2
quốc gia thứ 5 nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên đối tác chiến lược
toàn diện. Ngày 13 tháng 12 năm 2023, Việt Nam và Trung Quốc ra
tuyên bố nhất trí xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung
Quốc để thúc đẩy quan hệ Việt-Trung lên tầm cao mới của Đối tác chiến
lược toàn diện. Việt Nam lại nằm ở khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình
Dương, là nơi chịu ảnh hưởng của cạnh tranh cọ xát ngày càng gay gắt
giữa Mỹ và Trung Quốc. Vì vậy, việc theo dõi, nghiên cứu, phân tích
thực trạng và dự báo về quan hệ Mỹ-Trung là hết sức quan trọng và có ý
nghĩa thiết thực đối với công tác đối ngoại của Việt Nam; giúp Việt Nam
tránh được tác động không mong muốn từ việc hai nước cạnh tranh quyết
liệt nhưng đồng thời vẫn tận dụng được cơ hội mang lại.
Vì những lý do trên, nghiên cứu sinh xác định chọn: “Quan hệ Mỹ-
Trung Quốc dưới góc nhìn của chủ nghĩa hiện thực mới (từ năm 2017
đến nay)” làm chủ đề nghiên cứu cho Luận án Tiến sĩ chuyên ngành quan
hệ quốc tế của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Tác giả nghiên cứu, đánh giá tình hình nghiên cứu vấn đề trong và
ngoài nước thông qua 3 nhóm nội dung: (i) Nhóm công trình nghiên cứu
về lý thuyết quan hệ quốc tế, đặc biệt là về chủ nghĩa hiện thực mới. (ii)
Nhóm công trình nghiên cứu về quan hệ Mỹ-Trung. (iii) Nhóm công trình
vận dụng chủ nghĩa hiện thực mới để phân tích quan hệ Mỹ-Trung.
Sau khi nghiên cứu, đánh giá các công trình nghiên cứu đi trước ở trong
và ngoài nước liên quan đến chủ đề luận án, các công trình đi trước đã làm
rõ được một số nội dung liên quan luận án như: (i) Làm rõ nguồn gốc hình
thành, những giả thuyết và luận điểm chính của chủ nghĩa hiện thực mới,
theo đó, nhấn mạnh tác động của hệ thống quốc tế đã quy định động cơ, lợi
ích, lựa chọn ưu tiên của quốc gia. Đây cũng là điểm khác biệt lớn nhất của
chủ nghĩa hiện thực mới so với chủ nghĩa hiện thực cổ điển; (ii) Giải thích
và vận dụng chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa hiện thực mới để phân tích
quan hệ Mỹ-Trung. Các nghiên cứu đã giải thích được những vấn đề cốt
lõi trong quan hệ song phương giữa Mỹ và Trung Quốc như vấn đề cạnh
tranh chiến lược, vấn đề lợi ích quốc gia và ảnh hưởng.
Tuy nhiên, do hạn chế về thời gian, các công trình đi trước chưa cập
nhật được những tiến triển, vận động cũng như đặc điểm mới của quan
hệ Mỹ-Trung trong những năm gần đây, đặc biệt từ sau năm 2017 đến
nay. Đồng thời, các công trình đi trước đa phần mới chỉ vận dụng thoáng
