Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá KQHT theo ĐHNL HS và quản lý hoạt động ĐGKQHT theo ĐH NLHS, đề tài đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá KQHT HS tiểu học theo ĐHNL tại các trường TH huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––– ĐẶNG NGỌC HÙNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HS TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SÌN HỒ, TỈNH LAI CHÂU LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––– ĐẶNG NGỌC HÙNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HS TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SÌN HỒ, TỈNH LAI CHÂU Ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thị Tính. Những nội dung tham khảo trong luận văn đều có trích dẫn nguồn theo đúng quy định. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm liên quan đến nội dung của luận văn. Tác giả Đặng Ngọc Hùng i
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, đến nay tôi đã hoàn thành luận văn của mình. Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, CBQL các thầy, cô giáo, các chuyên gia giáo dục của Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên - những thầy cô đã tham gia giảng dạy chương trình, tạo mọi điều kiện tốt nhất giúp tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Tính, người đã định hướng, cung cấp những kiến thức lý luận và thực tiễn đồng thời trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn tôi tận tình trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, GV và HS các trường tiểu học huyện Sìn Hồ; các đồng chí lãnh đạo và cán bộ Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Sìn Hồ - nơi tôi đang công tác đã tạo điều kiện, ủng hộ, cộng tác, giúp đỡ tôi nhiệt tình trong quá trình điều tra, khảo sát thu thập các dữ liệu liên quan đến đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, song những thiếu sót, khiếm khuyết trong luận văn là không thể tránh khỏi. Kính mong được sự chỉ bảo tận tình của các thầy giáo, cô giáo, cùng ý kiến đóng góp quý báu của các bạn đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn này có giá trị thực tiễn. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018 Tác giả Đặng Ngọc Hùng ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii TỪ VIẾT TẮT ..............................................................................................................iv DANH MỤC BẢNG THỐNG KÊ ................................................................................v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ...................................................................................v MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...........................................................................2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................3 6. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................3 7. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................3 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................4 Chương 1: CỞ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KQHT THEO ĐHNL HS Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ...................................................5 1.1.Tổng quan vấn đề nghiên cứu của đề tài .................................................................5 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài .........................................................................5 1.1.2. Nghiên cứu trong nước ........................................................................................6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................................8 1.2.1. Đánh giá ...............................................................................................................8 1.2.2. KQHT ..................................................................................................................9 1.2.3. Đánh giá KQHT theo ĐHNL HS.......................................................................10 1.2.4. Quản lý đánh giá KQHT theo ĐHNL HS.......................................................... 12 1.2.5. Những vấn đề cơ bản về đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở trường tiểu học...12 1.2.6. Quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở trường tiểu học ........26 1.2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở trường tiểu học ......................................................................................32 Kết luận chương 1 ........................................................................................................33 iii
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP THEO ĐHNL HS TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SÌN HỒ, TỈNH LAI CHÂU .......................................................................34 2.1. Khái quát về khách thể và quá trình tổ chức khảo sát ..........................................34 2.1.1. Một vài nét về hệ thống các trường Tiểu học thuộc huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu ...34 2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .........................................................36 2.2. Thực trạng đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu.........................................................................................................39 2.2.1. Nhận thức của CBQL, GV về đánh giá KQHT theo ĐHNL HS .......................39 2.2.2. Thực trạng nội dung kiểm tra, đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .............................................................. 41 2.2.3. Thực trạng về phương pháp, hình thức đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .......................................................43 2.2.4. Thực trạng về quy trình ĐGKQHT theo ĐH NLHS ........................................45 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu..........................................................................46 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .................................................................................46 2.3.2. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .......................................................48 2.3.3. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .......................................................49 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .......................................................51 2.3.5. Những thuận lợi và khó khăn đối với quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ............................................................................................................53 2.4. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động QLĐGKQHT của HS tại các trường TH thuộc huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu ........................................................................57 2.4.1. Điểm mạnh .........................................................................................................57 2.4.2. Những điểm yếu và nguyên nhân ......................................................................58 Kết luận chương 2 ........................................................................................................63 iv
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP THEO ĐHNL HS TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN SÌN HỒ, LAI CHÂU .........................................................................................................64 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp .....................................................................64 3.1.1. Đảm bảo tính khoa học ......................................................................................64 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống .......................................................................................64 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn của các biện pháp .........................................................64 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ................................................................ 65 3.1.5. Đảm bảo tính phù hợp, hiệu quả của các biện pháp ...............................................65 3.2. Các biện pháp........................................................................................................65 3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực đánh giá KQHT theo ĐHNL HS cho CBQL và GV ...............................................................................................................65 3.2.2. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy định đánh giá KQHT theo ĐHNL HS tại các trường TH huyện Sìn Hồ Lai Châu .......................................................................69 3.2.3. Tổ chức xác định chuẩn, tiêu chí, xây dựng ma trận năng lực đánh giá KQHT theo ĐHNL HS trong từng môn học.................................................................. 70 3.2.4. Chỉ đạo GV phối hợp các lực lượng để đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ........73 3.2.5. Chỉ đạo tổ, nhóm chuyên môn, hướng dẫn GV xây dựng bộ công cụ đánh giá theo chuẩn năng lực ............................................................................................... 75 3.2.6. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ...........80 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ....................................83 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................................83 3.3.2. Đối tượng khảo nghiệm .....................................................................................83 3.3.3. Cách thức khảo nghiệm .....................................................................................83 3.3.4. Đánh giá kết quả khảo nghiệm ..........................................................................83 Kết luận chương 3 ........................................................................................................86 KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ .................................................................................87 1. Kết luận ....................................................................................................................87 2. Khuyến nghị .............................................................................................................88 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ ................................................90 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................91 v
TỪ VIẾT TẮT 1. Cán bộ quản lý CBQL 2. Cán bộ, giáo viên CBGV 3. Cao đẳng Sư phạm CĐSP 4. Cha mẹ học sinh CMHS 5. Cơ sở vật chất CSVC 6. Đại học sư phạm ĐHSP 7. Dân tộc DT 8. Đánh giá ĐG 9. Đánh giá kết quả học tập ĐGKQHT 10. Định hướng năng lực ĐHNL 11. Giáo dục GD 12. Giáo dục & Đào tạo GD&ĐT 13. Giáo viên GV 14. Hiệu trưởng HTr 15. Học sinh HS 16. Năng lực NL 17. Nghị quyết NQ 18. Nhà xuất bản Nxb 19. Phó giáo sư, tiến sĩ PGS.TS 20. Phó hiệu trưởng PHTr 21. Phổ thôn dân tộc PTDT 22. Phổ thông PT 23. Phương pháp PP 24. Phương pháp day học PPDH 25. Quá trình dạy học QTDH 26. Quá trình dạy học QTDH 27. Quản lý giáo dục QLGD 28. Sinh viên SV 29. Thạc sĩ ThS 30. Tiến sĩ TS 31. Tiểu học TH 32. Trung học cơ sở THCS iv
DANH MỤC BẢNG THỐNG KÊ Bảng 2.1: Nhận diện của CBQL, GV về đánh giá KTĐG theo ĐHNL HS qua so sánh với ĐGKQHT theo nội dung ............................................................ 39 Bảng 2.2: Thực trạng nội dung kiểm tra, ĐGKQHT theo ĐH NLHS ......................41 Bảng 2.3: Thực trạng về hình thức đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu...........................................43 Bảng 2.4: Thực trạng về quy trình ĐGKQHT theo ĐH NLHS ................................ 45 Bảng 2.5: Thực trạng lập kế hoạch đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu ................................................................................47 Bảng 2.6: Công tác tổ chức hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu...........................................48 Bảng 2.7: Công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu .................................50 Bảng 2.8: Thực trạng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch đánh giá kết qủa học tập của HS theo ĐHNL ở các trường tiểu học Sìn Hồ ............................. 52 Bảng 3.1: Nhận thức về mức độ cần thiết của các biện pháp ...................................84 Bảng 3.2: Nhận thức về tính khả thi của các biện pháp ............................................85 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Nhận diện của CBQL, GV về đánh giá KQHT theo ĐHNL HS............40 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình dạy học, hoạt động ĐGKQHT của HS, cùng với nó là công tác quản lý hoạt động này có vai trò hết sức quan trọng bởi nó có tác dụng điều chỉnh quá trình dạy và học để đạt được mục tiêu đề ra. ĐGKQHT của HS cung cấp thông tin ngược ngoài giúp nhà quản lý, GV nắm được những kết quả đạt được và chưa đạt được ở người học so với chuẩn đầu ra của môn học, bài học, từ đó có các quyết định kịp thời nhằm điều chỉnh nội dung, cách thức tổ chức dạy học để đạt được mục tiêu và nâng cao chất lượng dạy học. Đánh giá giúp HS thu thông tin ngược trong, tự nhận thức về bản thân biết được năng lực của mình để có kế hoạch học tập cải thiện thành tích học tập…Với ý nghĩa ấy, kiểm tra đánh giá không chỉ là một hoạt động mà nó còn là một bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy học, có mối quan hệ mật thiết các yếu tố khác của quá trình này như: phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, giúp GV thực hiện cá biệt hóa dạy học và đổi mới quá trình dạy học. Trong quản lý hoạt động dạy học kiểm tra đánh giá còn thể hiện là một chức năng thiết yếu của người HTr nhằm vận hành hoạt động dạy học đật được mục tiêu đề ra. Hiện nay, xu hướng chung của giáo dục toàn cầu là chuyển từ mục tiêu cung cấp tri thức sang hình thành các NL ở người học, hoạt động dạy học định hướng vào tích cực hóa người học. Để bắt kịp xu thế đó, cũng là đáp ứng yêu cầu tất yếu của Đảng và Nhà nước về “Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo” theo tinh thần NQ/29- Nghị quyết Hội nghị trung ương 8 khóa XI (trong đó“đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan”;“đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, bảo đảm dân chủ thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo, coi trọng quản lý chất lượng” được coi là những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm), giáo dục Việt Nam phải làm tốt công tác đổi mới kiểm tra đánh giá theo ĐHNL, coi đây là khâu đột phá có ý nghĩa then chốt của QTDH, từ đó chỉ đạo, quản lý hoạt động đánh giá hướng vào ĐG quá trình, giúp phát triển NL người học và QTDH thực sự đạt hiệu quả mong muốn, tạo ra mã số thành công của mỗi HS trong tương lai. 1
Thực trạng công tác đánh giá theo ĐHNL HS trong các trường TH huyện Sìn Hồ Lai Châu còn nhiều tồn tại và một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tồn tại này là công tác quản lý hoạt động đánh giá KQHT của HS Tiểu học của CBQL các trường Tiểu học còn chưa tốt. Năm 2019, Bộ Giáo dục & Đào tạo chủ chương phát triển chương trình và thay sách giáo khoa ở phổ thông trong đó có giáo dục Tiểu học. Bộ Giáo dục & Đào tạo cũng đã xác định việc đánh giá HS phải được đánh giá theo ĐHNL. Vì vậy, sự cần thiết có những hoạt động nghiên cứu về vấn đề trên, đây chính là lý do tác giả luận văn chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về đánh giá KQHT theo ĐHNL HS và quản lý hoạt động ĐGKQHT theo ĐH NLHS, đề tài đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá KQHT HS tiểu học theo ĐHNL tại các trường TH huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đánh giá theo ĐHNL HS tại các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, Lai Châu của GV, CMHS và tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng của HSTH. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý Hoạt động đánh giá theo ĐHNL HS tại các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, Lai Châu. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý đánh giá HS tiểu học tại các trường Tiểu học huyện Sìn Hồ còn nhiều bất cập. Nếu luận văn nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng, tìm ra nguyên nhân của thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL của HS một cách khoa học, phù hợp sẽ góp phần khắc phục những tồn tại của thực trạng, nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý đánh giá KQHT theo ĐHNL của HS tiểu học và nâng cao chất lượng dạy học ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL của HS ở trường tiểu học. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL của HS tại các trường TH huyện Sìn Hồ, Lai Châu. 5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý đánh giá KQHT theo ĐHNL của HS tại các trường TH huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu hệ thống các tài liệu và những công trình nghiên cứu về đánh giá KQHT của HS và ĐGKQHT theo ĐH NLHS , phân tích, khái quát hóa, xây dựng hệ thống lý luận của đề tài. 6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát hoạt động quản lý đánh giá KQHT của CBQL, hoạt động ĐGKQHTHS của GV tiểu học, hoạt động tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của HS; hoạt động đánh giá KQHT cho con em mình của CMHS. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi đối với CBQL và GV để thu thập thông tin về đánh giá và quản lý hoạt động ĐGKQHT theo ĐH NLHS . - Phương pháp phỏng vấn sâu GV và CBQL về đánh giá KQHT của HS. - Nghiên cứu sản phẩm hoạt động (hồ sơ quản lý hoạt động ĐGKQHT theo ĐHNLHS): sổ điểm, sổ theo dõi KQHT của HS, bài làm kiểm tra, bài thi của HS, đề thi vv... để đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT của HS ở các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. - Phỏng vấn trực tiếp, trao đổi qua mạng thông tin với các CBQL, GV, phụ huynh và HS về công tác ĐGKQHT theo ĐH NLHS để rút kinh nghiệm quản lý. - Sử dụng phương pháp chuyên gia để thu thập ý kiến đánh giá của CBQL, GV về thực trạng và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất. 7. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS tại các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, Lai Châu. 3
8. Cấu trúc luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS tại trường tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS tại các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. Chương 3: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNL HS tại các trường tiểu học huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. 4
Chương 1 CỞ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ KQHT THEO ĐHNL HS Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu của đề tài 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Nghiên cứu về đánh giá theo ĐHNL người học là hướng nghiên cứu đã được các nhà khoa học trên thế giới đầu tư, nghiên cứu, tiêu biểu có thể liệt kê các nghiên cứu sau đây: Mô hình CIPP của L.D.Stufflebean (1966) được hình thành dựa trên sự kết hợp của đánh giá bối cảnh, đánh giá đầu vào, đánh giá quá trình và đánh giá KQHT [dẫn theo 36]. M.Scriven (1967) đưa ra mô hình đánh giá không theo mục tiêu ; tiếp theo là sự ra đời của mô hình ứng đáp câu hỏi do R.E.Stake khởi xướng,… Những năm sau này, để đánh giá chất lượng giáo dục, người ta tập trung đánh giá KQHT của người học [dẫn theo 36]. Từ sau những năm 1970 đến nay lý thuyết trắc nghiệm ra đời và phát triển mạnh mẽ ở nhiều quốc gia trên thế giới. Năm 1971, B.S. Bloom cùng George F. Madaus và J.Thomas Hastings cho ra đời cuốn sách “Evaluation to improve Learning” (Đánh giá thúc đẩy học tập) [dẫn theo 4]. Cuốn sách này dành cho GV, viết về kĩ thuật đánh giá KQHT của HS. Nếu được áp dụng đúng cách việc đánh giá sẽ giúp GV hỗ trợ HS cải thiện khả năng học tập. Trọng tâm của cuốn sách này cũng chính là việc tăng cường khả năng học tập của HS. Cuốn sách không nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến việc lựa chọn và sử dụng các loại trí tuệ, năng lực tiềm ẩn của các bài kiểm tra thành tích đã được chuẩn hóa - loại hình thường được HS các trường tiến hành một đến hai lần một năm, mà hướng tới để hoàn thiện và sử dụng đúng cách một hệ thống các câu hỏi, các bài kiểm tra đánh giá quá trình học tập và các dạng bài kiểm tra khác do GV tự làm được áp dụng cho HS hàng năm. Cuốn sách thông qua việc liên kết các kĩ thuật đánh giá tốt nhất, nhằm hỗ trợ các GV sử dụng đánh giá như một công cụ để cải tiến cả quy trình dạy và học. 5
Ở Liên Xô cũ và các nước XHCN Đông Âu trước đây đã có nhiều tác giả nghiên cứu về kiểm tra đánh giá, song trên thực tế các công trình nghiên cứu chủ yếu bàn về kiểm tra đánh giá kiến thức HS thông qua các hình thức trắc nghiệm truyền thống như kiểm tra vấn đáp hoặc bài viết (trắc nghiệm, tự luận) nhưng chưa quan tâm đến việc kiểm tra đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm khách quan. Năm 2005, Jody Zall Kusek đã nghiên cứu và đưa ra 10 bước tiến tới hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả. Đánh giá KQHT của HS được các tác giả nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau nhưng tất cả đều nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của kiểm đánh giá KQHT đó là tạo động lực cho việc dạy và học phát triển. Các công trình nghiên cứu đều đề cập đến các bước xây dựng hoàn thiện cơ sở lí thuyết cơ sở thực tiễn và quy trình cho đánh giá KQHT của người học và những nội dung đòi hỏi tích hợp kiến thức đồng môn, liên môn, sáng tạo, liên hệ thực tiễn. 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Trong nước, tiêu biểu có các nghiên cứu sau: Tác giả Đặng Bá Lãm đã phân tích tầm quan trọng của đánh giá trong giáo dục đại học, các hình thức và quy trình đánh giá kết quả dạy học ở đại học [29]. Tác giả Nguyễn Đức Chính (2005), đã nghiên cứu về vấn đề chuẩn đánh giá, vai trò của việc xác định mục tiêu trong đánh giá kết quả dạy học và những nội dung đòi hỏi tích hợp kiến thức đồng môn, liên môn, sáng tạo, liên hệ thực tiễn [10]. Nguyễn Đức Chính, trong nghiên cứu khác về vấn đề thang đo trong đánh giá KQHT của HS, tác giả phân tích tầm quan trọng của đánh giá và quy trình đánh giá, cách thức và hình thức, công cụ đo kết quả [11]. Tác giả Trần Bá Hoành (1997) đã nghiên cứu về đánh giá trong giáo dục, các hình thức đánh giá trong giáo dục và vai trò của GV trong đánh giá giáo dục [22]. Tác giả Tô Thị Hoa (2015), đã nghiên cứu về đánh giá KQHT của HS THPT theo ĐHNL, chỉ ra tầm quan trọng của đánh giá theo ĐHNL, quy trình đánh giá và các hình thức đánh giá [20]. Tác giả Nguyễn Thị Tính, trong Hội thảo đào tạo GV các trường sư phạm đề xuất ĐHNL trong đánh giá KQHT sinh viên [37]. 6
Trong các bài viết: “Đánh giá KQHT môn Tiếng Việt của HSTH theo hướng định hướng NL” của tác giả Phan Thị Hồng Xuân, Trường ĐHSP Hà Nội; bài viết: “Đánh giá KQHT môn Tiếng Việt 1 Công nghệ Giáo dục theo định hướng NL” của tác giả Thạch Thị Lan Anh, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; bài viết: “Đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Tiếng Việt ở Tiểu học theo định hướng phát triển NL” của tác giả Trần Thị Hiền Lương, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; bài viết: “Đánh giá thực trạng HSTH theo hướng định hướng NL” của tác giả Nguyễn Trọng Lăng, Trường ĐH Trà Vinh; bài viết: “Cách sử dụng ngôn ngữ nói và viết để đánh giá NL môn Tiếng Việt của HSTH bằng phương pháp nhận xét” của tác giả Bùi Ánh Tuyết, Trường ĐH Tân Trào;... Các bài viết nay trong quá trình mô tả thực trạng đều trực tiếp hoặc gián tiếp đề cập tới việc quản lý, tổ chức hoạt động đánh giá HSTH theo NL như thế nào để có hiệu quả cao. Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau song tất cả đều có chung một mục đích là đánh giá sự tiến bộ của người học qua từng giai đoạn, đánh giá mức độ đạt chuẩn của người học và cuối cùng là đánh giá chất lượng cả quá trình giáo dục. Tuy nhiên các cuốn tài liệu này dừng ở mức độ cung cấp khái niệm mà chưa đề cập đến kĩ thuật đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá KQHT theo ĐHNLHS. Hầu hết các công trình nghiên cứu đều khẳng định KTĐG có một ý nghĩa và vai trò rất quan trọng đối với người GV, HS và nhà quản lý, là nhân tố trọng yếu nâng cao chất lượng dạy và học, là yếu tố cơ bản để người học phát hiện và điều chỉnh thực trạng hoạt động học tập góp phần phát triển trí tuệ. Như vậy, trong các công trình nghiên cứu về quản lý và quản lý hoạt động đánh giá HSTH theo ĐHNL trong và ngoài nước các tác giả đều khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc quản lý nói chung, quản lý hoạt động ĐG theo ĐHNL ở các phương diện định hướng trực diện hay gián tiếp. Tuy nhiên, chưa có một công trình nào nghiên cứu như một chuyên khảo về quản lý hoạt động đánh giá theo ĐHNLHS trong các trường TH thuộc huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu nhưng những nghiên cứu trên chính là nguồn tài liệu quý giá, đặt cơ sở, nền tảng để luận văn tiếp tục đi sâu nghiên cứu, tìm ra những giải pháp để đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra ĐGKQHT theo ĐH NLHS. 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Đánh giá Để tiến hành đánh giá KQHT của HS cần sử dụng một công việc đó là kiểm tra, lượng giá rồi mới tiến hành đánh giá. Trong Từ điển Tiếng Việt (1998) của tác giả Hoàng Phê có định nghĩa: “Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét” [34]. Theo tác giả Nguyễn Bá Lãm (2005) “Kiểm tra là quá trình xác định mục đích, nội dung, lựa chọn phương pháp, tập hợp số liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt được của người học trong quá trình học tập, rèn luyện và phát triển. Kiểm tra bao gồm việc xác định điều cần kiểm tra, công cụ kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra, tức đánh giá” [29; tr 56]. Theo tác giả Nguyễn Đức Chính (2005): “Đo lường là quá trình thu thập thông tin một cách có định hướng về các đại lượng đặc trưng như nhận thức, tư duy, kĩ năng và các phẩm chất nhân cách khác trong quá trình giáo dục” [10; tr 45]. Qua các định nghĩa trên, có thể khái quát về kiểm tra như sau: Kiểm tra là công việc nhằm đo hay xác định mức độ về kiến thức, kĩ năng, thái độ mà người học đạt được sau một quá trình học tập. Lượng giá là một khái niệm trong kinh tế chính trị Marx-Lenin chỉ về một đại lượng được đo bằng lượng lao động tiêu hao để hình thành giá trị, lượng lao động tiêu hao đó được tính bằng thời gian lao động, cụ thể là thời gian lao động xã hội cần thiết. Lượng lao động xã hội cần thiết, hay thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra một hàng hóa, mới quyết định đại lượng của một giá trị. Trong đánh giá KQHT của HS, lượng giá là quá trình dựa trên số đo, người đánh giá ước lượng trình độ đạt được của HS theo tiêu chí hay tiêu chuẩn xác định. Theo tác giả Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ đánh giá được định nghĩa: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lí thông tin một cách có hệ thống nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào”; hoặc “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ thống về năng lực và phẩm chất của người học và sử dụng các thông tin đó đưa ra quyết định về người dạy và người học trong tương lai” [11; tr 89]. 8
Theo Đặng Bá Lãm (2005): “Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm việc thu thập, phân tích, giải tích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt được các mục tiêu dạy học” [29; tr 39]. Trong giáo dục: “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách có hệ thống nhằm mục đích giúp người học hoạch định chính sách lựa chọn một phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục của mình” [29; tr 69]. Như vậy đánh giá là đưa ra những nhận định, những phán xét về giá trị của người học trên cơ sở xử lí những thông tin, những chứng cứ thu thập được đối chiếu với mục tiêu đề ra nhằm đưa ra những quyết định về người học và việc tổ chức quá trình dạy học. 1.2.2. Kết quả học tập Học tập xét về bản chất là hoạt động lĩnh hội của người học dưới sự hướng dẫn, tổ chức của nhà sư phạm để tiếp thu tri thức văn hoá của nhân loại chuyển chúng thành năng lực tri thức, năng lực tinh thần của mỗi cá nhân người học. Đối tượng của hoạt động học là hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo... được thể hiện ở nội dung môn học, bài học bằng hệ thống khái niệm khoa học, khái niệm môn học. Thành quả học tập - thành tích học tập hay KQHT thể hiện chất lượng của quá trình dạy học, xuất hiện khi có những biến đổi tích cực trong nhận thức, hành vi của người học, được hiểu theo khoa học và thực tế: + Là mức độ mà người học đạt được so với các mục tiêu đã xác định (theo tiêu chí). + Là mức độ mà người học đạt được so với những người cùng học khác (theo chuẩn). Theo lý luận dạy học hiện đại, về bản chất học tập là hoạt động nhận thức của người học được thực hiện dưới sự tổ chức điều khiển của nhà sư phạm. Mục đích của hoạt động là tiếp thu nền văn hóa, văn minh nhân loại và chuyển hóa chúng thành năng lực thể chất, năng lực tinh thần của mỗi cá nhân người học. Đối tượng của hoạt động học là hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo tương ứng được thể hiện ở nội dung của môn học, bài học bằng hệ thống khái niệm khoa học và khái niệm môn học. Quá trình dạy học là khái niệm chỉ hoạt động chung của người dạy và người học và hai hoạt động này tồn tại song song. KQHT thể hiện chất lượng của quá trình dạy học. 9
Như vậy, hiểu theo nghĩa nào thì KQHT đều thể hiện ở mức độ đạt được các mục tiêu dạy học trong đó bao gồm ba mục tiêu lớn là kiến thức, kỹ năng và thái độ. Do vậy KQHT là mức độ thành công trong học tập của HS được xem xét trong mối quan hệ với mục tiêu đã xác định, chuẩn tối thiểu cần đạt và công sức, thời gian bỏ ra. Nói cách khác, KQHT là mức thực hiện các tiêu chí và chuẩn mực theo mục tiêu học tập đã xác định. KQHT mà người học đạt được là cơ sở quan trọng nhất để đánh giá chất lượng giáo dục. 1.2.3. Đánh giá KQHT theo ĐHNL HS * Đánh giá KQHT của HS Theo các chuyên gia giáo dục trên thế giới, khái niệm đánh giá KQHT của HS hiện nay như sau: Tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc cho rằng: “Đánh giá KQHT là quá trình thu thập, xử lý thông tin về trình độ, khả năng mà người học thực hiện các mục tiêu học tập đã xác định nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của GV, cho nhà trường và cho bản thân HS để giúp họ học tập tiến bộ hơn” [32]. Theo Từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê thì “ĐGKQHT là xác định mức độ nắm được kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo của HS so với yêu cầu của chương trình đề ra” [34]. Như vậy, Đánh giá KQHT của HS là một quá trình thu thập, phân tích, xử lý các thông tin về kiến thức, kỹ năng thái độ của HS theo mục tiêu môn học (hoặc hoạt động) nhằm đề xuất các giải pháp để thực hiện mục tiêu của môn học (hoạt động) đó. Nói cách khác, đánh giá KQHT của HS là những cách thức GV thu thập và sử dụng thông tin bao gồm các loại thông tin định tính hoặc định lượng thu thập được trong quá trình giảng dạy nhằm đưa ra những phán xét, nhận định, quyết định về kết quả đó. * ĐGKQHT theo ĐHNLHS Cho đến nay, đã có nhiều quan điểm về ĐHNL. Tuy chưa hoàn toàn thống nhất song có thể hiểu đánh giá theo ĐHNL là cách định hướng kết quả đầu ra với mục tiêu dạy học là đảm bảo chất lượng đầu ra - hệ thống năng lực cần có ở mỗi người học. Trọng tâm của cách định hướng này là chú trọng hình thành và phát triển ở người học năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn 10
bị năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách là chủ thể của quá trình nhận thức. Khác với cách định hướng nội dung với trọng tâm là trang bị cho người học hệ thống tri thức khoa học khách quan về nhiều lĩnh vực khác nhau, chưa chú trọng đến chủ thể là người học, khả năng người học ứng dụng tri thức khoa học trong tình huống thực tiễn. Như vậy, ĐGKQHT theo ĐH NLHS được hiểu là đánh giá kiến thức, kỹ năng và thái độ học tập của HS trong bối cảnh có ý nghĩa. ĐGKQHT theo ĐH NLHS là đánh giá sự vận dụng tổng hợp tất cả những hiểu biết, kỹ năng, tinh thần thái độ… của người học để giải quyết những vấn đề liên quan đến KQHT trong những bối cảnh cụ thể; nhằm đảm bảo thúc đẩy học tập, phát triển người học, vì sự tiến bộ của người học. Đánh giá được diễn ra trong xuốt quá trình dạy học, bằng nhiều hình thức, phương pháp khác nhau. Những thông tin về kết quả đánh giá được sử dụng để cải thiện hoạt động dạy, nhằm phát triển năng lực của HS. Qua phân tích trên, có thể thấy về bản chất cách đánh giá ĐHNL không có gì mâu thuẫn và được coi là bước phát triển cao hơn so với đánh giá kiến thức kỹ năng. Hiện nay để chuyển từ đánh giá KQHT của HS theo định hướng nội dung sang định hướng NL cần chú ý những điểm sau: - Chuyển từ tập trung đánh giá cuối môn học, khóa học (đánh giá tổng kết) sang các hình thức đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ sau từng chủ đề, từng chương (đánh giá không chỉ dựa vào điểm số cuối kỳ mà cả quá trình). - Chuyển từ đánh giá kiến thức, kỹ năng sang đánh giá năng lực vận dụng, giải quyết những vấn đề thực tiễn của người học, đặc biệt chú trọng đánh giá các năng lực tư duy bậc cao. - Chuyển từ đánh giá một chiều sang đánh giá đa chiều, kết hợp đánh giá của thầy và tự đánh giá của trò; HS đánh giá lẫn nhau và tự đánh giá. - Chuyển đánh giá từ một hoạt động độc lập với QTDH (đánh giá về quá trình học tập) sang việc tích hợp đánh giá vào QTDH, xem ĐG là một phương pháp dạy học (đánh giá vì quá trình học tập và đánh giá như một quá trình học tập) - Tiêu chí đánh giá KQHT theo ĐHNL dựa vào năng lực đầu ra của môn học/cấp học, có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập, chú trọng khả năng vận dụng trong các tình huống thực tiễn. 11