Luận án Tiến sỹ Luật học: Thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam

Chia sẻ: Nguyen Hung Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

186
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu pháp luật định, phân tích, đánh giá các quan điểm trong khoa học pháp lý hiện nay, luận án còn nghiên cứu toàn diện, có hệ thống những vấn đề lý luận và thực trạng thực hiện trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. Tìm ra những nguyên nhân, đề xuất các quan điểm, giải pháp có căn cứ khoa học nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra,

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sỹ Luật học: Thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN ĐỖ KIÊN THùC HIÖN PH¸P LUËT VÒ TR¸CH NHIÖM BåI TH¦êNG CñA NHµ N¦íC DO C¤NG CHøC C¥ QUAN HµNH CHÝNH NHµ N¦íC G¢Y RA ë VIÖT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2014
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN ĐỖ KIÊN THùC HIÖN PH¸P LUËT VÒ TR¸CH NHIÖM BåI TH¦êNG CñA NHµ N¦íC DO C¤NG CHøC C¥ QUAN HµNH CHÝNH NHµ N¦íC G¢Y RA ë VIÖT NAM Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật Mã số : 62 38 01 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. TS ĐINH TRUNG TỤNG 2. TS HOÀNG NGỌC THỈNH HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án Nguyễn Đỗ Kiên
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 8 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan tới đề tài luận án trong nước và trên thế giới 8 1.2. Đánh giá kết quả các công trình nghiên cứu có liên quan tới thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra và những vấn đề cần tiếp tục tập trung nghiên cứu trong luận án 23 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG CỦA NHÀ NƯỚC DO CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC GÂY RA Ở VIỆT NAM 31 2.1. Khái niệm, hình thức, vai trò thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra 31 2.2. Nội dung, yêu cầu và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra 59 2.3. Thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở một số nước trên thế giới và những giá trị Việt Nam có thể tham khảo 76 Chương 3: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG CỦA NHÀ NƯỚC DO CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC GÂY RA Ở VIỆT NAM 89 3.1. Khái quát tình hình và hệ thống tổ chức thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước ở Việt Nam 89 3.2. Những kết quả đạt được đối với thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam và nguyên nhân 98 3.3. Những hạn chế đối với thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam và nguyên nhân 109 Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG CỦA NHÀ NƯỚC DO CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC GÂY RA Ở VIỆT NAM 124 4.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam 124 4.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam 132 KẾT LUẬN 153 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 156 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 157 PHỤ LỤC 173
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN BLDS : Bộ luật Dân sự BTTH : Bồi thường thiệt hại CQHCNN : Cơ quan hành chính Nhà nước HĐND : Hội đồng nhân dân KS : Kiểm sát TA : Tòa án TAND : Tòa án nhân dân TNBT : Trách nhiệm bồi thường TNBTCNN : Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước TNDS : Trách nhiệm dân sự TNPL : Trách nhiệm pháp lý UBND : Ủy ban nhân dân UBTVQH : Ủy ban Thường vụ Quốc hội VKSND : Viện kiểm sát nhân dân WTO : Tổ chức Thương mại thế giới XHCN : Xã hội chủ nghĩa
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Từ khi đất nước ta giành được độc lập đến nay, Nhà nước luôn coi việc xây dựng, kiện toàn tổ chức bộ máy và hoàn thiện hệ thống pháp luật là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân hiện nay, việc bảo đảm lợi ích của Nhà nước và các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức cần được tôn trọng và thực hiện công bằng giữa các chủ thể trong xã hội. Mối quan hệ giữa Nhà nước với cá nhân và tổ chức trong xã hội là mối quan hệ đặc biệt, trong đó, vấn đề công bằng giữa một bên chủ thể là Nhà nước và một bên chủ thể là cá nhân, tổ chức được xác định thông qua các quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm đối với nhau và được thực hiện trên cơ sở nguyên tắc “Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật” [93, tr.3] và “Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật” [93, tr.5]. Với nguyên tắc hiến định trên, Nhà nước Việt Nam đã không ngừng nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước là trách nhiệm bắt buộc khi cơ quan Nhà nước xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đây không chỉ là vấn đề dân sự mà còn là vấn đề chính trị - pháp lý - xã hội, phản ánh trình độ phát triển và dân chủ của chế độ nhà nước, phản ánh một Nhà nước do dân làm chủ. Nhà nước với tư cách là một chủ thể công quyền trong chế độ chính trị - xã hội, được hình thành từ nhân dân và được nhân dân uỷ thác cho trách nhiệm điều hành, quản lý xã hội, trong đó có nhiệm vụ quan trọng là bảo vệ lợi ích Nhà nước, lợi ích tập thể, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong quốc gia mình. Với tinh thần đó, trách nhiệm bồi thường của Nhà nước là một trong những yếu tố góp phần nâng cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao hiệu quả hoạt động công vụ, mở rộng dân chủ xã hội, tạo lập sự công bằng trong mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân. Những năm qua, mặc dù trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đã được ghi nhận từ rất sớm trong Hiến pháp, từ Hiến pháp năm 1946, Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001). Những
2 nguyên tắc hiến định về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước được quy định trong các bản Hiến pháp nêu trên được thể chế hóa thành các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 1988 (sửa đổi, bổ sung năm 2003), Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004, Bộ luật Dân sự năm 1995 (sửa đổi, bổ sung năm 2005), Nghị định số 47/CP ngày 03 tháng 5 năm 1997 của Chính phủ về việc giải quyết bồi thường thiệt hại do công chức, viên chức, người có thẩm quyền của các cơ quan tiến hành tố tụng gây ra, Nghị quyết số 388/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 17 tháng 3 năm 2003 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về việc bồi thường cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự gây ra… Tuy nhiên, trách nhiệm bồi thường của Nhà nước chưa được đánh giá đúng mức, quan niệm về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước tương đối mờ nhạt và đến ngày 18 tháng 6 năm 2009, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khoá XII mới thông qua một đạo luật riêng biệt - Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Do hoạt động quản lý hành chính, đặc biệt là hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước từ trung ương đến địa phương là hoạt động mang tính quyền lực tác động tới các quan hệ xã hội trên các lĩnh vực trong đời sống xã hội, liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp chân chính của cá nhân, tổ chức. Một mặt nó thừa nhận, bảo vệ, bảo đảm sự phát triển kinh tế xã hội vì dân giàu, nước mạnh, mặt khác do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan từ phía Nhà nước xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước liên quan đến nhiều người, nhiều lĩnh vực, nhiều mối quan hệ đan xen, có sự tham gia của nhiều chủ thể trong xã hội, chịu sự điều chỉnh của nhiều loại quy phạm của cả luật nội dung lẫn hình thức và phải tuân theo những trình tự, thủ tục khác nhau. Việc giải quyết bồi thường thiệt hại giữa cơ quan hành chính Nhà nước và người bị gây thiệt hại được đặt trong mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước và công dân khi thực thi quyền hành pháp. Vì vậy, trách nhiệm bồi thường trong lĩnh vực quản lý hành chính, hay nói cách khác trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra cần được xác định trong các đạo luật. Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đã quy định phạm vi trách nhiệm bồi thường trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, lĩnh vực thi hành án, hoạt động tố tụng... Đây là bước phát triển đáng kể trong hoạt động lập pháp, đáp ứng
3 đòi hỏi khách quan trong một xã hội dân chủ, thể hiện trách nhiệm của Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở Việt Nam. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2010, vì vậy, vấn đề thực hiện Luật này nói chung và thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra nói riêng là vấn đề có tính cấp thiết. Bồi thường nhà nước là vấn đề hết sức phức tạp, nó thể hiện quan hệ đặc biệt giữa một bên chủ thể là Nhà nước - với tư cách là chủ thể thực thi và duy trì quyền lực công theo pháp luật - với một bên là cá nhân, tổ chức bị thiệt hại do chính hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ gây ra. Bảo đảm sự bình đẳng trước pháp luật trong mối quan hệ này là không hề đơn giản. Trong bối cảnh đó, việc thực hiện trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra đòi hỏi phải có nhận thức đúng đắn, thực hiện nghiêm minh theo trình tự luật định. Những vấn đề nêu trên đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu một cách toàn diện, sâu rộng, có hệ thống đối với thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. Đồng thời, cần nghiên cứu thủ tục tố tụng trong việc xác định trách nhiệm của Nhà nước và yêu cầu chính đáng của công dân theo những mô hình và pháp luật tố tụng phù hợp. Do đó, cần tổng kết từ thực tiễn thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước nhằm tìm kiếm các giải pháp bảo đảm cho việc thực hiện và các vấn đề cần hoàn thiện pháp luật về lĩnh vực này. Trên cơ sở nhận thức và với mong muốn làm sáng tỏ những vấn đề cấp thiết về lý luận và thực tiễn việc thực hiện trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, đánh giá những điểm tích cực và hạn chế nhằm đưa ra quan điểm và giải pháp về lĩnh vực này, nghiên cứu sinh đã chọn vấn đề: “Thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam” làm đề tài luận án tiến sĩ luật học. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu pháp luật thực định, phân tích, đánh giá các quan điểm trong khoa học pháp lý hiện nay, luận án nghiên cứu toàn diện, có hệ thống
4 những vấn đề lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. Luận án tìm ra những nguyên nhân, đề xuất các quan điểm, giải pháp có căn cứ khoa học nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, trong quá trình nghiên cứu, luận án giải quyết những nhiệm vụ sau đây: - Phân tích khái niệm, hình thức, vai trò thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. - Phân tích nội dung, yêu cầu và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra, trong đó tập trung phân tích sâu, làm rõ các nội dung thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra và các bảo đảm đặc trưng đối với hoạt động này. - Nghiên cứu thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở một số nước trên thế giới, từ đó rút ra những giá trị Việt Nam có thể tham khảo. - Phân tích khái quát tình hình và hệ thống tổ chức thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước ở Việt Nam. - Đánh giá đúng những kết quả đạt được và hạn chế đối với thực trạng thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam, phân tích rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan của những kết quả đạt được và hạn chế đó. - Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, xác định những quan điểm và đề xuất những giải pháp cụ thể, phù hợp, có tính khả thi nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn đối với thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính
5 Nhà nước gây ra ở Việt Nam dưới góc độ khoa học lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam là đề tài rộng, chứa đựng nhiều vấn đề phức tạp về lý luận và thực tiễn. Luận án nghiên cứu thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong phạm vi các cơ quan hành chính Nhà nước, công chức của cơ quan này và các cá nhân, tổ chức có liên quan ở Việt Nam. Về mặt thời gian, luận án nghiên cứu thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra từ năm 1945 tới nay. Tình hình và số liệu thống kê liên quan tới vấn đề này được trích dẫn, viện dẫn từ các báo cáo chính thức từ năm 1997 tới năm 2013 của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các cấp. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu, luận án còn căn cứ vào các văn bản pháp luật Việt Nam quy định về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra và tài liệu của một số nước trên thế giới về lĩnh vực này. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa duy vật biện chứng, Chủ nghĩa duy vật lịch sử, tác giả lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp với từng nội dung luận án.
6 - Chương 1, tác giả coi trọng phương pháp tổng hợp, phân tích và hệ thống hóa để đánh giá các công trình nghiên cứu có liên quan tới thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. - Chương 2, tác giả sử dụng nhiều phương pháp để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận của luận án. Cụ thể là, tác giả chủ yếu dùng phương pháp quy nạp để xây dựng các khái niệm. Phương pháp tổng hợp, phân tích dùng để nghiên cứu các hình thức, vai trò, nội dung, yêu cầu và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. Phương pháp so sánh được áp dụng khi tìm hiểu vấn đề này ở một số nước trên thế giới và những giá trị Việt Nam có thể tham khảo. - Chương 3, tác giả đã sử dụng phương pháp nổi bật là thống kê, báo cáo kết hợp với khảo sát thực tiễn nhằm phân tích, lý giải các số liệu về thực trạng; tọa đàm, hội thảo trao đổi với các chuyên gia về thực trạng để đánh giá, tổng hợp và chọn lọc tri thức khoa học, kinh nghiệm thực tiễn có liên quan tới thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam, từ đó, tác giả làm sáng tỏ nội dung của luận án. - Chương 4, về cơ bản tác giả sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để đưa ra các quan điểm, giải pháp có căn cứ khoa học, góp phần bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. 5. Những đóng góp về khoa học của luận án Thông qua việc nghiên cứu toàn diện, có hệ thống đề tài này, nội dung luận án có một số điểm mới, đó là: - Xây dựng khái niệm, xác định các đặc điểm và pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. Đặc biệt, luận án đã xây dựng khái niệm, phân tích rõ các hình thức và nội dung thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra.
7 - Xác định yêu cầu và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. - Nghiên cứu thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở một số nước trên thế giới, luận án xác định những giá trị Việt Nam có thể tham khảo. - Đánh giá kết quả, hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam và nguyên nhân của những kết quả, hạn chế đó. - Đề xuất những quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Về lý luận, nội dung và kết quả nghiên cứu của luận án góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra. Vì vậy, luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc học tập, nghiên cứu, giảng dạy về thực hiện pháp luật nói chung, thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra nói riêng trong các trường đại học, cao đẳng chuyên hoặc không chuyên ngành luật. Về thực tiễn, những kết luận, đề xuất của luận án được nghiên cứu trên cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và thực tiễn. Vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền có thể khai thác vận dụng để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, góp phần thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính Nhà nước gây ra ở Việt Nam. 7. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án gồm 4 chương, 10 tiết.
8 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI LUẬN ÁN TRONG NƯỚC VÀ TRÊN THẾ GIỚI 1.1.1. Những công trình nghiên cứu có liên quan tới thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước do công chức cơ quan hành chính nhà nước gây ra ở Việt Nam TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra là một nội dung của pháp luật nói chung, pháp luật bồi thường của Nhà nước nói riêng. Do vậy, nghiên cứu về lĩnh vực này phải đặt trong mối quan hệ với tổng thể các quy định của pháp luật, đặc biệt là các quy định của pháp luật có liên quan tới trách nhiệm bồi thường, công chức, công vụ. Nhiều công trình khoa học nghiên cứu các vấn đề liên quan tới thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra đã được công bố ở các mức độ và phạm vi khác nhau, điển hình gồm hai nhóm chính sau: Nhóm thứ nhất, các công trình tiêu biểu liên quan tới trách nhiệm bồi thường: - Dự án “Nghiên cứu, đánh giá vấn đề bồi thường thiệt hại trong hoạt động tố tụng”, Bộ Tư pháp [14]. Dự án đã nghiên cứu, khảo sát và đánh giá tổng quan thực trạng thực hiện pháp luật về bồi thường theo nội dung Nghị quyết số 388/2003/NQ- UBTVQH ngày 17 tháng 3 năm 2003 của UBTVQH, bồi thường theo nội dung Nghị định số 47/CP ngày 03 tháng 5 năm 1997 của Chính phủ và BTTH ngoài hợp đồng theo quy định của BLDS. Qua khảo sát, điều tra, phân tích số liệu bồi thường tại năm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và phỏng vấn trực tiếp các chủ thể liên quan của các CQHCNN, cơ quan tố tụng, luật sư, người bị thiệt hại, Dự án đã phân tích làm sáng tỏ những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế và đề xuất việc sửa đổi, bổ sung hoàn thiện pháp luật về BTTH. Mặc dù số liệu điều tra cơ bản chỉ trong phạm vi ở năm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với đối tượng khảo sát chủ yếu là những người có liên quan hoạt động tố tụng, nhưng Dự án đã khái quát được một số thực trạng của pháp luật BTTH Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1997 đến năm 2007. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu của Dự án, một số kiến
9 nghị đã được cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, thể hiện trong nội dung của Luật TNBTCNN ban hành năm 2009. Với việc thực hiện nội dung quy định của pháp luật TNBTCNN mới, những kết luận, nhận định của Dự án đã lạc hậu, không còn phù hợp và chỉ có các số liệu có giá trị tham khảo cho việc nghiên cứu luận án. - Sách chuyên khảo “Bồi thường thiệt hại do người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra”, tác giả Lê Mai Anh [1]. Công trình nghiên cứu này đã phân tích đặc điểm, bản chất của trách nhiệm nhà nước trong việc BTTH do người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra. Một số khái niệm, trình tự, thủ tục, cách thức giải quyết, thực trạng pháp luật, thực tiễn giải quyết BTTH do người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra đã được nêu ra. Đồng thời, tác giả cũng đề xuất phương hướng hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nhằm nâng cao trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc khắc phục thiệt hại cho công dân. Tuy nhiên, cuốn sách mới phân tích BTTH với chủ thể gây ra là người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng và trong bối cảnh Việt Nam chưa ban hành Luật TNBTCNN. Công trình này chủ yếu tiếp cận vấn đề BTTH dưới góc độ pháp luật dân sự, chưa đề cập tới TNBTCNN với chủ thể gây ra thiệt hại là công chức CQHCNN. Do vậy, cuốn sách chưa giải quyết vấn đề thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra, nhưng một số số liệu của công trình nghiên cứu này có giá trị tham khảo trong quá trình tác giả viết luận án. - Sách chuyên khảo “Những vấn đề cơ bản của Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009”, tác giả Tiến sĩ Đinh Trung Tụng chủ biên [152]. Cuốn sách đã đề cập các quy định pháp luật về TNBTCNN nói chung và giới thiệu Luật TNBTCNN nói riêng, trong đó tập trung nêu ra sự cần thiết, mục tiêu ban hành và quan điểm chỉ đạo xây dựng Luật TNBTCNN dựa trên số liệu phân tích khái quát tình hình thực hiện TNBT của các cơ quan Nhà nước theo Nghị quyết số 388/2003/NQ-UBTVQH. Đồng thời, công trình này đã giới thiệu khái quát pháp luật một số nước trên thế giới về TNBTCNN như phạm vi, cách thức xác định, thủ tục, cơ quan giải quyết, trách nhiệm hoàn trả... Tuy nhiên, cuốn sách mới giới thiệu dưới góc độ các quy định của pháp luật TNBTCNN Việt Nam và một số nước trên thế giới, chưa đề cập tới việc thực hiện pháp luật về lĩnh vực này trong thực tế. Do
10 vậy, cuốn sách có giá trị cung cấp một số thông tin về pháp luật TNBTCNN tác giả có thể tham khảo trong quá trình viết luận án. - Sách chuyên khảo “Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng về tài sản, sức khỏe và tính mạng”, tác giả Tiến sĩ Phùng Trung Tập [117]. Cuốn sách đã phân tích có hệ thống về các căn cứ phát sinh TNBT, BTTH trong những trường hợp cụ thể, phân loại TNBT và chủ thể bồi thường, những trường hợp không phải bồi thường, thời hạn hưởng BTTH do tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm. Công trình nghiên cứu này đã phân tích BTTH về tài sản, sức khỏe, tính mạng của cá nhân, tổ chức dưới góc độ pháp luật dân sự, chưa đề cập sâu ở khía cạnh TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng đối với cá nhân, tổ chức trong thi hành công vụ. Do vậy, một số nội dung của công trình nghiên cứu này cũng có giá trị tham khảo đối với luận án. - Sách chuyên khảo “Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tài sản gây ra theo pháp luật dân sự Việt Nam”, tác giả Tiến sĩ Trần Thị Huệ chủ biên [70]. Nội dung cuốn sách đã phân tích những vấn đề lý luận cơ bản, thực trạng quy định của pháp luật Việt Nam và định hướng hoàn thiện quy định của pháp luật về BTTH do tài sản gây ra. Cuốn sách cũng trình bày một số nội dung về chế định BTTH ngoài hợp đồng trong BLDS, với ý nghĩa nhằm bảo vệ tài sản của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, giáo dục mọi người nâng cao ý thức pháp luật, đồng thời sử dụng các biện pháp pháp luật một cách đầy đủ và chặt chẽ để tăng cường hiệu quả điều chỉnh của pháp luật trong lĩnh vực này. Cuốn sách đã đề xuất các giải pháp nâng cao ý thức pháp luật của cá nhân, tổ chức trong cộng đồng dân cư về trách nhiệm BTTH do tài sản gây ra trong bối cảnh nước ta đang trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN. Đây là công trình nghiên cứu về một loại TNDS được áp dụng cho chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng tài sản - những người có nghĩa vụ trong việc quản lý tài sản, khác với nội dung của TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra. Do vậy, cuốn sách có nhiều thông tin giá trị, có thể dùng làm tài liệu nghiên cứu đối với luận án. - Sách chuyên khảo “Tìm hiểu pháp luật về Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước”, tác giả Thạc sĩ Nguyễn Thanh Tịnh chủ biên [128]. Cuốn sách đã cung cấp một số thông tin, kiến thức pháp luật về TNBTCNN dưới góc độ phổ biến để cho
11 cán bộ, công chức nói chung, cán bộ, công chức làm công tác bồi thường nói riêng nắm bắt, hiểu biết để thực hiện công việc trong thực tế. Ngoài ra, công trình nghiên cứu này đã tập trung lý giải tại sao phải xác lập chế độ TNBTNN: 1) Thiết lập cơ chế thuận lợi, khả thi để người bị thiệt hại do cán bộ, công chức gây ra thực hiện quyền yêu cầu bồi thường; 2) Là cơ chế pháp lý hiệu quả ngăn ngừa lạm dụng quyền lực nhà nước, nâng cao trách nhiệm công vụ; 3) Chế định TNBTCNN đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Với mục đích trên, các tác giả đã nêu khái niệm thiệt hại và BTTH, khái niệm và đặc điểm của TNBT thiệt hại của nhà nước nói chung và đã phân tích một cách khái quát những quy định pháp luật thực định về TNBTCNN để giúp người đọc hiểu, dễ vận dụng vào thực tế cuộc sống. Tuy nhiên, cuốn sách chưa nêu ra khái niệm TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra, pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra, thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra… Mặc dù chưa đề cập sâu những vấn đề này, nhưng cuốn sách cũng có nhiều nội dung có giá trị tham khảo đối với luận án. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Các biện pháp bảo đảm thi hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước”, chủ nhiệm đề tài Thạc sĩ Nguyễn Thanh Tịnh [27]. Công trình này đã phân tích một số nội dung về mặt lý luận và thực tiễn các biện pháp bảo đảm như xây dựng, hoàn thiện pháp luật, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, về tổ chức bộ máy, con người, kinh phí để các quy định của Luật TNBTCNN phát sinh được hiệu quả trong đời sống thực tiễn. Đề tài cũng cung cấp khá nhiều thông tin mới mang tính cập nhật, nêu ra và làm rõ một số khái niệm liên quan các biện pháp bảo đảm thi hành Luật TNBTCNN. Tuy nhiên, nội dung mang tính chuyên sâu liên quan tới thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra trong công trình nghiên cứu nêu trên chưa đề cập hoặc đã đề cập nhưng chưa được phân tích thỏa đáng. Do vậy, một số nhận định của Đề tài này được tác giả thừa nhận hoặc có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo có giá trị cho luận án. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường “Trách nhiệm dân sự của cơ quan tổ chức về thiệt hại do hành vi của cán bộ, công chức gây ra - vấn đề lý luận và thực tiễn”, chủ nhiệm đề tài Tiến sĩ Nguyễn Minh Tuấn [151]. Đề tài phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về TNDS theo quy định của BLDS, đưa ra kiến nghị với các
12 cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc hướng dẫn áp dụng và hoàn thiện Điều 619, 620 BLDS, qua đó tác giả đã phân biệt TNDS theo quy định của BLDS và TNBTCNN. Đề tài đã khẳng định Nhà nước và các tổ chức thành viên của mình thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật phải thông qua hành vi của cán bộ, công chức. Khi thực thi công vụ, cơ quan nhà nước có thể có nhiều tư cách - tư cách pháp nhân, tư cách cơ quan nhà nước hoặc với tư cách của cơ quan tiến hành tố tụng. Đề tài cũng đề cập thực trạng khó khăn trong thi hành án liên quan tới tài sản của các vụ, việc BTTH, trên cơ sở đó đã đề xuất cơ chế thi hành án đặc thù với loại vụ việc này. Ngoài ra, các tác giả đã đề xuất, kiến nghị nhiều nội dung quan trọng trong việc xây dựng Luật TNBTCNN. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của Đề tài chủ yếu dưới góc độ TNDS, mặc dù đã đánh giá được một phần của thực trạng việc thực hiện BTTH và đề xuất một số kiến nghị có giá trị trong việc xây dựng Luật TNBTCNN, nhưng những nội dung đó được đề cập trước khi Việt Nam ban hành Luật TNBTCNN, do vậy, Đề tài chỉ cung cấp một số thông tin, tài liệu có thể tham khảo cho luận án. - Luận văn thạc sĩ Luật học “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của trách nhiệm bồi thường thiệt hại của nhà nước”, tác giả Lê Thái Phương [87]. Luận văn đã khái quát một số nội dung về TNBT thiệt hại của nhà nước, thực trạng pháp luật Việt Nam về BTTH, trong đó tác giả đã so sánh một số chế định cụ thể của pháp luật BTTH Việt Nam với chế định tương ứng của một số nước trên thế giới. Luận văn thạc sĩ Luật học “Một số vấn đề trách nhiệm bồi thường thiệt hại của nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính”, tác giả Nguyễn Khả Phúc [86]. Luận văn này chủ yếu nêu, phân tích khái niệm về trách nhiệm BTTH, trách nhiệm BTTH của nhà nước, cơ quan quản lý hành chính nhà nước, hoạt động quản lý hành chính nhà nước, căn cứ phát sinh và các đặc điểm của trách nhiệm BTTH của nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính. Tác giả cũng đã nêu khái quát quy định pháp luật về trách nhiệm BTTH của nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính, trên cơ sở đó đã đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về TNBTCNN. Mặc dù hai luận văn thạc sĩ Luật học nêu trên ít nhiều đã đề cập tới vấn đề lý luận cũng như thực tiễn về một hoặc một số khía cạnh trong pháp luật về TNBTCNN, nhưng các số liệu phân tích trong các công trình nghiên cứu này từ
13 trước năm 2010 nên tương đối lạc hậu và các tác giả chưa đề cập một cách toàn diện tới việc thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra ở trình độ Tiến sĩ. - Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp đã có hai chuyên đề xuất bản dưới dạng thông tin khoa học pháp lý là “Trách nhiệm vật chất của Nhà nước đối với thiệt hại gây ra cho doanh nghiệp - thực tiễn và kinh nghiệm ở Liên bang Nga” [163] và “Trách nhiệm bồi thường nhà nước - thực tiễn thi hành và giải pháp” [164]. Các số chuyên đề trên đã so sánh căn cứ phát sinh, cách thức áp dụng pháp luật và kinh nghiệm thi hành pháp luật của Liên bang Nga về trách nhiệm vật chất của nhà nước đối với doanh nghiệp; đã khái quát tổng quan pháp luật, thực tiễn thi hành TNBTCNN của Liên bang Nga, trên cơ sở đó đề xuất, kiến nghị những vấn đề lý luận và thực tiễn có giá trị tham khảo trong việc nghiên cứu, xây dựng Luật TNBTCNN. Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Bộ Tư pháp có hai số chuyên đề “Pháp luật bồi thường nhà nước”, Hà Nội - 2008 và “Pháp luật về Trách nhiệm bồi thường của nhà nước”, Hà Nội - 2011. Hai số chuyên đề này do nhiều tác giả viết, trong đó có các bài viết về những vấn đề cụ thể nghiên cứu, phân tích, so sánh và cung cấp các số liệu, thông tin về các chế định pháp luật TNBT, kiến nghị các nội dung cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về TNBTCNN của Việt Nam. Các tác giả kiến nghị một số giải pháp nhằm xây dựng, hoàn thiện pháp luật về TNBTCNN và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả áp dụng pháp luật về TNBTCNN vào thực tiễn cuộc sống. Nội dung các số chuyên đề của Viện Khoa học pháp lý, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật nêu trên mặc dù chưa giải quyết các vấn đề chuyên sâu đối với thực hiện pháp luật về TNBTCNN do công chức CQHCNN gây ra ở Việt Nam, nhưng cũng tổng kết một số số liệu chính xác, có giá trị có thể tham khảo cho một số nội dung liên quan của luận án. Ngoài ra, vấn đề TNBTCNN cũng được khá nhiều nhà khoa học đăng trên các tạp chí chuyên ngành luật, tiêu biểu như: “Vấn đề trách nhiệm của Nhà nước bồi thường thiệt hại trong pháp luật Hoa Kỳ”, tác giả Cao Xuân Phong [85]; “Một
14 số vấn đề lý luận về trách nhiệm bồi thường Nhà nước”, tác giả Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Như Phát [82]; “Hai lý thuyết và hai loại trách nhiệm bồi thường Nhà nước”, tác giả Phó Giáo sư Tiến sĩ Trịnh Đức Thảo [123]; “Bồi thường thiệt hại nhà nước”, tác giả Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Đăng Dung [39]; “Quan điểm về cách xử lý một số vấn đề cơ bản của dự thảo Luật bồi thường Nhà nước”, tác giả Phó Giáo sư Tiến sĩ Dương Đăng Huệ [66]; “Một số giải pháp xây dựng Luật bồi thường Nhà nước”, tác giả Tiến sĩ luật học Phùng Trung Tập [115]; “Cơ sở pháp lý phát sinh và phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước”, tác giả Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Như Phát và Tiến sĩ Luật học Bùi Nguyên Khánh [83]; “Bàn về trách nhiệm bồi thường của nhà nước khi công chức thi hành công vụ, gây thiệt hại”, tác giả Trần Thị Hiền [59]; “Bồi thường nhà nước từ quan điểm đến pháp luật và khả năng thực hiện”, tác giả Nguyễn Minh Đoan [50]; “Một số vấn đề lý luận trong xây dựng dự án Luật bồi thường nhà nước và xác định phạm vi điều chỉnh”, tác giả Đinh Dũng Sỹ [114]; “Trách nhiệm bồi thường của nhà nước: nhận diện và phân biệt với đền bù nhà nước”, tác giả Trần Thái Dương [40]; “Trách nhiệm bồi thường của nhà nước trong lĩnh vực hành chính”, tác giả Lê Thị Phương Hoa [61]; “Một số vướng mắc trong việc thực thi các quy định về bồi thường nhà nước”, tác giả Đỗ Văn Nhân [79];... Những vấn đề lý luận và thực tiễn về TNBTCNN cũng là chủ đề của nhiều hội thảo khoa học về lĩnh vực này, nổi bật là hội thảo: “Pháp luật bồi thường nhà nước Việt Nam - Trung Quốc - Hàn Quốc” do Bộ Tư pháp phối hợp Dự án VIE 02/015 tổ chức [16]; Kỷ yếu các Tọa đàm trong khuôn khổ Dự án hợp tác giữa Bộ Tư pháp Việt Nam và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) thuộc Tiểu Dự án A - Hỗ trợ sửa Bộ luật dân sự 1995 và xây dựng dự án Luật TNBTCNN [74]; Kỷ yếu hội thảo “Pháp luật và chính sách về trách nhiệm bồi thường nhà nước ở một số nước” của Văn phòng Quốc hội [160];... Bên cạnh đó, các báo cáo đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật về TNBTCNN cũng được nhiều cơ quan có thẩm quyền thực hiện, điển hình như: Báo cáo số 104/BC-BTP ngày 10 tháng 7 năm 2008 của Bộ Tư pháp về “Tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật về bồi thường thiệt hại do cán bộ, công chức nhà nước gây ra” [17]; Báo cáo số 220/BC-UBTVQH12 ngày 07 tháng 5 năm 2009 của UBTVQH về “Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bồi
15 thường nhà nước” [158]; Báo cáo chuyên đề về tình hình thi hành Luật TNBTCNN trong 6 tháng đầu năm 2010 [15]; Báo cáo số 57/BC-BTP ngày 04 tháng 4 năm 2011 của Bộ Tư pháp về Sơ kết một năm thi hành Luật TNBTCNN [18]; Báo cáo số 42/BC-BTNN ngày 30 tháng 5 năm 2013 của Cục Bồi thường Nhà nước Bộ Tư pháp về “Kết quả Hội nghị sơ kết 3 năm thi hành Luật TNBTCNN” [37], các Báo cáo chuyên đề về TNBTCNN của các cơ quan có thẩm quyền như: Báo cáo ngày 17 tháng 8 năm 2011 của Bộ Tư pháp về Tình hình triển khai thực hiện Luật TNBTCNN và kiện toàn tổ chức, biên chế thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác bồi thường [19]; Báo cáo số 163/BC-BTNN ngày 16 tháng 12 năm 2011 của Cục BTNN về Kết quả kiểm tra công tác giải quyết yêu cầu bồi thường trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước và thi hành án dân sự tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương năm 2011 [20]; Báo cáo số 179/BC-ĐKS ngày 05 tháng 10 năm 2012 của Bộ Tư pháp về pháp luật và thực tiễn thi hành pháp luật về bồi thường nhà nước tại Nhật Bản [28];... Các công trình tiêu biểu trên đã nghiên cứu nhiều khía cạnh có liên quan tới TNBTCNN, tác giả luận án đã sử dụng nhiều thông tin trong các tài liệu này phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài luận án. Nhóm thứ hai, các công trình tiêu biểu có liên quan tới thực hiện pháp luật, công chức, công vụ: - Luận án tiến sĩ Luật học “Trách nhiệm pháp lý của công chức trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam”, tác giả Ngô Hải Phan [81]. Luận án đã đánh giá thực trạng đội ngũ công chức, phân tích các quan điểm và đưa ra các khái niệm về TNPL, phản ánh trung thực, khách quan về thực trạng pháp luật điều chỉnh về TNPL đối với công chức, đồng thời, đã phân tích mối tương quan giữa các dạng TNPL được áp dụng đối với công chức vi phạm pháp luật. Luận án đã đề xuất phương hướng, quan điểm và các nhiệm vụ, giải pháp cơ bản để hoàn thiện pháp luật về công chức, công vụ, nền hành chính công nói chung, pháp luật về TNPL đối với công chức nói riêng. Mặc dù số liệu, phân tích và nhận định của Luận án này về cán bộ, công chức, viên chức Việt Nam tương đối đầy đủ nhưng được thực hiện từ trước năm 2004 nên đã cũ so với thời điểm hiện nay. Do vậy, chỉ có các số liệu của Luận án có giá trị tham khảo cho luận án.