Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề tài xác định và đánh giá thực trạng phát triển VHNT tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Từ đó đề xuất được một số biện pháp quản lí nhằm phát triển VHNT tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đảm bảo cần thiết và khả thi; góp phần nâng cao chất lượng GD&ĐT được tốt hơn trước bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Thị Phương Nhung PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Thị Phương Nhung PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. THÁI VĂN LONG Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Lê Thị Phương Nhung, là học viên lớp Cao học K27(2016 - 2018), chuyên ngành Quản lí giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh Tôi xin cam đoan đề tài “Phát triển văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long” là đề tài nghiên cứu của cá nhân tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kì một công trình nào khác. Vũng Liêm, ngày 12 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Lê Thị Phương Nhung
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, Lãnh đạo Phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh, cùng các quý thầy, cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ tác giả suốt trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn. Đặc biệt, xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất đối với Thầy TS.Thái Văn Long, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tác giả hoàn thành việc thực hiện đề tài. Ngoài ra, tác giả cùng xin cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất của tập thể Lãnh đạo, thầy cô giáo và học sinh ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long trong việc cung cấp số liệu, trả lời phiếu khảo sát và tư vấn rất khoa học trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài của tác giả. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện luận văn, chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình thực hiện nghiên cứu cho nên tác giả kính mong nhận được sự thông cảm, chia sẻ và đóng góp thêm của quý thầy, cô và bạn đồng nghiệp nhằm giúp cho luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cám ơn! Tác giả luận văn
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các hình vẽ, đồ thị MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........... 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................ 12 1.3. Một số vấn đề về phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông ..................................................................................................................... 20 1.3.1. Vị trí trường Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân ...... 20 1.3.2. Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông ............................................... 21 1.3.3. Tầm quan trọng của phát triển Văn hóa nhà trường đối với trường Trung học phổ thông ...................................................................................... 22 1.3.4. Nội dung phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông ......... 24 1.4. Vai trò của hiệu trưởng đối với sự phát triển VHNT ............................................. 30 1.5. Quản lí phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông ................. 31 1.5.1. Mục tiêu quản lí phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông ....................................................................................................... 31 1.5.2. Nội dung quản lí phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông theo hướng tiếp cận các chức năng quản lí ....................................... 32 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển Văn hóa nhà trường ở trường Trung học phổ thông. ............................................................................................ 35 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................ 38
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG .................................................................... 39 2.1. Khái quát về huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ................................................... 39 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng Phát triển Văn hóa nhà trường tại các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .................................... 43 2.3. Thực trạng nhận thứcphát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ..................................................... 45 2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của việc phát triển Văn hóa nhà trường...................................................................................................... 45 2.3.2. Thực trạng nhận thức về các giá trị cốt lõi của Văn hóa nhà trường ......... 47 2.3.3. Thực trạng nhận thức về sứ mệnh và tầm nhìn của nhà trường......... 48 2.3.4. Nhận thức của Cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh về nội dung công tác phát triển Văn hóa nhà trường.................................................................... 50 2.4. Thực trạng quản lí công tác phát triển Văn hóa nhà trường tại các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm............................................................... 53 2.4.1. Thực trạng về công tác lập kế hoạch quản lí phát triển văn hóa nhà trường tại các trường Trung học phổ thông Vũng Liêm .................................... 53 2.4.2. Thực trạng tổ chức quản lí phát triểnVăn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông Vũng Liêm, Tỉnh Vĩnh Long .......................................... 54 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo công tác phát triểnVăn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm ............................................... 56 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác phát triểnVăn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm....................................... 59 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ........................ 62 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................ 65
Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG ................................................................................. 66 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................................... 66 3.2. Biện pháp phát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long....................................................................... 67 3.2.1. Biện pháp 1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các thành viên trong nhà trường về tầm quan trọng và sự cần thiết phải phát triển Văn hóa nhà trường...................................................................................................... 67 3.2.2. Biện pháp 2. Lập kế hoạch quản lý phát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thônghuyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................................. 70 3.2.3. Biện pháp 3.Tổ chức triển khai kế hoạch phát triển Văn hóa nhà trườngở các trường Trung học phổ thônghuyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ..... 72 3.2.4. Biện pháp 4. Chỉ đạo công tác phát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ...................... 73 3.2.5. Biện pháp 5. Kiểm tra, đánh giá công tác phát triển Văn hóa nhà trường tại các trường Trung học phổ thônghuyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................................. 75 3.2.6. Biện pháp 6. Đảm bảo các điều kiện để quản lí hiệu quả công tác phát triển Văn hóa nhà trường ở các trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ..................................................................................... 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................... 79 3.4. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................ 79 *Tiểu kết chương 3 ...................................................................................................... 86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 87 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ .................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 96 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 GD Giáo dục 3 GD & ĐT Giáo dục và Đào tạo 4 GV Giáo viên 5 HS Học sinh 6 Nxb Nhà xuất bản 7 QLGD Quản lí giáo dục 8 THPT Trung học phổ thông 9 VHNT Văn hóa nhà trường
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Thứ tự Nội dung Trang Bảng 2.1 Thống kê chất lượng đội ngũ từ năm 2014 -2017 41 Bảng 2.2 Về tình hình cơ sở vật chất từ năm 2014 -2017 41 Bảng 2.3 Về chất lượng giáo dục từ năm 2014 -2017 42 Bảng 2.4 Quy ước xử lí thông tin khảo sát 45 Nhận thức của CBQL, GV, HS về tầm quan trọng và mức độ thể hiện Bảng 2.5 46 của việc phát triển VHNT Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, HS về các giá trị cốt lõi của Bảng 2.6 47 VHNT Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về sứ mệnh và tầm nhìn nhà Bảng 2.7 49 trường THPT huyện Vũng Liêm Bảng 2.8 Nhận thức của CBQL, GV, HS về nội dung công tác phát triển VHNT 51 Bảng 2.9 Đánh giá việc lập kế hoạch phát triển VHNT 53 Đánh giá việc tổ chức phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Bảng 2.10 55 Vũng Liêm Đánh giá việc chỉ đạo công tác phát triển VHNT ở các trường THPT Bảng 2.11 56 huyện Vũng Liêm Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác phát triển VHNT ở các trường Bảng 2.12 59 THPT huyện Vũng Liêm Bảng 3.1 Đánh giá sự cần thiết của các biện pháp đề xuất 81 Bảng 3.2 Đánh giá về tính khả thi của các biện pháp đề xuất 83 Bảng 3.3 Bảng so sánh tỉ lệ mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất 84
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Thứ tự Nội dung Trang Hình 1.1 Sơ đồ các thành tố cấu thành của VHNT 16 Hình 1.2 Sơ đồ khái niệm về quản lí 18
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để phát triển kinh tế, thúc đẩy sự công bằng tiến bộ xã hội và bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc là những yếu tố cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần con người, nhưng đồng thời phải chú trọng đến những vấn đề hoàn thiện nhân cách, nâng cao phẩm chất đạo đức, phát triển tư duy là một trong những vấn đề quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc thiêng liêng của Việt Nam hiện nay. Chính vì vậy, việc chăm lo giáo dục và đào tạo(GD&ĐT) là yếu tố cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của những vấn đề nêu trên. Tuy nhiên để đạt được kết quả tốt nhất cần phải quan tâm chú trọng đến việc phát triển văn hoá nhà trường (VHNT) vì VHNT một trong những vấn đề cốt lõi nhằm xây dựng con người Việt Nam mới toàn diện đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay. Hiện nay, trước bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi khó lường như cuộc khủng hoảng tài chính kéo dài, những biến động về chính trị, những xung đột về tôn giáo, sự phân biệt chủng tộc, kéo theo sự phát triển lĩnh vực khoa học công nghệ, năng lượng và công nghệ ô tô phần nào đã tác động không nhỏ đến đời sống con người nói chung, người Việt Nam nói riêng. Song nó cũng đã để lại những hệ quả xấu trong đời sống xã hội, nhiều trào lưu mới xuất hiện như cách sống trái với các chuẩn mực xã hội và thuần phong mỹ tục của dân tộc, các thành phần xã hội khi mưu cầu lợi ích cá nhân đã chà đạp lên những khuôn mẫu, những giá trị đạo đức đích thực đã để lại nhiều hệ quả, hệ lụy không tốt đối với bản thân các em học sinh, gia đình, dòng họ và cộng đồng. Đặc biệt, là vấn đề đó ảnh hưởng không nhỏ đến giáo dục và đào tạo trong các trường THPT nói chung, hệ thống các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long nói riêng. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khoá VIII) về GD & ĐT nhằm nâng cao chất lượng GD & ĐT, trong những năm gần đây, nhờ sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, chính quyền địa phương cùng các Sở ban ngành không ngừng chăm lo cho vấn đề GD & ĐT tại tỉnh Vĩnh Long nói chung,bậc Trung học phổ thông (THPT)ở huyện Vũng Liêm nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Cho nên
2 chất lượng dạy và học ngày càng không ngừng được nâng cao và phát triển bền vững. Có thể nói, Vũng Liêm là một trong số các huyện của tỉnh Vĩnh Long có qui mô trường lớp ổn định, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh (HS); cơ sở vật chất trang thiết bị từng bước được tăng cường và hiện đại; công tác xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý(CBQL) và giáo viên(GV), nhân viên được quan tâm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp GD. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả và thế mạnh đã đạt được còn bộc lộ nhiều hạn chế nhất định như công tác quản lí trường học ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, chủ yếu quan tâm vào việc phát triển đội ngũ chuyên môn, đội ngũ GV, HS; cơ sở vật chất, thiết bị học tập, dụng cụ học tập, chương trình giảng dạy, phương pháp dạy và học, hình thức đánh giá cùng một số hoạt động phong trào văn hóa - văn nghệ, thể thao,....Còn những vấn đề phát triển VHNT có khả năng quyết định ảnh hưởng đến chất lượng GD&ĐT tại các Trường THPT - nơi được coi là đầu mối cho việc hình thành nhân cách, phát triển tư duy, nâng cao phẩm chất đạo đức, hoàn thiện con người để mỗi cá nhân hòa nhập với xã hội, để cá nhân ứng phó trước những biến đổi trước môi trường tự nhiên và xã hội tác động thì chưa được chú trọng nhiều. Chẳng hạn, nó còn là yếu tố cần thiết nhằm nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường mà ít được quan tâm và GD con người được quy định bởi cách ứng xử giao tiếp giữa người học với nhau, giữa trò với thầy và ngược lại; cách dạy, cách tiếp thu kiến thức, cách hành xử của cả một thế hệ GV, HS đối với môi trường tự nhiên và xã hội mà trong đó có phẩm chất đạo đức của một tổ chức, những hành vi, ứng xử đạo đức của tập thể cán bộ, GV và nhân viên chưa được quan tâm thích đáng và chưa thể hiện được nét riêng trong bản sắc văn hóa của nhà trường so với các trường khác trong tỉnh. Bản thân tôi quan tâm đến vấn đề VHNT bởi tôi ý thức được tầm quan trọng của việc vun trồng, nuôi dưỡng VHNTlành mạnh mà những lãnh đạo qua các thời kỳ của đơn vị tôi đã dày công vun đắp từ nhiều năm nay. Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển của thời đại, môi trường văn hoá của nhà trường chúng tôi cũng đang không ngừng thay đổi. Tôi nhận thấy cần phải có sự nhìn nhận cũng như đánh giá thường xuyên, để kịp thời điều chỉnh những biểu hiện phản văn hoá, tiếp tục vun trồng văn hoá tích cực, lành mạnh, góp phần nâng cao uy tín và “thương hiệu” của
3 nhà trường, xây dựng và phát triển nhà trường ổn định, bền vững. Điều này đã ảnh hưởng đến chất lượng GDHS. Vì VHNT là môi trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và GD thế hệ trẻ trở thành những con người sống có hoài bão, có lý tưởng tốt đẹp. Đó là điều mà bất kỳ nhà trường phổ thông nào cũng mong muốn phấn đấu đạt được cho nên tôi quyết định chọn đề tài “Phát triển văn hóa nhà trường ở các trường trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long” để làm đề tài nghiên cứu nhằm quản lí tốt hơn công tác phát triển VHNT ngày càng tích cực, lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện của nhà trường THPT trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống hóa lý luận, đề tài xác định và đánh giá thực trạng phát triển VHNT tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Từ đó đề xuất được một số biện pháp quản lí nhằm phát triển VHNT tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đảm bảo cần thiết và khả thi; góp phần nâng cao chất lượng GD&ĐT được tốt hơn trước bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Phát triển VHNT ở các trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đã qua có nhiều ưu điểm và đang phát huy tác dụng. Song cũng tồn tại một số hạn chế trong công tác quản lí, chỉ đạo và triển khai.Nếu hệ thống hóa được lý luận, khảo sát đánh giá đúng thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long thì người nghiên cứu sẽ đề xuất được một số biện pháp nhằm phát triển VHNT có tính cần thiết, khả thi.
4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu hệ thống tổng quan các vấn đề lý luận về phát triển VHNT ở các trường THPT. - Khảo sát thực trạng phát triển VHNT tại ở trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. - Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. - Đề xuất biện pháp phát triển VHNT mang tính cần thiết và khả thi ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, chủ thể quản lí là Hiệu trưởng trường THPT. Đề xuất biện pháp phát triển VHNT mang tính cần thiết và khả thi ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 6.2.Về đối tượng khảo sát Dự kiến khảo sát 30 CBQL, 40 GV và 40 HS ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 6.3. Về thời gian khảo sát Khảo sát thực trạng Học kì I năm học 2017-2018. 7. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1. Cơ sở phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống cấu trúc Tiếp cận quan điểm hệ thống - cấu trúc vào trong đề tài, tác giả sẽ vận dụng quan điểm hệ thống - cấu trúc vào đề tài nhằm nghiên cứu thực trạng quản lí phát triển VHNT trong mối quan hệ quản lí các hoạt động GD ở các trường THPT Vũng Liêm, Vĩnh Long. Nghiên cứu quản lí xây dựng VHNT cần nghiên cứu các nội dung cụ thể như:
5 xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá trong quản lí phát triển VHNT. Các biện pháp quản lí phát triển VHNT phải được nghiên cứu trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau nhằm tạo ra sự hỗ trợ, bổ sung cho nhau một cách hợp lý nhất giữa các biện pháp, phát huy tối đa hiệu quả của các biện pháp phát triển VHNT ở các trường THPT Vũng Liêm, Vĩnh Long. 7.1.2. Quan điểm lịch sử- logic Tiếp cận quan điểm lịch sử trong nghiên cứu đề tài này là xem xét và phân tích thực trạng phát triển VHNT của Hiệu trưởng các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long Trình bày các phần trong luận văn theo trật tự hợp lý; tiến hành hoạt động nghiên cứu theo một trật tự hợp logic. Từ tên đề tài, tác giả nghiên cứu phát biểu nghiên cứu, sử dụng các sản phẩm để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu để thu thập thông tin. Kết quả nghiên cứu phải được trình bày một cách rõ ràng, chính xác và có tính logic cao. 7.1.3.Quan điểm thực tiễn Cách tiếp cận quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu đề tài này là khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Từ đó, đề xuất những biện pháp phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long mang tính cần thiết và khả thi. Những kết quả nghiên cứu có thể vận dụng vào phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu cơ bản 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nội dung chủ yếu trong các tài liệu, các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến hoạt phát triển VHNT nhằm hệ thống cơ sở lý luận về hoạt động phát triển VHNT ở các trường THPT
6 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Mục đích: Thu thập thông tin về thực trạng hoạt động phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long để có số liệu chứng minh giả thuyết.  Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Nội dung: Tìm hiểu nhận thức của CBQL, GVvà HS nhằm tìm hiểu thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long - Đối tượng, số lượng: Điều tra 30 CBQL, 40 GV và 40 HS tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. - Cách thực hiện: Xây dựng bảng hỏi và gửi đến 30 CBQL, 40 GV, 40 HS tại 04 trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.  Phương pháp phỏng vấn - Mục đích phỏng vấn là nhằm thu thập ý kiến CBQL nhà trường về thực trạng quản lý phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long - Nội dung: Tìm hiểu thực trạng hoạt động quản lí phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long - Đối tượng, số lượng: 4/4 Hiệu trưởng trong vùng khảo sát. - Cách thực hiện: Phỏng vấn lần lượt với từng cán bộ quản lí bằng các câu hỏi đã định sẵn về các nội dung liên quan đến đề tài.  Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Tác giả tiến hành phân tích các hồ sơ, tài liệu, văn bản của các trường THPT được khảo sát liên quan đến phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long 7.3. Phương pháp xử lý dữ liệu Từ phỏng vấn thu được thông tin, người học tiến hành xử lý dữ liệu bằng phương pháp phân tích nội dung
7 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống lý luận về phát triển VHNT ở các trường THPT, chỉ ra những thành công hay hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lí hiệu quả cho hoạt động này phù hợp với yêu cầu đổi mới GD hiện nay ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở khoa học rất có giá trị cho các cơ quan hữu quan, sinh viên có thể tham khảo, nghiên cứu, tìm hiểu về vai trò, ý nghĩa của việc quản lí phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm nói riêng và các trường THPT khác trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long hiện nay. 9. Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, danh mục các chữ viết tắt, đề tài được trình bày như sau: Chương 1 - Cơ sở lý luận về phát triển VHNT ở các trường THPT. Chương 2 - Thực trạng phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Chương 3 - Biện pháp phát triển VHNT ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Xuất phát từ nghiên cứu xã hội học và văn hóa tổ chức thì VHNT là một nội dung quan trọng trong quản lí nhà trường. Đi sâu vào vấn đề này, trên thế giới, nhiều nhà khoa học GD nổi tiếng đã có những công trình nghiên cứu về VHNT như: Theo Jerald, C.(2006), từ những năm 1930, xã hội học đã công nhận vai trò quan trọng của VHNT nhưng phải đến những năm 1970, các nghiên cứu về GD mới bắt đầu đưa ra những mối liên hệ trực tiếp giữa không khí nhà trường với kết quả GD của nhà trường đó. Lí thuyết cấu trúc – chức năng của Talcott Parsons trong xã hội học văn hóa đã nhìn nhận văn hóa như một chỉnh thể toàn vẹn, có tính độc lập tương đối và có mối quan hệ chặt chẽ với các bộ phận khác trong hệ thống xã hội. Theo ông, bất kì một hệ thống nào trong xã hội đều có những nét nổi bật chung và nhằm hoạt động thành công như một hệ thống, những điều kiện tiên quyết nhất định phải được thực hiện theo thứ tự tầm quan trọng tăng dần: Thích nghi - Đạt được mục tiêu - Thống nhất - Duy trì kiểu mẫu. Trong đó, điều kiện cuối cùng chính là các giá trị làm nên nền văn hóa của hệ thống xã hội. Chính hệ thống văn hóa giữ vai trò kiểm soát các phương diện khác (Nguyễn Thị Minh Nguyệt, 2014). Nghiên cứu của Edgar Henry Shein(1996), (culture-the missing concept in organization studies); theo quan niệm của ông, VHNT cũng chính là văn hóa tổ chức. Dưới góc độ văn hóa tổ chức, tác giả Schein, E.H đã nghiên cứu một cách chi tiết về văn hóa tổ chức, các cấp độ cũng như biểu hiện của văn hóa tổ chức, sự hình thành và phát triển của văn hóa trong các loại hình tổ chức khác nhau. Ông đã chỉ ra VHNT bao gồm: những quá trình và cấu trúc hữu hình (Artifacts), hệ thống giá trị được tuyên bố (Espoused values), những quan niệm chung (basic underlying
9 assumption).(Edgar Schein, 2004). Đồng thời, nhà nghiên cứu cũng phân tích cụ thể vai trò lãnh đạo trong xây dựng, thay đổi nhằm phát triển, cải thiện văn hóa của tổ chức. Những nghiên cứu này của ông được sử dụng như một cơ sở quan trọng cho việc nghiên cứu VHNT – một tổ chức với những đặc trưng riêng biệt. Nghiên cứu của Rexford Brown đã đưa ra các tài liệu dẫn chứng về sự phát triển của các trường đại học tại Mỹ trong 20 năm. Ông khẳng định nếu muốn cải thiện chất lượng một trường học phải thay đổi cấu trúc và nền văn hóa của trường đó. Ông cũng chỉ ra rằng, trường học không phải là một doanh nghiệp, trường học phức tạp hơn nhiều các tổ chức xã hội và chính trị. Trong đó, con người rất đa dạng, có nhiều văn hóa xung đột vì có thể HS thuộc những dân tộc khác nhau, vùng miền khác nhau, ngôn ngữ địa phương khác nhau và thói quen và đặc điểm truyền thống văn hóa cũng khác. Vì vậy,phát triển VHNT là một việc đặc biệt quan trọng (Rexford Brown, 2004). Phát triển VHNT không phải chuyện ngày một ngày hai mà cần có những bước đi phù hợp. Có nhiều mô hình được các nhà nghiên cứu đề xuất. Mô hình xây dựng VHNT dựa trên cơ sở mô hình xây dựng văn hóa tổ chức gồm các bước cụ thể do hai tác giả Julie Heifetz & Richard Hagberg đề xuất (Julie Heifetz & Richard Hagberg 2002). Julie Heifetz & Richard Hagberg, hai nhà nghiên cứu khoa học GD đã chỉ ra đâu là giá trị cốt lõi làm cơ sở cho xây dựng VHNT thành công. Các giá trị cốt lõi phải là các giá trị khôngphai nhòa theo thời gian và là linh hồn của nhà trường. Bên cạnh đó, cũng yêu cầu thường xuyên đánh giá VHNT và thiết lập các chuẩn mực mới, những giá trị mới mang tính thời đại; đặc biệt là các giá trị học tập không ngừng và thay đổi thường xuyên. Việc truyền bá các giá trị mới cho mọi thành viên trong nhà trường cần được coi trọng song song với việc duy trì những giá trị, chuẩn mực tốt đã xây dựng được và lọc bỏ những chuẩn mực, giá trị cũ lỗi thời hoặc gây ra ảnh hưởng tiêu cực cho tiến trình phát triển của VHNT. 1.1.2. Ở Việt Nam VHNT từ lâu đã được nghiên cứu ở nước ta nhưng là nghiên văn hóa học đường, văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp… trong nhà trường.
10 VHNT với tính trọn vẹn như văn hóa của một tổ chức chỉ được đề cập đến trong các nghiên cứu gần đây về quản lí, quản lí GD, quản lí nhà trường. Tác giả Trần Kiểm nghiên cứu theo hướng áp dụng các vấn đề cơ bản của văn hóa tổ chức vào GD và QLGD. Tác giả chỉ ra bộ ba cấu thành nên văn hóa tổ chức đó là nhận thức – hành vi – thái độ và được xem xét trong mối quan hệ với các yếu tố bên trong và với môi trường bên ngoài của tổ chức (Trần Kiểm, 2008). Một số nghiên cứu ở Việt Nam đề cập đến VHNT theo các xu hướng sau: - Quản lý nhà trường theo tiếp cận xây dựng VHNT Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc trong tài liệu về quản lí VHNT của mình đã hệ thống lại các vấn đề cơ bản của văn hóa tổ chức cũng như VHNT, từ đó đưa ra những gợi ý và những hướng vận dụng trong xây dựng VHNT đối với các nhà trường ở Việt Nam. Phạm Quang Huân trong bài “văn hóa tổ chức – Hình thái cốt lõi của VHNT” cũng tiếp tục khẳng định, VHNT là văn hóa của một tổ chức. Tác giả phân tích 7 biểu hiện trong hình thái và cấp độ biểu hiện của VHNT đồng thời đưa ra 5 lí do để khẳng định tầm quan trọng của VHNT đối với chất lượng GD: văn hóa là tài sản lớn của bất kì một tổ chức nào, VHNT tạo động lực làm việc, VHNT hỗ trợ điều phối và kiểm soát, VHNT hạn chế tiêu cực và xung đột, văn hóa nâng cao chất lượng các hoạt động trong nhà trường (Phạm Quang Huân, 2007). Tác giả Phạm Minh Hạc nhấn mạnh đó là việc xây dựng VHNT (hay còn gọi là văn hóa học đường) bằng cách GD giá trị được thể hiện qua ba mặt của VHNT: cơ sở vật chất, môi trường GD và giao tiếp ứng xử. Phát triển một hệ giá trị văn hóa trong nhà trường để mọi thành viên đồng thuận lấy đó làm mục tiêu đạo đức xã hội, giá trị nhân cách hay chúng ta còn gọi là dạy người, bên cạnh dạy chữ và dạy nghề.(Phạm Minh Hạc, 2009). - Quản lí nhà trường thông qua phát triển văn hóa học đường theo quan niệm của tác giả Vũ Dũng(Hội Khoa học Tâm lý GD Việt Nam, 2009) thì văn hóa học đường được đánh giá qua: + Mối quan hệ ứng xử của các thành viên trong nhà trường: giữa người dạy và người học; giữa người lãnh đạo và GV; giữa các đồng nghiệp.