸c chñ thÓ<br /> trong gi¸o dôc gia ®×nh vÒ sau.<br /> 3. KiÓu lo¹i gia ®×nh víi ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc gi¸o dôc<br /> Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc con ch¸u trong gia ®×nh quan träng nhÊt lµ khuyªn<br /> b¶o, nªu g−¬ng. Sau n÷a lµ kÓ vÒ truyÒn thèng gia ®×nh vµ trùc tiÕp truyÒn thô cho<br /> con ch¸u nh÷ng kinh nghiÖm sèng. TiÕp ®Õn lµ gióp con ch¸u ®Þnh h−íng cuéc sèng,<br /> gi¸o huÊn trùc tiÕp vµ cuèi cïng lµ h−íng dÉn thùc hµnh. ë ®©y, gia ®×nh h¹t nh©n<br /> cã −u thÕ tuyÖt ®èi trong thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc gia ®×nh h¬n lµ nh÷ng<br /> gia ®×nh më réng. Ngoµi ra, gia ®×nh cã hai con ®−îc ®¸nh gi¸ tèt nhÊt trong lùa chän<br /> vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc con ch¸u ®· kÓ trªn. Riªng gia ®×nh ®Çy ®ñ vµ gia<br /> ®×nh khuyÕt thiÕu viÖc sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tuy kh«ng kh¸c nhau<br /> nhiÒu, song trong gia ®×nh khuyÕt thiÕu, phÇn lín c¸c ý kiÕn ®¸nh gi¸ lµ ®· chó ý sö<br /> dông ph−¬ng ph¸p khuyªn b¶o nhiÒu h¬n. Trong khi ®ã gia ®×nh ®Çy ®ñ l¹i chó ý<br /> nhiÒu h¬n ®Õn c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc kh¸c.<br /> XÐt trªn nh÷ng t−¬ng quan kh¸c, ®a sè ý kiÕn ®−îc hái cho r»ng, dï gia ®×nh<br /> lo¹i nµo còng ®Òu lÊy khuyªn b¶o ®éng viªn tinh thÇn lµ biÖn ph¸p chÝnh. Th−ëng<br /> tiÒn chØ ®−îc mét sè Ýt gia ®×nh thùc hiÖn. Tuy nhiªn, xÐt ë møc cô thÓ, gia ®×nh cã 2<br /> con thùc hiÖn h×nh thøc khuyªn b¶o nhiÒu h¬n c¸c gia ®×nh chØ cã 1 con hoÆc tõ 3 con<br /> trë lªn (84,5%/68,5% vµ 76,4%). Ngoµi ra, gia ®×nh khuyÕt thiÕu vµ gia ®×nh h¹t<br /> nh©n còng sö dông h×nh thøc nµy nhiÒu h¬n lµ gia ®×nh ®Çy ®ñ vµ gia ®×nh më réng<br /> (90,9% vµ 84,4% so víi 79,6% vµ 73,5%).<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  NguyÔn ChÝ Dòng 25<br /> <br /> Víi h×nh thøc ph¹t, phÇn lín c¸c gia ®×nh chän h×nh thøc gãp ý hoÆc m¾ng má<br /> b»ng nh÷ng lêi lÏ cã møc ®é lµ chñ yÕu. §¸nh chöi, sØ nhôc lµ nh÷ng biÖn ph¸p Ýt<br /> ®−îc dïng. Tuy thÕ, gia ®×nh h¹t nh©n vÉn cã xu h−íng sö dông h×nh thøc khuyªn<br /> b¶o nhiÒu h¬n lµ ë gia ®×nh më réng. Ng−îc l¹i gia ®×nh më réng ¸p dông mét sè biÖn<br /> ph¸p m¹nh h¬n lµ ë gia ®×nh h¹t nh©n. Còng nh− vËy, gia ®×nh 1 con cã xu h−íng sö<br /> dông biÖn ph¸p m¹nh h¬n lµ gia ®×nh cã 2 con vµ gia ®×nh cã 2 con l¹i sö dông biÖn<br /> ph¸p m¹nh h¬n ë gia ®×nh cã nhiÒu con. §iÒu nµy xem nh− mét nghÞch lý. Nh−ng cã<br /> lÏ, do gia ®×nh cã 1 con hay chiÒu con tõ nhá, do vËy, khi lín l¹i ph¶i sö dông nhiÒu<br /> biÖn ph¸p m¹nh h¬n. §©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý trong viÖc x¸c<br /> ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc ë c¸c gia ®×nh trong t−¬ng lai.<br /> B¶ng 4: C¸ch thøc gi¸o dôc con ch¸u trong gia ®×nh h¹t nh©n vµ gia ®×nh më réng<br /> <br /> TT C¸ch thøc gi¸o dôc Tæng sè Gia ®×nh h¹t nh©n Gia ®×nh më réng<br /> <br /> Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ % Sè l−îng Tû lÖ %<br /> <br /> 1. Khuyªn b¶o 254 80,4 168 84,4 86 73,5<br /> <br /> 2. Trùc tiÕp nªu g−¬ng 235 74,4 159 79,9 76 65,0<br /> <br /> 3. Nªu g−¬ng tèt kh¸c 228 72,2 146 73,4 82 70,1<br /> <br /> 4. KÓ vÒ truyÒn thèng tèt 202 63,9 149 74,9 53 45,3<br /> cña gia ®×nh, dßng hä<br /> <br /> 5. TruyÒn thô kinh nghiÖm 202 63,9 142 71,4 60 51,3<br /> sèng<br /> <br /> 6. §Þnh h−íng nh÷ng vÊn 201 63,6 139 69,8 62 53,0<br /> ®Ò quan träng<br /> <br /> 7. Gi¸o huÊn trùc tiÕp 159 50,3 109 54,8 50 42,7<br /> <br /> 8. H−íng dÉn thùc hµnh 147 46,5 107 53,8 40 34,2<br /> <br /> <br /> 4. KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ kÕt qu¶ gi¸o dôc<br /> §iÒu ®¸ng quan t©m lµ, trong gi¸o dôc gia ®×nh, kÕt qu¶ gi¸o dôc l¹i ®−îc c¸c<br /> ý kiÕn ®¸nh gi¸ tèt nhÊt ë nh÷ng tri thøc tù nhiªn vµ x· héi, sau ®Õn lµ nghÒ nghiÖp,<br /> truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ cuèi cïng lµ ®¹o ®øc. Ph¶i ch¨ng trong x· héi ViÖt Nam<br /> hiÖn nay, viÖc t«i luyÖn tri thøc tù nhiªn vµ x· héi cho con ch¸u ®ang trë thµnh<br /> nhiÖm vô träng t©m cña kh«ng chØ x· héi mµ c¶ gia ®×nh. ThÓ hiÖn râ nhÊt lµ t×nh<br /> tr¹ng häc thªm ®ang rÊt thÞnh hµnh hiÖn nay. Cßn gi¸o dôc truyÒn thèng, ®¹o ®øc<br /> tuy lµ chøc n¨ng quan träng cña gia ®×nh song víi nhiÒu gia ®×nh Hµ Néi hiÖn nay,<br /> nhiÒu ng−êi coi ®©y lµ chuyÖn ®−¬ng nhiªn nªn kh«ng chý ý nhiÒu trong ®¸nh gi¸.<br /> (Xem b¶ng 5).<br /> XÐt vÊn ®Ò theo tõng kiÓu kÕt cÊu gia ®×nh, nhiÒu chØ b¸o ®¸nh gi¸ kÕt qu¶<br /> gi¸o dôc còng kh¸ t−¬ng ®ång nhau. Nh−ng xem xÐt kü vÉn thÊy, gia ®×nh h¹t nh©n<br /> cã kÕt qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc cho con ch¸u tèt h¬n gia ®×nh më réng. Gia ®×nh khuyÕt<br /> thiÕu trÎ em ch¨m sãc ng−êi giµ tèt h¬n gia ®×nh ®Çy ®ñ. Gia ®×nh cã häc vÊn cña cha<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 26 KiÓu lo¹i gia ®×nh vµ gi¸o dôc trÎ em trong gia ®×nh ë Hµ Néi hiÖn nay<br /> <br /> mÑ cao h¬n th× lùa chän ®−îc nhiÒu biÖn ph¸p gi¸o dôc phï hîp h¬n lµ gia ®×nh cha<br /> mÑ cã häc vÊn thÊp. Riªng gia ®×nh nghÌo, kÕt qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc, truyÒn thèng tèt<br /> h¬n con em gia ®×nh giµu. TÊt c¶ nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra trªn cho thÊy, kÕt qu¶ gi¸o<br /> dôc gia ®×nh phô thuéc nhiÒu yÕu tè c¶ kÕt cÊu gia ®×nh vµ kiÓu lo¹i gia ®×nh. ë ®©y,<br /> c¸c yÕu tè vÒ sù g¾n bã gi÷a vî vµ chång, tr×nh ®é häc vÊn vµ gia ®¹o, gia phong cña<br /> tõng kiÓu lo¹i gia ®×nh cã ý nghÜa quan träng t¹o nªn kÕt qu¶ gi¸o dôc ë con ch¸u.<br /> B¶ng 5: Sù thay ®æi vÒ nhËn thøc cña trÎ em trong gi¸o dôc<br /> ph©n chia theo lo¹i gia ®×nh h¹t nh©n vµ më réng<br /> <br /> TT Nh÷ng thay ®æi trong Tæng sè Gia ®×nh h¹t nh©n Gia ®×nh më réng<br /> nhËn thøc<br /> Sè l−îng Tû lÖ Sè l−îng Tû lÖ Sè l−îng Tû lÖ<br /> <br /> 1 KiÕn thøc khoa häc<br /> <br /> Tèt h¬n 281 88,9 177 88,9 104 88,9<br /> <br /> Nh− cò 13 4,1 10 5,0 3 2,6<br /> <br /> KÐm h¬n 3 0,9 2 1,0 1 0,9<br /> <br /> Khã ®¸nh gi¸ 19 6,0 10 5,0 9 7,7<br /> <br /> 2 TruyÒn thèng v¨n hãa<br /> <br /> Tèt h¬n 182 57,6 116 58,3 66 56,4<br /> <br /> Nh− cò 50 15,8 36 18,1 14 12,0<br /> <br /> KÐm h¬n 46 14,6 30 15,1 16 13,7<br /> <br /> Khã ®¸nh gi¸ 38 12,0 17 8,5 21 17,9<br /> <br /> 3 Tr×nh ®é nghÒ nghiÖp<br /> <br /> Tèt h¬n 201 63,6 128 64,3 73 62,4<br /> <br /> Nh− cò 15 4,7 11 5,5 4 3,4<br /> <br /> KÐm h¬n 11 3,5 7 3,5 4 3,4<br /> <br /> Khã ®¸nh gi¸ 89 28,2 53 26,6 36 30,8<br /> <br /> 4 §¹o ®øc nh©n c¸ch<br /> <br /> Tèt h¬n 141 44,6 97 48,7 44 37,6<br /> <br /> Nh− cò 74 23,4 51 25,6 23 19,7<br /> <br /> KÐm h¬n 46 14,6 25 12,6 21 17,9<br /> <br /> Khã ®¸nh gi¸ 55 17,4 26 13,1 29 24,8<br /> <br /> <br /> ChuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng, khi sè gia ®×nh h¹t nh©n, gia ®×nh Ýt con, gia<br /> ®×nh mµ bè mÑ cã häc vÊn cao, cã nghÒ nghiÖp æn ®Þnh vµ cã møc sèng cao ngµy cµng<br /> nhiÒu th× gi¸o dôc cµng cã thªm nhiÒu nh÷ng yÕu tè c¶ thuËn chiÒu vµ tr¸i chiÒu cho<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  NguyÔn ChÝ Dòng 27<br /> <br /> gi¸o dôc. §©y lµ ®iÒu cÇn ph¶i chó ý ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp cho gi¸o dôc cña<br /> tõng lo¹i gia ®×nh trong t−¬ng lai.<br /> 5. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c−êng hiÖu qu¶ gi¸o dôc gia ®×nh trong giai ®o¹n<br /> hiÖn nay.<br /> 5.1. §Èy m¹nh gi¸o dôc toµn diÖn cho líp trÎ trong gia ®×nh, trong ®ã gi¸o dôc<br /> ®¹o ®øc, nh©n c¸ch, lèi sèng cÇn coi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu. §Æc biÖt chó ý gi¸o dôc<br /> ®¹o ®øc, nh©n c¸ch cho con em nh÷ng gia ®×nh më réng vµ gia ®×nh ®Çy ®ñ.<br /> 5.2. Gi¸o dôc t×nh yªu th−¬ng vµ lßng kÝnh träng víi ng−êi giµ lµ mét phÇn<br /> kh«ng thÓ thiÕu trong gi¸o dôc ®¹o ®øc nh©n c¸ch cho thÕ hÖ trÎ trong gia ®×nh. ë<br /> ViÖt Nam, trong nhiÒu gia ®×nh më réng, c¸c thÕ hÖ trÎ ®· ®−îc gi¸o dôc tèt vÒ ®iÒu<br /> nµy. Do vËy, cÇn chó ý nhiÒu h¬n tíi néi dung gi¸o dôc nµy trong nh÷ng gia ®×nh h¹t<br /> nh©n, n¬i mµ chØ cã cha mÑ vµ con c¸i sinh sèng. §Ó lµm tèt viÖc gi¸o dôc, cha mÑ cÇn<br /> ph¶i nªu g−¬ng tèt trong ®èi xö víi «ng bµ, ng−ßi th©n, ®ång thêi ph¶i t¨ng c−êng sù<br /> th¨m viÕng, tiÕp xóc cña con, ch¸u víi «ng bµ, t¹o ®iÒu kiÖn cho «ng bµ quan t©m ®Õn<br /> con ch¸u còng nh− con ch¸u gióp ®ì, hç trî «ng bµ.<br /> 5.3. HiÖn t¹i, tÖ n¹n x· héi nhÊt lµ tÖ n¹n ma tóy, ®ang cã nguy c¬ lan réng.<br /> Do vËy, cÇn chó ý phßng ngõa trong tÊt c¶ c¸c kiÓu lo¹i gia ®×nh. Song cÇn chó ý ®Õn<br /> nh÷ng gia ®×nh nhiÒu con, gia ®×nh khuyÕt thiÕu, gia ®×nh më réng v× ë nh÷ng gia<br /> ®×nh lo¹i nµy, sù kiÓm so¸t cña bè mÑ, ng−êi th©n víi con ch¸u cã phÇn l¬i láng h¬n.<br /> 5.4. CÇn ph¸t huy vai trß cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ trong gia ®×nh nhÊt lµ cha<br /> mÑ, «ng bµ… Ngoµi viÖc tiÕp tôc n©ng cao vai trß cña ng−êi mÑ, ®Æc biÖt chó ý t¨ng<br /> c−êng h¬n n÷a vai trß cña ng−êi cha vµ «ng bµ trong gi¸o dôc con ch¸u. ViÖc truyÒn<br /> thô tri thøc, kinh nghiÖm trong gia ®×nh, viÖc nªu g−¬ng, lµm g−¬ng cña cha, mÑ vµ<br /> ng−êi trªn cã vai trß ®Æc biÖt quan träng.<br /> §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p chÝnh yÕu nhÊt cã thÓ ®−a ra ®Ó t¨ng c−êng hiÖu qu¶<br /> gi¸o dôc gia ®×nh trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Hy väng r»ng, nã sÏ gãp mét phÇn nµo ®ã<br /> gióp c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ gia ®×nh vµ c¸c bËc cha mÑ cã c¸ch nh×n s¸t<br /> thùc h¬n trong gi¸o dôc con ch¸u ë gia ®×nh, gãp phÇn x©y dùng gia ®×nh ViÖt Nam:<br /> “No Êm, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng".<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />