Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Phân tích các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:76

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam, dựa trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cho các nhà quản trị ngân hàng trong việc quản lý thanh khoản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Phân tích các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- NGUYỄN THỊ THANH BÌNH PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG THANH KHOẢN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Kế toán Mã số ngành: 60340301 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 01 năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- NGUYỄN THỊ THANH BÌNH PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG THANH KHOẢN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Kế toán Mã số ngành: 60340301 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HÀ VĂN DŨNG TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 01 năm 2016
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học :TS. HÀ VĂN DŨNG (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký) Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày 27 tháng 03 năm 2016 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 PGS.TS. Phan Đình Nguyên Chủ tịch 2 TS. Phan Thị Hằng Nga Phản biện 1 3 TS. Nguyễn Thị Mỹ Linh Phản biện 2 4 PGS.TS. Lê Quốc Hội Ủy viên 5 TS. Nguyễn Quyết Thắng Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày tháng năm 2015 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: NGUYỄN THỊ THANH BÌNH Giới tính : Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 14-10-1975 Nơi sinh : TP. Hồ Chí Minh Chuyên ngành: Kế toán MSHV : 1441850003 I- Tên đề tài: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KHẢ NĂNG THANH KHOẢN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM II- Nhiệm vụ và nội dung: 1) Xác định các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại. 2) Đo lường tác động của các nhân tố đến khả năng thanh khoản. 3) Đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý khả năng thanh khoản cho hoạt động ngân hàng. III- Ngày giao nhiệm vụ: 20/08/2015 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 15/01/2015 V- Cán bộ hướng dẫn: TS. Hà Văn Dũng CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký) TS. Hà Văn Dũng
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn “ Phân tích các nhân tố tác động đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam” là bài nghiên cứu của riêng tôi. Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi xin cam đoan các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn NGUYỄN THỊ THANH BÌNH
ii LỜI CÁM ƠN Để có thể hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin gởi lời cám ơn chân thành đến Thầy hướng dẫn, TS. Hà Văn Dũng, người đã định hướng trong việc chọn đề tài và tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình hoàn thành đề tài. Tôi cũng xin gởi lời cám ơn đến Quý Thầy Cô đã giảng dạy tôi tại Trường Đại học Công Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh-Hutech, đã trang bị cho tôi những kiến thức chuyên môn về kế toán để tôi có thể vận dụng vào công việc hiện tại của mình. Cuối cùng tôi cũng xin gửi lời cám ơn đến gia đình bé nhỏ của tôi, đến những người bạn làm trong lĩnh vực ngân hàng, những người bạn học chung lớp 14SKT11 thân thương đã hỗ trợ, góp ý và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin chân thành cám ơn. TP.Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 01 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thanh Bình
iii TÓM TẮT Một ngân hàng được coi là hoạt động hiệu quả khi đạt được cả hai mục tiêu là tối đa hóa lợi nhuận và kiểm soát giảm thiểu rủi ro, trong đó rủi ro thanh khoản được đánh giá là rủi ro nguy hiểm. Ngân hàng có khả năng thanh khoản tốt khi luôn có được nguồn vốn khả dụng với chi phí hợp lý. Điều này đồng nghĩa với việc nếu ngân hàng không đáp ứng đủ yêu cầu về vốn khả dụng thì sẽ gây thua lỗ và nguy hiểm hơn là mất khả năng thanh toán, dẫn đến sự đổ vỡ của toàn hệ thống. Vì vậy việc các ngân hàng thương mại quan tâm đến công tác quản trị thanh khoản không chỉ vì sự an toàn của ngân hàng mình mà còn vì sự an toàn chung cho cả hệ thống tài chính. Mặt khác, môi trường kinh tế ở Việt Nam chưa ổn định, làm cho hoạt động kinh doanh trở nên phức tạp, khó khăn, áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng lớn hơn, và mức độ rủi ro cũng sẽ tăng lên. Do đó, để tồn tại và phát triển thì công tác rủi ro nói chung và quản trị rủi ro thanh khoản nói riêng là rất cần thiết đối với các ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Với thực trạng trên, đề tài sẽ nghiên cứu phân tích các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản nhằm tìm ra các giải pháp quản trị rủi ro cho các ngân hàng thương mại. Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp định lượng. Bên cạnh đó sử dụng phương pháp hồi quy với dữ liệu bảng để tìm hiểu các yếu tố nội tại ngân hàng và các yếu tố kinh tế vĩ mô tác động đến rủi ro thanh khoản. Các biến này sau khi thu thập sẽ được đưa vào mô hình và dùng phần mềm STATA để xử lý và phân tích hồi quy dữ liệu. Dữ liệu sử dụng cho đề tài này là dữ liệu bảng được thu thập trong giai đoạn từ năm 2011-2014 của 34 ngân hàng thương mại Việt Nam. Nghiên cứu đã thực hiện thống kê mô tả và phân tích hồi quy để làm rõ vấn đề nghiên cứu. Trong phân tích hồi quy, đề tài đã sử dụng mô hình hồi quy dữ liệu bảng bằng phần mềm STATA. Bằng việc sử dụng mô hình FGLS (mô hình hồi quy quy bình phương tối thiểu tổng quát hiệu quả), nghiên cứu đã tìm thấy tất cả các biến số đều có tác động âm và có ý nghĩa trong mô hình hồi quy. Các biến dự phòng rủi ro tín dụng, dư nợ cho vay trên tổng tài sản, chi phí hoạt động trên tổng thu nhập, lạm phát có mối tương quan thuận; ngược lại, các biến quy mô ngân hàng,
iv vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, lợi nhuận cận biên, tăng trưởng kinh tế có mối tương quan nghịch với rủi ro thanh khoản. Từ kết quả phân tích, nghiên cứu cũng đưa ra được một số kiến nghị nghị đối với hoạt động của ngân hàng liên quan tới rủi ro thanh khoản nhằm giúp cho các nhà quản trị trong việc quản lý rủi ro thanh khoản để đảm bảo vừa an toàn và hiệu quả cho hoạt động.
v ABSTRACT A bank functions efficiently only when it achieved two aims. Those are maximizing the profits and controlling plus reducing the risks, in which liquidity is considered as a dangerous one. Therefore, the concerning of the commercial banks on managing the liquidity is not only for their own safety, but also for the safeness of the finance system. On the other hand, Vietnam’s economy is still unstable, this makes business becomes complicated, difficult, enhance the pressure of competition between banks and risk will increase. In order to survive and develop, risk management especially liquidity management is necessary for commercial banks in Vietnam this period. From this situation, this research will discuss and analyze the factors that affect the risk of liquidity to find the solutions for risk management of commercial banks. This research will apply the quantitative method. Besides, the use of regression analysis and table’s data is to find the inner factors of the bank and the macroeconomic factors affecting liquidity risk. After collecting and screening, these variables were incorporated into the model, processed and analyzed data regression by using STATA software. This study was conducted through descriptive statistics and regression analysis to clarify the research problem. In the regression analysis, the research has applied the STATA software for the spreadsheet data. By using the FGLS model (Feasible generalized least squares model), the studied had found that all the variables have negative impact and significance in the regression model. Variables like the credit loss provision, loan outstanding balance on total assets, operating expense to total income and inflation have positive correlate; on the other hand, variables like scale of the bank, equity to total assets, contribution margin, and economic growth have negative correlate on liquidity risk. From the analysis, the study also provides a number of recommendations in the activities of the banks related to liquidity risk in order to help administrators in managing liquidity risk that results in ensure medium safe and efficient operation.
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CÁM ƠN .............................................................................................................ii TÓM TẮT ................................................................................................................. iii ABSTRACT ................................................................................................................ v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮC ........................................................................ viii DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... ix DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ..................................................................... x CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ....................................................................................... 1 1.1 LÝ DO NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .................................................................................. 1 1.2.1 Mục tiêu chung ................................................................................................... 1 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................... 2 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .................................................................................... 2 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................... 2 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: ....................................................................................... 2 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu:........................................................................................... 2 1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................................... 2 1.6 Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI....................................................................................... 3 1.7 KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................................... 3 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................... 4 2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................. 4 2.1.1Khái niệm: ........................................................................................................... 4 2.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại: .............................................................. 4 2.2 LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO .................................................................................... 6 2.2.1 Khái niệm rủi ro ................................................................................................. 6 2.2.2 Các loại rủi ro trong kinh doanh ngân hàng ....................................................... 6 2.3 LÝ THUYẾT VỀ THANH KHOẢN VÀ RỦI RO THANH KHOẢN ................ 7 2.3.1 Mối quan hệ giữa rủi ro thanh khoản và các rủi ro khác ................................... 8 2.3.2 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng thương mại ............... 9 2.4 QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................................................................................................... 10
vii 2.4.1 Sự cần thiết phải quản trị rủi ro thanh khoản ................................................... 10 2.4.2 Chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản ............................................................ 11 2.4.3 Các phương pháp đo lường khả năng thanh khoản .......................................... 12 2.5 CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ............................................................................ 15 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 31 3.2 MÔ TẢ MẪU NGHIÊN CỨU ............................................................................ 31 3.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 32 3.3.1 Trình bày và thống kê mô tả dữ liệu ................................................................ 32 3.3.2 Khảo sát các cặp tương quan giữa các biến độc lập......................................... 32 3.3.3 Phân tích mô hình hồi quy dữ liệu bảng .......................................................... 32 3.3.4 Kiểm định Hausman ......................................................................................... 32 3.3.5 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến ............................................................... 33 3.4 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT ............................................................... 33 3.5 MÔ TẢ CÁC BIẾN TRONG MÔ HÌNH ........................................................... 34 3.5.1 Biến phụ thuộc LIQ .......................................................................................... 34 3.5.2 Biến độc lập: .................................................................................................... 34 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. 38 4.2 PHÂN TÍCH HỒI QUY ...................................................................................... 44 4.2.1. Ma trận tương quan ......................................................................................... 44 4.2.2. Phân tích mô hình hồi quy dữ liệu bảng. ........................................................ 45 4.2.2.1. Kiểm định Hausman lựa chọn giữa FE và RE ............................................. 45 4.2.2.2. Một số kiểm định dành cho mô hình FE ...................................................... 46 4.2.2.3. Mô hình bình phương tối thiểu tổng quát hiệu quả - FGLS......................... 47 4.3.4 Ý nghĩa của từng biến số hồi quy như sau: ...................................................... 48 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 52 5.2 KIẾN NGHỊ ........................................................................................................ 53 5.3 HẠN CHẾ ........................................................................................................... 54 5.4 HƯỚNG NGHIÊN CỨU MỚI ........................................................................... 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 55 PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................... 58
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮC STT Từ viết tắt Tên đầy đủ 1 CTIR Tỷ lệ chi phí hoạt động trên thu nhập 2 ETA Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản 3 GDP Tăng trưởng kinh tế 4 INF Lạm phát 5 LIQ Khả năng thanh khoản 6 LLTL Dự phòng rủi ro tín dụng 7 LTA Dự phòng cho vay trên tổng tài sản 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên 10 SIZE Quy mô ngân hàng
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tóm tắt các nghiên cứu trước ................................................................... 33 Bảng 3.1: Tóm tắt các biến của mô hình ................................................................... 46 Bảng 4.1: Thống kê mô tả ......................................................................................... 48 Bảng 4.2: Ma trận tương quan .................................................................................. 56 Bảng 4.3: Kết quả ước lượng hồi quy ....................................................................... 58 Bảng 4.4: Kết quả kiểm định Hausman .................................................................... 59 Bảng 4.5: Kiểm định phương sai sai số thay đổi ...................................................... 60 Bảng 4.6: Kiểm định tự tương quan của phần dư ..................................................... 60 Bảng 4.7: Mô hình hồi quy FGLS ............................................................................. 61 Bảng 4.8: Tổng hợp các giả thuyết nghiên cứu trong đề tài ..................................... 65
x DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 2.1: Mối liên hệ giữa rủi ro thanh khoản và các rủi ro khác ............................ 13 Hình 2.2: Mô hình các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản của Muhammad ..... 22 Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu ................................................................................. 39 Hình 3.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất....................................................................... 43 Hình 4.1: Quy mô ngân hàng qua các năm ............................................................... 49 Hình 4.2: Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng qua các năm ............................................. 51 Hình 4.3: Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản qua các năm ................................. 52 Hình 4.4: Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên qua các năm ................................................... 53 Hình 4.3: Tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng tài sản qua các năm ................................... 54 Hình 4.3: Tỷ lệ chi phí hoạt động trên thu nhập qua các năm .................................. 55
1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 LÝ DO NGHIÊN CỨU Hệ thống ngân hàng luôn vẫn tồn tại nhiều rủi ro, trong đó rủi ro thanh khoản được đánh giá là rủi ro nguy hiểm nhất. Ngân hàng có khả năng thanh khoản tốt, hay nói cách khác ngân hàng không gặp rủi ro thanh khoản khi luôn có được nguồn vốn khả dụng với chi phí hợp lý vào đúng thời điểm mà ngân hàng cần. Ngược lại, nếu ngân hàng không đáp ứng đủ nguồn vốn cần thiết để đáp ứng mọi nhu cầu của thị trường thì sẽ mất khả năng thanh toán, mất uy tín. Vì vậy, việc các ngân hàng thương mại chú trọng đến công tác quản trị rủi ro thanh khoản không chỉ vì sự an toàn của ngân hàng mà còn vì sự an toàn của cả hệ thống tài chính – tiền tệ. Theo Minh Đức (2015) cho rằng các ngân hàng đang mạo hiểm với thanh khoản, tính đến ngày 31/5/2015 tỷ lệ cho vay trên huy động vốn trên thị trường của khối ngân hàng thương mại đã lên mức cao với 94,3%, trong khi cùng kỳ 2014 là 90,74%. Tỷ lệ này càng cao, rủi ro thanh khoản tiềm tàng càng lớn. Để đáp ứng khả năng chi trả tức thời và đảm bảo mức dự trữ bắc buộc, các ngân hàng thương mại (NHTM) buộc phải đi vay trên thị trường liên ngân hàng làm cho lãi suất ngân hàng tăng cao, dẫn đến nguồn vốn hạn hẹp và rủi ro thanh khoản gia tăng. Điều đó làm cho kết quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng bị sụt giảm. Việt Nam trong quá trình hội nhập toàn cầu hóa kinh tế, các hoạt động kinh doanh trở nên phức tạp, áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng lớn hơn và cùng với nó, mức độ rủi ro cũng tăng lên. Do đó, để tồn tại và phát triển thì công tác quản trị rủi ro nói chung và quản trị rủi ro thanh khoản nói riêng hơn bao giờ hết là điều thực sự cần thiết đối với các ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Xuất phát từ lý do đó, em xin chọn đề tài: “Phân tích các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” để nghiên cứu. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam, dựa trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp cho các nhà quản trị ngân hàng trong việc quản lý thanh khoản.
2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể Đề tài nghiên cứu nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể sau:  Mục tiêu 1: Xác định các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam.  Mục tiêu 2: Đo lường tác động của các nhân tố đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam.  Mục tiêu 3: Đề xuất các giái pháp nhằm quản lý thanh khoản cho hoạt động ngân hàng trong tình hình hiện nay. 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Để nghiên cứu này giải quyết tốt các mục tiêu nghiên cứu, cần phải làm rỏ các câu hỏi sau:  Các nhân tố nào ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản tại các ngân hàng thương mại?  Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó lên thanh khoản tại các ngân hàng thương mại như thế nào?  Các giải pháp nào để quản lý thanh khoản tại các ngân hàng thương mại? 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các nhân tố tác động đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại Việt Nam. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu: Ba mươi bốn (34) ngân hàng thương mại Việt Nam trong 4 năm, giai đoạn từ năm 2011-2014. 1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp định lượng, sử dụng phương pháp hồi quy với dữ liệu bảng để tìm hiểu các yếu tố nội tại ngân hàng và các yếu tố kinh tế vĩ mô tác động đến khả năng thanh khoản. Bài nghiên cứu này sử dụng phần mềm STATA để xử lý và phân tích hồi quy dữ liệu. Từ đó cho ta những kết luận về mối quan hệ, cũng như ý nghĩa thống kê của các biến.
3 1.6 Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI Việc thực hiện nghiên cứu này có ý nghĩa về mặt khoa học cũng như thực tiễn. - Về mặt khoa học, nghiên cứu tham gia vào việc hoàn thiện mô hình xác định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng thương mại. Bên cạnh đó, kết quả của nghiên cứu này cũng là sự nhận xét các nghiên cứu trước ở các nước trên thế giới so với Việt Nam. - Về mặt thực tiễn, nghiên cứu này sẽ đưa ra những kết luận mang tính chất tham khảo, giúp cho các nhà quản lý, các nhà quản trị ngân hàng có bức tranh về sự phát triển của ngành ngân hàng trong việc quản lý thanh khoản để đảm bảo vừa an toàn và hiệu quả cho hoạt động. 1.7 KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Đề tài có kết cấu gồm 5 chương như sau: Chương 1: Tổng quan Trong chương này sẽ giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu bao gồm lý do nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, phạm vi và phương pháp nghiên cứu để thực hiện đề tài, ý nghĩa của đề tài. Chương 2: Cơ sở lý thuyết Nội dung của chương này sẽ khảo sát cơ sở lý thuyết của đề tài nghiên cứu, các giả thuyết liên quan đến đề tài nghiên cứu, các nghiên cứu trong nước và nước ngoài. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Mục đích của chương này là trình bày quy trình nghiên cứu, mô tả mô hình nghiên cứu, giải thích các biến trong mô hình, thu thập và xử lý số liệu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu Chương này sẽ đưa ra các kết quả phân tích thống kê mô tả, phân tích tương quan và phân tích hồi quy. Đồng thời sẽ đưa ra các nhận xét trong quá trình phân tích. Chương 5: Kết luận và kiến nghị. Chương này sẽ trình bày kết luận từ quá trình phân tích, từ đó đề xuất giải pháp nhằm quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả, đồng thời cũng nêu lên những hạn chế của đề tài trong quá trình nghiên cứu.
4 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT Chương này cung cấp lý thuyết về thanh khoản, lý thuyết về quản trị rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại. Cuối cùng là tổng quan, hệ thống các nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến chủ đề nghiên cứu về rủi ro thanh khoản. 2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1.1 Khái niệm: Theo luật Ngân hàng Pháp năm 1941 định nghĩa: “ Được coi là ngân hàng là những xí nghiệp hay cơ sở nào hành nghề thường xuyên nhận của công chúng đưới hính thức ký thác hay hình thức khác số tiền mà họ dùng cho chính họ vào các nghiệp vu, chiết khấu hay tài chính”. Hay theo luật Ngân hàng của Ấn độ năm 1959 đã nêu; “Ngân hàng là cơ sở nhận các khoản tiền ký thác để cho vay hay tài trợ, đầu tư”. Và ở Việt Nam, trong Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH 12 được Quốc hội thông qua vào ngày 16/06/2010 thì phát biểu:”Ngân hàng thương mại là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Luật này còn định nghĩa: “Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau: nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản”. Từ những nhận định trên có thể thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội. 2.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại: Theo Lê Trung Thành (2002) cho rằng ngân hàng thương mại có ba chức năng cơ bản: chức năng trung gian tín dụng, chức năng trung gian thanh toán, chức năng tạo tiền. Chức năng trung gian tín dụng: Chức năng trung gian tín dụng được xem là chức năng quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Khi thực hiện chức năng
5 trung gian tín dụng, ngân hàng thương mại đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn. Với chức năng này, ngân hàng thương mại vừa đóng vai trò là người đi vay, vừa đóng vai trò là người cho vay và hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi suất nhận gửi và lãi suất cho vay và góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia: người gửi tiền và người đi vay... Cho vay luôn là hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng thương mại, nó mang đến lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng thương mại. Chức năng trung gian thanh toán: Các ngân hàng thương mại cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán tiện lợi như séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng… Tùy theo nhu cầu, khách hàng có thể chọn cho mình phương thức thanh toán phù hợp. Nhờ đó mà các chủ thể kinh tế không phải giữ tiền trong túi, mang theo tiền để gặp chủ nợ, gặp người phải thanh toán dù ở gần hay xa mà họ có thể sử dụng một phương thức nào đó để thực hiện các khoản thanh toán. Do vậy các chủ thể kinh tế sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian, lại đảm bảo thanh toán an toàn. Chức năng này đã thúc đẩy lưu thông hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế.. Chức năng “tạo tiền”: Chức năng tạo tiền được thực thi trên cơ sở hai chức năng khác của ngân hàng thương mại là chức năng tín dụng và chức năng thanh toán. Thông qua chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng số vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay ra lại được khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong khi số dư trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng vẫn được coi là một bộ phận của tiền giao dịch, được họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ… Với chức năng này, hệ thống ngân hàng thương mại đã làm tăng tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của xã hội Các chức năng của ngân hàng thương mại có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung, hỗ trợ cho nhau, trong đó chức năng tín dụng là chức năng cơ bản nhất, tạo cơ sở cho việc thực hiện các chức năng sau. Đồng thời khi ngân hàng thực hiện tốt chức năng trung gian thanh toán và chức năng tạo tiền lại góp phần làm tăng nguồn vốn tín dụng, mở rộng hoạt động tín dụng.
6 2.2 LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO 2.2.1 Khái niệm rủi ro Nguyễn Thị Thu Hằng (2009) cho rằng rủi ro là xác xuất gặp nguy hiểm từ bất kỳ một sự cố tiêu cực nào như bị thương, mất cắp...do tác động của các yếu tố gây nguy hiểm từ bên trong hoặc bên ngoài gây nên và điều này có thể phòng ngừa và hạn chế được bằng những dự tính từ trước. Dưới góc độ tài chính, rủi ro được định nghĩa là xác suất mà lợi nhuận thực tế thu được từ một khoản đầu tư ban đầu thấp hơn so với mong đợi. Rủi ro trong kinh doanh ngân hàng được hiểu là những biến cố không mong đợi mà khi xảy ra sẽ dẫn đến sự tổn thất về tài sản của ngân hàng, giảm sút lợi nhuận thực tế so với dự kiến hoặc phải bỏ ra thêm một khoản chi phí để có thể hoàn thành một nghiệp vụ tài chính nhất định. 2.2.2 Các loại rủi ro trong kinh doanh ngân hàng Theo Nguyễn Văn Tiến (2010) trình bày trong sách Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng-Nhà xuất bản thống kê cho rằng: - Rủi ro tín dụng: Rủi ro tín dụng phát sinh khi ngân hàng không thu được đầy đủ cả gốc và lãi của khoản vay, hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi không đúng kỳ hạn. - Rủi ro tỷ giá hối đoái: Là khả năng xảy ra tổn thất với ngân hàng khi tỷ giá hối đoái thay đổi vượt quá dự tính của ngân hàng. - Rủi ro lãi suất: Là khả năng xảy ra tổn thất cho ngân hàng khi lãi suất thay đổi ngoài dự tính (cả lãi suất bên tài sản và bên nguồn vốn). Như vậy, rủi ro này là hậu quả của những thay đổi lãi suất. - Rủi ro thanh khoản: Rủi ro thanh khoản là rủi ro xảy ra khi ngân hàng thiếu ngân quỹ hoặc tài sản ngắn hạn mang tính khả thi để đáp ứng nhu cầu của người gửi và người vay. Hiểu theo cách khác, rủi ro thanh khoản xảy ra khi ngân hàng không dự trữ đủ tiền để đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng. 2.2.3 Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng Trịnh Hồng Hạnh (2015) cho rằng quản trị rủi ro thanh khoản là việc ngân hàng thương mại sử dụng hệ thống các cơ chế quản trị, giải pháp nghiệp vụ và công