Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:144

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích và đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương. Qua đó rút ra những ưu, nhược điểm trong công tác kế toán kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động của đơn vị; Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện để đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN TRẦN TUẤN LINH KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN MÃ SỐ: 834 03 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HẠNH HÀ NỘI, NĂM 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Nguyễn Thị Hạnh. Luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả luận văn Trần Tuấn Linh
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các Thầy giáo, Cô giáo, Ban giám hiệu nhà trƣờng, Khoa Sau đại học và Khoa Kế toán Trƣờng Đại học Công đoàn đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi rèn luyện, học tập và hoàn thành tốt khóa học. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Cô giáo TS. Nguyễn Thị Hạnh, mặc dù vẫn đang tham gia công tác giảng dạy và quản lý tại Khoa Tài chính Ngân hàng, song cô vẫn dành thời gian, tâm huyết và kinh nghiệm để hƣớng dẫn, truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo Phòng Tài chính kế toán Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng, gia đình, bạn bè đồng nghiệp luôn động viên, khích lệ tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn các Thầy giáo, cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn đã quan tâm xem xét, nghiên cứu và góp ý cho những thiếu sót để tôi kịp thời bổ sung, hoàn thiện luận văn của mình. Cuối cùng, tôi xin kính chúc các Quý Thầy, Cô, Bạn bè và Đồng nghiệp sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU........................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................1 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu .........................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................................5 6. Đóng góp của đề tài nghiên cứu ..............................................................................6 7. Kết cấu luận văn........................................................................................................7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP .....................................8 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập..........................................................8 1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập ........................................................ 8 1.1.2. Đặc điểm đơn vị sự nghiệp công lập .......................................................... 9 1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập ........................................................ 11 1.2. Khái quát về thu, chi và kết quả các hoạt động trong các đơn vị sự nghiệp công lập ......................................................................................................... 13 1.2.1. Nội dung thu, chi, kết quả hoạt động tại các đơn vị sự nghiệp công lập . 13 1.2.2. Cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập .................... 20 1.3. Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong đơn vị sự nghiệp công lập ............................................................................................................................... 26 1.3.1. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sự nghiệp ..................................... 26 1.3.2. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ............. 35
1.3.3. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tài chính ....................................... 38 1.3.4. Kế toán thu, chi và kết quả hoạt động khác ............................................. 38 Tiểu kết chƣơng 1..................................................................................................... 40 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG TẠI VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG ........................................................ 41 2.1. Tổng quan về Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ............................................ 41 2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển của Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ..... 41 2.1.2. Chức năng và cơ cấu tổ chức của Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ............... 43 2.1.3. Các chính sách kế toán áp dụng tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ............. 45 2.1.4. Cơ chế quản lý tài chính tại Bệnh viện .................................................... 46 2.2. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ........................................................................................................ 50 2.2.1. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sự nghiệp ................... 50 2.2.2. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ................................................................................................................ 53 2.2.3. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tài chính ..................... 58 2.2.4. Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả hoạt động khác ........................... 59 2.3. Đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ....................................................................................... 59 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc ...................................................................................... 59 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................... 61 Tiểu kết chƣơng 2..................................................................................................... 66 Chƣơng 3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢCÁC HOẠT ĐỘNG TẠI VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG ........................................................ 67 3.1. Định hƣớng phát triển của Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ..................... 67 3.1.1. Định hƣớng lĩnh vực hoạt động ............................................................... 67 3.1.2. Phƣơng thức hoạt động ............................................................................ 70 3.1.3. Phƣơng thức quản lý ................................................................................ 71
3.2. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ............................................................. 72 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện ................................................................................... 72 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện.............................................................................. 74 3.3. Giải pháp hoàn thiện thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ............................................................................. 75 3.3.1. Hoàn thiện kế toán thu, chi hoạt động do ngân sách Nhà nƣớc cấp ............ 75 3.3.2. Hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ................................................................................................................ 77 3.3.3. Hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tài chính ..................... 79 3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ......................................................................... 80 3.4.1. Về phía các cơ quan quản lý Nhà nƣớc ................................................... 80 3.4.2. Về phía Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng .................................................. 82 Tiểu kết chƣơng 3..................................................................................................... 83 KẾT LUẬN................................................................................................................. 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 86 PHỤ LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Chữ viết đủ 1 BCTC Báo cáo tài chính 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 BTC Bộ Tài Chính 5 BYT Bộ Y tế 6 CBVC Cán bộ viên chức 7 CCDC Công cụ dụng cụ 8 HCSN Hành chính sự nghiệp 9 KBNN Kho bạc Nhà nƣớc 10 NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 11 SNCL Sự nghiệp công lập 12 SXKD Sản xuất kinh doanh 13 TSCĐ Tài sản cố định
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1: Báo cáo hoạt động khám chữa bệnh tại đơn vị năm 2019-2020 ...... 48 Bảng 3.1. Sổ chi tiết doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ......... 78 Bảng 3.2. Tổng hợp chi tiết doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ .... 79 Bảng 3.3. Sổ chi tiết doanh thu tài chính .......................................................... 79 Bảng 3.4. Tổng hợp chi tiết doanh thu tài chính ............................................... 80 Sơ đồ Sơ đồ 1.1. Quy trình quản lý tài chính .............................................................. 23 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng ........................ 44 Sơ đồ 3.1: Sơ đồ luân chuyển chứng từ thanh toán .......................................... 76
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, mặc dù tình hình kinh tế - chính trị trên thế giới có nhiều biến động phức tạp và tác động trực tiếp đến tình hình trong nƣớc nhƣng Việt Nam vẫn đang tiếp tục nỗ lực thực hiện những bƣớc đi vững chắc trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nƣớc cũng nhƣ tiến trình hợp tác quốc tế sâu rộng và đã đạt đƣợc nhiều thành quả tốt đẹp. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nƣớc thì các đơn vị sự nghiệp công lập dƣới sự quản lý của nhà nƣớc cũng đã từng bƣớc đƣợc kiện toàn, góp phần không nhỏ vào công cuộc đổi mới kinh tế xã hội. Các đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) đƣợc hình thành và phát triển nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc phòng nhất định, là cơ sở để một đất nƣớc phát triển toàn diện và bền vững. Để chất lƣợng sản phẩm dịch vụ cũng nhƣ thành quả nghiên cứu mà các đơn vị SNCL cung cấp đáp ứng đƣợc mục tiêu, yêu cầu mà Chính phủ đặt ra thì bên cạnh việc nâng cao trình độ chuyên môn cho các cán bộ trong đơn vị đồng thời phải nâng cao hiệu quả quản lý cũng nhƣ sử dụng kinh phí trong các đơn vị SNCL. Để đạt đƣợc điều này thì kế toán đóng vai trò rất quan trọng. Kế toán cung cấp thông tin phục vụ việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí đƣợc ngân sách nhà nƣớc cấp và các nguồn khác tại đơn vị. Đất nƣớc ta đang trên đà phát triển về mọi mặt, đi đôi với sự phát triển này thì hệ thống kế toán đang dần đƣợc cải thiện hơn để phù hợp với thay đổi của đất nƣớc nói riêng và thế giới nói chung. Kế toán trong các đơn các đơn vị hành chính sự nghiệp nói chung và các cơ sở y tế nói riêng đóng một vai trò hết sức quan trọng, nó là công cụ điều hành giám sát các hoạt động kinh tế của đơn vị, giúp đơn vị có thể kiểm soát, quản lý và quyết toán nguồn kinh phí đồng thời đảm bảo công tác thu, chi đƣợc thực hiện trong định mức của nhà nƣớc cho phép. Qua đó, giúp đơn vị có thể phản ảnh một cách chính xác, kịp thời và đầy đủ tình hình sử dụng nguồn vốn và xác định kết quả hoạt động.
2 Kế toán hoạt động thu, chi tại Bệnh viện rất đƣợc chú trọng, quan tâm và có những cải cách, đổi mới để nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí song song với nâng cao chất lƣợng các công trình nghiên cứu của Bệnh viện đáp ứng các yêu cầu mà Chính phủ đặt ra. Tuy nhiên bên cạnh những cải cách, đổi mới thì vẫn tồn tại một số hạn chế cần tiếp tục giải quyết và hoàn thiện trong quá trình thực hiện kể toán hoạt động thu, chi tại đây nhằm nâng cao chất lƣợng công tác kế toán và sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí và các nguồn khác. Hiện nay, hầu hết các bệnh viện công lập đã thực hiện tự chủ tài chính, có thể kể ra nhƣ: Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện Mắt Hà Nội, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cuba,... Bắt kịp xu hƣớng này, Bệnh viện Phụ sản Trung Ƣơng là một đơn vị SNCL nói riêng đã có những tiến bộ vƣợt bậc để có thể hoàn toàn tự chủ thu, chi về các hoạt động thƣờng xuyên. Bên cạnh những lợi ích của mà tự chủ tài chính đem lại cho Bệnh viện nhƣ nâng cao tính chủ động, sáng tạo trong quản lý tài chính và tài sản của đơn vị, sử dụng tài chính tiết kiệm và hiệu quả hơn, góp phần sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực; thì vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định nhƣ cơ chế tự chủ tài chính còn thiếu tính đồng bộ, còn lúng túng trong xây dựng và triển khai quy chế chi tiêu nội bộ, các đơn vị thƣờng lập dự toán thu sự nghiệp thấp hơn nhiều so với thực hiện. Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài: “Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương" làm đề tài Luận văn thạc sĩ kế toán của mình với mong muốn đƣa ra một số các giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng (sau đây xin gọi tắt là Bệnh viện). Đồng thời cũng tạo tiền đề cho các nghiên cứu ở phạm vi rộng hơn khi có điều kiện. 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu Ở Việt Nam, các nghiên cứu về kế toán hoạt động thu, chi trong các đơn vị sự nghiệp công lập đƣợc quan tâm và đề cập nhiều trong các nghiên cứu trong nhiều để tài khoa học, luận văn thạc sĩ, cụ thể:
3 - Luận văn thạc sĩ kinh tế của Nguyễn Thị Khánh (2017) “Kế toán hoạt động thu - chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn thành phố Hải Dương". Luận văn khái quát nội dung kế toán hoạt động thu chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn TP Hải Dƣơng theo 3 loại hoạt động thu chi ngân sách nhà nƣớc (NSNN) cấp, thu chi sự nghiệp và thu chi sản xuất kinh doanh (SXKD). Qua đó, luận văn đã đề xuất đƣợc 2 nhóm giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi đó là: hoàn thiện nội dung hoạt động thu, chi và hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp thể thao trên địa bàn TP Hải Dƣơng. - Luận văn thạc sĩ kinh tế của Tống Thị Đào (2018) “Kế toán hoạt động thu, chi tại các Bệnh viện công lập thuộc Sở Y tế Hà Nội". Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ những lý luận cơ bản về kế toán thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Tìm hiểu phân tích thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại các Bệnh viện công lập thuộc sở Y tế Hà Nội, từ đó đƣa ra những giải pháp kiến nghị nhằm giải quyết những tồn tại qua đó phát huy tốt lợi thế nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt động của mỗi đơn vị, nâng cao tính tự chủ tự chịu trách nhiệm qua đó giảm bớt chi ngân sách nhà nƣớc cho lĩnh vực y tế. - Luận văn thạc sỹ kế toán của Nguyễn Thị Minh Trang (2019) “Kế toán hoạt động thu, chi tại Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội". Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ những lý luận chung về kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu. Khảo sát và đánh giá thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại trƣờng đại học Tài nguyên và Môi trƣờng Hà Nội. Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại trƣờng đại học Tài nguyên và Môi trƣờng Hà Nội đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa kế toán hoạt động thu, chi trong quá trình thực hiện tự chủ tài chính. Nhìn chung, các đề tài đều đã đề cập đến vấn đề kế toán hoạt động thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp công lập đã phân tích và làm rõ đƣợc những lý luận chung về kế toán hoạt động thu, chỉ chỉ ra đƣợc những ƣu điểm, tồn tại,
4 nguyên nhân và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của kế toán hoạt động thu, chi đối với các đơn vị lựa chọn nghiên cứu. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu, phân tích một cách cụ thế, toàn diện về công tác kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. Vì vậy, trong nghiên cứu này tác giả sẽ tiếp tục kế thừa các công trình của các tác giả đã nghiên cứu trƣớc đây về cơ sở lý luận kế toán hoạt động thu chi trong các đơn vị sự nghiệp công lập và trên cơ sở khảo sát nguồn dữ liệu thứ cấp về kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. Qua đó, tác giả mong muốn để xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán hoạt động thu, chi và kết quả các hoạt động mang tính khả thi. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa và làm rõ những lý luận chung về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong đơn vị SNCL có thu. - Phân tích và đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. Qua đó rút ra những ƣu, nhƣợc điểm trong công tác kế toán kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động của đơn vị. - Từ việc phân tích, đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện để đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong đơn vị SNCL. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị trên góc độ Kế toán tài chính.
5 - Không gian nghiên cứu: Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. - Thời gian nghiên cứu: khảo sát và thu thập số liệu minh chứng về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị khảo sát trong năm 2020. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng, tác giả đã sử dụng kết hợp đồng bộ các phƣơng pháp sau: - Phƣơng pháp luận: + Chủ nghĩa duy vật biện chứng + Chủ nghĩa duy vật lịch sử. - Phƣơng pháp thu thập dữ liệu: + Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Tài liệu mà tác giả xem xét chủ yếu dựa trên sổ sách, báo cáo, các bảng biểu chứng từ của phòng kế toán tổng hợp trong thời gian sử dụng để lấy số liệu, đƣợc xác minh và tổng hợp có độ tin cậy cao. Bên cạnh đấy tham khảo các bài báo, bài luận án, luận văn về bệnh viện, tra cứu thông tin trên internet thông qua công cụ tìm kiếm google những đề tài liên quan đến vấn đề nghiên cứu. + Phƣơng pháp quan sát: Thông qua việc quan sát, làm việc để phản ánh thực trạng tình hình kế toán thu, chi và kết quả hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. - Phƣơng pháp cụ thể + Phƣơng pháp thống kê: đây là phƣơng pháp hữu hiệu giúp tác giả thu thập đầy đủ nguồn số liệu cũng nhƣ các thông tin liên quan. Hệ thống chứng từ kế toán, số sách kế toán chi tiết, tổng hợp trong năm 2020, các Báo cáo tài chính năm 2018, 2019, 2020 của Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng cũng nhƣ các chính sách mà đơn vị đang áp dụng tại giai đoạn nghiên cứu là nguồn dữ liệu chính, quan trọng, có độ tin cậy cao trong luận văn. Ngoài ra, các văn bản pháp luật có hiệu lực hiện hành nhƣ Chế độ kế toán Việt Nam, chuẩn mực kế toán; các công trình nghiên cứu, các bài báo trên các tạp chí chuyên ngành và
6 các nguồn tài liệu khác có ảnh hƣởng đến đơn vị cũng đƣợc tác giả tập hợp nhằm bố sung nguồn thông tin chính xác, đầy đủ. + Phƣơng pháp so sánh: so sánh số liệu giữa các năm liên quan đến kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động nhằm đánh giá đƣợc xu hƣớng biến động tăng, giảm tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. Ngoài ra, so sánh theo chiều dọc để xem xét tỷ trọng của từng chỉ tiêu so với mục tiêu tổng thể, so sánh theo chiều ngang của nhiều kỳ để thấy sự biến đổi cả về số tƣơng đối và tuyệt đối của chỉ tiêu qua các niên độ kế toán liên tiếp. + Phƣơng pháp phân tích: đƣợc sử dụng trong việc luận giải, chứng minh, làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, đánh giá kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị trong khoảng thời gian nghiên cứu, cũng nhƣ trong việc đánh giá các ƣu, nhƣợc điểm và lựa chọn giải pháp phù hợp với đặc thù riêng của từng khoản mục và đơn vị cũng nhƣ đƣa ra các điều kiện phù hợp để áp dụng giải pháp đƣa ra nhắm hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong giai đoạn tới. + Phƣơng pháp tổng hợp: đƣợc sử dụng trong việc hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Trên cơ sở đó, tác giả vận dụng trong việc đƣa ra thực trạng cũng nhƣ phân tích, đánh giá cụ thể kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại đơn vị đƣợc lựa chọn nghiên cứu, từ đó chỉ ra rõ ƣu điểm, hạn chế để đƣa ra giải pháp, kiến nghị phù hợp lý luận và thực tiễn. 6. Đóng góp của đề tài nghiên cứu Về lý luận: luận văn đã trình bày một cách toàn diện và có hệ thống về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ kế toán tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập. Về thực tiễn: Phản ánh thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ kế toán tài chính, chỉ ra những ƣu điểm và những mặt còn hạn chế trong kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ kế toán tài chính tại Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng trong quá trình thực hiện. Qua đó, đề
7 xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trên góc độ kế toán tài chính, đảm bảo sự phù hợp với đặc thù hoạt động, cơ chế quản lý tài chính và kế toán của Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng. 7. Kết cấu luận văn Nội dung luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động trong đơn vị sự nghiệp công lập Chương 2: Thực trạng kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương Chương 3: Hoàn thiện kế toán thu, chi và kết quả các hoạt động tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương
8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN THU, CHI VÀ KẾT QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan về đơn vị sự nghiệp công lập 1.1.1. Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập Theo Điều 2 nghị định 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 21/06/2021 “Quy định về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập” thì “Đơn vị sự nghiệp công lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng theo quy định của pháp luật, cung cấp dịch vụ sự nghiệp công hoặc phục vụ quản lý nhà nước” [5, Điều 2]. Theo Điều 9 Luật viên chức 2010 số 58/2010/QH12 quy định “Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước” [15, Điều 8]. Theo giáo trình “Giáo trình Kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp”, đơn vị sự nghiệp Nhà nƣớc (Đơn vị sự nghiệp công lập) là “Các đơn vị có hoạt động cung ứng các hàng hóa, dịch vụ công cho xã hội và các hàng hóa, dịch vụ khác trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa thông tim, thể dục thể thao, nông - lâm ngư nghiệp, kinh tế..., nhằm duy trì hoạt động bình thường của các ngành kinh tế quốc dân. Đặc tính chủ yếu của các đơn vị sự nghiệp là hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, mang tính chất phục vụ cộng đồng là chính”. Theo Khoản 2 Điều 9 Luật Viên chức năm 2010 thì đơn vị sự nghiệp công lập gồm: đơn vị sự nghiệp công lập đƣợc giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự (còn gọi là đơn vị sự nghiệp công lập đƣợc giao quyền tự chủ) và đơn vị sự nghiệp công lập chƣa đƣợc giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ
9 chức bộ máy, nhân sự (còn gọi là đơn vị sự nghiệp công lập chƣa đƣợc giao quyền tự chủ) [15, tr.2]. Căn cứ vào khả năng tự trang trải chi phí hoạt động có thể chia ra thành đơn vị sự nghiệp công lập có thu và đơn vị sự nghiệp thuần tuý. Căn cứ vào các khái niệm trên tác giả có thể khái quát về đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) có thu là một loại đơn vị sự nghiệp công lập có nguồn thu sự nghiệp, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập, là đơn vị dự toán độc lập, có con dấu và tài khoản riêng, tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của Luật kế toán. Các đơn vị sự nghiệp công lập có thu hoạt động trong các lĩnh vực sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo và Dạy nghề; Sự nghiệp Y tế, đảm bảo xã hội; sự nghiệp Văn hoá - Thông tin (bao gồm cả đơn vị phát thanh truyền hình ở địa phƣơng), sự nghiệp Thể dục - Thể thao, sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác. 1.1.2. Đặc điểm đơn vị sự nghiệp công lập Kế thừa những nghiên cứu quá khứ, tác giả cũng nhận định các đơn vị SNCL là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tƣ cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nƣớc. Nguồn tài chính để đảm bảo hoạt động do NSNN cấp hoặc có nguồn gốc từ ngân sách. Các hoạt động này chủ yếu đƣợc tổ chức để phục vụ xã hội, do đó chi phí chi ra không đƣợc bồi hoàn trực tiếp bằng lợi ích kinh tế mà đƣợc thể hiện bằng hiệu quả xã hội nhằm đạt đƣợc các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Bắt nguồn từ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và vai trò của Nhà nƣớc trong nền kinh tế thị trƣờng, phƣơng thức hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công là rất đa dạng, nhƣng dù hoạt động ở các lĩnh vực khác nhau chúng đều mang những đặc điểm cơ bản nhƣ sau: Thứ nhất, mục đích hoạt động của các đơn vị SNCL là không vì lợi nhuận, chủ yếu phục vụ lợi ích cộng đồng.
10 Việc cung ứng các sản phẩm, dịch vụ đƣợc tạo ra bởi đơn vị SNCL không vì mục đích lợi nhuận nhƣ hoạt động sản xuất kinh doanh. Sự có mặt của nhà nƣớc trong việc tài trợ cho các hoạt động dịch vụ công vừa để thực hiện vai trò của Nhà nƣớc trong việc phân phối lại thu nhập, thực thi các chính sách phúc lợi công cộng khi can thiệp vào thị trƣờng; mặt khác qua đó thúc đẩy hoạt động kinh tế - xã hội phát triển, nâng cao đời sống, sức khỏe, văn hóa, tinh thần của nhân dân. Thứ hai, sản phẩm của các đơn vị sự nghiệp công lập là sản phẩm mang lại lợi ích chung có tính bền vững; lâu dài cho xã hội Là những sản phẩm vô hình và có thể dùng chung cho nhiều ngƣời, cho nhiều đối tƣợng trên phạm vi rộng. Mặt khác, sản phẩm của các hoạt động SNCL chủ yếu là các “hàng hóa công cộng” phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp trong quá trnh tái sản xuất xã hội. Hàng hoá công cộng có hai đặc tính cơ bản là không có tính cạnh tranh và không loại trừ. Nhờ việc sử dụng những “hàng hóa công cộng” do hoạt động SNCL tạo ra làm cho quá trình sản xuất của cải vật chất đƣợc thuận lợi và ngày càng đạt hiệu quả cao. Vì vậy, hoạt động sự nghiệp công luôn gắn bó hữu cơ và tác động tích cực đến quá trình tái sản xuất xã hội. Thứ ba, hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước. Với chức năng của mình, Chính phủ luôn tổ chức, duy trì và đảm bảo hoạt động sự nghiệp để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Chính phủ tổ chức thực hiện các chƣơng trình mục tiêu quốc gia, những chƣơng trình chỉ có Nhà nƣớc, với vai trò của mình mới có thể thực hiện một cách triệt để và có hiệu quả, nếu để tƣ nhân thực hiện, mục tiêu lợi nhuận sẽ lấn chiếm mục tiêu xã hội và dẫn đến hạn chế việc tiêu dùng sản phẩm hoạt động sự nghiệp, từ đó kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội.
11 Thứ tư, việc quản lý hoạt động của các đơn vị SNCL gắn với việc tạo lập và sử dụng các nguồn lực tài chính được tiến hành theo hai phương thức: quản lý đầu vào, và quản lý đầu ra. Chi phí cho dịch vụ công thƣờng đƣợc tính dựa trên số chi ngân sách bình quân đầu ngƣời. Nếu kinh phí tài trợ cho hoạt động cung cấp dịch vụ công phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách nhà nƣớc, nhà nƣớc thƣờng áp dụng quản lý hoạt động của đơn vị theo phân cấp kinh phí đầu vào của đơn vị đó vì điều này đồng nghĩa với việc kiểm soát một bộ phận của chi ngân sách. Khi xã hội phát triển, dịch vụ công dành cho mọi đối tƣợng ngƣời dân đƣợc nâng giá trị, cùng tiến trình xã hội hóa dịch vụ công, ảnh hƣởng của khu vực tƣ nhân vào quá trình cung dịch vụ công, xuất hiện các nguồn tài trợ khác ngoài ngân sách nhà nƣớc, nhu cầu quản lý hiệu quả hoạt động cung cấp dịch vụ đƣợc đặt ra đối với các nhà đầu tƣ, phát sinh xu thế cạnh tranh tƣơng tự khu vực dịch vụ tƣ nhân dẫn đến cách quản lý hoạt động các đơn vị SNCL sẽ theo đầu ra. 1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập Theo Luật Ngân sách Nhà nƣớc, kế toán đơn vị sự nghiệp đƣợc tổ chức theo hệ thống dọc tƣơng ứng với từng cấp ngân sách nhằm phù hợp với công tác chấp hành ngân sách đó. Căn cứ theo cấp ngân sách, các đơn vị SNCL được phân loại như sau: - Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị trực tiếp nhận kinh phí ngân sách nhà nƣớc cấp hàng năm từ cơ quan tài chính, phân bổ ngân sách cho các đơn vị dự toán cấp dƣới. - Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I có nhiệm vụ quản lý kinh phí ở cấp trung gian, là cầu nối giữa đơn vị dự toán cấp I và cấp III trong một hệ thống. - Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị trực tiếp sử dụng vốn ngân sách để thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao. Đơn vị dự toán cấp III nhận kinh phí ngânsách từ đơn vị cấp II hoặc cấp I (trong trƣờng hợp không có đơn vị cấp II).
12 - Đơn vị cấp dƣới của đơn vị dự toán cấp III đƣợc nhận kinh phí để thực hiện phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện tổ chức kế toán và quyết toán với đơn vị dự toán cấp trên nhƣ quy định đối với đơn vị dự toán cấp III với cấp II và cấp II với cấp I. Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động, các đơn vị sự nghiệp công lập có thể phân loại thành: - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực giáo dục đào tạo - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực y tế - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực văn hóa thông tin - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực thể dục thể thao - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực khoa học công nghệ, môi trƣờng - Đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực kinh tế - Đơn vị sự nghiệp khác Căn cứ vào mức độ tự đảm bảo chi hoạt động từ nguồn thu sự nghiệp, các đơn vị sự nghiệp được chia thành 4 loại sau: - Đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo toàn bộ chi thƣờng xuyên và chi đầu tƣ - Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm trù bị kinh phí cho hoạt động thƣờng xuyên: là các đơn vị có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp luôn ổn định nên bảo đảm đƣợc toàn bộ chi phí hoạt động thƣờng xuyên, NSNN không phải cấp kinh phí cho hoạt động thƣờng xuyên của đơn vị. - Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần kinh phí hoạt động thƣờng xuyên: là những đơn vị có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp nhƣng chƣa tự trang trải toàn bộ chi phí hoạt động thƣờng xuyên, ngân sách nhà nƣớc phải cấp một phần cho hoạt động thƣờng xuyên của đơn vị. - Đơn vị sự nghiệp công lập có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu, kinh phí hoạt động thƣờng xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân sách nhà nƣớc bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động.