Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera

Chia sẻ: Chuheodethuong 09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:159

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu thực trạng tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera, từ đó đánh giá những tồn tại, vướng mắc trong hạch toán và cung cấp thông tin kế toán phục vụ công tác điều hành tại Nhà trường. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN DƢƠNG THỊ LAN ANH TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG VIGLACERA LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN MÃ SỐ: 834 03 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH THẾ HÙNG HÀ NỘI, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Đinh Thế Hùng. Luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả luận văn Dƣơng Thị Lan Anh
MỤC LỤC Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, sơ đồ MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................1 2. Tổng quan nghiên cứu ...............................................................................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài............................................................3 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ................................................................................3 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...........................................................................................4 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ..................................................................4 7. Kết cấu luận văn ........................................................................................................4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU ..........................................................................................5 1.1. Khái quát chung về đơn vị sự nghiệp có thu .....................................................5 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại đơn vị sự nghiệp có thu ....................................5 1.1.2. Yêu cầu, nguyên tắc tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu ..................8 1.2. Nội dung tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu ................................10 1.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán ....................................................................................10 1.2.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán ...................................................................18 1.2.3. Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán ..................................................................22 1.2.4. Tổ chức hệ thống sổ kế toán .............................................................................24 1.2.5. Tổ chức hệ thống báo cáo tài chính và hệ thống báo cáo quyết toán ...............31 1.2.6. Tổ chức kiểm tra kế toán ...................................................................................33 Tiểu kết chƣơng 1 ......................................................................................................36 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG VIGLACERA ............................................................................................................37 2.1. Tổng quan về Trƣờng Cao đẳng Viglacera .....................................................37 2.1.1. Qúa trình hình thành và phát triển của Trƣờng Cao đẳng Viglacera ................37 2.1.2. Đặc điểm và mô hình tổ chức, quản lý của Trƣờng Cao đẳng Viglacera .............39 2.2. Quản lý tài chính tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera ..........................................47
2.2.1. Nguồn thu của Nhà trƣờng ................................................................................47 2.2.2. Nội dung chi ......................................................................................................48 2.3. Thực trạng tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera.........................51 2.3.1. Thực trạng tổ chức bộ máy kế toán ...................................................................51 2.3.2. Thực trạng tổ chức hệ thống chứng từ kế toán .................................................53 2.3.3. Thực trạng tổ chức hệ thống tài khoản kế toán .................................................60 2.3.4. Thực trạng tổ chức hệ thống sổ kế toán ............................................................61 2.3.5. Thực trạng tổ chức hệ thống báo cáo tài chính và hệ thống báo cáo quyết toán ...63 2.3.6. Thực trạng tổ chức kiểm tra kế toán .................................................................66 2.4. Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera .........67 2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ....................................................................................67 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ........................................................................69 Tiểu kết chƣơng 2 ......................................................................................................72 Chƣơng 3. HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG VIGLACERA ............................................................................................................73 3.1. Định hƣớng phát triển của Trƣờng Cao đẳng Viglacera ...............................73 3.2. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera ....................................................................................................................74 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera ...............74 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera...............75 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera ....................................................................................................................76 3.3.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán ...................................................................76 3.3.2. Hoàn thiện tổ chức hệ thống chứng từ kế toán .................................................77 3.3.3. Hoàn thiện tổ chức hệ thống tài khoản kế toán .................................................79 3.3.4. Hoàn thiện tổ chức hệ thống sổ kế toán ............................................................79 3.3.5. Hoàn thiện tổ chức hệ thống báo cáo tài chính và hệ thống báo cáo quyết toán81 3.2.6. Hoàn thiện tổ chức kiểm tra kế toán .................................................................85 Tiểu kết chƣơng 3 ......................................................................................................91 KẾT LUẬN ................................................................................................................92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................93 PHỤ LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BCTC Báo cáo tài chính BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BTC Bộ tài chính CMKT Chuẩn mực kế toán GTGT Giá trị gia tăng HĐQT Hội đồng quản trị KPCĐ Kinh phí công đoàn KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NSNN Ngân sách nhà nƣớc SN Sự nghiệp SNCL Sự nghiệp công lập SNCT Sự nghiệp có thu TK Tài khoản TSCĐ Tài sản cố định XĐ KQKD Xác định kết quả kinh doanh
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 3.1. Báo cáo thu - chi hoạt động đào tạo ................................................. 83 Bảng 3.2. Báo cáo chi hoạt động nghiên cứu khoa học .................................... 84 Bảng 3.3. Báo cáo tổng hợp tình hình Thu - Nợ Học phí ................................. 84 Bảng 3.4. Báo cáo chi tiết tình hình Thu - Nợ Học phí .................................... 85 Bảng 3.5. Báo cáo thu - chi ............................................................................... 85 Sơ đồ Sơ đồ 1.1: Tổ chức bộ máy kế toán tập trung .................................................... 12 Sơ đồ 1.2: Tổ chức bộ máy kế toán phân tán .................................................... 13 Sơ đồ 1.3: Tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp ..................................................... 14 Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức của Trƣờng Cao đẳng ........................................... 42 Sơ đồ 2.2. Tổ chức bộ máy kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera................ 51 Sơ đồ 2.3. Trình tự luân chuyển chứng từ kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera.. 55 Sơ đồ 2.4: Quy trình luân chuyển chứng từ thu tiền mặt Trƣờng Cao đẳng Viglacera ......................................................................................... 58 Sơ đồ 2.5: Quy trình luân chuyển chứng từ chi tiền mặt Trƣờng Cao đẳng Viglacera ......................................................................................... 59 Sơ đồ 2.6: Hình thức sổ kế toán đang áp dụng tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera .. 62
DANH MỤC PHỤ LỤC Số hiệu Tên phụ lục Phụ lục 1.1 Hệ thống chứng từ kế toán đƣợc sử dụng tại các đơn vị sự nghiệp Phụ lục 1.2 Hệ thống tài khoản kế toán đƣợc sử dụng tại các đơn vị sự nghiệp Phụ lục 1.3 Hệ thống sổ kế toán đƣợc sử dụng tại các đơn vị sự nghiệp Phụ lục 1.4 Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Nhật ký chung Phụ lục 1.5 Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Nhật ký - Sổ Cái Phụ lục 1.6 Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ Phụ lục 1.7 Hệ thống báo cáo kế toán đƣợc sử dụng tại các đơn vị sự nghiệp Phụ lục 2.1 Danh mục hệ thống chứng từ tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.2 Sổ quỹ Tiền mặt Phụ lục 2.3 Danh mục hệ thống sổ kế toán kế toán Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.4 Danh mục hệ thống tài khoản Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.5 Sổ nhật kí chung Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.6 Sổ cái tài khoản 111- Tiền mặt Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.7 Sổ chi tiết tài khoản 136: Phải thu nội bộ Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.8 Báo cáo tình hình tài chính Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.9 Báo cáo kết quả hoạt động Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.10 Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ (Phƣơng pháp gián tiếp) Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.11 Thuyết minh báo cáo tài chính Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.12 Bảng cân đối kế toán Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.13 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.14 Báo cáo chi tiết kinh phí dự án Trƣờng Cao đẳng Viglacera đang sử dụng Phụ lục 2.15 Báo cáo tổng hợp doanh thu từ các nguồn năm 2019
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện kinh tế thị trƣờng có sự cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt và khốc liệt nhƣ hiện nay, cùng với chủ trƣơng của Nhà nƣớc là đẩy mạnh công tác tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, việc tổ chức kế toán nói chung và tổ chức kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập nói riêng là một hoạt động đóng vai trò quyết định đến tính hiệu quả, chất lƣợng làm việc của bộ phận kế toán. Việc hiểu rõ về đặc điểm của bộ máy kế toán trong các đơn vị nghiệp công lập sẽ giúp các nhà quản lý thiết lập đƣợc một bộ phận kế toán khoa học, tiết kiệm và chặt chẽ từ đó sẽ có những phƣơng thức quản lý hợp lý để hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ đƣợc giao của các đơn vị sự nghiệp công lập.Việc quản lý tài chính là một trách nhiệm nặng nề, nó quyết định đến vận mệnh và sự phát triển lâu dài của đơn vị. Trƣờng Cao đẳng Viglacera là mô hình Trƣờng trong doanh nghiệp trực thuộc Tổng công ty Viglacera- CTCP. Nhà trƣờng chịu sự quản lý nhà nƣớc về dạy nghề của Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội. Là một đơn vị sự nghiệp có thu, có tƣ cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng và có nhiệm vụ: + Đào tạo nghề theo 3 cấp trình độ: cao đẳng nghề, trung cấp nghề và sơ cấp nghề theo quy định; + Bồi dƣỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho ngƣời lao động theo yêu cầu của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và ngƣời lao động; + Nghiên cứu, ứng dụng kỹ thuật - công nghệ nâng cao chất lƣợng, hiệu quả đào tạo; tổ chức sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo quy định của pháp luật. Với những nhiệm vụ nhƣ trên, hiện nay trong công tác quản lý tài chính, ban giám hiệu Nhà trƣờng luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc lãnh đạo, chỉ đạo sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích các nguồn lực hiện có của Nhà trƣờng cùng với đó là đề ra các biện pháp kiểm soát nhằm quản lý tốt các nguồn lực. Nhận thức đƣợc vai trò và tầm quan trọng của vấn đề này cùng với bối cảnh Nhà nƣớc ban hành những chủ trƣơng, chính sách nhằm thực hiện xã hội hoá giáo dục và đào tạo, tạo tiền đề cho các đơn vị sự nghiệp phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý nói chung và quản lý tài chính nói riêng. Trƣờng Cao đẳng Viglacera đã xác định rõ phƣơng hƣớng phát triển của đơn vị đó là: mở rộng
2 quy mô hoạt động, tiến tới tự đảm bảo một phần chi thƣờng xuyên. Để phát triển Nhà trƣờng theo hƣớng đã đặt ra, Ban giám hiệu Nhà trƣờng cần có một lộ trình cụ thể trong sắp xếp tổ chức nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính… Trong đó, tổ chức kế toán cũng là một nội dung đƣợc chú trọng. Qua nghiên cứu và công tác thực tế tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera cho thấy, tổ chức kế toán tại đơn vị còn bộc lộ nhiều bất cập chƣa đáp ứng nhu cầu thực tế dẫn đến việc cung cấp thông tin cho yêu cầu quản lý chƣa thực sự hiệu quả. Xuất phát từ mặt lý luận và thực tiễn, sau quá trình tìm hiểu học viên đã chọn nghiên cứu đề tài: “Tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera” để làm luận văn Thạc sĩ. 2. Tổng quan nghiên cứu Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học về tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã tham khảo một số công trình nghiên cứu về tổ chức kế toán tại các đơn vị sự nghiệp, cụ thể: Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên” của tác giả Hoàng Thị Thuý (2015) đã trình bày lý luận cơ bản về tổ chức công tác kết toán tại đơn vị hành chính sự nghiệp; tìm hiểu, phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Trƣờng Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên từ đó đƣa ra các nhận xét đánh giá thực trạng, giải pháp cho công tác tổ chức kế toán cho nhà trƣờng. Tuy nhiên, luận văn chƣa để cập đến các nội dung, nguyên tắc kế toán ảnh hƣởng đến phần hành thu chi do ngân sách nhà nƣớc cấp. Luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Đại học Công nghiệp Việt- Hung” của tác giả Đào Diệu Liên (2017), đã hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp; nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán từ đó tác giả đi vào phân tích những vấn đề hạch toán, kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập. Tác giả chƣa chỉ ra đƣợc những hạn chế về thực trạng và giải pháp khắc phục trong tổ chức công tác kế toán tại Trƣờng Đại học Công nghiệp Việt Hung. Luận văn Thạc sĩ “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Cao đẳng Công nghệ và Thương mại Hà Nội” (2018) của tác giả Công Thị Thu Hằng. Đề tài
3 này hệ thống những vấn đề cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong các đơn vị sự nghiệp ngoài công công lập chỉ ra những nhân tố nhƣ hệ thống văn bản kế toán, Luật kế toán, chế độ kế toán. Đồng thời luận văn cũng nêu lên đƣợc những hạn chế, bất cập. Tuy nhiên, Luận văn phân tích trên phƣơng diện kế toán tài chính chƣa phân tích về phƣơng diện kế toán quản trị. Mỗi công trình nghiên cứu khoa học đã nêu ở trên, với các cách tiếp cận khác nhau đã cho chúng ta thấy đƣợc lý luận chung về tổ chức kế toán trong các đơn vị sự nghiệp và đều có những đóng góp nhất định. Tuy nhiên, chƣa có đề tài nào nghiên cứu, phân tích, đánh giá, hoàn thiện tổ chức kế toán trong các đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc công ty cổ phần. Nhận thức đƣợc vai trò và tầm quan trọng, cùng với những kiến thức đã đƣợc học tại trƣờng và việc tìm hiểu nghiên cứu thực tế tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera, học viên đã chọn và nghiên cứu đề tài “Tổ chức kế toán tại Trường Cao đẳng Viglacera” để làm đề tài nghiên cứu của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở thực trạng tổ chức kế toán để đƣa ra các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Hệ thống hoá cơ sở lý luận chung về tổ chức kế toán tại đơn vị sự nghiệp có thu. + Nghiên cứu thực trạng tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera, từ đó đánh giá những tồn tại, vƣớng mắc trong hạch toán và cung cấp thông tin kế toán phục vụ công tác điều hành tại Nhà trƣờng. + Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi không gian: Đề tài đƣợc thực hiện tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera. + Thời gian: Tác giả nghiên cứu năm 2019. + Nội dung: Tác giả đi sâu nghiên cứu tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera dƣới góc độ kế toán tài chính.
4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành luận văn này, tác giả sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu chủ yếu sau: - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: tác giả luận văn sử dụng phƣơng pháp này để nghiên cứu các tài liệu, tƣ liệu, văn bản pháp luật về kế toán hành chính sự nghiệp làm cơ sở cho việc xây dựng cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cho việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Nhà trƣờng. Đồng thời thu thập số liệu và các ý kiến từ lãnh đạo, kế toán Nhà trƣờng về các lĩnh vực đã đƣợc giới hạn trong đề tài để hiểu về thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Nhà trƣờng. - Các phƣơng pháp của khoa học thống kê nhƣ: Tổng hợp, phân tích, so sánh, đối chiếu… Các phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để phân tích, bình luận về thực trạng tổ chức kế toán tại Nhà trƣờng. Đây là cơ sở thực tiễn để hoàn thiện tổ chức kế toán tại Nhà trƣờng. 6. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu - Về mặt khoa học: Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần tổng hợp phân tích những lý luận cơ bản về tổ chức kế toán tại Nhà trƣờng theo thông tƣ và chế độ kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp. - Về mặt thực tiễn: Trong quá trình nghiên cứu thực trạng tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera từ đó đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán trên cơ sở phân tích đánh giá những ƣu điểm, hạn chế và tồn tại tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera. Kết quả nghiên cứu đề tài sẽ là tài liệu hữu ích giúp các đơn vị sự nghiệp có thu nói chung và Trƣờng Cao đẳng Viglacera nói riêng có cái nhìn tổng quan về tổ chức kế toán về đơn vị mình và các đơn vị cùng lĩnh vực kinh doanh để tổ chức tốt hơn phần hành kế toán này. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận văn kết cấu thành 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về tổ chức kế toán trong các đơn vị sự nghiệp có thu. Chƣơng 2: Thực trạng về tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera. Chƣơng 3: Hoàn thiện tổ chức kế toán tại Trƣờng Cao đẳng Viglacera.
5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU 1.1. Khái quát chung về đơn vị sự nghiệp có thu 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, phân loại đơn vị sự nghiệp có thu 1.1.1.1. Khái niệm Đơn vị sự nghiệp là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tƣ cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nƣớc. Nhƣ vậy, đơn vị sự nghiệp có thu là một loại đơn vị sự nghiệp có nguồn thu sự nghiệp, do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền thành lập, là đơn vị dự toán độc lập, có con dấu và tài khoản riêng, tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của Luật kế toán. Các đơn vị sự nghiệp có thu thƣờng hoạt động trong các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học- công nghệ, văn hóa - thông tin, thể dục - thể thao, dịch vụ việc làm... nhƣ: các cơ sở giáo dục công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân; các cơ sở khám chữa bệnh, điều dƣỡng và phục hồi chứ năng; các đơn vị sự nghiệp kinh tế (nông, lâm, ngƣ, diêm nghiệp; giao thông; công nghiệp; địa chính; khí tƣợng thủy văn...); các đoàn nghệ thuật, trung tâm chiếu phim, nhà văn hóa, thƣ viện bảo tồn bảo tàng; các đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc các Tổng công ty, các tổ chức chính trị... [10]. 1.1.1.2. Đặc điểm Đặc điểm hoạt động: Các đơn vị sự nghiệp gồm nhiều hoạt động trong nhiều lĩnh vực với các chức năng và nhiệm vụ khác nhau. Tuy nhiên, các đơn vị sự nghiệp (SN) có đặc điểm hoạt động chung là [10]: - Đƣợc quyết định thành lập bởi cơ quan Nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội theo trình tự, thủ tục pháp luật quy định để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn hay quản lý nhất định và hoạt động của các đơn vị này đều đƣợc duy trì và trang trải bằng nguồn ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là chủ yếu theo nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp. - Không mang quyền lực nhà nƣớc, không có chức năng quản lý nhà nƣớc nhƣ: Xây dựng thể chế, thanh tra, xử lý vi phạm hành chính.. Các đơn vị SN bình đẳng với
6 các tổ chức, cá nhân trong quan hệ cung cấp dịch vụ công. Mục đích hoạt động của các đơn vị SN là không vì lợi nhuận, chủ yếu phục vụ lợi ích cộng đồng. - Các Đơn vị SN bình đẳng với các tổ chức, cá nhân trong quan hệ cung cấp dịch vụ công phục vụ quản lý nhà nƣớc. Sản phẩm của các đơn vị SN là sản phẩm mang lại lợi ích chung có tính bền vững, lâu dài cho xã hội. - Hoạt động của các đơn vị SN luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chƣơng trình phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nƣớc, trong khuôn khổ pháp luật qui định về ngành nghề, lĩnh vực chuyên môn và chịu sự điều tiết của cơ quan quản lý cấp trên. - Viên chức là lực lƣợng lao động chủ yếu, đảm bảo cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của đơn vị. Nhƣ vậy, đặc điểm hoạt động các đơn vị sự nghiệp có thu: - Thứ nhất, những hoạt động của các đơn vị này có tính chất xã hội, khác với những loại hình dịch vụ thông thƣờng, nó phục vụ các lợi ích tối cần thiết của xã hội để đảm bảo cho cuộc sống đƣợc bình thƣờng. Những loại dịch vụ thông thƣờng đƣợc hiểu là những hoạt động phục vụ ko tạo ra sản phẩm mang hình thái hiện vật, còn dịch vụ mà các đơn vị sự nghiệp cung cấp là những hoạt động phục vụ nhu cầu thiết yếu của xã hội, bất kể các sản phẩm đƣợc tạo ra có hình thái hiện vật hay phi hiện vật. - Thứ hai, việc trao đổi dịch vụ công giữa các đơn vị SN và các tổ chức,cá nhân không thông qua quan hệ thị trƣờng đầy đủ, nghĩa là nó không giống với hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Có những dịch vụ mà ngƣời sử dụng chỉ phải đóng phí hoặc lệ phí, có những dịch vụ thì phải trả một phần hoặc toàn bộ kinh phí. Tuy nhiên, cung ứng các dịch vụ này không nhằm mục tiêu lợi nhuận. - Thứ ba, hoạt động của các đơn vị sự nghiệp có thu không trực tiếp phục vụ cho quản lý hành chính nhà nƣớc, không mang tính quyền lực pháp lý nhƣ hoạt động của cơ quan hành chính nhà nƣớc. Nó đƣợc phân biệt với hoạt động quản lý nhà nƣớc. - Thứ tƣ, đơn vị sự nghiệp có thu có nguồn thu thƣờng xuyên từ hoạt động sự nghiệp bởi vậy nó khác với cơ quan quản lý hành chính ở chỗ mang lại nguồn thu cho NSNN và đƣợc tự chủ về mặt tài chính, không phụ thuộc vào cơ chế xin cho nhƣ trƣớc.
7 1.1.1.3. Phân loại Đơn vị sự nghiệp đƣợc phân loại theo các tiêu chí sau: * Căn cứ theo phân cấp quản lý Ngân sách thì đơn vị sự nghiệp được chia thành ba cấp đó là: Đơn vị dự toán cấp I, cấp II và cấp III [10]. - Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm do các cấp có thẩm quyền giao, phân bổ dự toán cho các đơn vị cấp dƣới, chịu trách nhiệm trƣớc Nhà nƣớc về việc tổ chức, thực hiện công tác kế toán, quyết toán ngân sách của đơn vị mình, quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán cấp dƣới trực thuộc theo quy định và trực tiếp giải quyết các vấn đề có liên quan đến kinh phí với cơ quan tài chính. - Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc của đơn vị dự toán cấp I, có nhiệm vụ quản lý kinh tế ở cấp trung gian, là cầu nối giữa đơn vị dự toán cấp I và cấp III trong hệ thống. Đơn vị dự toán cấp II nhận dự toán Ngân sách của đơn vị dự toán cấp I và phân bổ cho đơn vị dự toán cấp III trực thuộc, có nhiệm vụ tổ chức thực hiện công tác kế toán và quyết toán Ngân sách của mình và cấp dƣới trực thuộc. - Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị trực tiếp sử dụng NSNN để thực hiện nhiệm vụ Nhà nƣớc giao. Đơn vị này nhận dự toán Ngân sách từ đơn vị dự toán cấp II hoặc cấp I (nếu không có cấp II) và tổ chức thực hiện chế độ kế toán và công tác quyết toán kinh phí của đơn vị mình. * Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động cụ thể, đơn vị sự nghiệp bao gồm [10]: - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực Giáo dục - Đào tạo - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực Y tế, đảm bảo xã hội - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực Văn hóa thông tin - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực Thể dục - Thể thao - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực Nông Lâm Ngƣ, Thủy lợi - Đơn vị SN hoạt động trong lĩnh vực sự nghiệp kinh tế khác * Căn cứ theo quy định tại Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ đơn vị SN bao gồm [6]: - Đơn vị SN công tự bảo đảm chi thƣờng xuyên và chi đầu tƣ. - Đơn vị SN công tự bảo đảm chi thƣờng xuyên. - Đơn vị SN công tự bảo đảm một phần chi thƣờng xuyên (do giá, phí dịch vụ
8 sự nghiệp công chƣa kết cấu đủ chi phí, đƣợc Nhà nƣớc đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá, phí chƣa tính đủ chi phí). - Đơn vị SN công do Nhà nƣớc bảo đảm chi thƣờng xuyên (theo chức năng, nhiệm vụ đƣợc cấp có thẩm quyền giao, không có nguồn thu hoặc nguồn thu thấp). 1.1.2. Yêu cầu, nguyên tắc tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu 1.1.2.1. Yêu cầu tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu Tổ chức kế toán trong các đơn vị sự nghiệp có thu (SNCT) là việc tạo ra mối liên hệ qua lai theo một trật tự xác định giữa các yếu tố chứng từ, tài khoản đối ứng, tổng hợp- cân đối kế toán... trong từng nội dung công việc kế toán cụ thể nhằm thu thập thông tin đầy đủ, kịp thời, minh bạch, rõ ràng, đáng tin cậy. Vì thế yêu cầu tổ chức kế toán trong đơn vị SNCT cần có nhƣng nội dung sau [10]: - Tính kiểm soát: Tổ chức trong các đơn vị SNCT phải cung cấp trung thực, hợp lý, và đáng tin cậy, phải đảm bảo an toàn cho tài sản và thông tin, phải phù hợp với các yêu cầu, các qui định của hệ thống kiểm soát nội bộ trong đơn vị. Khi đƣa ra các mẫu biểu chứng từ, sổ kế toán, báo cáo kế toán, các qui trình kế toán, các phƣơng pháp kế toán hay phân công trong phòng kế toán phải đảm bảo tính kiểm soát hệ thống. - Tính hiệu quả: Khi tổ chức trong đơn vị SNCT cần tính đến hiệu quả của công tác kế toán. Do vậy phải phân tích toàn diện về thời gian, chi phí tiêu hao khi tổ chức hạch toán kế toán, và so sánh với lợi ích của hệ thống mới đảm bảo thời gian tổ chức hệ thống hợp lý, chi phí nhỏ mang lại lợi ích cao. - Tính phù hợp: Tổ chức trong các đơn vị SNCT phải đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin cho quản trị nội bộ và hệ thống báo cáo tài chính (BCTC) theo đúng qui định. - Tính linh hoạt: Tổ chức trong các đơn vị SNCT sao cho hệ thống thông tin do kế toán cung cấp đảm bảo tính linh hoạt để có thể phù hợp với điều kiện hiện tại và tƣơng lai. Để khi đơn vị thay đổi về qui mô hoạt động, qui mô sản xuất kinh doanh hay thay đổi hình thức sở hữu vốn... thì nội dung của hệ thống kế toán không phải thay đổi những nội dung, thành phần cơ bản của nó.
9 1.1.2.2. Nguyên tắc tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu Bên cạnh những yêu cầu trong tổ chức kế toán, trong đơn vị SNCT còn có những nguyên tắc tổ chức kế toán nhƣ sau[10]: * Nguyên tắc thống nhất - Thống nhất giữa các đơn vị hành chính sự nghiệp trong một hệ thống quản lý thống nhất: Thống nhất giữa cấp trên với cấp dƣới, thống nhất giữa các đơn vị trong một ngành, thống nhất giữa các ngành với nhau. - Thống nhất trong thiết kế, xây dựng các chỉ tiêu trên chứng từ, sổ kế toán và báo cáo kế toán với các tiêu chí quản lý. - Thống nhất trong nội dung, kết cấu và phƣơng pháp ghi chép trên các tài khoản kế toán. - Thống nhất trong việc áp dụng chính sách tài chính, kế toán. Thống nhất giữa chế độ chung và việc vận dụng trong thực tế tại đơn vị về chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán. - Thống nhất giữa chính các yếu tố chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán với nhau. - Thống nhất giữa bộ máy kế toán và bộ máy quản lý của đơn vị SN trong mối quan hệ với bộ máy quản lý của ngành. * Nguyên tắc phù hợp - Phù hợp với lĩnh vực hoạt động, đặc điểm hoạt động của các đơn vị SN. Hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán cần xây dựng phải bao phủ đƣợc các lĩnh vực SN và còn phản ánh đƣợc cho từng lĩnh vực cụ thể theo các đặc trƣng khác nhau phục vụ cho các yêu cầu quản lý tại các đơn vị mà vẫn tuân thủ các khuôn khổ pháp lý chung. - Tổ chức hạch toán kế toán một mặt phải phù hợp với hệ thống phƣơng tiện vật chất và các trang thiết bị hiện có của mỗi đơn vị SN, đồng thời phải phù hợp với thực trạng đội ngũ lao động kế toán tài chính tại các đơn vị này. - Hệ thống chứng từ , tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán trong các đơn vị SN đƣợc xây dựng phù hợp với chế độ quản lý và cơ chế quản lý tài chính công hiện tại và cơ chế tài chính đặc thù của ngành cũng nhƣ các thông lệ và chuẩn mực kế toán công quốc tế.
10 * Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả - Trên phƣơng diện quản lý: Phải đảm bảo hiệu quả trong quản lý các đối tƣợng hạch toán kế toán trên cơ sở các thông tin do kế toán cung cấp. - Trên phƣơng diện kế toán: Phải đảm bảo tính đơn giản, dễ làm, dễ đối chiếu, kiểm tra, chất lƣợng thông tin do kế toán cung cấp phảo có tính tin cậy, khách quan, đầy đủ, tạm thời và có thể so sánh đƣợc và bảo đảm tính khoa học, tiết kiệm, tiện lợi cho thực hiện khối lƣợng công tác kế toán trên hệ thống sổ kế toán cũng nhƣ công tác kiểm tra kế toán. 1.2. Nội dung tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp có thu 1.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán 1.2.1.1. Hình thức tổ chức bộ máy kế toán Tổ chức bộ máy kế toán là tập hợp đội ngũ nhân viên kế toán nhằm đảm bảo thực hiện đầy đủ các chức năng thông tin và kiểm tra hoạt động của các đơn vị kế toán. Mối liên hệ giữa các nhân viên kế toán trong bộ máy kế toán không thể tách rời điều kiện về trang bị kỹ thuật cho hệ thống kế toán - máy tính và phần mềm kế toán trong tổ chức bộ máy kế toán, cũng giống nhƣ bất k một tổ chức bộ máy nào khác, yếu tố con ngƣời giữ vai trò quết định đến sự thành công hay thất bại. Những con ngƣời trong bộ máy kế toán cần phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ tƣơng xứng với chức trách đƣợc giao. Tổ chức tốt bộ máy kế toán sẽ là yếu tố quyết định qui mô, chất lƣợng và hiệu của thông tin kế toán. Việc lựa chọn, áp dụng hình thức tổ chức bộ máy kế toán và xây dựng mô hình tổ chức bộ máy kế toán của các đơn vị SNCT phải dựa vào các căn cứ sau: - Đặc điểm tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quy mô hoạt động của đơn vị; lĩnh vực, ngành nghề hoạt động. Trong trƣờng hợp đơn vị có quy mô hoạt động lớn, địa bàn hoạt động phân tán thƣờng áp dụng hình thức tổ chức công tác kế toán phân tán hoặc kết hợp giữa tập trung và phân tán; trƣờng hợp các đơn vị có quy mô nhỏ, địa bàn hoạt động tập trung thƣờng áp dụng hình thức tổ chức công tác kế toán tập trung. - Đặc điểm, tình hình phân cấp quản lý kinh tế, tài chính trong đơn vị. Các đơn vị SNCT có phân cấp quản lý, phân cấp hạch toán đến từng đơn vị trực thuộc thƣờng áp dụng hình thức tổ chức kế toán phân tán; còn các đơn vị
11 không có phân cấp quản lý và hạch toán đến từng đơn vị nội bộ áp dụng hình thức tổ chức kế toán tập trung. - Biên chế bộ máy kế toán lớn có thể phù hợp với hình thức tổ chức công tác kế toán phân tán, trong khi đó hình thức tổ chức công tác kế toán tập trung lại chỉ cần bộ máy kế toán với biên chế gọn nhẹ. - Các đơn vị SNCT đã trang bị các phƣơng tiện kỹ thuật và thông tin trong công tác kế toán trình độ cao có thể áp dụng hình thức tổ chức công tác kế toán tập trung. Ngƣợc lại, có thể áp dụng hình thức tổ chức công tác kế toán phân tán. 1.2.1.2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán Có nhiều hình thức tổ chức bộ máy kế toán khác nhau. Trong thực tế, các đơn vị sự nghiệp công lập có thể lựa chọn áp dụng một trong các hình thức sau [10]: - Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung - Mô hình tổ chức bộ máy kế toán phân tán - Mô hình tổ chức bộ máy kế toán hỗn hợp (vừa tập trung, vừa phân tán); * M h nh tổ chức c ng tác kế toán tập trung Theo hình thức này, cả đơn vị SNCT chỉ lập một phòng kế toán duy nhất để thực hiện toàn bộ công việc kế toán của đơn vị. Phòng kế toán trung tâm của đơn vị thực hiện toàn bộ công tác kế toán từ thu nhận, ghi sổ, xử lý thông tin trên hệ thống báo cáo phân tích và tổng hợp của đơn vị. Hình thức tổ chức công tác kế toán có những ƣu điểm nổi trội nhƣ: Thuận tiện trong phân công, chuyên môn hóa công việc đối với cán bộ kế toán và trang bị các phƣơng tiện kỹ thuật tính toán, xử lý và cơ giới hóa công tác kế toán; Tổ chức bộ máy kế toán, tiết kiệm chi phí hạch toán; Việc kiểm tra, chỉ đạo nghiệp vụ đảm bảo sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của kế toán trƣởng cũng nhƣ các nhà quản lý đối với hoạt động quản lý tài sản và sử dụng kinh phí của đơn vị; Kiểm tra, xử lý, cung cấp kịp thời thông tin kế toán. Tuy nhiên, nếu địa bàn hoạt động của đơn vị rộng, phân tán, trình độ chuyên môn, trang bị sử dụng phƣơng tiện, kỹ thuật ghi chép, xử lý, cung cấp thông tin chƣa cao thì việc kiểm tra, giám sát của kế toán trƣởng và lãnh đạo đơn vị đối với
12 công tác kế toán cũng nhƣ hoạt động quản lý tài sản và sử dụng kinh phí ở các đơn vị trực thuộc sẽ bị hạn chế. Nhƣ vậy, mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung thƣờng đƣợc áp dụng thích hợp với các đơn vị sự nghiệp độc lập, có tƣ cách pháp nhân đầy đủ, không có sự phân tán quyền lực quản lý. Đây cũng là những đơn vị sự nghiệp có hoạt động tập trung về mặt không gian và mặt bằng hoạt động, có kỹ thuật xử lý thông tin hiện đại. Sơ đồ 1.1: Tổ chức bộ máy kế toán tập trung Nguồn: [3] * M h nh tổ chức c ng tác kế toán phân tán Theo hình thức này, đơn vị thành lập phòng kế toán trung tâm, ở đơn vị trực thuộc đã đƣợc phân cấp quản lý tài chính, kinh tế nội bộ đều có tổ chức kế toán riêng. Kế toán trung tâm thực hiện các phần hành công việc kế toán phát sinh ở đơn vị kế toán cấp trên và công tác tài chính trong toàn đơn vị; Hƣớng dẫn và kiểm tra công tác kế toán ở các đơn vị kế toán cấp cơ sở; Thu nhận, kiểm tra báo cáo kế toán của các đơn vị cơ sở trực thuộc gửi lên và cùng với các tài liệu, báo cáo kế toán về phần hành công việc kế toán ở đơn vị kế toán cấp trên để lập báo cáo kế toán tổng hợp, báo cáo tài chính của toàn đơn vị. Kế toán đơn vị trực thuộc thực hiện toàn bộ công tác kế toán phát sinh ở đơn vị kế toán cấp cơ sở, tổ chức thu nhận, xử lý và hệ thống hóa toàn bộ thông tin kế toán ở đơn vị mình. Tổ chức lập các báo cáo kế toán, định k gửi về phòng kế toán trung tâm. Ƣu điểm của hình thức tổ chức công tác kế toán phân tán là tạo thuận lợi cho việc kiểm tra, kiểm soát trực tiếp các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và phân cấp quản
13 lý kinh tế, tài chính, hạch toán kinh tế nội bộ; Công tác kiểm tra, chỉ đạo hoạt động kinh tế ở các đơn vị, bộ phận trực thuộc đƣợc nhanh chóng, kịp thời. Tuy nhiên, hình thức này chỉ phù hợp với đơn vị có quy mô lớn, địa bàn hoạt động phân tán, các đơn vị trực thuộc hoạt động độc lập. Bởi nhƣợc điểm cơ bản của hình thức này là việc tổng hợp số liệu, cung cấp thông tin, lập báo cáo toàn đơn vị thƣờng bị chậm; Tổ chức bộ máy kế toán cồng kềnh, phức tạp, không thuận tiện cho việc cơ giới hóa công tác kế toán. Việc kiểm tra, chỉ đạo nghiệp vụ của kế toán trƣởng không tập trung. Kế toán trƣởng Bộ phận Kế toán Kế toán Bộ kế toán tổng vốn bằng phận Văn hợp tiền và kiểm phòng thanh tra trung tâm toán Kế toán đơn vị Kế toán đơn vị phụ thuộc A phụ thuộc B Sơ đồ 1.2: Tổ chức bộ máy kế toán phân tán Nguồn: [3] * M h nh tổ chức c ng tác kế toán vừa tập trung vừa phân tán: Theo hình thức này, ở đơn vị kế toán cấp trên vẫn lập phòng kế toán trung tâm, còn ở các đơn vị trực thuộc thì tùy thuộc vào quy mô, yêu cầu quản lý và trình độ quản lý mà có thể tổ chức kế toán riêng hoặc không tổ chức kế toán riêng. Phòng kế toán trung tâm thực hiện các công việc kế toán phát sinh ở đơn vị chính và ở các đơn vị trực thuộc; Hƣớng dẫn và kiểm tra công tác kế toán ở các đơn vị trực thuộc; Thu nhận, kiểm tra các báo cáo kế toán của cá đơn vị trực thuộc có tổ chức hạch toán kế toán riêng và lập báo cáo kế toán tổng hợp cho toàn đơn vị; Xây dựng và quản lý kế hoạch tài chính toàn đơn vị. Còn đơn vị kế toán phụ thuộc thì