Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép, đề tài đề xuất các biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ tại các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LƯỜNG THỊ THU PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LƯỜNG THỊ THU PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ MINH HUẾ THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Luận văn "Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên" do cá nhân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Thị Minh Huế trong thời gian từ tháng 3 năm 2017 đến tháng 11 năm 2018. Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn đúng quy định. Số liệu và kết quả nghiên cứu hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018 Người thực hiện Lường Thị Thu i
LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Trần Thị Minh Huế, người thầy đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình làm luận văn. Em xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lí Giáo dục, Phòng Đào tạo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên; Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Trường CĐSP Điện Biên đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình học tập và làm luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, CBQL, GV, phụ huynh của Trường Mầm non Nà Khoa, Trường Mầm non Nà Hỳ, Trường Mầm non Nà Bủng, Trường Mầm non Na Cô Sa đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu thực tiễn và khảo nghiệm sư phạm. Dù đã rất cố gắng, xong Luận văn cũng không tránh khỏi những khiếm khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý của các thầy, cô giáo và các bạn. Trân trọng! Thái Nguyên, tháng 12 năm 2018 Tác giả Luận văn Lường Thị Thu ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3 - 6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở TRƯỜNG MẦM NON.......... 7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................... 7 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu ở nước ngoài.............................................. 7 1.1.2. Một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam ................................................ 8 1.2. Khái niệm công cụ ...................................................................................... 10 1.2.1. Chương trình giáo dục mầm non ............................................................. 10 1.2.2. Lớp ghép .................................................................................................. 13 1.2.3. Phát triển chương trình giáo dục ............................................................. 14 1.2.4. Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ..... 17 1.3. Một số vấn đề lý luận về chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non .............................................................. 18 1.3.1. Đặc điểm của lớp mẫu giáo ghép 3-6 tuổi ............................................... 18 1.3.2. Ý nghĩa, yêu cầu, tiêu chuẩn của xây dựng chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ............................................................ 18 iii
1.3.3. Mục tiêu giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ............................ 20 1.3.4. Nội dung chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ...... 23 1.3.5. Phương pháp giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ..................... 26 1.3.6. Hình thức tổ chức và các hoạt động giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ........................................................................................... 27 1.3.7. Môi trường giáo dục trong thực hiện chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ...................................................................... 28 1.3.8. Vai trò sư phạm của giáo viên trong thực hiện chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ................................................... 29 1.3.9. Đánh giá kết quả giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ............... 30 1.4. Một số vấn đề lý luận về phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non ....................................... 31 1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trong phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ................................................................ 31 1.4.2. Các quan điểm tiếp cận trong phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non ................................. 32 1.4.3. Mục tiêu phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép .... 37 1.4.4. Quy trình phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non ............................................................ 37 1.4.5. Phương pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non ............................................................ 41 1.4.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non ....................................... 43 Kết luận chương 1 ............................................................................................ 46 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ..................................................... 47 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 47 iv
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình giáo dục, đào tạo của huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên..................................... 47 2.1.2. Giới thiệu khái quát về công tác giáo dục mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.......................................................................................... 52 2.1.3. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 54 2.1.4. Đối tượng khảo sát................................................................................... 54 2.1.5. Khách thể điều tra .................................................................................... 54 2.1.6. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu............................................ 55 2.2. Thực trạng nhận thức về phát triển chương trình giáo dục 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường Mầm Non, huyện nậm Pồ, Tỉnh Điện Biên........ 55 2.2.1. Thực trạng nhận thức về các khái niệm liên quan đến chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ........................................... 55 2.2.2. Thực trạng nhận thức về ý nghĩa của việc thực hiện phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép...................... 58 2.2.3. Thực trạng quy trình xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi mô hình lớp ghép .............................................................. 59 2.3. Thực trạng chương trình giáo dục 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường Mầm Non, huyện nậm Pồ, Tỉnh Điện Biên........................... 60 2.3.1. Ưu điểm .................................................................................................. 60 2.3.2. Hạn chế .................................................................................................... 61 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế............................................................. 62 2.4. Thực trạng phát triển chương trình giáo dục 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường Mầm Non, huyện nậm Pồ, Tỉnh Điện Biên ............... 63 2.4.1. Thực trạng nội dung phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép trường mầm non Huyện nậm Pồ ........................ 63 2.4.2. Thực trạng phương pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ...................................................................... 72 2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ............................................................ 74 v
2.5. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng ...................................................... 77 2.5.1. Những ưu điểm và kết quả chính............................................................. 77 2.5.2. Những hạn chế của thực trạng ................................................................. 77 Kết luận chương 2.............................................................................................. 79 Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3-6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ..................................................... 81 3.1. Các nguyên tắc chỉ đạo việc đề xuất biện pháp .......................................... 81 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu giáo dục ........................................... 81 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 81 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, tính đồng bộ .................................... 82 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ......................................................... 82 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 82 3.2. Một số biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ ........................................ 83 3.2.1. Biện pháp 1: Hoàn thiện quy trình phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép .......................................................... 83 3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ .................................................................................................... 87 3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục và quản lý chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ................................................................................................... 89 3.2.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng năng lực phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép cho giáo viên .......................................... 90 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 93 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép .............. 93 vi
3.4.1. Mục tiêu ................................................................................................... 93 3.4.2. Nội dung và cách thức ............................................................................. 94 3.4.3. Kết quả ..................................................................................................... 94 Kết luận chương 3.............................................................................................. 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 100 PHỤ LỤC ............................................................................................................. vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGD& ĐT : Bộ Giáo dục và Đào tạo BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục CSVC : Cơ sở vật chất CT : Chương trình CTGD : Chương trình giáo dục CTGDM : Chương trình giáo dục mầm non GD : Giáo dục GGMN : Giáo dục mầm non GV : Giáo viên GVMN : Giáo viên mầm non MN : Mầm non Nxb : Nhà xuất bản PGD&ĐT : Phòng giáo dục và đào tạo PPGD : Phương pháp giảng dạy SGD&ĐT : Sở giáo dục và đào tạo iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đối tượng khảo sát thực trạng quản lý phát triển CTGD 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ........................................................... 55 Bảng 2.2: Nhận thức của CBQL, GV về các khái niệm công cụ của đề tài .. 56 Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, GV ý nghĩa của việc thực hiện CTGD cho trẻ 3-6 tuổi theo tiếp cận mô hình lớp ghép ........................... 58 Bảng 2.4: Đánh giá của CBQL và GV về quy trình xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục theo mô hình lớp ghép cho trẻ 3-6 tuổi .......................................................................................... 59 Bảng 2.5: Đánh giá của CBQL và GV về nội dung phát triển CTGD trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ............................................................. 64 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL và GV về phương pháp phát triển CTGD trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện nậm Pồ ........................................................................................... 73 Bảng 2.7: Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển CTGD trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ ..................... 74 Bảng 3.1: Bảng tổng hợp khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ ........................... 94 Bảng 3.2: Bảng tổng hợp khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ........ 95 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục đào tạo là cốt lõi, là trọng tâm của chiến lược trồng người. Phát triển GD là nền tảng để tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao, là động lực của sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Bởi vậy Đảng ta đã khẳng định "GD là quốc sách hàng đầu", trong đó GD mầm non là một bộ phận cấu thành của hệ thống GD quốc dân, có vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực của đất nước. GD mầm non thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc, GD trẻ từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi (Điều 21 Luật Giáo dục năm 2005). Mục tiêu của GD mầm non là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1; Hình thành và phát triển ở trẻ những chức năng tâm sinh lý, những kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo. Nậm Pồ là một huyện miền núi, biên giới, nằm về phía Tây bắc của tỉnh Điện Biên, cách thành phố Điện Biên Phủ khoảng 140 km, có diện tích tự nhiên là 149.559,12 ha, có đường biên giới quốc gia dài 119,7 km, có 2 cửa khẩu phụ. Huyện được thành lập theo Nghị quyết số 45/NQ-CP ngày 25/8/2012 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện thuộc tỉnh Điện Biên. Về địa giới hành chính, phía Đông giáp huyện Mường Chà; phía Tây giáp huyện Mường Nhé và Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào; phía Nam giáp Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào; phía Bắc giáp huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu. Nậm Pồ có địa hình đồi núi cao chạy dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, có xu hướng thấp dần từ Bắc xuống Nam và nghiêng dần từ Tây sang Đông, độ cao từ 200m đến 1800m. Xen kẽ giữa các dãy núi có các dạng địa hình thung lũng, sông suối, thềm bãi bồi, mô sụt võng,... phân bố rộng khắp trên địa bàn nhưng diện tích nhỏ, hẹp có điều kiện giữ nước và tưới nước trên hầu hết diện tích đất đã được khai thác trồng lúa và hoa màu. Dân cư của huyện chủ yếu là người dân tộc 1
H’mông sống chủ yếu làm nương rẫy với những yếu tố văn hóa đặc trưng của dân tộc vùng rẻo cao. Huyện Nậm Pồ hiện có 13 trường mầm non. Tổng số trẻ ra lớp là 8.317 trẻ, trong đó nhà trẻ là 1460 trẻ (đạt tỷ lệ 35%); trẻ mẫu giáo là 6857 trẻ (đạt tỷ lệ 96,5%). Tổng số lớp là 384 lớp trong đó nhà trẻ là 81 lớp, mẫu giáo lớp đơn là 101 lớp, mẫu giáo lớp ghép là 202 lớp. Các nhóm lớp được phân lớp đúng độ tuổi, đáp ứng nhu cầu của phụ huynh và phù hợp Điều lệ trường mầm non. Từ đặc điểm môi trường thực tiễn, nhận thức được tầm quan trọng trong việc phát triển chương trình giáo dục mầm non cho 3- 6 tuổi theo mô hình lớp ghép cho trẻ trường mầm non trong những năm qua tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên được sự quan tâm của các cấp các ngành đặc biệt là ngành giáo dục thì chương trình lớp ghép đã được chú trọng: Qui mô trường, lớp mầm non đáp ứng nhu cầu của phụ huynh và phù hợp Điều lệ trường mầm non. Với sự nỗ lực cố gắng không ngừng nghỉ từ các cấp, các ngành đến các địa phương, những điều kiện đảm bảo và chất lượng thực hiện chương trình đối với các lớp mẫu giáo ghép huyện Nậm Pồ không ngừng được nâng lên. Tuy nhiên, công tác giáo dục mầm non của Huyện còn rất nhiều khó khăn về cơ sở vật chất (các lớp ghép thường nằm ở điểm bản, đi lại khó khăn), về cơ sở vật chất (số trẻ chưa đảm bảo để đầu tư đầy đủ đồ dùng, thiết bị, đồ chơi theo quy định); về công tác tổ chức bán trú (điều kiện cơ sở vật chất và kinh tế của cha mẹ trẻ còn nghèo nên khó thực hiện xã hội hóa trong công tác bán trú); về chuyên môn (bất đồng ngôn ngữ giữa giáo viên và trẻ, trẻ trong lớp không cùng độ tuổi khó khăn cho giáo viên trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục, sự quan tâm của cha mẹ trẻ chưa thường xuyên, chưa có tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình dục mầm non đối với lớp ghép nên giáo viên khi xây dựng kế hoạch hoạt động khó xác định mục tiêu, khó tìm bài phù hợp, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục trẻ). Trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non, có thể nói ngoài những khó khăn khách quan của địa phương thì khó khăn lớn nhất đối 2
với các giáo viên là chưa có hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non ở các lớp mẫu giáo ghép, trong khi đây lại là loại hình khá phổ biến đối với các cơ sở giáo dục mầm non trên địa bàn Huyện. Công tác quản lý giáo dục mầm non với mô hình lớp ghép cũng có nhiều đặc thù so với mô hình lớp đơn song những kiến thức và kinh nghiệm quản lý của cán bộ quản lý cấp trường, tổ chuyên môn còn nhiều hạn chế nên hiệu quả quản lý chưa cao. Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi chọn nội dung “Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu của mình với mong muốn tìm ra các biện pháp để phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trẻ 3 - 6 tuổi ở trường mầm non. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép, đề tài đề xuất các biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ tại các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 4. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ nói riêng và tỉnh Điện 3
Biên nói chung đã được quan tâm và bước đầu đạt những kết quả nhất định. Tuy nhiên, so với yêu cầu của thực tiễn giáo dục mầm non vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển chương trình giáo dục 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép đảm bảo đáp ứng chương trình giáo dục quốc gia, phù hợp với thực tế các nhà trường và đặc điểm của trẻ để sử dụng trong quản lý thực hiện chương trình giáo dục ở các nhà trường sẽ góp phần nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 5.3. Đề xuất, khảo nghiệm một số biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung nghiên cứu Đề tài nghiên cứu thực trạng và đề xuất biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. Chủ thể thực hiện các biện pháp là hiệu trưởng nhà trường. 6.2. Về khách thể điều tra - Tổng số khách thể khảo sát: 4 trường - Lớp ghép: 65 lớp - Giáo viên: 65 giáo viên - CBQL (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn): 30 người - Phụ huynh: 100 phụ huynh - Học sinh: 1625 học sinh 4
7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, tôi sử dụng các nhóm phương pháp sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu tài liệu về chương trình, phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non và các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Trên cơ sở đó tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận về phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát các biểu hiện về tổ chức phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép các trường mầm non. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng ankét Chúng tôi sử dụng các bảng hỏi dành cho CBQL, GV để tìm hiểu thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3 - 6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Nghiên cứu những sản phẩm của phát triển chương trình mô hình lớp ghép ở các trường mầm non để khẳng định được kết quả của phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7.2.4. Phương pháp phỏng vấn Sử dụng phương pháp phỏng vấn các CBQL, giáo viên để thu nhận thông tin, bổ sung thêm những thông tin về thực trạng đã thu thập được thông qua phương pháp điều tra. Những thông tin này có giá trị là căn cứ để nhận xét, khẳng định chính xác hơn thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non trong phạm vi khảo sát. Ngoài ra, có thể tìm hiểu thêm các nhân tố ảnh hưởng tới thực trạng đó cũng 5
như những khuyến nghị của các nhóm khách thể khảo sát để làm cơ sở xây dựng các biện pháp quản lý. Đồng thời những thông tin này cũng giúp cho nhà nghiên cứu có thêm căn cứ để khẳng định tính trung thực, độ tin cậy của kết quả nghiên cứu. 7.2.5. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Tham khảo ý kiến của các lãnh đạo và chuyên viên Phòng giáo dục, các CBQL nhà trường, GV để có thêm thông tin tin cậy đảm bảo tính khách quan cho các kết quả nghiên cứu. Đặc biệt xin ý kiến đóng góp cho những đề xuất biện pháp nhằm quản lý có hiệu quả việc đổi mới biện pháp phát triển chương trình với mô hình lớp ghép ở các trường mầm non. 7.2.6. Phương pháp khảo nghiệm: Qua nghiên cứu thực tiễn khảo nghiệm mức độ cần thiết và phù hợp của các biện pháp biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Sử dụng để xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình điều tra thực trạng biện pháp phát triển chương trình với mô hình lớp ghép ở các trường mầm non cho trẻ dưới dạng: Bảng số liệu, biểu đồ... giúp cho các kết quả nghiên cứu trở nên chính xác và đảm bảo độ tin cậy. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận văn được trình bày theo ba chương nội dung sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở trường mầm non. Chương 2: Thực trạng phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. Chương 3: Biện pháp phát triển chương trình giáo dục trẻ 3-6 tuổi theo mô hình lớp ghép ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRẺ 3 - 6 TUỔI THEO MÔ HÌNH LỚP GHÉP Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề Công tác phát triển chương trình giáo dục là nhiệm vụ rất quan trọng của chiến lược phát triển giáo dục, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng giáo dục con người. Phát triển chương trình nói chung và phát triển giáo dục mầm non mới nói riêng đã được nhiều chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Cụ thể: 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu ở nước ngoài Tài liệu “Curriculum development - A Guide to Practice” của Jon Wiles Vas Joseph Bondi được Nguyễn Kim Dung dịch sang tiếng Việt do Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành năm 2005 là một tài liệu chuyên khảo được các nhà nghiên cứu về phát triển chương trình của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá cao vì nó được xem là một trong những sách tham khảo hàng đầu về chương trình học. Tác giả tập trung nghiên cứu chương trình học trong kỷ nguyên công nghệ cùng xu thế mới của hoạt động xây dựng chương trình dạy học, trong đó các công nghệ dạy học mới có tác động mạnh mẽ đến nhà trường, thách thức những nhà trường truyền thống. Do đó, các nhà trường phải thay đổi, điều đó cũng có nghĩa là các nhà xây dựng chương trình học, các nhà quản lý giáo dục khi xây dựng, phát triển chương trình đào tạo cũng phải quan tâm đến các thử thách, đổi mới và vai trò của các triết lý, bao gồm triết lý vĩnh cửu, triết lý duy tâm, triết lý thực hiện, triết lý thực nghiệm, triết lý hiện sinh. Các triết lý giáo dục đóng vai trò trung tâm của các hoạt động có mục đích phát triển chương trình. Các triết lý đóng vai trò như bức màng lọc của việc đưa ra quyết định. Tuy nhiên, dù có theo triết lý nào đi nữa, thiết kế là chìa khóa cho mức độ hiệu quả của chương trình học... 7
Công trình “Developing the Curriculum” của Peter F.Oliva cũng được Nguyễn Kim Dung dịch sang tiếng việt. Tác giả đã minh họa những cách thức mà các nhà nghiên cứu về chương trình học xúc tiến quá trình phát triển chương trình học, đồng thời đã nêu khá chi tiết những vấn đề liên quan đến việc phát triển chương trình dạy học, lý thuyết phát triển chương trình. Tuy nhiên, những vấn đề tác giả đề cập phản ánh thực tiễn về phát triển chương trình giáo dục đang diễn ra trong nền giáo dục Mỹ chứ không phải ở Việt Nam. Một số công trình tiêu biểu khác như “Chương trình: Những cơ sở, nguyên tắc và chính sách xây dựng” của Allan C.Ornstein và Francis P. HunKins (1998). Trong các công trình này, các tác giả đã đưa ra những cơ sở để xây dựng chương trình cùng hệ thống lý luận về chương trình, các bước phát triển về chính sách và khuynh hướng phát triển chương trình giáo dục [1]. 1.1.2. Một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam Công trình “Chương trình và phương pháp luận phát triển chương trình” của Bùi Đức Thiệp đã đề cập tới những nội dung lý luận nền tảng về chương trình, bản chất của chương trình, những nhân tố chế ước tới chương trình song chưa dành nhiều thời gian làm rõ quy trình phát triển chương trình của một bậc học nào. Tài liệu “Phát triển chương trình giáo dục” của tác giả Nguyễn Văn Khôi (ĐHSP Hà Nội) đã giới thiệu tóm tắt lí thuyết phát triển chương trình giáo dục, một số quan điểm, cách tiếp cận và phương pháp thường gặp trong phát triển chương trình phát triển giáo dục. Tác giả đã đưa ra những khái niệm hết sức cơ bản về chương trình giáo dục, chương trình đào tạo, khung chương trình, chương trình khung, chương trình chi tiết, đề cương môn học, chuẩn đầu ra, phát triển chương trình, cách thức tổ chức phát triển chương trình, đánh giá chương trình giáo dục cũng như một số tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá khung chương trình giáo dục và giáo dục đại học cũng như đánh giá chương trình môn học, đánh giá giáo trình, sách giáo khoa môn học. Những nội dung mà tác giả 8
nêu khá khái quát và mang tính giới thiệu chứ không phải tài liệu nghiên cứu chuyên sâu về phát triển chương trình. [ 24] Tài liệu “Những vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học” của tác giả Nguyễn Hữu Châu đã nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học. Tài liệu nhấn mạnh đến tầm quan trọng của quá trình dạy học trong việc thực thi chương trình. Một chương trình thành công hay thất bại tùy thuộc vào quá trình tổ chức dạy học. Trong tài liệu “Thiết kế và phát triển chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra”, nhóm tác giả Đoàn Thị Minh Trinh và Nguyễn Hội Nghĩa đã tổng thuật đầy đủ các thành phần và quy trình thiết kế và phát triển chương trình đào tạo ở bậc đại học đối với khối trường đại học kỹ thuật và mối liên hệ giữa các khâu trong quy trình thiết kế, phát triển chương trình đào tạo. Điểm nổi bật của tài liệu là đã đề cập đến nội dung khá mới trong phát triển chương trình giáo dục là khái niệm chuẩn đầu ra và các cấp độ của chuẩn đầu ra; chuẩn đầu ra theo CDIO (Conceiving - Designing - Impleementing - Operatinh); Hình thành ý tưởng - thiết kế - triển khai - vận hành) và giới thiệu quy trình thiết kế và phát triển chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra [24] Tài liệu “Phát triển chương trình giáo dục” của Nhà xuất bản Giáo dục (năm 2015) do tác giả Nguyễn Đức Chính, Đại học Quốc gia Hà Nội biên soạn cũng là một công trình nghiên cứu có ý nghĩa về vấn đề này. Trong tài liệu, tác giả đã trình bày hệ thống quan điểm về chương trình giáo dục; Tác giả đã chỉ ra những tác động tới chương trình giáo dục như tác dụng của kỷ nguyên thông tin bối cảnh quốc tế và trong nước tác động mạnh mẽ đến vấn đề thiết kế, thực thi chương trình giáo dục. Hệ thống các khái niệm và cách tiếp cận cũng như một số mô hình phát triển chương trình giáo dục được tác giả tổng thuật khá hoàn chỉnh. Tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền trong công trình nghiên cứu “Phát triển và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non” đã nêu khái quát cơ sở lí luận và thực tiễn của việc phát triển chương trình giáo dục mầm non. 9