Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là giáo dục hòa nhập, quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN trong nhà Trường PTDT Bán trú THCS, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN trong Trường PTDT Bán trú THCS nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh khuyết tật và thực hiện luật công bằng trong giáo dục

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHU QUỐC TÙNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHU QUỐC TÙNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS PHẠM MINH MỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn:“Quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai”là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, ngày 9 tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Chu Quốc Tùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm trân thành nhất, tác giả xin trân trọng cảm ơn các Tập thể Lãnh đạo, giảng viên và chuyên viên của Trường Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình đào tạo. Đặc biệt,tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS. TS PHẠM MINH MỤC, người đã tận tâm, tận tình chỉ dẫn các phương pháp triển khai các nhiệm vụ trong suốt quá trình nghiên cứu để tác giả có thể hoàn thiện luận văn đúng thời hạn và đảm bảo theo yêu cầu. Tác giả xin trân thành cảm ơn Phòng GD&ĐT huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai, Ban lãnh đạo, giáo viên các Trường PTDT Bán trú THCS trong huyện đã nhiệt tình, trách nhiệm trong việc cung cấp những thông tin xác thực để giúp tác giả thu được những minh chứng quan trọng trong phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập của Phòng GD&ĐT huyện Văn Bàn phục vụ nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý trong luận văn. Mặc dù đã thực sự nỗ lực cố gắng,xong do năng lực và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học còn nhiều hạn chế cho nên luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy, cô, các nhà khoa học và những người quan tâm để giúp luận văn thêm hoàn thiện và có giá trị thiết thực, cũng như giúp tác giả có được các bài học quý báu trong chặng đường tiếp theo. Tác giả xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 Tác giả Chu Quốc Tùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 7. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP HỌC SINH KHUYẾT TẬT TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ CẤP THCS ...................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 5 1.1.1. Các nghiên cứu về Giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật....................... 5 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật trong trường phổ thông ........................................................................................ 9 1.2. Học sinh khuyết tật và giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật .................. 11 1.2.1. Khái niệm trẻ em ..................................................................................... 11 1.2.2. Giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật.................................................... 15 1.2.3. Bản chất của giáo dục hòa nhập .............................................................. 20 1.2.4. Tính tất yếu của giáo dục hòa nhập ......................................................... 20 1.3. Hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật trong trường Phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở ....................................................... 25 1.3.1. Khái niệm................................................................................................. 25 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Yếu tố nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật............................................................... 26 1.3.3. Tìm hiểu nhu cầu và khả năng của học sinh khuyết tật........................... 27 1.3.4. Lập kế hoạch giáo dục cá nhân cho học sinh .......................................... 28 1.3.5. Nhà trường phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ...................................................................................................... 29 1.3.6. Đánh giá kết quả giáo dục học sinh khuyết tật ........................................ 29 1.3.7. Một số lưu ý khi dạy học hòa nhập cho học sinh khuyết tật ................... 30 1.4. Nội dung quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong trường phổ thông dân tộc Bán trú cấp trung học cơ sở ........................................................ 31 1.4.1. Khái niệm................................................................................................. 31 1.4.2. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về việc sàng lọc, đánh giá khả năng và nhu cầu của học sinh khuyết tật .................................................... 32 1.4.3. Lập kế hoạch hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật .......... 33 1.4.4. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ........... 35 1.4.5. Chỉ đạo, giám sát thực hiện hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ........... 38 1.4.6. Đánh giá kết quả hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật ...... 38 1.4.7. Phát triển năng lực chuyên môn cho giáo viên và tư vấn cho cha mẹ học sinh khuyết tật ............................................................................................. 40 1.4.8. Quản lý cơ sở vật chất cho hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập. ........... 41 1.4.9. Phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập....... 42 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật ............................................................................................. 42 1.5.1. Cơ sở vật chất .......................................................................................... 43 1.5.2. Nguồn lực tài chính ................................................................................. 43 1.5.3.Chính sách và cơ chế chính sách .............................................................. 43 1.5.4. Chính sách về nhân lực ............................................................................ 44 1.5.5. Yếu tố về nhận thức ................................................................................. 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 46 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP HỌC SINH KHUYẾT TẬT TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI ........................................................... 47 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ................................................................ 47 2.1.1. Dân số và dân tộc huyện Văn Bàn........................................................... 47 2.1.2. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội, văn hóa người dân huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ................................................................................................ 47 2.1.3. Tình hình giáo dục cấp trung học cơ sở và giáo dục học sinh khuyết tật cấp trung học cơ sở của huyện Văn Bàn ...................................................... 48 2.1.4. Quy mô, mạng lưới trường lớp ................................................................ 49 2.1.5. Đội ngũ cán bộ giáo viên ......................................................................... 49 2.1.6.Đất đai và cơ sở vật chất trường học ........................................................ 49 2.1.7. Chất lượng giáo dục................................................................................. 50 2.1.8.Giáo dục học sinh khuyết tật .................................................................... 50 2.2. Những vấn đề chung về nghiên cứu thực trạng .......................................... 51 2.2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 51 2.2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................... 51 2.2.3. Địa bàn và khách thể nghiên cứu ............................................................ 51 2.2.4. Thông tin về các trường tham gia nghiên cứu ......................................... 52 2.3. Kết quả đánh giá thực trạng hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học sơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ...................................................................................................................... 52 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học sơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai về hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập .......................................................................... 53 2.3.2. Thực trạng hoạt động tìm hiểu nhu cầu, khả năng của học sinh khuyết tật và mức độ thực hiện ..................................................................................... 54 2.3.3. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ................ 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.3.4. Thực trạng phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật ...................................................................... 57 2.3.5. Thực trạng đánh giá kết quả hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật .................................................................................................... 58 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ........ 60 2.4.1. Thực trạng về việc đánh giá, sàng lọc học sinh khuyết tật có nhu cầu giáo dục đặc biệt. ............................................................................................... 60 2.4.2. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại Trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai............................................................................................................... 61 2.4.3. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ...................................................................................................... 63 2.4.4. Thực trạng chỉ đạo, giám sát thực hiện quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ...................................................................................................... 65 2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật .................................................................................... 67 2.4.6. Thực trạng phát triển năng lực chuyên môn cho giáo viên và tư vấn cho cha mẹ học sinh khuyết tật.......................................................................... 69 2.4.7. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất hỗ trợ quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập .............................................................................................. 71 2.4.8. Thực trạng điều phối các lực lượng tham gia quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập .............................................................................................. 72 2.5. Kết quả nghiên cứu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn ................................................................... 74 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ................................................................................................ 75 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.6.1. Hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ..................................... 76 2.6.2. Hoạt động quản lí hỗ trợ giáo dục hòa nhập các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ......................... 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 80 Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP HỌC SINH KHUYẾT TẬT TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI .............................................. 82 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 82 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 82 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ ...................................... 83 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 83 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 83 3.1.5. Phù hợp với điều kiện thực tế giáo dục hòa nhập và kinh tế - xã hội ở địa phương ...................................................................................................... 84 3.2. Các biện pháp quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập tại các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn ................ 85 3.2.1. Nâng cao hơn nữa nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục hòa nhập và quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật ....................................................................................................................... 85 3.2.2. Xây dựng kế hoạch quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật ........................................................................................................... 88 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên và những người tham gia quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật ....................................................................................................................... 92 3.2.4. Đổi mới đánh giá kết quả hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật .................................................................................................... 97 3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật ........................................................................... 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2.6. Tổ chức phối các lực lượng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật .................................................................................. 102 3.2.7. Thực hiện đúng, đủ chế độ, chính sách dành cho cán bộ, giáo viên, đặc biệt cần có chế độ, chính sách đối với giáo viên quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật ................................................................ 107 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 109 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................... 110 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 111 3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm .......................................................... 111 3.4.3. Cách tính điểm ....................................................................................... 111 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................. 112 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................ 115 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 116 1. Kết luận ........................................................................................................ 116 2. Khuyến nghị................................................................................................. 118 2.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Yên Bàn ............................... 118 2.2. Đối với huyện Văn Bàn ............................................................................ 118 2.3. Đối với Cấp ủy chính quyền địa phương trên địa bàn huyện ................... 119 2.4. Đối với các Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện ......................................................................................................... 119 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 120 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 125 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Cụm từ viết tắt 1. Bộ GD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo 2. CBQL Cán bộ quản lý 3. CSVC Cơ sở vật chất 4. GDHN Giáo dục hòa nhập 5. GV Giáo viên 6. HSKT Học sinh khuyết tật 7. KT Khuyết tật 8. Phòng GD&ĐT Phòng Giáo dục và Đào tạo 9. PTDT Phổ thông dân tộc 10. THCS THCS 11. TKT Trẻ khuyết tật Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê dạng khuyết tật theo học ................................................... 50 Bảng 2.2: Tổng hợp các Trường PTDT Bán trú THCS được nghiên cứu ........ 52 Bảng 2.3: Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên các Trường PTDT Bán trú THCS trên địa bàn huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai về hoạt động hỗ trợ GDHN TKT ........................................................... 54 Bảng 2.4: Thực trạng nhu cầu và khả năng của HSKT tại các trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai..................................... 55 Bảng 2.5: Thực trạng lập kế hoạch hoạt động hỗ trợ GDHN nhập cá nhân cho HSKT tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn .... 56 Bảng 2.6: Thực trạng phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động hỗ trợ GDHN tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn ......... 57 Bảng 2.7: Thực trạng đánh giá kết quả hoạt động hỗ trợ GDHN HS khuyết tật tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai .... 59 Bảng 2.8: Thực trạng nhận thức của CBQL và GV Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai về việc đánh giá, sàng lọc học sinh khuyết tật có nhu cầu giáo dục đặc biệt. ................................... 61 Bảng 2.9: Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN tại Trường PTDT Bán trú THCS của Phòng GD&ĐT .......................... 62 Bảng 2.10: Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN ............................................................................................... 64 Bảng 2.11: Thực trạng chỉ đạo, giám sát thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN của Phòng GD&ĐT .......................................... 66 Bảng 2.12:Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN tại Trường PTDT Bán trú THCS tại huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai ....... 68 Bảng 2.13:Thực trạng phát triển năng lực chuyên môn cho giáo viên và tư vấn cho cha mẹ học sinh khuyết tật .................................................. 70 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.14: Thực trạng quản lý cơ sở vật chất hỗ trợ quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập.............................................................................. 71 Bảng 2.15: Thực trạng điều phối các lực lượng tham gia quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập ................................................................... 73 Bảng 2.16: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn ......... 74 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Trách nhiệm của xã hội đối với trẻ em ............................................ 24 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN TKT ................................................................................................. 109 Biểu đồ 2.1: So sánh kết quả nhận thức và thực hiện hoạt động hỗ trợ GDHN các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai. ..... 76 Biểu đồ 2.2: So sánh kết quả nhận thức và thực hiện các nội dung thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn ....................................................................... 78 Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất....................................................... 112 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Theo Luật Người khuyết tật năm 2010 thì trẻ khuyết tật là những trẻ có khiếm khuyết về cấu trúc, hoặc các chức năng cơ thể hoạt động không bình thường dẫn đến gặp khó khăn nhất định trong hoạt động cá nhân, tập thể, xã hội và không thể học tập theo các chương trình giáo dục phổ thông nếu không được hỗ trợ đặc biệt về các phương pháp giáo dục, dạy học và những trang thiết bị trợ giúp cần thiết. Ở Việt Nam chúng ta hiện nay số trẻ khuyết tật được đánh giá là có tỉ lệ cao so với các nước trên thế giới. Số trẻ khuyết tật tại nước ta chủ yếu rơi vào một số dạng cơ bản như: trẻ khiếm thính; trẻ khiếm thị; trẻ khuyết tật trí tuệ; trẻ khuyết tật ngôn ngữ; trẻ khuyết tật vận động và trẻ có các tật khác. Nguyên nhân gây ra trẻ khuyết tật có có nhiều dạng khác nhau, xong chủ yếu có mấy nguyên nhân cơ bản sau: khuyết tật do bẩm sinh, khuyết tật do bệnh tật, khuyết tật do hậu quả chiến tranh và khuyết tật do tai nạn lao động. Dự báo, trong các năm tới số lượng người khuyết tật ở Việt Nam chưa giảm mà có xu hướng tăng do tác động của ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng của chất độc hoá học chiến tranh để lại, tai nạn giao thông và tai nạn lao động, hậu quả thiên tai,... Tại huyện Văn Bàn số trẻ khuyết tật đang theo học hòa nhập tại các cấp học có tỉ lệ khá cao, riêng các Trường PTDT Bán trú THCS đã có tới 116/6202 chiếm 1,87% trung bình mỗi trường có hơn 4 trẻ khuyết tật theo học. Dự báo trong những năm tới đây số trẻ khuyết tật có nhu cầu tham ra theo học hòa nhập có dấu hiệu tăng lên do nhận thức của người dân ngày càng phát triển muốn trẻ được theo học để có cơ hội hòa nhập với bạn bè và xã hội. Trong những năm trở lại đây, nhà nước ta luôn luôn quan tâm đến việc thực hiện luật công bằng trong giáo dục, tạo điều kiện cho mọi trẻ em, trong đó có trẻ khuyết tật được tiếp cận nền giáo dục có chất lượng bằng việc ban hành và phê chuẩn hàng loạt văn bản pháp luật về quyền của trẻ em khuyết tật như: Luật Bảo 1
vệ, Chăm sóc và Giáo dục trẻ em; Luật Giáo dục, Luật Người khuyết tật..... Đồng thời, đã có nhiều chương trình, dự án hỗ trợ trẻ khuyết tật hòa nhập cộng đồng thông qua giáo dục hòa nhập để các trẻ khuyết tật cùng học chung với những trẻ phát triển bình thường và đã đạt được những thành công nhất định. Song song với những kết quả đã đạt thì công tác chăm sóc, giáo dục người khuyết tật còn nhiều bất cập, hạn chế; đời sống vật chất, tinh thần của người khuyết tật còn gặp nhiều khó khăn. Số người khuyết tật ở nước ta chủ yếu sống nhờ vào cuộc sống gia đình là chủ yếu. Những khó khăn này là rào cản người khuyết tật tiếp cận các dịch vụ về: Y tế, giáo dục, học nghề, tìm kiếm việc làm, tham gia giao thông dẫn đến khó khăn trong cuộc sống và hoà nhập với cộng đồng xã hội. Công tác tuyên truyền các chính sách liên quan đến người khuyết tật theo học hòa nhập cũng còn nhiều bất cập và hạn chế. Với mục tiêu nâng cao chất lượng trẻ khuyết tật theo học GDHN, trong những năm qua đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về các biện pháp, giải pháp kĩ thuật về chăm sóc, giáo dục người khuyết tật được công bố. Song những nghiên cứu về những giải pháp kỹ thuật, biện pháp quản lý hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong các Trường PTDT Bán trú THCS nói chung, đặc biệt cho vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Lào Cai thì hoàn toàn chưa có. Với các lý do trên đề tài“Quản lí hoạt động hỗ trợ giáo dục hòa nhập trong Trường phổ thông dân tộc Bán trú trung học cơ sở huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai”được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu của luận văn này. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc giáo dục hòa nhập, quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN trong nhà Trường PTDT Bán trú THCS, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN trong Trường PTDT Bán trú THCS nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh khuyết tật và thực hiện luật công bằng trong giáo dục. 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động hỗ trợ GDHN cho học sinh khuyết tật trong các nhà Trường PTDT Bán trú THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN trẻ khuyết tật trong Trường PTDT Bán trú THCS tại huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai. 4. Giả thuyết khoa học Hiện nay, chất lượng quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN TKT trong các Trường PTDT Bán trú THCS tại huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai còn nhiều hạn chế. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN TKT phù hợp với đặc điểm của học sinh KT, đặc điểm của các nhà trường, phù hợp với tình hình địa phương và thực hiện phối hợp một cách đồng bộ, hợp lý với các lực lượng trong và ngoài nhà trường thì sẽ tạo môi trường thuận lợi nhất giúp TKT phát triển bản thân và hòa nhập cộng đồng. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về GDHN và quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN TKT trong Trường PTDT Bán trú THCS. Nghiên cứu thực trạng GDHN, thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN TKT trong các Trường PTDT Bán trú THCS trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN TKT trong các Trường PTDT Bán trú THCS cơ sở trên địa bàn huyện Văn Bàn,tỉnh Lào Cai. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Về mặt lý luận: Đề tài tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN là trẻ khuyết tật ở Trường PTDT Bán trú THCS. Về mặt thực tiễn: Đề tài tập trung nghiên cứu về thực trạng GDHN và quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN ở những Trường PTDT Bán trú THCS trên địa bàn huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai. 3
Về địa bàn nghiên cứu: Với các lý do khác nhau, đề tài tập trung nghiên cứu một số Trường PTDT Bán trú THCS có nhiều học sinh học khuyết tật theo học hòa nhập tại huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, phân tích và tổng hợp các thông tin liên quan đến lý luận quản lí hoạt động hỗ trợ GDHN và quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN học sinh khuyết tật trong Trường PTDT Bán trú THCS tại huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Sử dụng bảng hỏi để trưng cầu ý kiến với lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo; cán bộ quản lý và giáo viên các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn nhằm thu thập số liệu để đánh giá thực trạng công tác GDHN và đề xuất các biện pháp. 6.2.2. Phương pháp chuyên gia Thông qua hình thức trao đổi trực tiếp với các nhà nghiên cứu để phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp. 6.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, sử dụng thống kê mô tả, thống kê suy luận để xử lí số liệu khảo sát, đánh giá kết quả thực nghiệm. Trình bày kết quả nghiên cứu bằng đồ hoạ thống kê nhằm đánh giá thực trạng và định hướng, đề xuất biện pháp quản lý giáo dục hoà nhập HSKT tại các Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn tỉnh Lào Cai 7. Cấu trúc của luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN học sinh khuyết tật trong Trường PTDT Bán trú cấp THCS. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN học sinh khuyết tật trong Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động hỗ trợ GDHN học sinh khuyết tật trong Trường PTDT Bán trú THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC HÒA NHẬP HỌC SINH KHUYẾT TẬT TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề Để thực hiện đảm bảo công bằng trong giáo dục, nhằm đáp ứng nhu cầu của người học là xu thế tất yếu của các nước trên thế giới, nhằm đảm bảo các quyền cơ bản của trẻ em được nêu trong Công ước quốc tế về Quyền trẻ em, trong đó Việt Nam là nước thứ 2 trên thế giới và cũng là nước đầu tiên của Châu Á ký cam kết thực hiện từ năm 1991, Công ước về Quyền của người khuyết tật của Liên Hiệp quốc (2006) [11]. Giáo dục trẻ khuyết tật được xác định là một nhiệm vụ của ngành Giáo dục và của toàn xã hội nhằm bảo đảm quyền bình đẳng, công bằng trong giáo dục cho trẻ em khuyết tật nói riêng, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn nói chung trong giai đoạn hiện nay. Trẻ em có nhu cầu GDHN vốn đa dạng với các đặc điểm về đời sống vật chất và tâm sinh lý nên đòi hỏi cần có những cách tiếp cận phù hợp khác nhau trong giáo dục. Tùy từng đối tượng trẻ mà có các cách tiếp cận khác nhau. Trong những năm trở lại đây, Chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo triển khai nhiều mô hình giáo dục khác nhau nhằm đảm bảo cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được bảo vệ, chăm sóc và giáo dục. Trên thế giới và Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực giáo dục TKT. 1.1.1. Các nghiên cứu về quản lý giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật trên thế giới. - Các công trình của M.Sohnon (1963), Conral (1970) đã kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của đối tượng TKT trong trường học hoà nhập và TKT trong trường chuyên biệt. Từ đó, khẳng định chắc chắn rằng học tập ở trường chính qui rõ ràng có kết quả hơn nhiều so với học tập tại trường chuyên biệt. Nghiên cứu của Rister (1975), Dale (1978), Reich, Hambletun và Howclin (1977) cùng 5
hàng loạt các công trình nghiên cứu khác của Lenssona, Kacherme, Truyby cho thấy: Được đi học đúng độ tuổi, được chuẩn bị đầy đủ sức khoẻ, kiến thức và kỹ năng cơ bản thì TKT có cơ hội phát triển và học tập như mọi trẻ em khác. Các nhà nghiên cứu cho rằng yếu tố quyết định đến sự thành công của giáo dục hoà nhập là vai trò của giáo viên, nội dung và phương pháp phù hợp với khả năng của trẻ và môi trường giáo dục thích hợp. Nghiên cứu của Hexander và Strain (1978), Dockington và Lucas (1951), Laxhan (1982) và nhiều nhà nghiên cứu khác đã cho thấy: Sự hiểu biết, lòng nhiệt tình, thái độ hợp tác của giáo viên là yếu tố có ảnh hưởng lớn tới TKT. Nó có tác dụng tạo sự thân thiện hơn cho trẻ khi thực hiện các hoạt động trong nhà trường, nhưng cũng có thể tạo nên sự ức chế, kìm hãm trong môi trường này. Đây chính là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách giáo dục đưa ra những chính sách đúng đắn cho vấn đề chăm sóc và giáo dục TKT. Giáo viên phải được đào tạo, bồi dưỡng những kiến thức kỹ năng giáo dục TKT cần thiết, để không chỉ giảng dạy mà còn có khả năng tư vấn cho gia đình trẻ trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ. Các tác giả Connop D, J. McCaip, G. White cũng đưa ra những khó khăn của trẻ khiếm thị trong sinh hoạt đời sống hàng ngày và đặt ra các yêu cầu đối với công tác chăm sóc và giáo dục TKT: Chuyên gia can thiệp phải hiểu biết và am hiểu về những nguyên nhân gây ra khuyết tật, phải hiểu được những ảnh hưởng của các mức độ khuyết tật có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của trẻ. Phải tạo điều kiện cho trẻ vừa được học vừa được làm quen với môi trường thực tế. Cách can thiệp hiệu quả nhất với TKT phải bao gồm cả việc tư vấn, hỗ trợ và cung cấp kỹ thuật quản lý cho gia đình. Các tác giả này cũng đã khẳng định: Can thiệp sớm là nền tảng của hệ thống hỗ trợ giáo dục cho TKT. Những nhiệm vụ của can thiệp sớm được các tác giả nhấn mạnh: - Hỗ trợ GDHN cho TKT phát triển thể chất, trí tuệ, tình cảm và kỹ năng xã hội bằng các hoạt động chuyên môn do các chuyên gia có trình độ thực hiện. - Tạo ra những điều kiện hỗ trợ GDHN cho TKT phát triển các vấn đề 6