Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lí luận và thực trạng quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS Thành phố Hưng yên, tỉnh Hưng Yên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động quyền và bổn phận trẻ em nói riêng cũng như chất lượng giáo dục học sinh nói chung ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ THANH QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ HƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ THANH QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ HƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN Ngành Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ NGỌC THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả Vũ Thị Thanh i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân thầy giáo, cô giáo. Quá trình học tập và nghiên cứu là quá trình bản thân tôi được sự quan tâm giúp đỡ của tập thể các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, các phòng ban, của các cấp quản lý giáo dục. Với tình cảm chân thành của mình, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô giáo, cô giáo trong ban giám hiệu, khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo, thư viện Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, đã tận tình giúp đỡ tôi trong học tập, nhất là trong quá trình tiến hành làm đề tài khoa học này. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc thầy giáo TS. Nguyễn Thị Ngọc - người đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố, Ban Giám hiệu các trường THCS, các đồng chí giáo viên các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi có các thông tin tài liệu cần thiết để viết đề tài nghiên cứu của mình. Trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài mặc dù bản thân tôi đã cố gắng rất nhiều nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót nên tôi rất mong các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp có những phản hồi thông tin về luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả Vũ Thị Thanh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 4. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu .............................................. 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ......................................................................... 4 7. Phương Pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM ..................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6 1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................... 10 1.2.1. Khái niệm quyền trẻ em, bổn phận trẻ em giáo dục quyền và bổn phận trẻ em ................................................................................................ 10 1.2.2. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em ........................................................ 11 1.2.3. Hoạt động trải nghiệm ở trường Trung học cơ sở ................................... 12 1.2.4. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm... 14 1.2.5. Quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường Trung học cơ sở ............................................................. 15 1.3. Một số vấn đề về giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm.................................... 15 1.3.1. Đặc điểm tâm lý của học sinh Trung học cơ sở ...................................... 15 1.3.2. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh ................................... 16 iii
1.3.3. Mục đích giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường Trung học sơ sở ....................................................... 19 1.3.4. Nội dung giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ............................................................... 20 1.3.5. Phương thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ............................................................... 23 1.3.6. Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm.................................... 26 1.4. Lý luận về quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm.................................... 28 1.4.1. Mục tiêu của quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ................................................................................ 28 1.4.2. Nội dung quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm trong nhà trường ..................................................................... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trung học cơ sở ........................ 37 1.5.1. Về nội dung giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh .......................... 37 1.5.2. Năng lực của cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên ..................................... 37 1.5.3. Tính tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm để giáo dục quyền và bổn phận của học sinh........................................................................... 38 1.5.4. Về tài chính, cơ sở vật chất phục vụ giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm ............................................................... 38 1.5.5. Về phía gia đình học sinh và các lực lượng xã hội khác ......................... 39 Kết luận chương 1.............................................................................................. 40 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ HƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN ........... 41 2.1. Đặc điểm tình hình giáo dục THCS trên địa bàn Thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................................................................................... 41 2.2. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng .............................................. 43 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 43 iv
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 43 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 44 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 44 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................................................. 45 2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về mục đích giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .......... 45 2.2.2. Thực trạng nội dung giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS Thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên................................................................................... 46 2.2.3. Thực trạng phương thức giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................ 49 2.2.4. Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................ 52 2.3. Thực trạng quản lí giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................................... 54 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lí giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................................................... 54 2.3.2. Thực trạng tổ chức giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên................................................................................... 57 2.3.3. Thực trạng chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên................................................................................... 58 v
2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .................................................. 60 2.3.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................ 62 2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 65 2.4.1. Những điểm mạnh ................................................................................... 65 2.4.2. Những điểm còn hạn chế ......................................................................... 66 2.4.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 66 Kết luận chương 2.............................................................................................. 68 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN .......................................................... 69 3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ....................................... 69 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 69 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 70 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 71 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 71 3.2. Biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .................................................................................................. 72 3.2.1. Xây dựng nội dung chương trình và lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................ 72 3.2.2. Đổi mới chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................................................................................... 75 vi
3.2.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá quả giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................ 77 3.2.4. Bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm gắn liền với giáo dục quyền và bổn phận cho giáo viên. .............................................. 78 3.2.5. Huy động các nguồn lực phối hợp giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................ 80 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ....................................................... 82 3.4. Khảo nghiệm tính khả thi và sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ....... 83 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 83 3.4.2. Các bước khảo nghiệm ............................................................................ 83 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 83 Kết luận chương 3.............................................................................................. 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 87 1. Kết luận .......................................................................................................... 87 2. Khuyến nghị................................................................................................... 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 90 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CLB : Câu lạc bộ GD : Giáo dục GD-ĐT : Giáo dục - đào tạo GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐTN : Hoạt động trải nghiệm HS : Học sinh NXB : Nhà xuất bản PTDT : Phổ thông dân tộc Q&BP : Quyền và bổn phận THCS : Trung học cơ sở NGLL : Ngoài giờ lên lớp GDNGLL: Giáo dục ngoài giờ lên lớp TB : Trung bình GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo TNTPHCM: Thiếu niên tiền phòng Hồ Chí Minh TBC : Trung bình cộng HT : Hiệu trưởng PHHS : Phụ huynh học sinh HĐ : Hoạt động PH : Phụ huynh QL : Quản lý iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Nhận thức của CBQL và GV các trường THCS thành phố Hưng Yên về mục đích giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ................................................... 45 Bảng 2.2: Thực trạng nội dung giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................... 47 Bảng 2.3: Thực trạng phương thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................... 49 Bảng 2.4: Thực trạng hình thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................... 51 Bảng 2.5: Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................... 53 Bảng 2.6: Thực trạng lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................... 55 Bảng 2.7: Thực trạng tổ chức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................................ 57 Bảng 2.8: Thực trạng chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................................ 59 Bảng 2.9: Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................... 61 v
Bảng 2.10: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên theo đánh giá của giáo viên ................................................... 63 Bảng 2.11: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên theo đánh giá của CBQL ....................................................... 64 Bảng 3.1. Mẫu xây dựng kế hoạch quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm................................................... 73 Bảng 3.2. Mẫu kế hoạch tổ chức giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm .................................................................... 74 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp ............ 83 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp ............... 84 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quá trình giáo dục ở nhà trường có vài trò quan trọng đến sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của học sinh. Trong quá trình đó, nhà giáo dục ngoài việc cung cấp cho học sinh nội dung tri thức khoa học của các môn học theo quy định còn cần trang bị cho học sinh những kỹ năng để vững vàng trong cuộc sống và học tập tốt hơn. Học sinh cấp THCS là lứa tuổi có những thay đổi lớn với những bước phát triển nhảy vọt về cả thể chất và tinh thần, đây là lứa tuổi rất dễ chịu sự tác động của yếu tố bên ngoài trong quá trình hình thành và phát triển tâm lý, ý thức. Trong giai đoạn hiện nay dưới tác động của nền kinh tế thị trường và sự giao thoa văn hóa diễn ra mạnh mẽ, học sinh dễ có những hành vi lệch chuẩn. Chẳng hạn như coi trọng sự hưởng thụ từ sớm, không quan tâm, không xác định được vai trò, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình đối với gia đình, xã hội, không chú ý nhiều đến việc học tập và việc tạo lập một cuộc sống vững chắc cho bản thân. Nhận thức của học sinh THCS về mọi mặt của đời sống đều khá non nớt, sức đề kháng trước các tác động xã hội của các em còn nhiều hạn chế. Bản thân học sinh chưa hiểu rõ mình có những quyền gì và có bổn phận gì để định hướng hành động cho đúng. Đặc biệt trong bối cảnh đời sống xã hội hiện nay, vấn đề vi phạm quyền trẻ em diễn ra theo chiều hướng phức tạp nên nhiệm vụ giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh ở bậc THCS càng trở nên cấp thiết. Giáo dục để học sinh THCS hiểu biết về các quyền và bổn phận đã khó, khuyến khích các em thể hiện được các hành vi một cách tự giác trong học tập, lao động còn khó hơn. Các em rất cần được trải nghiệm trong các hoạt động cụ thể để hình thành cảm giác tích cực từ đó có được hành vi ứng xử theo chuẩn mực. Nếu được động viên, khích lệ, ủng hộ, quan tâm các em sẽ phát huy tối đa tiềm năng của mình. Mặt khác học sinh THCS là lứa tuổi rất ham tìm tòi, hay 1
khám phá, ham thực hành, chính vì lý do này nên việc tổ chức giáo dục quyền và bổn phận cho các em thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hết sức cần thiết và phù hợp. Việc giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh nói chung và cho học sinh THCS nói riêng trong nhiều năm nay đã được các cơ quan quản lí giáo dục từ Trung ương đến địa phương quan tâm và chỉ đạo thực hiện. Tuy nhiên trên thực tế, công tác này trong các nhà trường còn nhiều lúng túng và chưa thực sự có hiệu quả. Tỉnh Hưng Yên là một trong các địa phương đã quan tâm giáo dục nội dung này từ rất sớm. Trong nhiều năm qua, phòng GD-ĐT Thành phố đã xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS nhưng các hoạt động còn mang tính hình thức, chưa lồng ghép được nhiều thông qua các hoạt động trải nghiệm. Giáo viên chưa có kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh nên trong triển khai còn thiếu tính chuyên nghiệp. Vì vậy việc tổ chức hoạt động giáo dục quyền và bổn phận chưa đạt được hiệu quả mong muốn. Công tác quản lí của Hiệu trưởng nhà trường có vai trò quan trọng trong việc tổ chức cho giáo viên thiết kế được các hoạt động trải nghiệm có sự gắn kết giữa với nội dung quyền trẻ em, bổn phận trẻ em ở nhà trường. Thực tế hiện nay công tác quản lí này chưa chuyên nghiệp do nhiều nguyên nhân về nhận thức cũng như năng lực thực hiện của đội ngũ. Vấn đề đặt ra là cần có được hệ thống các biện pháp chỉ đạo một cách đồng bộ để công tác giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong nhà trường đạt được hiệu quả cao hơn. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên” với hy vọng kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quyền và bổn phận nói 2
riêng cũng như chất lượng giáo dục học sinh THCS nói chung trên địa bàn thành phố. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS Thành phố Hưng yên, tỉnh Hưng Yên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hoạt động quyền và bổn phận trẻ em nói riêng cũng như chất lượng giáo dục học sinh nói chung ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận về quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm. - Nghiên cứu thực trạng quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. - Đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. 4. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. 4.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh ở trường Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm. 3
5. Giả thuyết khoa học Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em là một nội dung giáo dục có nhiều điểm khác biệt so với các nội dung giáo dục khác trong nhà trường. Chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục quyền và bổn phận trẻ em phụ thuộc vào công tác quản lí của Hiệu trưởng nhà trường trong đó cần gắn hoạt động giáo dục này với hoạt động trải nghiệm để đảm bảo sự phù hợp với chương trình giáo dục nhà trường. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm mang tính đồng bộ và phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Nội dung nghiên cứu: tác giả luận văn tập trung vào nghiên cứu quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS theo tiếp cận chức năng của hoạt động quản lí. - Phạm vi khảo sát: Đề tài đã tiến hành nghiên cứu tại 15 trường THCS trên địa bàn thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên với 65 GV, 15 CBQL tại các trường trên 7. Phương Pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, hệ thống hóa… các tài liệu, các văn bản pháp quy, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Ngành Giáo dục và Đào tạo có liên quan đến giáo dục quyền và bổn phận trẻ em và quá trình quản lí hoạt động này để xây dựng khung lí thuyết của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp Quan sát: quan sát học sinh khi tham gia các hoạt động giáo dục nói chung và giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm nói riêng trong nhà trường. - Phương pháp Điều tra bằng phiếu hỏi trên các đối tượng CBQL thuộc BGH, giáo viên và học sinh các trường THCS trên địa bàn Thành phố Hưng 4
Yên. Thu thập thông tin, xử lí số liệu nhằm mô tả thực trạng giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh và quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm của BGH các trường. - Phỏng vấn sâu đối với CBQL, giáo viên nhằm bổ sung, làm rõ kết quả nghiên cứu bằng bảng hỏi. - Xin ý kiến chuyên gia trong việc đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp tổ chức quản lý giáo dục Q&BP trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm do tác giả đề xuất. 7.3. Phương pháp toán thống kê - Phương pháp thống kê toán học, xử lí số liệu: sử dụng công thức toán học trong Exel để thống kê, xử lý số liệu đã thu được nhằm biện luận kết quả nghiên cứu trong đề tài. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm Chương 2: Thực trạng quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. Chương 3: Biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề i) Một số nghiên cứu về vấn đề giáo dục quyền và bổn phận trẻ em Vấn đề quyền trẻ em được nghiên cứu bởi các tổ chức và cá nhân trong mối quan tâm chung về quyền con người bởi trẻ em cũng được xem là một con người độc lập, quyền trẻ em cũng là quyền con người có tính đến đặc điểm lứa tuổi. Những nghiên cứu chính thức về quyền trẻ em được đẩy mạnh sau khi công ước quốc tế về quyền trẻ em ra đời. Các vấn đề nghiên cứu tập trung xung quanh trẻ em cùng bàn luận về các quyền của trẻ em trên nhiều phương diện khác nhau. Năm 2004, Tổ chức cứu trợ trẻ em của Liên hợp quốc đã xuất bản tài liệu bàn về giảng dạy quyền con người và tổ chức thực hành tại trường tiểu học có tên Teaching human rights: Practical activities primary an secondary schools (Dẫn theo [19]). Đây là tài liệu giúp học sinh nhận biết những quyền con người cơ bản, đó cũng là những quyền mà trẻ em được hưởng. Giáo dục Q&BP trẻ em trên thế giới chủ yếu diễn ra trong các hoạt động song hành cùng với quá trình học tập tri thức trong nhà trường. Tại các quốc gia phát triển có nhiều chính sách phục vụ trực tiếp cho các đối tượng trẻ em như trẻ em nghèo trong các khu “ổ chuột”, trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo... Mặc dù công ước quốc tế có đề cập đến nội dung quyền của trẻ em dân tộc thiểu số song do đặc điểm dân cư khác nhau nên vấn đề giáo dục và thực hiện các quyền và bổn phận của trẻ em dân tộc thiểu số chưa được nhắc đến trong các công trình nghiên cứu trên phạm vi toàn thế giới. Ở Việt Nam, những nghiên cứu về hoạt động giáo dục Q&BP trẻ em trong nhà trường và các chương trình hành động vì trẻ em có tác dụng giáo dục cộng 6
đồng đã được thực hiện. Trong các chương trình này có rất nhiều nhà giáo dục, nhà nghiên cứu đã quan tâm đưa ra các vấn đề về Q&BP của trẻ em, bàn luận và khởi thảo các công trình phổ biến kiến thức, nâng cao hiểu biết cho cộng đồng về các quyền của trẻ em cũng như những bổn phận mà trẻ phải thực hiện. Vũ Ngọc Bình là tác giả tiên phong trong những nghiên cứu về quyền trẻ em và giáo dục các Q&BP trẻ em. Với rất nhiều cuốn sách viết về nội dung này như: “Những điều cần biết về quyền trẻ em” của NXB Chính trị Quốc gia năm 19973 [3]; “Giới thiệu Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em” của NXB Chính trị Quốc gia năm 2002 [4]. Tác giả Trịnh Hòa Bình [2] có bài viết “Sự hiểu biết giữa gia đình và trẻ em về vấn đề quyền trẻ em hiện nay” trong mục xã hội học thực nghiệm của tạp chí Xã hội học số 4 năm 2005 đã đưa ra kết quả của cuộc điều tra về kiến thức, thái độ và hành vi của cộng đồng về quyền trẻ em rất đáng phải lưu tâm. Để đảm bảo các quyền của trẻ em và yêu cầu hợp lí về trách nhiệm của trẻ cần bắt đầu từ sự hiểu biết của cha mẹ đối với con cái trong gia đình. Tuy nhiên dấu gạch nối này cần phải được định hướng lại cho phù hợp hơn, phần lớn kết quả điều tra thể hiện cha mẹ coi trọng việc cung cấp cho con cái một đời sống vật chất đảm bảo nhiều hơn việc chăm sóc cho đời sống tinh thần của đứa trẻ. Như vậy liệu có đủ để đánh giá việc đảm bảo các quyền của trẻ em, hay biết cách đòi hỏi trách nhiệm phù với với con mình? Vấn đề giáo dục Q&BP trẻ em còn nhận được sự quan tâm của các tổ chức như: quỹ nhi đồng liên hợp quốc (UNICEF) và một số tổ chức phi chính phủ tại Việt Nam như: PLAN, Radda Barner… đã tiến hành các chương trình giáo dục Q&BP trẻ em cho các đối tượng, đặc biệt là trẻ em thông qua các hoạt động xã hội và công tác tuyên truyền. Một trong những hoạt động nổi bật để tăng cường giáo dục Q&BP trẻ em phải kể đến đó là việc mở các lớp tập huấn về quyền trẻ em cho giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục được khởi thảo bởi tổ chức cứu trợ trẻ em Thụy Điển Radda Bernen từ năm 2000 đến 2007. Thông 7
qua các đợt tập huấn, giáo viên và những người làm công tác quản lí trong các cơ sở giáo dục được trang bị đầy đủ nhận thức về các quyền trẻ em đồng thời còn được rèn luyện các kỹ năng để tổ chức thành công các hoạt động giáo dục cho học sinh tại trường [24]. ii) Một số nghiên cứu về vấn đề giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm Xu hướng thực hiện nâng cao nhận thức của học sinh về các quyền và bổn phận của trẻ gắn với các hoạt động sống được các nhà trường quan tâm thực hiện từ lâu. Ở Thụy Điển, Anh và một số nước Châu Âu, quyền trẻ em đã được đưa vào nhà trường để giáo dục học sinh. Ở Pêru, Ensanvado vấn đề giáo dục quyền được đưa vào dưới hình thức ngoại khoá. Ở Thái Lan và một số nước Đông Nam Á, vấn đề giáo dục quyền được đưa vào nhà trường dưới hình thức “trường học bạn hữu”, trong đó phát huy tính thân thiện và các mối quan hệ trong nhà trường để giáo dục các quyền trẻ em cho học sinh theo tinh thần Công ước quốc tế về quyền trẻ em (dẫn theo [19]). Đối với hoạt động giáo dục Q&BP trẻ em hiện nay, tại hầu hết các nhà trường đều thực hiện theo hướng tích hợp trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hoặc trong trải nghiệm môn học ưu thế như Đạo đức… Một trong các tác giả nghiên cứu về quyền trẻ em thông qua hoạt động giáo dục NGLL là tác giả Nguyễn Thị Việt Hà [9]. Công trình nghiên cứu về hoạt động giáo dục các Q&BP tương ứng cho học sinh tiểu học trong các hoạt động GDNGLL ở nhà trường. Đây là công trình nghiên cứu có ý nghĩa tạo ra luận cứ khoa học đi đến khẳng định vai trò của hoạt động giáo dục NGLL với nội dung giáo Q&BP trẻ em trong nhà trường. Giáo dục Q&BP trẻ em ở không chỉ diễn ra trong các nhà trường mà được thực hiện trong giáo dục xã hội thông qua các tổ chức, các chương trình giáo dục phổ biến kiến thức trên các phương tiện thông tin đại chúng. Có nhiều chương trình hành động quốc gia diễn ra với sự hợp tác của nhiều tổ chức trong nước và quốc tế nhằm thực hiện các quyền của trẻ em cùng như tăng cường 8