Kinh tế tư nhân ở Hải Phòng - Thành tựu và một số vấn đề đặt ra hiện nay

Chia sẻ: AtaruMoroboshi _AtaruMoroboshi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Kinh tế tư nhân ở Hải Phòng - Thành tựu và một số vấn đề đặt ra hiện nay" đưa ra các giải pháp hữu hiệu, điều chỉnh chính sách phát triển thành phần kinh tế này tương xứng với tiềm lực của nó nhằm đóng góp nhiều hơn nữa cho công cuộc phát triển của thành phố trong những năm tiếp theo. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế tư nhân ở Hải Phòng - Thành tựu và một số vấn đề đặt ra hiện nay

PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - VÇN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 571 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THÀNH TỰU VÀ MỘT SỐ VÇN ĐỀ ĐẶT RA HIỆN NAY TS. Hoàng Thị Kim Oanh Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Tóm tắt: Kinh tế tư nhân hiện nay được xác định là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế. Những năm qua, Hải Phòng đã triển khai nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và đã thu được những thành tựu đáng mừng cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, kinh tế tư nhân Hải Phòng vẫn chưa thực sự phát triển theo đúng tiềm năng, sức mạnh và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Các doanh nghiệp tư nhân Hải Phòng chủ yếu qui mô nhỏ và vừa, trình độ ứng dụng khoa học công nghệ chưa cao, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp. Doanh nghiệp tư nhân Hải Phòng vẫn gặp phải sự phân biệt đối xử và những rào cản từ những cơ chế, chính sách bất cập, thủ tục hành chính rườm rà,… Nhận thức rõ những vấn đề này có ý nghĩa quan trọng cho việc đưa ra các giải pháp hữu hiệu, điều chỉnh chính sách phát triển thành phần kinh tế này tương xứng với tiềm lực của nó nhằm đóng góp nhiều hơn nữa cho công cuộc phát triển của thành phố trong những năm tiếp theo. Từ khóa: kinh tế tư nhân, kinh tế tư nhân Hải Phòng, thành tựu kinh tế tư nhân Hải phòng, vấn đề đặt ra đối với kinh tế tư nhân Hải Phòng PRIVATE ECONOMY IN HAI PHONG - ACHIEVEMENTS AND SOME CURRENT ISSUES Abtract: The private economy is now identified as one of the most important motivation of the national economy. Over the past few years, Hai Phong has implemented many policies to encourage, support and promote the development of the private economy and obtained encouraging achievements for the socio-economic development in the city. However, the reality shows that Hai Phong private economy has not really unlocked its full potential and met the pratical demands. Hai Phong private enterprises are mainly small and medium-sized, with low scientific and technological application level and low quality of human resources. They are still facing discrimination and barriers from ineffective policies, gradual administrative procedures, etc. Being aware of these issues is crucial for proposing new effective solutions, adjusting policy to develop this economic component to its full potential, which will contribute more to the city's development in the upcoming years. Keywords: private economy, Hai Phong private economy, achievements of Hai Phong private economy, issues raised for Hai Phong private economy
572 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THỰC TRÄNG VÀ GIÂI PHÁP 1. ĐẶT VÇN ĐỀ Kinh tế tư nhân có vai trò, đóng góp không nhỏ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia nói chung, đối với các tỉnh thành, địa phương nói riêng. Nhận thức được điều đó, những năm qua Thành phố Hải Phòng đã nỗ lực chỉ đạo, tạo điều kiện hỗ trợ, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển. Thực tế cũng ghi nhận những thành tựu đáng mừng của khu vực kinh tế này đóng góp cho Thành phố. Tuy nhiên, do những nguyên nhân cả chủ quan và khách quan, kinh tế tư nhân ở Hải Phòng hiện vẫn đang phát triển dưới tiềm năng của nó. Thực tiễn đang đặt ra những vấn đề cần nhận thức rõ để có những định hướng, giải pháp khắc phục nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân Hải Phòng phát triển tốt hơn, đóng góp hiệu quả hơn cho công cuộc xây dựng, phát triển Thành phố ngày càng tươi đẹp, hiện đại, văn minh. 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1. Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Thành phố Hải Phòng về phát triển kinh tế tư nhân Trước đổi mới, do nhận thức chưa đúng về kinh tế tư nhân, cho rằng kinh tế tư nhân gắn với sở hữu tư nhân, doanh nghiệp tư nhân,… là kinh tế tư bản chủ nghĩa do đó chúng ta đã có thái độ kỳ thị, phủ nhận, loại bỏ thành phần kinh tế này. Từ năm 1986, thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, nhờ thay đổi tư duy, chúng ta đã có cách nhìn khách quan về vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế, từng bước ghi nhận vai trò và có những chỉ đạo ngày càng đúng đắn trong việc phát triển thành phần kinh tế này qua các kỳ Đại hội của Đảng. Đặc biệt, đến Đại hội XII, Đảng ta chính thức khẳng định: "kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế”(1). Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (tháng 6/2017) đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW về “phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Tiếp đó, tháng 10/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 98-NQ/CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 10 trong đó yêu cầu các Bộ, Ngành, địa phương và đội ngũ cán bộ các cấp phải kề vai, sát cánh, quyết tâm đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân, tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển. Thực tế cho thấy, kinh tế tư nhân đã và đang phát triển cả về qui mô và tiềm lực kinh tế tài chính, đồng thời khẳng định vai trò, vị thế to lớn, đóng góp ngày càng nhiều cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội đất nước (khoảng gần 50% vào GDP). Với cấu trúc địa lý là vùng đất sở hữu chiều dài bờ biển trên 125km, có 6 cửa sông lớn, Hải Phòng không chỉ là đầu mối giao thông huyết mạch nối miền Bắc với quốc tế, mà còn có vị thế địa chính trị ngày càng quan trọng. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta thường xuyên có những quan tâm, chỉ đạo Thành phố phải luôn nỗ lực, quyết tâm xây dựng, phát triển thành phố ngang tầm vị thế, vai trò của mình. Đặc biệt, đầu năm 2019, Bộ Chính trị đã ra một Nghị quyết riêng (Nghị quyết 45-NQ/TW) về xây dựng và phát triển Thành phố đến (1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb.CTQG – Sự thật, H.2016, tr.103
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - VÇN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 573 năm 2030, tầm nhìn 2045, trong đó đặt rõ mục tiêu: xây dựng và phát triển Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu cả trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; là thành phố công nghiệp gắn với kinh tế biển; trung tâm quản lý, nghiên cứu khoa học biển, y học biển; là động lực trong tam giác phát triển Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và vùng Bắc bộ; năm 2025, Hải Phòng cơ bản phải hoàn thành công nghiệp hóa, hiện đại hóa với tỷ trọng đóng góp vào GDP cả nước khoảng 6,4%, GRDP bình quân/người đạt 14.740 USD, thu ngân sách từ 180.000 - 190.000 tỷ đồng; năm 2030, Hải Phòng phấn đấu trở thành thành phố công nghiệp hiện đại, thông minh, bền vững tầm cỡ Đông Nam Á, thu ngân sách đạt 300.000 - 310.000 tỷ đồng, GRDP bình quân/người đạt 29.900 USD; đến năm 2045, Hải Phòng sẽ trở thành thành phố có trình độ phát triển cao trong nhóm các thành phố hàng đầu châu Á và thế giới,… Để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đó Bộ Chính trị cũng yêu cầu TP.Hải Phòng phải chú trọng phát triển kinh tế tư nhân, tạo điều kiện thuận lợi để kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng, tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, đặc biệt là trong các ngành kinh tế mũi nhọn, có lợi thế. Sớm ý thức được lợi thế của thành phố cảng biển đối với sự phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời thấy được vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân cho công cuộc xây dựng và phát triển thành phố, từ nhiều năm qua, Hải Phòng đã có nhiều chủ trương, chính sách tạo điều kiện, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển. Đặc biệt, những năm gần đây, quán triệt quan điểm, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, coi kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế, Hải Phòng đã liên tiếp ban hành các Chương trình, Nghị quyết phát triển kinh tế tư nhân tại Thành phố theo hướng lành mạnh, hiệu quả, bền vững, góp phần đưa kinh tế - xã hội Thành phố phát triển nhanh, bền vững, cải thiện một bước đời sống nhân dân, xây dựng Hải Phòng trở thành Thành phố Cảng xanh, văn minh, hiện đại. Phấn đấu đến năm 2025 có trên 42.000 doanh nghiệp hoạt động và đến năm 2030 có trên 53.000 doanh nghiệp hoạt động; tốc độ tăng trưởng kinh tế tư nhân cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế; tăng tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) đến năm 2025 đạt khoảng 55% - 56%, đến năm 2030 đạt khoảng 60% - 65%(1). Bên cạnh đó, Thành phố cũng thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân trong việc tiếp cận vốn tín dụng, thuê mặt bằng sản xuất kinh doanh; hỗ trợ công nghệ, thông tin tư vấn pháp lý; hỗ trợ tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế; hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; tạo điều kiện tiếp cận, sử dụng bình đẳng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội như giao thông, năng lượng, viễn thông, đô thị, cấp, thoát nước, thuỷ lợi, xử lý chất thải, dịch vụ hậu cần,… Nhờ những chỉ đạo, hỗ trợ tích cực đó và sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của bản thân các doanh nghiệp tư nhân, đến nay, kinh tế tư nhân ở Hải Phòng đã có bước phát triển rõ rệt với những thành tựu đáng ghi nhận, đóng góp ngày càng lớn vào công cuộc xây dựng và phát triển Thành phố. (1) Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, http://haiphong.gov.vn/p-UBNDTP/d-9372/119430/phat-trien-kinh-te-tu-nhan-tro-thanh- dong-luc-quan, ngày 6/12/2017
574 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THỰC TRÄNG VÀ GIÂI PHÁP 2.2. Những thành tựu đáng ghi nhận của khu vực kinh tế tư nhân ở Hải Phòng Kinh tế tư nhân của Hải Phòng ngày càng phát triển lớn mạnh về qui mô và đa dạng về ngành nghề, lĩnh vực hoạt động. Từ nhiều năm trước, đã có hàng loạt doanh nghiệp tư nhân có tầm cỡ gắn với tên tuổi các doanh nhân của Thành phố được nhiều người biết đến như: doanh nhân Bạch Thái Bưởi của Công ty Giang Hải Luân nổi danh cả nước về công nghiệp đóng tàu và vận tải hàng hải; Doanh nhân Nguyễn Sơn Hà của hãng sơn Sơn Hà đủ sức cạnh tranh với các hãng sơn lớn ở thế giới; Doanh nhân Đoàn Đức Ban của Công ty Vạn Vân với sản phẩm nước mắm truyền thống nổi tiếng mang thương hiệu “nước mắm Vạn Vân”, tiền thân của các sản phẩm nước mắm Cát Hải hiện nay,... Từ đổi mới đến nay, ngày càng xuất hiện thêm nhiều doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế tư nhân có qui mô ngày càng lớn, hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực trên địa bàn thành phố từ xây dựng, đến y tế, giáo dục, thương mại, du lịch, dịch vụ... Theo thống kê của UBND Thành phố Hải Phòng, tính đến hết năm 2017, Hải Phòng có gần 20.000 doanh nghiệp hoạt động theo các mô hình trách nhiệm hữu hạn, cổ phần tư nhân, doanh nghiệp tư nhân. Chỉ tính riêng trong lĩnh vực dịch vụ cảng biển đã có gần 40 doanh nghiệp tư nhân với lượng hàng hóa qua cảng hàng năm tăng trưởng từ 13 đến 15%. Ngành dịch vụ du lịch, dịch vụ xã hội với hệ thống hàng chục bệnh viện tư nhân chất lượng quốc tế, hàng trăm trường học dân lập chất lượng cao và hàng loạt các dự án tổ hợp khu vui chơi giải trí, công viên, trung tâm thương mại cao cấp,… đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của người dân, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân Thành phố theo hướng ngày càng văn minh, hiện đại. Đặc biệt, vài năm gần đây, kể từ khi thành phố triển khai Nghị quyết đẩy mạnh các chính sách khuyến khích, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển (từ năm 2015), khu vực kinh tế tư nhân ở Hải Phòng đã liên tiếp đạt những thành tựu đột phá trên nhiều lĩnh vực, giúp diện mạo, tầm vóc Thành phố thay đổi từng ngày “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. Hàng loạt các dự án kinh tế khổng lồ do các tập đoàn kinh tế tư nhân đầu tư vào Thành phố như: Tập đoàn Vingroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng đã đầu tư lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng cho các dự án Khu vui chơi giải trí, nhà ở và công viên sinh thái ở đảo Vũ Yên, khu nông nghiệp kỹ thuật cao Vineco ở huyện Vĩnh Bảo, khu nhà ở cao cấp Vinhomes Imperia ở quận Hồng Bàng, bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec ở quận Lê Chân, dự án Vinhomes Marina mang phong cách Địa Trung Hải tại quận Lê Chân, và đặc biệt là tổ hợp sản xuất ô tô Vinfast tầm cỡ mang thương hiệu ô tô đầu tiên của Việt Nam ở huyện Cát Hải, tổ hợp Trung tâm thương mại Lê Thánh Tông theo tiêu chuẩn quốc tế với tổng vốn đầu tư gần 600 tỷ đồng,… Tập đoàn SunGroup cũng đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng cho dự án phát triển du lịch Cát Hải. Tập đoàn Mường Thanh đầu tư dự án hơn 5000 tỷ đồng phát triển khu du lịch ở Đồ Sơn(1). Tập đoàn BRG đầu tư hơn 2.100 tỷ đồng vào dự án sân golf và khu biệt thự Đồ Sơn, đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng vào dự án khách sạn 5 sao Hilton. Tập đoàn Xuân Thành đầu tư khu đô thị Bắc sông Cấm trị giá 7.800 tỷ đồng. Công ty TNHH Sơn (1) Phát triển kinh tế tư nhân – nhìn từ thực tiễn Hải Phòng, http://anhp.vn/phat-trien-kinh-te-tu-nhan--nhin- tu-thuc-tien-hai-phong-d16413.html, ngày 24/10/2017
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - VÇN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 575 Trường (một trong 6 doanh nghiệp tư nhân đầu tiên của Thành phố) cũng liên tiếp gặt hái thành công trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, nhất là đầu tư sản xuất cọc bêtông và trở thành một nhà thầu có tiếng thi công các cảng biển. Cọc bêtông Sơn Trường hiện là thương hiệu sản phẩm uy tín có mặt ở hầu hết các dự án cầu cảng lớn trên cả nước;… Không chỉ có bước phát triển lớn mạnh về qui mô, số lượng doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ở Hải Phòng đã không ngừng mở rộng đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu và đã liên tiếp gặt hái những thành công lớn, thu nhiều lợi nhuận, từ đó đóng góp ngày càng nhiều cho ngân sách thành phố. Chỉ tính riêng trong năm 2017, số thu nội địa của Hải Phòng đạt gần 22 nghìn tỷ đồng, trong đó cộng đồng các doanh nghiệp đóng góp gần 16 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 73%. Riêng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh chiếm gần 40%. Điều đáng nói là có gần 700 doanh nghiệp nộp ngân sách từ 1 tỷ đồng/năm trở lên. Trong đó, có 4 doanh nghiệp nộp ngân sách trên 500 tỷ đồng là Tập đoàn Vingroup, Cty TNHH MTV Xăng dầu Khu vực 3, Cty TNHH MTV Hải Linh, Cty TNHH Thuốc lá Hải Phòng. Đặc biệt, có 9 doanh nghiệp nằm trong tốp 500 doanh nghiệp lớn nhất cả nước(1). Năm 2018, các con số thống kê đưa ra còn ấn tượng hơn với tổng thu nội địa của thành phố đạt 24.768 tỷ đồng, trong đó nguồn thu từ các doanh nghiệp đạt 11.400 tỷ đồng, chiếm 46%, riêng khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh nộp ngân sách gần 4.200 tỷ đồng, chiếm 37%. Số doanh nghiệp nộp ngân sách từ 1 tỷ đồng trở lên là trên 1.100, tăng gấp 1,7 lần so với năm 2017. Nổi bật nhất là Công ty TNHH sản xuất và kinh doanh VINFAST dù mới đi vào hoạt động nhưng đã nộp ngân sách trên 1.200 tỷ đồng (dự kiến khi ổn định sản xuất, năm 2021 sẽ đóng góp 11.500 tỷ đồng, và từ năm 2025 sẽ đóng góp vượt ngưỡng 20.000 tỷ đồng cho ngân sách thành phố). Có 4 doanh nghiệp nộp ngân sách trên 500 tỷ đồng là Công ty Xăng dầu khu vực III, Công ty TNHH dầu khí Hải Linh, Công ty TNHH Thuốc lá Hải phòng và Công ty cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng và có tới 20 doanh nghiệp nộp ngân sách từ 100 đến gần 500 tỷ đồng; 18 doanh nghiệp nộp ngân sách từ 50 đến gần 100 tỷ đồng(2). Với số lượng và qui mô doanh nghiệp ngày càng gia tăng như vậy, khu vực kinh tế tư nhân đã, đang và sẽ tạo được nhiều việc làm, giải quyết công việc cho nhiều lao động của thành phố, nâng cao thu nhập và mức sống cho người dân. Chỉ tính riêng Tổ hợp Vinfast khi đi vào hoạt động đã có thể giải quyết việc làm cho khoảng 25.000 lao động(3). Ba doanh nghiệp thuộc tập đoàn LG trong 6 tháng năm 2019 đã thu hút và tạo việc làm cho hơn 15,5 nghìn lao động, tăng 70% so cùng kỳ năm trước . Nhờ những đóng góp không nhỏ từ khối doanh nghiệp tư nhân, Hải Phòng đã nhanh chóng có những bứt phá ngoạn mục và hiện là điểm sáng của cả nước về tốc độ phát triển (1) Hải Phòng khen thưởng 100 doanh nghiệp xuất sắc, tiêu biểu, https://baophapluat.vn/tin-tuc-tinh- thanh/hai-phong-khen-thuong-100-doanh-nghiep-xuat-sac-tieu-bieu-378799.html, ngày 3/2/2018 (2) “Bứt phá” của Hải Phòng có sự đóng góp quan trọng của cộng đồng doanh nghiệp, https://baotintuc.vn/kinh-te/but-phacua-hai-phong-co-su-dong-gop-quan-trong-cua-cong-dong-doanh- nghiep-20190123205834292.htm, ngày 23/1/2019 (3) Vinfast - rạng rỡ thương hiệu Việt trên Thành phố Hoa phượng đỏ, http://anhp.vn/vinfast--rang-ro- thuong-hieu-viet-tren-thanh-pho-hoa-phuong-do-d27822.html, ngày 12/6/2019
576 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THỰC TRÄNG VÀ GIÂI PHÁP kinh tế - xã hội, đồng thời là một trong những địa phương có sức hấp dẫn nhất đối với các nhà đầu tư hiện nay. Theo số liệu thống kê, năm 2018, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của thành phố đạt 16,25%, cao nhất từ trước tới nay, gấp 2,4 lần bình quân chung cả nước. Thu nhập bình quân đầu người đạt 4.277 USD(1), tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn quốc gia của thành phố chỉ còn 1,41%(2). Không chỉ góp phần quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, tạo thêm nhiều công ăn, việc làm cho người lao động, nâng cao thu nhập và mức sống của nhân dân thành phố, các doanh nghiệp tư nhân Hải Phòng còn rất tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng và hỗ trợ thực hiện an sinh xã hội như: xây dựng các công trình phục vụ cộng đồng, xây nhà tình nghĩa, hỗ trợ các gia đình chính sách, giúp đỡ các hộ nghèo, cứu trợ phòng chống thiên tai, dịch bệnh, xây dựng quỹ khám chữa bệnh cho người nghèo, quỹ hỗ trợ học sinh, sinh viên nghèo trên địa bàn thành phố; phụng dưỡng mẹ Việt Nam Anh hùng; ủng hộ ngư dân, biển đảo.… Tiêu biểu như trường hợp Công ty TNHH Sơn Trường đã xây tặng Thành phố hai công trình tiêu biểu gồm: cầu Tam Bạc trị giá gần 80 tỉ đồng với thời gian thi công kỷ lục khi chỉ mất 50 ngày và công trình xây dựng Trường tiểu học Nam Sơn, huyện An Dương trị giá khoảng 20 tỉ đồng với thời gian thi công 30 ngày. Hay như Hội doanh nhân trẻ Hải Phòng đã thường xuyên tích cực vận động, đóng góp hàng trăm triệu đồng vào các chương trình an sinh xã hội, các hoạt động vì cộng đồng của thành phố như: tổ chức chuỗi hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho thanh niên sinh viên trên địa bàn thành phố; tổ chức chương trình “Áo ấm mùa đông”, quyên góp quần áo, trao hàng trăm suất quà và tiền mặt tặng các gia đình khó khăn ở vùng cao; tặng kinh phí xây nhà tình nghĩa, nhà đền ơn đáp nghĩa cho các gia đình chính sách, hộ nghèo trên địa bàn thành phố; trao học bổng tặng trẻ em nghèo vượt khó học giỏi, tặng sách cho các chiến sĩ nơi đảo xa, tổ chức khám chữa bệnh phát thuốc miễn phí, ủng hộ bà con vùng lũ... Hội nữ doanh nhân Hải Phòng chỉ trong 5 năm qua cũng đã chi hơn 4 tỷ đồng tặng quà người nghèo, trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, xây nhà tặng giáo viên vùng cao, nhà tình nghĩa. Hội doanh nghiệp, doanh nhân Vũ – Võ tại Hải Phòng cũng thường xuyên tổ chức chương trình phát cháo từ thiện vào chủ nhật hàng tuần tại bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp Hải Phòng với khoảng 300 suất cháo mỗi ngày,… Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu tốt đẹp đó, thực tiễn cũng cho thấy, hiện nay khu vực kinh tế tư nhân Hải Phòng đang gặp phải một số vấn đề đáng nói cần được nhận thức rõ và có hướng khắc phục để khu vực kinh tế này có thể phát triển tốt hơn nữa, đóng góp hiệu quả hơn cho sự phát triển của Thành phố. 2.3. Một số vấn đề thực tiễn đặt ra đối với khu vực kinh tế tư nhân Hải Phòng Thứ nhất, phần lớn doanh nghiệp tư nhân ở Hải Phòng qui mô còn nhỏ, sức cạnh tranh chưa cao. (1) Cơ hội kinh tế Hải Phòng năm 2019…, http://anhp.vn/co-hoi-kinh-te-hai-phong-nam-2019--tu-tin-voi- thanh-tuu-nhan-dinh-dung-thuc-trang-de-but-pha-d24387.html, ngày 19/2/2019 (2) Hải Phòng 2018 - Thành công kép…, http://anhp.vn/hai-phong-2018-thanh-cong-kep-tang-truong-kinh- te-va-bao-dam-an-sinh-xa-hoi-d24150.html, ngày 2/2/2019
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - VÇN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 577 Hải Phòng hiện có khoảng 20.000 doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân hoạt động theo các mô hình trách nhiệm hữu hạn, cổ phần tư nhân, doanh nghiệp tư nhân, trong đó chủ yếu là mô hình nhỏ và vừa, sản xuất gia công, công nghiệp cơ khí, phụ trợ,… mang tính chất manh mún, nhỏ lẻ. Chưa có nhiều sản phẩm, thương hiệu mạnh của doanh nghiệp tư nhân có sức cạnh tranh cao, có tiếng tăm trên thị trường trong nước và quốc tế. Những lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thế mạnh của thành phố cảng biển, cửa ngõ thông thương, giao lưu quốc tế như sản xuất tàu biển, kinh doanh dịch vụ cảng, vận tải biển, logistics, hàng không, tài chính - ngân hàng, thương mại, du lịch, giáo dục, y tế,… cũng chưa có nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ logistics chủ yếu tập trung tại khâu vận chuyển, đưa rút hàng khỏi cảng - vốn là một trong những khâu tạo ít giá trị gia tăng nhất trong chuỗi cung ứng dịch vụ logistics. Doanh nghiệp tư nhân kinh doanh các dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng ở Hải Phòng hiện cũng chưa thực sự chuyên nghiệp, chất lượng, đặc biệt là còn quá ít các doanh nghiệp tư nhân có tầm cỡ cung cấp các loại hình du lịch, nghỉ dưỡng, giải trí, chữa bệnh cao cấp. Doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân của thành phố chưa đi sâu được vào các sản phẩm công nghiệp mũi nhọn, có năng suất, giá trị gia tăng cao, có hàm lượng khoa học - công nghệ cao, có khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu,… Thứ hai, doanh nghiệp tư nhân Hải Phòng còn phải chịu sự phân biệt đối xử trong tiếp cận các nguồn lực để phát triển. Cũng do qui mô nhỏ, chưa có tầm ảnh hưởng, uy tín lớn nên doanh nghiệp tư nhân của thành phố vẫn đang phải hứng chịu nhiều khó khăn do sự phân biệt đối xử, phải cạnh tranh không công bằng với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác. Trong khi nhiều doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác được “trải thảm đỏ”, được hưởng nhiều chính sách ưu đãi về thuê đất, thuê mặt bằng, ưu đãi trong vay vốn tín dụng,…thì doanh nghiệp tư nhân lại gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn lực về vốn, đất đai, tài nguyên, khoa học- công nghệ, hạ tầng cơ sở…, đặc biệt là về thuê đất, vay vốn sản xuất kinh doanh. Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp tư nhân, việc xin cấp đất mở nhà xưởng, sản xuất kinh doanh không hề dễ dàng, nhất là với những doanh nghiệp nhỏ, ít vốn. Để được cấp đất, họ phải mất nhiều thời gian, hoàn thành nhiều thủ tục giấy tờ và nếu không chịu chi “phí bôi trơn” thì thậm chí còn không được duyệt. Hơn nữa, các doanh nghiệp đều khó khăn trong việc tiếp cận các thông tin cụ thể về qui hoạch đất đai của thành phố nên không ít doanh nghiệp dù đã phải mất thời gian, công sức, thậm chí phải “chạy” để được cấp giấy phép giao đất, xây nhà xưởng, nhưng sau một thời gian lại bị thu hồi mặt bằng khi quy hoạch thay đổi. Đơn cử như trường hợp của Công ty TNHH Sơn Trường phải mất 10 năm (2008 - 2018) để được cấp sổ đỏ cho một khu nuôi tôm công nghệ cao có quy mô lớn nhất miền Bắc ở xã Phù Long, huyện Cát Hải, mặc dù hằng năm vẫn phải nộp tiền thuê đất, nhưng không được sử dụng do những thay đổi trong qui địnhgiao đất. Theo bà Đào Thị Kim Ngân – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Hải Phòng: mặc dù các chính sách ưu đãi tiền sử dụng đất, tiền thuê đất… là chính sách chung áp dụng cho cộng đồng doanh nghiệp nhưng chưa có chính sách riêng hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hơn nữa trên thực tế, do quy mô sản xuất nhỏ, nhiều doanh nghiệp không có
578 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THỰC TRÄNG VÀ GIÂI PHÁP nhu cầu hoặc không đủ khả năng thuê đất tại các khu, cụm công nghiệp (do chi phí quá cao). Chính vì vậy, trong số các thành viên của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Hải Phòng, tỷ lệ được giải quyết về mặt bằng sản xuất chỉ đạt khoảng 25%(1). Việc vay vốn, vay tín chấp đối với doanh nghiệp tư nhân nhỏ và vừa cũng không hề dễ dàng nếu không muốn nói là quá khó bởi những yêu cầu về tài sản thế chấp (vốn là điểm yếu của doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ) và các giấy tờ thủ tục hành chính khó khăn. Điều này cũng tương tự như với vấn đề tiếp cận các nguồn tài nguyên, thành tựu khoa học – công nghệ, sử dụng hệ thống kết cấu hạ tầng cơ sở điện, nước, kho bãi, hệ thống thoát nước... Trong vấn đề tuyển dụng và sử dụng lao động đối với doanh nghiệp tư nhân cũng không hề đơn giản do phải cạnh tranh, “giành giật” với các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vốn có nhiều ưu thế về mặt bằng nhà xưởng, điều kiện làm việc,… hay cạnh tranh với doanh nghiệp nhà nước luôn được nhà nước bảo đảm chế độ lương thưởng, chính sách xã hội,… Thứ ba, doanh nghiệp tư nhân vẫn phải chịu những thủ tục hành chính rườm rà, gây khó dễ từ một số bộ phận, cơ quan công quyền. Mặc dù những năm qua, TP.Hải Phòng đã có nhiều văn bản chỉ đạo cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, đối với nhiều doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân thì vẫn phải hứng chịu sự thiệt thòi bởi những thủ tục hành chính rườm rà gây phiền hà, mất thời gian, công sức của doanh nghiệp. Theo Hiệp hội danh nghiệp Quận Hải An, thủ tục cấp Giấy chứng nhận kinh doanh có điều kiện; chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử dụng đất; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, khoáng sản, tài nguyên, môi trường... thường bị kéo dài, khiến các doanh nghiệp phải tốn nhiều thời gian chờ đợi, mất cơ hội kinh doanh. Cũng qua sự phản ánh của nhiều doanh nghiệp, các thủ tục hành chính rườm rà, thủ tục về thuế và hải quan của thành phố đang khiến nhiều doanh nghiệp tư nhân bức xúc vì ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất, kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp. Ví dụ như trường hợp Công ty Sơn Trường, việc xây dựng xưởng chỉ mất 6 tháng nhưng thủ tục hành chính xin cấp phép xây dựng phải mất 23,5 tháng. Hay như Nhà máy bê tông Gia Minh ở Thủy Nguyên của công ty đã đi vào sản xuất được 3 năm, đã nộp thuế đất 1 lần song vẫn chưa làm xong sổ hồng, Xí nghiệp tư nhân Trung Hải xin cấp phép xây dựng nhà máy từ 8 tháng nay mà vẫn chưa có giấy phép xây dựng khiến Công ty phải chịu thiệt hại lớn ước tính lên tới khoảng 1,5 tỷ đồng mỗi tháng (bao gồm tiền lãi vay ngân hàng, tiền thuê đất, và đặc biệt là khoảng 300 công nhân không có việc làm)(2). Nhiều doanh nghiệp tư nhân “kêu trời” với các thủ tục hải quan, nhất là khâu hậu kiểm. Không ít cán bộ hải quan cố tình nhũng nhiễu, làm khó doanh nghiệp với thời gian chờ hậu kiểm quá lâu, đòi hỏi những giấy tờ phức tạp khiến nhiều hàng hóa bị giữ lại, mất (1) Kinh tế tư nhân và sự khao khát công bằng, https://baodautu.vn/kinh-te-tu-nhan-va-su-khao-khat-cong- bang-d95134.html, ngày 09/02/2019 (2) Hải Phòng: Doanh nghiệp mong muốn được gỡ vướng để tăng tốc, http://www.baoxaydung.com.vn/news/vn/kinh-te/hai-phong-doanh-nghiep-mong-muon-duoc-go-vuong-de- tang-toc.html, ngày 22/5/2019
PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - VÇN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 579 cơ hội tung ra thị trường, hoặc bị ảnh hưởng đến chất lượng. Nếu muốn nhanh, thuận lợi thì phải “chạy”, “bôi trơn”, hoặc nhờ “cò hải quan” làm giúp. Đã có những bài báo viết rất rõ về vấn nạn “bôi trơn”, lo lót, kẹp tiền “phí ngoài luồng” vào hồ sơ, thủ tục hải quan ở Hải Phòng(1). Theo phản ánh của đại diện Công ty Cổ phần Bột giặt và Hóa chất Đức Giang, Công ty đã phải trả những “chi phí ngoài” khi làm thủ tục xuất khẩu hàng ở hải quan Hải Phòng. Tính trung bình, doanh nghiệp phải chi khoảng 15 triệu đồng phí ngoài khi làm thủ tục hải quan cho mỗi lô hàng xuất khẩu(2). Nhìn chung, mặc dù không dám phản ánh công khai nhưng nhiều doanh nghiệp tư nhân của Thành phố vô cùng bức xúc với tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ cơ quan nhà nước cố tình lợi dụng các qui định, thủ tục hành chính để sách nhiễu, gây khó dễ, hành doanh nghiệp, vòi vĩnh doanh nghiệp, cản trở sự phát triển của doanh nghiệp, khiến doanh nghiệp tư nhân ở thành phố phát triển dưới tiềm năng vốn có, thậm chí còn dễ “chết yểu”, bị thua lỗ, phá sản phải ngừng hoạt động, giải thể. Thứ tư, doanh nghiệp tư nhân ở Hải Phòng còn hạn chế, yếu kém về trình độ, năng lực, kỹ năng tổ chức, quản lý sản xuất, ý thức tuân thủ pháp luật, đạo đức kinh doanh, ý thức phát triển cộng đồng,... Thực tế cho thấy, do phần lớn các doanh nghiệp tư nhân ở Hải Phòng là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên nhìn chung các doanh nghiệp tư nhân của Hải Phòng đều có những hạn chế về năng lực, trình độ tổ chức, quản lý, kỹ năng điều hành, phát triển sản xuất kinh doanh, khả năng nhanh nhạy tiếp cận, nắm bắt thị trường, hay ứng phó tốt trước những biến động bất lợi của thị trường, năng lực hợp tác, hội nhập quốc tế liên kết đầu tư, tiêu thụ sản phẩm … Với nguồn vốn hạn hẹp nên doanh nghiệp tư nhân của thành phố cũng hạn chế trong việc đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại, nguyên liệu sạch, ứng dụng, chuyển giao các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến vào sản xuất hay sử dụng nguồn nhân công, lao động có trình độ cao,… Mặt khác, là những doanh nghiệp nhỏ, có nhiều khó khăn, rào cản nên không ít doanh nghiệp tư nhân ở Hải Phòng vì ham kiếm lợi, sợ thua lỗ, phá sản nên đã làm liều, bỏ qua những qui định về tiêu chuẩn an toàn, gian dối trong chất lượng sản phẩm,… Hoặc có những doanh nghiệp tư nhân do bản thân chủ doanh nghiệp là người có ý thức tuân thủ pháp luật kém, không có đạo đức kinh doanh, không có ý thức bảo vệ môi trường, trách nhiệm với cộng đồng nên sẵn sàng làm ăn phi pháp, gian dối, sản xuất hàng kém chất lượng, không an toàn cho sức khỏe, tính mạng của người dân,… Tình trạng doanh nghiệp tư nhân sản xuất hàng giả, không thực hiện qui trình sản xuất an toàn, xả thải phi pháp gây ô nhiễm môi trường, mua bán hóa đơn, chứng từ giả, trốn thuế, nợ bảo hiểm xã hội, vi phạm trật tự xây dựng, không tuân thủ qui định phòng chống cháy nổ, đối xử tệ bạc, vi phạm quyền và lợi ích của người lao động… không phải là hiếm gặp trên địa bàn thành phố. (1) Xem thêm: Nườm nượp cảnh kẹp tiền đưa nhận tại hải quan Hải Phòng, https://laodong.vn/phong- su/nuom-nuop-canh-kep-tien-dua-nhan-tai-hai-quan-hai-phong-600214.ldo, ngày 9/4/2018 (2) Doanh nghiệp tư nhân vật vã với những rào cản, https://www.tienphong.vn/kinh-te/doanh-nghiep-tu- nhan-vat-va-voi-nhung-rao-can-1151273.tpo, ngày 22/5/2017
580 KINH TẾ TƯ NHÅN Ở HÂI PHÒNG - THỰC TRÄNG VÀ GIÂI PHÁP 3. KẾT LUẬN Như vậy, bên cạnh việc ghi nhận những thành tựu đáng mừng mà kinh tế tư nhân Hải Phòng đã đạt được, cũng như những đóng góp không nhỏ cho sự phát triển của Thành phố trong những năm qua, chúng ta cũng cần lưu tâm đến tất cả những vấn đề thực tiễn đang đặt ra như đã phân tích, trong đó có những vấn đề thuộc về yếu kém, hạn chế của bản thân các doanh nghiệp tư nhân cần được nhìn nhận để kịp thời có hướng hạn chế, khắc phục, đồng thời cũng có những vấn đề thuộc về thể chế, cơ chế, chính sách, bộ máy chính quyền cũng rất cần được nhận thức rõ để nhanh chóng có những giải pháp điều chỉnh, thay đổi nhằm tháo gỡ mọi rào cản, vướng mắc để kinh tế tư nhân của Hải Phòng được “cởi trói”, tự do phát triển lành mạnh, hiệu quả và bền vững ngang tầm với tiềm năng, sức mạnh, thực sự trở thành động lực quan trọng, góp phần tạo ra những đột phá lớn cho sự tăng trưởng, phát triển mạnh mẽ của Thành phố trong những năm tiếp theo, giúp cho Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu cả nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. TÀI LIỆU THAM KHÂO 1. “Bứt phá” của Hải Phòng có sự đóng góp quan trọng của cộng đồng doanh nghiệp, https://baotintuc.vn/kinh-te/but-phacua-hai-phong-co-su-dong-gop-quan-trong-cua-cong- dong-doanh-nghiep-20190123205834292.htm, ngày 23/1/2019 2. Cơ hội kinh tế Hải Phòng năm 2019 – Tự tin với thành tựu, nhận định đúng thực trạng để bứt phá, http://anhp.vn/co-hoi-kinh-te-hai-phong-nam-2019--tu-tin-voi-thanh-tuu-nhan-dinh-dung- thuc-trang-de-but-pha-d24387.html, ngày 19/2/2019 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb.CTQG – Sự thật, Hà Nội, 2016 4. Phát triển kinh tế tư nhân – nhìn từ thực tiễn Hải Phòng, http://anhp.vn/phat-trien-kinh-te-tu- nhan--nhin-tu-thuc-tien-hai-phong-d16413.html, ngày 24/10/2017 5. Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, http://haiphong.gov.vn/p-UBNDTP/d-9372/119430/phat-trien-kinh- te-tu-nhan-tro-thanh-dong-luc-quan, ngày 6/12/2017 6. Hải Phòng khen thưởng 100 doanh nghiệp xuất sắc, tiêu biểu, https://baophapluat.vn/tin-tuc- tinh-thanh/hai-phong-khen-thuong-100-doanh-nghiep-xuat-sac-tieu-bieu-378799.html, ngày 3/2/2018 7. Hải Phòng 2018 - Thành công kép tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội, http://anhp.vn/hai-phong-2018-thanh-cong-kep-tang-truong-kinh-te-va-bao-dam-an-sinh-xa- hoi-d24150.html, ngày 2/2/2019 8. Hải Phòng: Doanh nghiệp mong muốn được gỡ vướng để tăng tốc, http://www.baoxaydung.com.vn/news/vn/kinh-te/hai-phong-doanh-nghiep-mong-muon-duoc- go-vuong-de-tang-toc.html, ngày 22/5/2019 9. Vinfast – rạng rỡ thương hiệu Việt trên Thành phố Hoa phượng đỏ, http://anhp.vn/vinfast-- rang-ro-thuong-hieu-viet-tren-thanh-pho-hoa-phuong-do-d27822.html, ngày 12/6/2019.