Kinh tế công cộng 10

Chia sẻ: Thi Sms | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'kinh tế công cộng 10', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế công cộng 10

2.2. Ph m vi nh hư ng c a thu trong môi trư ng ñ c quy n và c nh tranh a) nh hư ng c a thu trong th trư ng ñ c quy n nói chung nh hư ng và tác ñ ng c a vi c ban hành, ñi u ch nh t l thu ph thu c r t nhi u vào b n ch t c a th trư ng. Trong ph n trư c, chúng ta nghiên c u nh hư ng t i th trư ng trong môi trư ng c nh tranh hoàn h o. Nhưng n u trong môi trư ng ñ c quy n ho c có s c u k t v i nhau trong s n xu t, thì tác ñ ng c a thu di n ra theo m t chi u hư ng r t khác. Khi không có thu , nhà ñ c quy n s n xu t t i ñi m giá l n hơn doanh thu biên (P > MR), lư ng s n xu t nhà ñ c quy n t i ña hoá l i nhu n t i ñi m chi phí biên b ng v i doanh thu biên (MR = MC). ð tăng t i ña l i nhu n, nhà ñ c quy n ñ nh chi phí biên (MC) b ng doanh thu c n biên (MR) (hình 6.6). P, MC, MR MC + t MC PT Thay ñ i giá P Thu D QðQ QT S.Lư ng MR Hình 6.6A. nh hư ng c a thu ñ i v i s n lư ng và giá c a nhà ñ c quy n Thu s làm gi m s n lư ng c a nhà ñ c quy n s n xu t ra và làm tăng giá (hình 6.6). Trong th trư ng c nh tranh, giá tăng ñ i v i ngư i tiêu dùng thư ng là m t lư ng th p hơn thu , m c ñ tăng giá ph thu c vào ñ co dãn c a cung và c u. b) Tác ñ ng c a thu v i nhà ñ c quy n ph thu c và d ng c a ñư ng doanh thu c n biên (MR) .............................89 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Th nh t: ðư ng cung hay doanh thu c n biên (MR) càng d c thì s thay ñ i giá và s n lư ng khi ñánh thu càng nh . N u ñư ng MR th ng ñ ng thì không có s thay ñ i v s n lư ng và giá; lúc này ngư i s n xu t ch u toàn b thu . (ví d , cung ñ t hay các b c tranh c a Van Gogh). Th hai: N u ñư ng MR n m ngang, thì m c ñ ch u thu c a ngư i s n xu t và ngư i tiêu dùng ph thu c vào d ng c a ñư ng c u. (ñ ngh h c sinh làm bài t p v ph n này). c) So sánh thu giá tr và thu s n lư ng trong th trư ng ñ c quy n ð i v i các nhà ñ c quy n, nh hư ng c a thu giá tr (quy ñ nh b ng t l ph n trăm c a giá tr ) và nh hư ng c a thu c th (m t kho n c ñ nh trên m t ñơn v s n ph m) khác nhau hoàn toàn. Hình 6.6B mô t thu giá tr , thu này d a trên % c ñ nh c a doanh thu, thu này doanh thu thu c a nhà nư c s ñư c nhi u hơn (so sánh hình 6.6B và 6.6C) m c dù v i s n lư ng gi m do thu như nhau (Q0 ñ n QT). Giá hàng hoá Cu trư c thu MR trư c thu Doanh thu thu Cu sau thu MC MR sau thu S n lư ng QT Q0 Hình 6.6B. Thu giá tr ñ i v i nhà ñ c quy n Nguyên nhân thu giá tr làm gi m s n l ư ng ít hơn so v i thu d a trên m i ñơn v bán ra là vì: thu giá tr làm gi m doanh thu c n biên (MR) m t lư ng nh .............................90 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
hơn thu d a trên m i ñơn v s n lư ng bán ra. Chú ý, thu d a t rên m i ñơn v s n lư ng bán ra làm gi m MR ñúng m t lư ng b ng thu . Như chúng ta ñã bi t các nhà ñ c quy n ñ nh s n lư ng bán ra t i ña hoá l i nhu n b ng doanh thu c n biên (MR). Khi áp d ng thu giá tr , n u ngư i mua hàng tr giá P cho m t l o i hàng hoá nào ñó thì ngư i s n xu t s nh n ñư c P*(100 –t). trong ñó: t là t l ph n trăm thu . Vì v y thu là m t hàm c a giá. Tác ñ ng c a thu lúc này làm cong ñư ng c u và ñư ng doanh thu c n biên (MR) như ph n B, ch không làm d ch chuy n ñư ng c u như ph n A. Thu giá tr làm gi m doanh thu c n biên c a nhà ñ c quy n m t kho n b ng (100 –t)*MR. T c là làm gi m lư ng bán ra c a nhà ñ c quy n m t kho n (100 –t)*MR cho nên MR gi m m t lư ng ít hơn thu có nghĩa là v i cùng m t t l thu thì lư ng bán ra c a nhà ñ c quy n t rong trư ng h p ñánh thu giá tr s gi m m t lư ng nh hơn. Trong khi ñó, thu l i d a vào giá c a bán ra c a nhà ñ c quy n mà như chúng ta ñã bi t, giá bán ra c a nhà ñ c quy n bao gi c ũng cao hơn so v i doanh thu biên c a h . Do ñó ph n doanh thu thu thu theo giá tr bán ra s l n hơn theo ñơn v s n lư ng bán ra. Giá hàng hoá Cu trư c thu Doanh thu Cu thu sau MR thu sau thu MC MR trư c thu Q T Q0 S n lư ng Hình 6.6C. Thu hàng hoá theo s n lư ng bán ra Nhưng qu n lý thu theo s lư ng bán ra thư ng d dàng hơn qu n lý giá c , ñ c bi t là khi các hãng bán nhi u lo i hàng hoá. N u nh ng hàng hoá này b ñánh thu .............................91 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
giá tr v i thu su t khác nhau, thì các hàng hoá có giá tr cao s ghi giá th p hơn nh m tr n thu . 2.3. Ph m vi nh hư ng c a thu các nhóm ñ c quy n Các nhóm ñ c quy n là gi a hai thái c c ñ c quy n và c nh tranh ví d như (th trư ng hàng không, th trư ng cho thuê xe, th trư ng ñư ng s t), m i nhóm này tác ñ ng vào nhóm kia m t cách có chi n lư c. N u m t nhóm thay ñ i giá c hay s n lư ng c a nhóm mình, thì các nhóm khác cũng thay ñ i giá c và s n lư ng c a h , nhưng r t khó d ñoán các ph n ng này. Như v y, nhóm ñ c quy n có ñư ng c u mà ch h m i có th ñoán ñư c. Không có lý thuy t kinh t nào hoàn h o và ñư c ñông ñ o các nhà khoa h c ch p nh n v hành vi c a hãng trong nhóm ñ c quy n và như v y khó có th ñưa ra nh ng d ñoán nh t chính xác v ph m vi nh hư ng c a vi c ñánh thu trong trư ng h p này. N u m t nhóm tăng giá s l p t c m t th ph n, vì các nhóm ñ u có sách lư c tăng giá thích h p m i khi có m t lo i thu m i. Trong trư ng h p này, t t c ñ u tăng giá ñ ng lo t và như v y gánh n ng thu s chuy n sang cho ngư i tiêu dùng. S chưa có lý thuy t chung v ph m vi nh hư ng c a thu trong các nhóm ñ c quy n ch ng nào các nhà kinh t hi u bi t hơn v hành vi c a các nhóm ñ c quy n. 3. NH NG NHÂN T TÁC ð NG ð N PHÂN TÍCH PH M VI NH HƯ NG C A THU 3.1. nh hư ng c a thu khi có cân b ng t ng ph n và cân b ng t ng th Có m t s khác bi t quan tr ng gi a thu trong m t ngành duy nh t và thu nh hư ng t i nhi u ngành. Trên ñây chúng ta m i ch phân tích nh hư ng c a thu ñ n m t ngành và chúng ta gi ñ nh r ng vi c s n lư ng gi m c a ngành nh t i m c không nh hư ng t i m c ti n lương c a công nhân và hi n tư ng th t nghi p trong xã h i, s phân tích v i gi ñ nh như v y là s phân tích cân b ng t ng ph n (Partial Equilibrium Analysis) nh hư ng c a thu . H u như các lo i thu có nh hư ng cùng m t lúc t i nhi u ngành, thu thu nh p công ty có nh hư ng t i t t c các doanh nghi p c a công ty. N u do thu mà các công ty gi m nhu c u v v n thì s v n nhàn r i trong dân không ñư c thu hút vào s n xu t, d n t i gi m l i t c v n c a các ngành. Do ñó, ñ phân tích tác ñ ng c a thu công ty ñòi h i ph i phân tích s cân b ng trong toàn b n n kinh t , ch không ph i ch phân tích các doanh nghi p b ñánh thu . Chúng ta g i phân tích này là phân tích cân b ng t ng th (General Equilibrium Analysis). 3.2. nh hư ng và tác ñ ng t i ng n h n và dài h n c a thu C n ph i phân bi t ñư c ph m vi nh hư ng c a thu trong t m ng n h n và dài h n là vì, trong Chính ph và gi i chính tr có nhi u ngư i có cái nhìn thi n c n cho các .............................92 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
l i ích trư c m t, mà không th y ñư c nh ng nh hư ng lâu dài c a các chính sách có t m vĩ mô. H ch quan sát và th y ñư c nh ng nh hư ng và l i ích trong ng n h n, trung h n mà không th y ñư c các nh hư ng trong dài h n. Vì v y, ñôi khi h cho r ng toàn b h u qu thu không ph i do h d ki n. Nhưng trong th c t , h u qu c a thu nh hư ng c trong ng n h n, trung h n và dài h n. Vi c lư ng trư c ñư c nh ng nh hư ng này ñ n n n kinh t , xã h i là m t ñi u c n thi t cho các nhà qu n lý vĩ mô ñ c bi t là các nhà ho ch ñ nh chính sách liên quan t i thu . Trong ng n h n, nhi u v n ñ có th c ñ nh (ph m vi s n xu t c a công ty, chi phí c ñ nh, v.v.) nhưng trong dài h n s có s thay ñ i. Trong ng n h n, v n s d ng m t ngành nào ñó không th d dàng chuy n d ch sang cho ngành khác, nhưng v lâu dài ñ u tư m i có th chuy n d ch sang các ngành khác. Vì v y, ñánh thu vào l i t c t v n trong m t ngành công nghi p nào ñó (ô tô, thép, v.v) có th có nh ng tác ñ ng r t khác nhau v lâu dài và trư c m t. N u ti n ti t ki m b ñánh thu , thì nh hư ng ng n h n c a nó r t nh . Nhưng v lâu dài, thu này s không khuy n khích ti t ki m và làm gi m d tr v v n. Gi m d tr v n s d n t i gi m nhu c u v lao ñ ng (và năng su t lao ñ ng), gi m nhu c u v lao ñ ng s d n t i gi m ti n lương. Cu i cùng, nh hư ng lâu dài c a thu lên ti t ki m (hay v n) là nh hư ng t i th t nghi p m c dù trong ng n h n thì thu ti t ki m không nh hư ng t i th t nghi p. 3.3. Nh ng thay ñ i g n v i chính sách Khía c nh cu i cùng c a phân tích ph m vi nh hư ng c a thu là g n như Chính ph ch thay ñ i t ng chính sách m t. Chi tiêu c a chính ph Vay (m c thâm (hay còn g i là = T ng thu + h t ngân sách) gi i h n ngân sách) Như v y, n u chính ph t ăng m t thu su t c a m t ngành nào ñó ho c là gi m thu su t m t ngành nào ñó, ho c là gi m vay và ho c là tă ng chi tiêu lên. Chúng ta không th ñơn gi n ñ t câu h i là chuy n gì s x y ra khi chính ph tăng thu thu nh p? Chúng ta ph i làm rõ xem thu thu nh p c ó kéo theo gi m thu khác không, tăng chi tiêu c a chính ph , gi m vay c a c hính ph hay không? ðôi khi chúng ta quan tâm ñ n phân tích s k t h p chính sách không làm thay ñ i m t s y u t kinh t quan tr ng. Do ñó, tăng thu có th d n ñ n gi m m c t ng c u và làm gi m thu nh p qu c dân (khi thu nh p qu c dân ñư c quy t ñ nh b i t ng c u). Chúng ta có th phân bi t chương trình thu ñ i v i m c t hu nh p qu c dân (và nh hư ng c a vi c ñó t i phân ph i thu nh p) so v i các tác ñ ng tr c ti p c a thu . .............................93 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Khái quát hơn, chi tiêu c a Chính ph có th nh hư ng ñ n ti n l ương và giá, gi ng như nh hư ng c a thu . N u Chính ph tăng thu su t và dùng ti n t hu ñư c ñ mua hàng hóa tiêu dùng và n u nh ng hàng hoá ñó ít nh t có th thay th m t ph n hàng hóa tiêu dùng tư nhân, thì thu s không khuy n khích tiêu dùng t ư nhân hi n t i mà khuy n khích ti t ki m. N u Chính ph dùng ti n t hu thu ñó mua tư l i u s n xu t, ñ làm tăng tiêu dùng sau này và n u tiêu dùng sau này do Chính ph c p í t nh t cũng thay th m t ph n tiêu dùng trong tương lai, như v y là thu không khuy n khích ti t ki m nhưng khuy n khích tiêu dùng tư nhân trong hi n t i. Ph n sau chúng ta s nghiên c u sâu hơn chi phí hi u qu c a vi c ñánh thu . 4. THU VÀ HI U QU KINH T TRONG TIÊU DÙNG Các lo i thu ñ u c ó nh hư ng ñ n hành vi kinh t cua ngư i tiêu dùng. Thu chuy n các ngu n l c t các cá nhân vào tay Chính ph . K t qu , là các cá nhân ph i t hay ñ i hành vi theo hư ng nào ñó. N u h không ñi u ch nh công vi c h làm thì h ph i gi m lư ng tiêu dùng c a mình xu ng. H ph i làm vi c nhi u hơn, hư ng th i gian gi i trí ít ñi và tiêu dùng ít ñi. Xét v ph m vi cá nhân, dù thích ng th nào, vi c tăng thu v n làm cho h b thi t (không nói ñ n l i ích công c ng do thu ñem l i). 4.1. Tác ñ ng c a thu do ngư i tiêu dùng ch u a) Tác ñ ng ñ n h u d ng c a ngư i tiêu dùng Rư u N NS- Ngân sách A sau thu N’ E E’ NS- Ngân sách trư c thu Go .............................94 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t CS c ng ông
Hình 7.6. Cân b ng h u d ng c a ngư i tiêu dùng sau khi chính ph ñánh thu rư u. Trong trư ng h p này chúng ta gi s r ng giá tiêu th tăng theo ti n thu , t c là ngư i tiêu th rư u ch u toàn b gánh n ng thu (hay nói cách khác cung rư u co dãn hoàn toàn). Vì v y, thu rư u s d ch chuy n ñư ng ngân sách c a ngư i tiêu dùng t ñư ng ngân sách NS xu ng ñư ng ngân sách N’S, lư ng g o có th mua ñư c v n không thay ñ i, nhưng ngư c l i lư ng rư u có th mua ñư c sau thu s nh hơn. Khi chưa có thu rư u, ngư i tiêu dùng ñ t ñư c tho d ng t i ñi m E. Sau thu rư u, ngư i tiêu dùng ch ñ t ñư c s t ho d ng t i ñi m E’. b) nh hư ng t i tiêu dùng hi n t i, tương lai và tác ñ ng c a thu B ng cách t m th i tiêu dùng ít ñi trong hi n t i 1 ñ ng, ngư i tiêu dùng có th có 1(1+r) cho tiêu dùng trong tương lai. W = W0 + W1 th hi n ti n lương c a cá nhân trong hai th i kỳ hiên t i và tương lai. Trong ñó, W0 là ti n l ương c a cá nhân trong hi n t i và W1 là ti n lương c a cá nhân trong tương lai và r là t l lãi su t. N u cá nhân ti t ki m, ñi u này có nghĩa là h ch p nh n tiêu dùng ít trong hi n t i và nhi u trong tương lai (hình 8.6a) và ngư c l i n u cá nhân tiêu dùng nhi u t rong hi n t i (ñi vay) h s ch p nh n tiêu dùng ít trong tương lai (hình 8.6b). .............................95 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Tiêu dùng tương lai A (1+r)C = CTL ðư ng tho d ng hi n t i và tương lai E W1 W ðư ng ngân sách hi n t i và tương lai Ti t ki m C0 Tiêu dùng hi n W0 nay C Tiêu dùng B tương lai (1+r)C = CTL ðư ng ngân sách hi n t i và tương lai W1 W ðư ng tho d ng hi n t i và tương lai E Vay C0 Tiêu dùng hi n W0 nay C Hình 8.6. Hành vi tiêu dùng, ti t ki m và cho vay c a cá nhân trong hi n t i và tương lai Ngư i tiêu dùng có th có lư ng C tiêu dùng cho hi n t i và CTL dành cho tiêu dùng trong tương lai, ho c k t h p b t kỳ ñi m nào trên ñư ng gi i h n ngân sách. T i ñi m nào là do ngư i tiêu dùng ưa thích tiêu dùng hi n t i hay ti t ki m ñ tiêu dùng trong tương lai. .............................96 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Bây gi chúng ta nghiên c u nh hư ng c a thu thu nh p và thu lãi thu nh p lên ng x c a các cá nhân ñ i v i ngu n ngân sách hi n có c a h . Tiêu dùng NS trư c thu tương lai NS sau thu lương NS sau thu lương & thu W lãi thu nh p W’ Hình 9.6. Tác ñ ng c a thu lương và thu lãi thu nh p Thu thu nh p có hai phương pháp ñánh thu , thu lương và thu lãi thu nh p. Thu lương làm d ch chuy n ñư ng ngân sách (NS) xu ng song song v i ñư ng cũ (hình 9.6). Thu lãi thu nh p làm cho ph n tiêu dùng trong tương lai b gi m ñi so v i tiêu dùng trong hi n t i. Do ñó, thu lãi thu nh p khuy n khích tiêu dùng hi n t i hơn là ti t ki m ñ tiêu dùng trong tương lai. Tiêu dùng NS trư c thu tương lai NS sau thu lương E C1 và lãi thu nh p E’ E* C1 * F W Tiêu dùng hi n nay W0 C0 Hình 10.6. Tác ñ ng c a thu lãi thu nh p ñ n hành vi tiêu dùng .............................97 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Thu lãi thu nh p làm ñư ng NS chuy n xu ng, ñ h u d ng c a ngư i tiêu dùng chuy n t E ñ n E’, nhưng do tác ñ ng thay th khuy n khích tiêu dùng hi n t i nhi u hơn tương lai, ngư i tiêu dùng s v n tiêu dùng m c chi tiêu C0 và gi m lư ng chi tiêu trong tương lai t C1 xu ng còn C1* (hình 10.6). Kho n ti t ki m W0 – C0 không thay ñ i. S thay ñ i tiêu dùng gi a E’ và E* s gây ra s m t tr ng cho xã h i là E*F. c) ðo ph n b m t tr ng do thu P ðư ng c u A P4 ðư ng cung Thu P1 B C Q Q4 Q1 Hình 11.6. ðo s m t tr ng do tăng thu ð ño s m t tr ng c a xã h i do thu , t c là chúng ta tính di n tích tam giác ABC (lư ng m t tr ng do thu ) (hình 11.6). ð tính ñư c di n tích này, chúng ta xu t phát t cách tính ñ co dãn c a c u theo giá là: ∆Q/Q ∆P η = -------- ⇒ ∆Q = ----- Q*η ∆P/P P N u chúng ta thay s thay ñ i c a giá (∆P) t công th c trên b ng thu (t) ta có: t ∆Q = CB = --- Q*η P Di n tích tam giác ABC = CB*t/2, thay CB vào ta có di n tích tam giác ABC = 2 1/2*t /P* Q*η. Chú ý: .............................98 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
- t là thu trên m t ñơn v s n ph m, n u thu su t trên giá tr s là t’ = t/P; thay vào công th c trên ta có th tính ñư c s m t mát n u ban hành thu theo giá tr hàng hoá. - Trong th c t có m t công th c g n s m t tr ng v i thu thu : M t tr ng/Thu thu = 1/2*t/P *η Giá A B 2t t C E D Hình 12.6. S m t tr ng tăng nhi u hơn tăng thu su t S m t tr ng tăng hơn 2 l n (∆ACE) so v i (∆BCD) n u tăng su t lên 2 l n. Như v y t l tăng s m t tr ng c a xã h i do tăng thu s nhanh hơn so v i t tăng thu . ði u này cho chúng ta m t nh n ñ nh là không nên ñánh quá n ng thu vào m t ngành nào ñó (tr thu tiêu th ñ c bi t), làm như v y s t o ra s m t tr ng c a xã h i nhi u hơn. Vi c tr c p cho các ngành khác ch y u l y t ngân sách nhà nư c, b n thân nó ñã gây s m t tr ng cho xã h i nhi u hơn trong quá trình ñánh thu . Giá A t D C B Hình 13.6. S m t tr ng do tăng thu ph thu c vào ñ co dãn c a c u S m t tr ng do thu mang l i cho xã h i ph thu c vào m t s y u t , trong ñó ñ co dãn c a c u hàng hoá, d ch v ñó có ý nghĩa quan tr ng. C u hàng hoá, d ch v càng co dãn thì vi c tăng thu su t càng làm m t mát cho xã h i nhi u hơn (hình 13.6). .............................99 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng