Luận văn: Một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phú

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

113
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở doanh nghiệp viễn thông vĩnh phú', luận văn - báo cáo, quản trị kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phú

Luận văn Một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phúc
1 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Danh mục Từ viết tắt ........................................................................................... 2 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ THIẾT KẾ VÀ XÂY D ỰNG CƠ CẤU TỔ CHỨC DOANH NGHIỆP TRONG MÔI TRƯỜNG HIỆN ĐẠI ........................................................................................................................ 3 1.1.TỔ CHỨC ....................................................................................................................... 3 1.2.CƠ CẤU TỔ CHỨC TRONG DOANH NGHIỆP ........................................................ 5 1.2.1.Khái niệm ............................................................................................... 5 1.2.2.Các đặc trưng cơ bản của cơ cấu tổ chức ................................................ 5 1.2.2.1.Chuyên môn hóa công việc ............................................................... 5 1.2.2.2.Sự phân chia tổng thể thành các bộ phận phân hệ ............................. 6 1.2.2.3.Cấp quản lý và tầm quản lý................................ .............................. 6 1.2.2.4.Quyền hạn và mối quan hệ về quyền hạn trong tổ chức. ................... 7 1.2.2.5.Sự phân bổ quyền hạn giữa các cấp trong tổ chức............................. 9 1.2.2.6.Sự phối hợp các bộ phận, phân hệ trong tổ chức ............................. 10 1.2.3.Một số mô hình cơ cấu tổ chức điển hình hiện nay ............................... 10 1.2.3.1.Mô hình tổ chức bộ phận theo chức năng ....................................... 11 1.2.3.2.Mô hình tổ chức bộ phận theo địa dư .............................................. 12 1.2.3.4.Mô hình tổ chức bộ phận theo đơn vị chiến lược()........................... 14 1.2.3.5.Mô hình tổ chức bộ phận theo ma trận() .......................................... 15 1.3.THIẾT KẾ CƠ CẤU TỔ CHỨC ..................................................................................17 1.3.1.Các yếu tố ảnh hưởng đến cơ cấu tổ chức ............................................. 18 1.3.1.1.Chiến lược của tổ chức ................................................................... 18 1.3.1.2.Quy mô và mức độ phức tạp trong hoạt động của tổ chức .............. 18
1.3.1.3.Công nghệ ...................................................................................... 18 1.3.1.4.Thái độ của người lãnh đạo và năng lực của đội ngũ nhân lực ........ 19 1.3.1.5.Môi trường ..................................................................................... 19 1.3.2.Những yêu cầu đối với cơ cấu tổ chức ()................................................ 19 1.3.3.Nguyên tắc thiết kế cơ cấu tổ chức........................................................ 20 1.3.4.Thiết kế cơ cấu tổ chức() ....................................................................... 20 1.3.5.N ội dung của việc hoàn thiện cơ cấu tổ chức ()...................................... 22 CHƯƠNG 2: TH ỰC TRẠNG CƠ CẤU TỔ CHỨC Ở DOANH N GHIỆP VIỄN THÔNG VĨNH PHÚC ........................................................... 24 2.1.TỔNG QUAN VỀ DOANH NGHIỆP ...........................................................................24 2.1.1.Tên doanh nghiệp ................................................................................. 24 2.1.2.Lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh ............................................... 24 2.1.3.Quá trình hình thành và phát triển ......................................................... 25 2.1.4.Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh trong những năm gần đây................................................................................................................. 28 2.1.4.1. Doanh thu phát sinh của VTVP ..................................................... 28 2.1.4.2.Phát triển thuê bao điện thoại và Internet ........................................... 29 2.1.4.3. Các sản phẩm dịch vụ VT-CNTT có tỷ trọng lớn.......................... 30 2.1.5.Đ ặc điểm về vốn và doanh thu .............................................................. 32 2.1.6.Đ ặc điểm về nguồn nhân lực................................................................. 33 2.1.6.1.Số lượng và cơ cấu lao động ........................................................... 33 2.1.6.2. Cơ cấu trình độ lao động................................................................ 34 2.1.7.1.Kế hoạch của đơn vị trong năm 2008.............................................. 36 2.1.7.2.Kế hoạch của Doanh nghiệp trong thời gian tới .............................. 36 2.2.THỰC TRẠNG VỀ CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA VTVP ................................ ................37 2.2.1.Sơ đồ cơ cấu tổ chức VTVP .................................................................. 37
2.2.2.Chức năng nhiệm vụ của các Phòng, Ban và các TTVT ........................ 38 2.2.2.1.Văn phòng viễn thông tỉnh.............................................................. 38 2.2.2.2.Các đơn vị trực thuộc VTVP .......................................................... 44 2.2.3.Phân tích thực trạng cơ cấu tổ chức của Doanh nghiệp VTVP .............. 46 2.2.3.1.Việc bố trí sử dụng lao động ở một số phòng ban chủ chốt ............. 46 2.2.3.2.Phân tích cơ chế vận hành của đ ơn vị................................................. 52 2.2.3.3.Ưu - nhược điểm và nguyên nhân gây ra những tồn tại của mô hình ............................................................................................................ 56 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CẤU TỔ CHỨC QUẢN LÝ Ở DOANH NGHIỆP VIỄN THÔNG VĨNH PHÚC ......... 58 3.1.NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN................................ ................................ .....................58 3.1.1.Hoàn thiện cơ chế quản lý ..................................................................... 58 3.1.2.Sắp xếp lại một số phòng ban................................................................ 60 3.1.3.Bố trí lại khối lượng công việc ở một số Phòng Ban ............................. 63 3.1.4.Đ ề xuất về cơ chế vận hành .................................................................. 65 3.1.5.Những điểm cần lưu ý đối với VTVP nhằm giữ vững vai trò chủ đạo trên địa bàn tỉnh trong bối cảnh hội nhập hiện nay .................................. 67 3.2.MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CƠ CẤU TỔ CHỨC Ở VTVP .........68 3.2.1.Xây dựng tiêu chuẩn cán bộ .................................................................. 68 3.2.2.Xây dựng văn hóa trong doanh nghiệp ................................ .................. 68 3.2.3.Từ phía Nhà nước và Tập đoàn ............................................................. 69 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 69 Danh mục tài liệu tham khảo ............................................................................. 70
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1. Lôgic của quá trình qu ản lý................................................................ ............. 4 Sơ đồ 1.2 Mối quan hệ quyền hạn trực tu yến và tham mưu.............................................. 8 Sơ đồ 1.3.Mô hình tổ chức bộ phận theo chức năng ở một công ty Thương mại .............12 Sơ đồ 1.4.Mô hình tổ chức bộ phận theo địa dư ................................ ..............................13 Sơ đồ 1.5.Mô hình tổ chức bộ phận theo đối tượng khách hàng ở công ty may ...............14 Sơ đồ1.6.Mô hình tổ chức bộ phận th eo đơn vị chiến lược của một trường đại học lớn .........................................................................................................15 Sơ đồ1.7.Mô h ình tổ chức bộ phận theo ma trận .............................................................17 Sơ đồ 1.8.Môi trường xung quanh tổ chức ......................................................................19 Sơ đồ 1.9.Quá trình thiết kế cơ cấu tổ chức................................ ................................ .....21 Sơ đồ 1.10.Quá trình chuyên môn hóa công việc ............................................................21 Sơ đồ 1.11.Quá trình xây dựng các bộ phận và phân hệ cơ cấu .......................................22 Sơ đồ 1.12.Quá trình xây thể chế hóa cơ cấu tổ chức ......................................................22 Sơ đồ 2.1. Biểu đồ doanh thu phát sinh ................................ ................................ ...........28 Sơ đồ 2.2. Biểu đồ số lư ợng máy điện thoại/100dân ( 2002 - 2007 ) ...............................29 Sơ đồ 2.3.Biểu đồ cơ cấu trình độ lao động ................................ ....................................35 Sơ đồ 2.4.Sơ đồ cơ cấu tổ chức của VTVP ................................ ................................ .....37 Sơ đồ 2.5.Mối quan hệ theo chiều ngang ........................................................................49 Sơ đồ 2.6 .Mối quan hệ theo chiều ngang giữa Phòng Kế toán Thống kê với các Phòng Ban khác ............................................................................................50 Sơ đồ 2.7.Mối quan hệ theo chiều ngang giữa Phòng Mạng dịch vụ với các Phòng Ban khác ............................................................................................52 Sơ đồ 2.8. Quy trình hình thành 1 công trình m ới, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp m ạng viễn thông ...........................................................................................52 Sơ đồ 2.9.Quy trình nghiệm thu, thanh quyết toán công trình mới, sửa chữa,cải tạo, nâng cấp mạng viễn thông đối với đơn vị thi công. ................................54 Sơ đồ 2.10.Quy trình phát triển, đưa ra một sản phẩm dịch vụ mới.................................55 Sơ đồ 3.1.Sơ đồ cơ cấu tổ chức của VTVP trước khi có sự thay đổi ...............................61 Sơ đồ 3.2.Sơ đồ cơ cấu tổ chức của VTVP sau khi thay đổi................................ ............62 Sơ đồ 3.3.Đề xuất quy trình hình thành 1 công trình m ới, sửa chữa, cải tạo, n âng cấp mạng viễn thông ................................................................ ............65 Sơ đồ 3.4. Đề xuất quy trình nghiệm thu, thanh quyết toán công trình mới, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp mạng viễn thông đối với đơn vị thi công. .................66
Sơ đồ 3.5.Đề xuất quy trình phát triển, đ ưa ra một sản phẩm dịch vụ mới ......................67 Bảng 1.1.Mối quan hệ giữa chiến lược và cơ cấu tổ chức ( ) ................................ ...........18 Bảng 2.1. Doanh thu phát sinh của VTVP ......................................................................28 Bảng 2.3: Thống kê cơ cấu lao động ở VTVP 1/2008 ....................................................33 Bảng 2.4.Thống kê cơ cấu trình độ lao động ở VTVP .....................................................35 Bảng 2.5. Trình độ, kinh nghiệm, tuổi đời của Ban lãnh đ ạo ..........................................46 Bảng 2.6.Trình độ kinh nghiệm của Phòng Tỏ chức cán bộ lao động ..............................47 Bảng 2.7. Trình độ, tuổi đời của Phòng Kế toán-Thống kê -Tài chính ...........................49 Bảng 2.8. Trình độ, tuổi đời của Phòng Mạng dịch vụ ...................................................51 Bảng 3.1.Cơ cấu của Phòng Tổ chức Cán bộ Lao đông sau khi sắp xếp lại ....................64 Bảng 3.2. Cơ cấu của Phòng Kế toán-Thống kê -Tài chính sau khi sắp xếp lại ..............64
1 LỜI MỞ ĐẦU N gày nay, sự kết hợp giữa V T- CNTT- Internet đã trở thành công cụ đắc dụng phục vụ cho sự phát triển kinh tế - x ã hội và doanh nghiệp. Có thể nói rằng sự phát triển như vũ b ão của ngành V T- CNTT trước hết đã làm thay đổi phương thức phương thức tổ chức hoạt động kinh tế, sau đó tác động đ ến ho ạt động của các khu vực khác như khu vực chế tạo- chế biến và cung ứng dịch vụ. V T-CNTT phát triển ở mọi quốc gia, mọi khu vực và ở Việt Nam cũng không nằm ngoài ngo ại lệ. Năm 2008 đ ược coi là năm đánh dấu nhiều sự kiện quan trọng đối với ngành VT- CNTT ở Việt Nam và Tập đoàn Bưu chính - V iễn thông Việt N am (VNPT), trước hết là việc Việt Nam phóng thành công vệ tinh viễn thô ng đầu tiên Vinasat-1, sau đó là việc VNPT chính thức ho àn thành chia tách Bưu chính và Viễn thông trên địa b àn các tỉnh/thành phố và các doanh nghiệp viễn thông tỉnh đi vào ho ạt động. Đ ây là mô hình chưa có tiền lệ tại V iệt N am, hành lang pháp lý chưa hoàn thiện. Đ ể giúp các Doanh nghiệp viễn thô ng tỉnh nâng cao sức cạnh tranh, khai thác và sử dụng hiện quả các nguồn lực đặc biệt là nguồn lực con người, một trong những giải pháp cơ bản là công tác tổ chức và thiết kế cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp. Muốn doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh phải có được bộ máy tổ chức đủ trình độ năng lực, cơ cấu gọn nhẹ, mềm dẻo linh hoạt phù hợp với đ iều kiện hội nhập. Sau một thời gian thực tập tại Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phúc, được tìm hiểu các tài liệu liên quan, thực tế về cơ chế ho ạt động, quá trình sản xuất cung ứng dịch vụ VT-CNTT, em đã m ạnh dạn chọn đề tài chuyên đề thực tập
2 “ Một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phúc” Bố cục bài viết gồm 3 chương, được trình bày như sau : Chương I : Nh ững vấn đề về thiết kế và xấy dựng cơ cấu tổ chức doanh nghiệp trong môi trường hiện đại Chương II: Thực trạng về cơ cấu tổ chức ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phúc Chương III: Một số giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý ở Doanh nghiệp Viễn thông Vĩnh Phúc Danh mục Từ viết tắt  BC-VT: Bưu chính viễn thông  CBCNV : Cán bộ công nhân viên  CĐ : Cao đẳng  ĐH : Đ ại học  Đ TVT : Đ iện tử viễn thông  GĐ : G iám đốc  HĐQT : Hội đồng quản trị  K T : kinh tế  PGĐ : P hó G iám đốc  QĐ : Q uyết định  TC : Trung cấp  TCCB: Tổ chức cán bộ  TP :Trưởng phòng  TTVT : Trung tâm Viễn thông
3  VNPT: Tập đoàn Bưu chính Viễn thô ng Việt N am  V T- CNTT : viễn thông- công nghệ thông tin  V TVP :Viễn thông Vĩnh Phúc CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ THIẾT KẾ VÀ XÂY DỰNG CƠ CẤU TỔ CHỨC DOANH NGHIỆP TRONG MÔI TRƯỜNG HIỆN ĐẠI 1.1.TỔ CHỨC ” Tổ chức ( theo nghĩa danh từ ) : là tập hợp của hai hay nhiều người cùng hoạt động trong những hình thái cơ cấu nhất định để đạt được mụch đích chung ”. V í dụ : gia đ ình, trường học, doanh nghiệp, các cơ quan hành chính sự nghiệp… - Đ ặc điểm chung của tổ chức:  Tổ chức là những đơn vị xã hội bao gồm nhiều người,những bộ phận phân hệ, vị trí công tác khác nhau có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và tương ứng là là những chức năng, nhiệm vụ nhất định.  Mọi tổ chức đều tồn tại vì những mục đích nhất định nào đó, m ục
4 đích chính là lý do để tổ chức tồn tại  Mọi tổ chức đều hoạt động theo những phương thức ( kế hoạch) của riêng mình, vạch rõ những việc cần phải làm đ ể đạt mụch đích, mục tiêu một cách hiệu quả  Mọi tổ chức đều phải thu hút và sử dụng các nguồn lực một cách hợp lý trong điều kiện có sự hạn chế các nguồn lực quan trọng : Nhân lực,vật lực, tài lực và thông tin.  Mọi tổ chức đều hoạt động trong mối quan hệ tương tác với các tổ chức khác, ảnh hưởng, thậm chí ràng buộc lẫn nhau.  Để liên kết, phối hợp những con người, bộ phận, phân hệ bên trong và bên ngoài tổ chức cần có những con người lãnh đ ạo, quản lý, dẫn dắt..nhằm đi đến mục tiêu chung cho tổ chức. ”Tổ chức (theo nghĩa động từ) là một chức năng của quá trình quản lý bao gồm việc phân bổ, sắp xếp các nguồn lực con người và gắn liền với con người là các nguồn lực khác nhau nhằm thực hiện thành công kế hoạch của tổ chức”. Lập kế họạch Kết quả Các nguồn lực -Đạt mụch đích -Nhân lực -Đạt mục tiêu -Tài lực +Sản phẩm Kiểm tra Tổ chức -Vật lực +Dịch vụ -Thông tin -Mục tiêu đúng -Hiệu quả cao Lãnh đạo S ơ đồ 1.1. Lôgic của quá trình qu ản lý ( Nguồn: Giáo trình Quản trị học-TS.Đoàn Th ị Thu Hà,TS.Nguyễn Thị Ngọc Huyền-Nhà xuất bản Giao thông Vận tải, Hà Nội 2006 -Trang 10 )
5 1.2.CƠ CẤU TỔ CHỨC TRONG DOANH NGHIỆP 1.2.1.Khái niệm Cơ cấu tổ chức (chính thức) là tổng thể các bộ phận (đ ơn vị và cá nhân) có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, được chuyên môn hóa,có những nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm nhất định, được bố trí theo những cấp, những khâu khác nhau nhằm thực hiện các hoạt động của tổ chức và tiến tới mục tiêu đã xác định.(1) - Cơ cấu tổ chức thể hiện cách thức phân công điều phối những họat động trong cấu trúc của tổ chức ở từng bộ phận, phân hệ, vị trí công tác để đạt được mụch tiêu, mụch đích xác định của tổ chức đồng thời nó phản ánh môi tương quan về quyền lực trong tổ chức. - Bên cạnh đó cơ cấu tổ chức xác định những nhiệm vụ, quyền hạn và mối mối quan hệ chặt chẽ giữa các bộ phận phân hệ trong tổ chức. 1.2.2.Các đặc trưng cơ bản của cơ cấu tổ chức 1.2.2.1.Chuyên môn hóa công việc Chuyên môn hóa công việc có nghĩa là khi một người, một bộ phận, phân hệ…chỉ thực hiện một hoặc một số chức năng nhiệm vụ có mối quan hệ tương đồng. N hư vậy chuyên môn hóa sẽ chia công việc ra thành những việc nhỏ, đơn giản, dễ đào tạo để thực hiện. Ưu điểm lớn nhất của chuyên môn hóa đó chính là nâng cao năng suất và hoàn thiện đ ược kỹ năng lao động nhất định cho người lao động. Tuy nhiên chuyên môn hóa công việc cũng có những mặt tiêu cực của nó: đó chính là sự tẻ nhạt, nhàm chán đối với công việc mà người lao động phụ trách; b ên cạnh đó khả năng sáng tạo, tìm tòi, sự thích nghi với những 1 Giáo trình Khoa học Quản lý (Tập II) -TS.Đoàn Thị Thu Hà,TS.Nguyễn Thị Ngọc Huyền -Nhà xu ất bản Khoa học và Kĩ thuật ,Hà Nội 2002-Trang 7.
6 công việc mới rất thấp trong khi sự phát triển của khoa học công nghệ hiện nay đòi hỏi người lao động phải có sự tổng hợp rất nhiều kĩ năng cần thiết khác. Để khắc phục những nhược điểm trên, người ta khuyến khích tổng hợp hóa những kĩ năng cho người lao động. -Tổng hợp hóa đó xảy ra khi một người, bộ phận, phân hệ.. . thực hiện công việc nhiều nhiệm vụ, nhiều chức năng mang tính tương đối. Theo lời khuyên của các chuyên gia : nên nâng cao mức độ tổng hợp hóa đến mức độ cao nhất có thể đồng thời vẫn đảm bảo được những kĩ năng cần thiết cho người lao động. Về phía người lao động cần phải đa dạng hóa những kĩ năng nhưng phải xác định cho mình đâu là giá trị trung tâm. 1.2.2.2.Sự phân chia tổng thể thành các bộ phận phân hệ Trong tổ chức sự chuyên môn hóa theo chiều ngang làm xuất hiện những bộ phận, phân hệ, vị trí công tác mang tính tương đối và thưc hiện những hoạt động nhất định. Sự hình thành các bộ phận phân hệ của tổ chức được thực hiện theo nhiều tiêu chí khác nhau là xuất hiện các mô hình, các kiểu tổ chức khác nhau.Trong xã hội hiện đại ngày nay, đ ã xuất hiện nhiều mô hình cơ cấu tổ chức mới, đó là sự pha trộn kết hợp giữa các mô hình cổ điển và xu thế phát triển của từng chủ thể. 1.2.2.3.Cấp quản lý và tầm quản lý Tầm quản lý (tầm kiểm soát) là số người và bộ phận mà một nhà quản lý có thể kiểm soát hiệu quả. Tầm quản lý rộng sẽ cần ít cấp quản lý, còn tầm quản lý hẹp dẫn đến nhiều cấp.( 2 ) Trong m ột tổ chức khi mà hệ thống cấp quản lý càng lớn, càng phức tạp sẽ tạo ra nhiều khó khăn trong việc ra quyết định ( từ trên xuống ) cũng như việc tiếp nhận và báo cáo thông tin ( từ dưới lên, từ môi trường b ên ngoài) làm mất nhiều thời gian, thông tin bị bóp méo. Vì vậy mà trong hoàn 2 Giáo trình Khoa học Quản lý (Tập II) -TS.Đoàn Thị Thu Hà,TS.Nguyễn Thị Ngọc Huyền - Nhà xuất bản Khoa học và Kĩ thuật ,Hà Nội 2002-Trang 31-32
7 thiện cơ cấu tổ chức người ta thường giảm số cấp quản lý xuống đến mức nhất định và nâng tầm quản lý. Muốn xác định tầm quản lý phù hợp phải tìm hiểu những mối quan hệ sau: - Tầm quản lý và trình độ của cán bộ quản lý có quan hệ tỷ lệ nghịch. N ăng lực của cán bộ quản lý càng cao thì tầm quản lý càng rộng và ngược lại. Đ ể nâng năng lực cho cán bộ quản lý cần: ( 1) nâng cao trình độ thông qua việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; (2) nâng cao kĩ năng biến hoạt động thành thực tiễn; (3) nâng cao phẩm chất đạo đức.Tạo cho nhà quản lý các công cụ: (4) phương pháp, công cụ kĩ thuật, hệ thống thông tin; (5) các quy trình họat động, những lý thuyết mô hình mang tính định lượng. - Tầm quản lý và sự rõ ràng trong việc xác định nhiệm vụ, quyền hạn có quan hệ tỷ lệ thuận. - Tính phức tạp của hoạt động quản lý và tầm quản lý có quan hệ tỷ lệ nghịch. - Trình độ và ý thức tôn trọng, tuân thủ mệnh lệnh của cấp dưới với tầm quản lý có quan hệ tỷ lệ thuận. Có 3 mô hình có cấu tổ chức căn cứ vào số cấp quản lý: - Cơ cấu nằm ngang ( có từ 1- 2 cấp quản lý) - Cơ cấu hình tháp nhọn (từ 3 cấp quản lý trở lên) - Cơ cấu mạng lưới ( không có cấp quản lý ) 1.2.2.4.Quyền hạn và mối quan hệ về quyền hạn trong tổ chức. “Quyền hạn là quyền tự chủ trong quá trình quyết định và q uyền đòi hỏi sự tuân thủ theo quyết định gắn liền với một vị trí ( hay chức vụ) quản lý nhất định trong cơ cấu tổ chức”. Trong 1 tổ chức tồn tại 3 loại quyền hạn cơ bản: quyền hạn trực tuyến, quyền hạn tham mưu, quyền hạn chức năng.
8 ”Quyền hạn trực tuyến là quyền hạn cho phép người quản lý ra quyết định và giám sát trực tiếp đối với cấp dưới ( chế độ thủ trưởng)”.  Q uyền hạn tham mưu là quyền hạn đưa ra lời khuyên, ý kiến tư vấn, phản biện kiến nghị, mà không trực tiếp ra quyết định cho các nhà quản lý trực tuyến. Giám đốc Quyền hạn trực tuyến Trợ lý TP kĩ thuật TP kế hoạch TP tổ chức Quyền hạn tham mưu Cơ giới Giám sát Thi công Sơ đồ 1.2 Mối quan hệ quyền hạn trực tuyến và tham mưu Trong tổ chức thì mối quan hệ giữa người có quyền hạn trực tuyến và quyền hạn tham mưu là phức tạp nhất. Người ta đưa ra những lời khuyên như sau: - Đối với những nhà tham mưu:  Không nên coi người lãnh đạo mình kém hơn mình, phải hiểu rằng
9 người sử dụng lời khuyên của chúng ta giỏi hơn rất nhiều  Trong mối quan hệ với người nắm quyền hạn trực tuyến thì tham mưu là người đứng thứ 2, nhiệm vụ là giúp cho người có quyền hạn trực tuyến là việc hiệu quả và hiệu lực cao nhất.  Lời khuyên phải có giá trị sử dụng và giá trị thực hiện ngay  Phải trung thành với người lãnh đạo, biết giữ bí mật thông tin, vì lợi ích của người lãnh đao, của tổ chức mà hoạt động. - Đối với các nhà nắm quyền hạn trực tuyến:  Phải coi việc tham mưu là tất yếu vì không ai có thể giỏi toàn bộ các chức năng hoạt động  Phải biến việc sử dụng tham mưu thành lối sống của tổ chức  Bảo đảm cho tham mưu có đầy đủ các thông tin thuộc các lĩnh vực của mình  “Chế độ đãi ngộ xứng đáng cho nhà tham mưu ( đa d ạng hóa các phương thức trả công, gắn liền vị thế quản lý, xây dựng hệ thống vị thế về mặt chuyên môn)”.  “Quyền hạn chức năng là quyền trao cho cá nhân hoặc bộ phận được ra quyết định và kiểm soát những hoạt động nhất định của bộ phận khác”. Thông thường trong tổ chức thì những người có quyền hạn chức năng là những người: - Có quyền hạn tham mưu - Có quyền ra quyết định theo chế độ ủy quyền và chế độ phân quyền - Sự đại diện của họ luôn đứng sau “ thừa lệnh, thay mặt “. 1.2.2.5.Sự phân bổ quyền hạn giữa các cấp trong tổ chức “Tập trung xảy ra khi người quản lý cao nhất nắm tất cả các quyền ra quyết định”. “Phi tập trung xảy ra khi người quản lý cấp cao chấp thuận trao quyền
10 quyết định cho người quản lý cấp thấp hơn”. N hìn chung xã hội hiện đại ngày nay, thì tổ chức ngày càng được tăng cường tính phi tập trung. Có 3 hình thái phi tập trung : tham gia, phân quyền và ủy quyền - Phân quyền là xu hướng phân tán quyền ra quyết định cho cấp quản lý thấp hơn trong hệ thống thứ bậc. Phân quyền là hiện tượng tất yếu khi tổ chức đạt tới quy mô và trình độ phát triển nhất định làm cho một người hay một cấp quản lý không thể đảm đương được mọi công việc quản lý.(3) - “Ủy quyền trong quản lý tổ chức là hành vi của cấp trên trao cho cấp dưới một số quyền hạn để họ nhân danh mình thực hiện những công việc nhất định”. 1.2.2.6.Sự phối hợp các bộ phận, phân hệ trong tổ chức “Phối hợp là quá trình liên kết hoạt động của những con người bộ phận, phân hệ và hệ thống riêng rẽ nhằm thực hiện có kết quả và hiệu quả các mục tiêu chung của tổ chức”. Bản chất của phối hợp là xây dựng, củng cố và phát triển các mối quan hệ thông tin và truyền thông. Mục tiêu của phối hợp là đạt được sự thống nhất trong hoạt động của các bộ phận, phân hệ bên trong cũng như các đối tác bên ngoài tổ chức. Khi mục tiêu của tổ chức càng lớn đòi hỏi mức độ phối hợp càng cao. Các công cụ phối hợp: - Công cụ hữu hình : kế hoạch, mô hình tổ chức, hệ thống tiêu chuẩn kĩ thuật -Công cụ vô hình: văn hóa ( những giá trị chuẩn mực, đường lối, quan điểm…), quan hệ cá nhân… 1.2.3.Một số mô hình cơ cấu tổ chức điển hình hiện nay 3 Giáo trình Khoa học Quản lý (Tập II) -TS.Đoàn Thị Thu Hà,TS.Nguyễn Thị Ngọc Huyền - Nhà xuất bản Khoa học và Kĩ thuật ,Hà Nội 2002-Trang 40
11 1.2.3.1.Mô hình tổ chức bộ phận theo chức năng Cơ sở hình thảnh là việc hợp nhóm các hoạt động có mối quan hệ tương đồng về tính chất, trong cùng một lĩnh vực chức năng như Marketing, R&D, Đảm bảo chất lượng, Quản trị nguồn nhân lực… vào cùng một đơn vị cơ cấu. Ưu điểm:(1) mô hình này phát huy được những ưu điểm của chuyên môn hóa nghành nghề; (2) việc kiểm tra của lãnh đ ạo cấp cao nhất đối với các bộ phận chức năng dễ dàng hơn. N hược điểm: (1) nhược điểm của chuyên môn hóa; (2) mâu thuẫn giữa các bộ phận chức năng trong việc đề ra, phối hợp thực hiện các mục tiêu, chiến lược chung của tổ chức;(3) Không có lợi cho việc đào tạo cán bộ quản lý toàn diện. Giám đốc Trợ lý TP Tiếp thị Bán TTPTTài chínhKế TP Hành chính P ài chính Quản trị Koán ThThống t ế toán ống kê hàng kê Nghiên cứu thị Lập kế hoạch trường tài chính Quảng cáo Kế toán tổng h ợp Kế toán chi ph í Bán hàng Quản lý bán Thống kê và xử lý số liệu hàng
12 Sơ đồ 1.3.Mô hình tổ chức bộ phận theo chức năng ở một công ty Thương mại “Khả năng ứng dụng : mô hình này được sử dụng trong một giai đoạn phát triển nào đó khi mà tổ chức hoạt động ở quy mô vừa và nhỏ trong 1 lĩnh vực, đơn sản phẩm, đơn thi trường”. N ếu tổ chức hoạt động trên nhiều thị trường, phục vụ nhiều loại đối tượng khách hàng mục tiêu, tạo ra nhiều loại sản phẩm mang tính độc lập tương đối, có q uy mô lớn và rất lớn thường sử dụng những mô hình cơ cấu tổ chức khác, mang tính ứng dụng và phù hợp hơn. 1.2.3.2.Mô hình tổ chức bộ phận theo địa dư Cơ sở hình thành của mô hình đó chính là việc hình thành các bộ phận phân hệ dựa trên tiêu chí địa lý, lãnh thổ. Các hoạt động trong cùng một khu vực nhất định được hợp nhóm giao cho một người quản lý. Ưu điểm của mô hình: (1) Nắm bắt đ ược những nhu cầu, mối q uan hệ với khách hàng ở địa phương, thông tin về thị trường ;(2) Có sự phối hợp tốt giữa các b ộ phận chức năng tập trung vào một thị trường cụ thể; (3)Tận d ụng hiệu của các nguồn lực ở địa phương;(4) Tạo điều kiện thuận lợi cho việc đ ào tạo cán bộ quản lý chung. N hược điểm : (1) Khó khăn trong việc chỉ đạo thống nhất các hoạt động trên phạm vi rộng; (2) Đ ể duy trì hệ thống này đòi hỏi phải có nhiều cán bộ q uản lý chung; (3) Khó khăn trong việc duy trì và kiểm tra tập trung;(4) Công việc có thể bị trùng lặp . H iện nay, hình thức này khá p hố biến ở các cô ng ty hoạt động trên phạm vi rộng, tập đoàn xuyên quốc gia, tiến hành các hoạt động giống nhau,
13 dây truyền lắp ráp , m ạng lưới phân phố; hay các cơ quan nhà nước như cơ quan thuế, tòa án, viễn thô ng các tỉnh.. nhằm cung ứng các dịch vụ giống nhau, đồng thời ở mọi nơi trong cả nước. Lãnh đạo tổ chức Lãnh đạo lĩnh Lãnh đ ạo lĩnh Lãnh đ ạo lĩnh vực 1 vực …. vực N Lãnh đạo khu Lãnh đạo khu Lãnh đạo khu vực A vực B vực C Kế hoạch Sản xuất Tin học Tài ch ính S ơ đồ 1 .4.Mô hình tổ chức bộ phận theo địa dư 1.2.3.3 .Mô hình tổ chức bộ phận theo đối tượng khách hàng (4) Mô hình này dựa trên những n hu cầu đặc trưng riêng của từng loại đối tượng khách hàng đối với các sản phẩm dịch vụ m à tổ chức cung ứng. 4 Tóm tắt Giáo trình Khoa học Quản lý (Tập II) -TS.Đoàn Thị Thu Hà, TS Nguyễn Thị Ngọc Huyền - Nhà xuất bản Khoa học Kĩ thuật, Hà Nội 2002- Trang 14- 16
14 Ưu điểm : (1) Quan tâm đến những nhu cầu, sở thích riêng của từng đối tượng khách hàng; (2) Tạo ra sự tin cậy của khách hàng với nhà sản x uất. N hược điểm : (1) Diễn ra sự tranh giành nguồn lực ;(2) Thiếu sự chuyên môn hóa; (3) Chỉ tập trung vào những đối tượng khách hàng trong Marketing. Mô hình này được sử dụng để hỗ trợ, bổ sung, kết hợp với m ô hình chính, như vậy sẽ p hát huy những ưu điểm đồng thời hạn chế những nhược điểm của nó. Giám đốc Trợ lý P GĐ PGĐ Kinh PGĐ àiài chính TP Hành chính TP T T chính Quản trị Kế toán Thống Nhân sự doanh kê Quản lý khu vực Qu ản lý khu vực Quản lý khu vực qu ần áo trẻ em quần áo Thanh qu ần áo Trung niên n iên S ơ đồ 1.5.Mô hình tổ chức bộ phận theo đối tượng khách hàng ở công ty may 1.2.3.4 .Mô hình tổ chức bộ phận theo đơn vị chiến lược(5) Cơ sở hình thành : khi mối quan hệ giữa các bộ phận, phân hệ trong tổ chức đã trở lên quá phức tạp, ngăn cản sự p hối hợp hoạt động, sự phát triển 5 Tóm tắt Giáo trình Khoa học Quản lý (Tập II) – TS Đoàn Thị Thu Hà,TS Nguyễn Thị Ngọc Huyền – Nhà xuất bản Khoa học Kĩ thuật, Hà Nội 2002-Trang 16-17