Luận án Tiến sĩ Hóa học: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính kháng vi sinh vật của nấm Isaria japonica và Phellinus pini ở vùng Bắc Trung Bộ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH<br /> <br /> NGUYỄN NGỌC TUẤN<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC<br /> VÀ HOẠT TÍNH KHÁNG VI SINH VẬT CỦA NẤM<br /> Isaria japonica VÀ Phellinus pini Ở BẮC TRUNG BỘ<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÓA HỌC<br /> <br /> NGHỆ AN - 2017<br /> <br /> 1<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH<br /> <br /> NGUYỄN NGỌC TUẤN<br /> <br /> NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC<br /> VÀ HOẠT TÍNH KHÁNG VI SINH VẬT CỦA NẤM<br /> Isaria japonica VÀ Phellinus pini Ở BẮC TRUNG BỘ<br /> <br /> Chuyên ngành : HOÁ HỮU CƠ<br /> Mã số: 62.44.01.14<br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ HOÁ HỌC<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:<br /> <br /> 1. GS. TS TRẦN ĐÌNH THẮNG<br /> 2. GS. TS TIAN-SHUNG WU<br /> <br /> NGHỆ AN - 2017<br /> <br /> 2<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số<br /> liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong<br /> bất kỳ công trình nào khác.<br /> Vinh, ngày 25 tháng 5 năm 2017<br /> Ký tên<br /> <br /> Nguyễn Ngọc Tuấn<br /> <br /> 3<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Luận án đƣợc thực hiện tại các phòng thí nghiệm chuyên đề Hoá hữu cơ khoa Hoá học, phòng thí nghiệm Trung tâm Phân tích thực phẩm và Môi trƣờng,<br /> Trƣờng Đại học Vinh, Viện Hoá học - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt<br /> Nam, khoa Công nghệ sinh học, khoa Hóa học - Đại học Quốc gia Cheng Kung,<br /> Đài Loan.<br /> Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến GS. TS Trần<br /> Đình Thắng - Trƣờng Đại học Vinh, GS. TS Tian-Shung Wu - Đại học Quốc gia<br /> Cheng Kung, Đài Loan là những ngƣời thầy đã giao đề tài, tận tình hƣớng dẫn, tạo<br /> điều kiện tốt nhất, giúp tôi từng bƣớc trong quá trình thực hiện luận án.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Nguyễn Hoa Du, PGS. TS Hoàng Văn<br /> Lựu đã tạo điều kiện thuận lợi, động viên tôi trong quá trình làm luận án. Tôi cũng<br /> bày tỏ lòng biết ơn PGS. TS Ping-Chung Kuo - Đại học Quốc gia Cheng-Kung,<br /> Đài Loan đã giúp đánh giá kết quả.<br /> PGS. TS Trần Ngọc Lân - Viện Nghiên cứu và Phát triển vùng - Bộ Khoa<br /> học và Công nghệ (MOST) và PGS. TS. Ngô Anh khoa Sinh học, Đại học Khoa<br /> học Huế đã giúp chúng tôi định danh các mẫu nấm.<br /> Nhân dịp này, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các phòng<br /> ban chức năng, các thầy cô, cán bộ phòng Đào tạo Sau đại học, khoa Hoá học,<br /> trƣờng Đại học Vinh, các bạn đồng nghiệp, học viên cao học, sinh viên, gia đình<br /> và ngƣời thân đã động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này.<br /> Nghệ An, ngày 25 tháng 5 năm 2017<br /> <br /> Nguyễn Ngọc Tuấn<br /> <br /> i<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỤC LỤC .................................................................................................................... i<br /> DANH SÁCH BẢNG .................................................................................................. v<br /> DANH SÁCH HÌNH .................................................................................................. vi<br /> DANH SÁCH SƠ ĐỒ ..............................................................................................viii<br /> DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT ........................................ ix<br /> MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1<br /> Chƣơng 1 ..................................................................................................................... 5<br /> TỔNG QUAN ............................................................................................................. 5<br /> 1.1. Các hợp chất chuyển hóa bậc hai phân lập từ nấm kí sinh côn trùng ..................... 5<br /> 1.1.1 Các polyketide .................................................................................................... 5<br /> 1.1.1.1 Các polyketide không bị khử ............................................................................ 5<br /> 1.1.1.2 Các polyketide bị khử không hoàn toàn và bị khử hoàn toàn ............................ 8<br /> 1.1.2 Các nonribosomal peptide ................................................................................. 10<br /> 1.1.2.1 Các nonribosomal peptide mạch thẳng .......................................................... 11<br /> 1.1.2.2 Các nonribosomal (depsi)peptide dạng vòng .................................................. 12<br /> 1.1.2.3 Các cyclooligomer (depsi)peptide .................................................................. 15<br /> 1.1.3. Các hợp chất chuyển hóa kết hợp polyketide–nonribosomal peptide ................ 15<br /> 1.1.4 Terpenoid.......................................................................................................... 17<br /> 1.1.5 Một số hợp chất khác ........................................................................................ 20<br /> 1.2. Nấm Isaria japonica Yasuda ............................................................................... 20<br /> 1.2.1. Đặc điểm.......................................................................................................... 20<br /> 1.2.2. Thành phần hóa học của nấm ký sinh côn trùng (Isaria japonica Yasuda) ....... 21<br /> 1.2.3 Hoạt tính sinh học của nấm kí sinh côn trùng (Isaria japonica Yasuda) ............ 22<br /> 1.3. Các hợp chất chuyển hóa bậc hai phân lập từ nấm Phellinus ............................... 23<br /> 1.3.1 Polysaccharide và protein-polysaccharide ......................................................... 23<br /> 1.3.2. Steroid ............................................................................................................. 24<br /> 1.3.3. Terpenoid ......................................................................................................... 26<br /> 1.3.3.1. Sesquiterpenoid ............................................................................................. 26<br /> 1.3.3.2 Diterpenoid .................................................................................................... 29<br /> <br />