Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục di sản cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:154

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục di sản cho HS ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục di sản cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI HẬU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI HẬU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Minh Huế THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai Hậu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNi http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên; các thầy giáo, cô giáo đã tận tình giảng dạy, trang bị cho tôi hệ thống tri thức quý báu về khoa học quản lý giáo dục, những phƣơng pháp nghiên cứu khoa học. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Trần Thị Minh Huế - Ngƣời hƣớng dẫn khoa học - đã trực tiếp tận tình giúp đỡ, chỉ bảo ân cần và hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Sở GD&ĐT thành phố Hạ Long, Ban giám hiệu, tổ trƣởng chuyên môn, các thầy, cô giáo cùng các em HS của các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố đã nhiệt tình, trách nhiệm cung cấp số liệu và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn động viên, khích lệ, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập. Mặc dù có nhiều cố gắng nhƣng do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận đƣợc sự góp ý, chỉ bảo của quý thầy, cô cùng các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hạ Long, tháng 11 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thị Mai Hậu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT .............................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... vi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............... 5 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................... 5 1.2. Những khái niệm công cụ ........................................................................... 10 1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 10 1.2.2. Di sản ....................................................................................................... 11 1.2.3. Giáo dục di sản ........................................................................................ 14 1.2.4. Hoạt động GDDS cho HS ở trƣờng THPT.............................................. 14 1.2.5. Quản lý hoạt động GDDS cho HS THPT ............................................... 15 1.2.6. Biện pháp quản lý hoạt động GDDS cho HS ở trƣờng THPT ................ 15 1.3. Một số vấn đề lý luận về HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT .................... 16 1.3.1. Mục tiêu của GDDS cho HS ở trƣờng THPT ......................................... 16 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNiii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Ý nghĩa của GDDS cho HS THPT trong bối cảnh CNH - HĐH và hội nhập quốc tế....................................................................................... 17 1.3.3. Nguyên tắc GDDS cho HS ở trƣờng THPT ............................................ 19 1.3.4. Nội dung GDDS cho HS ở trƣờng phổ thông ......................................... 20 1.3.5. Nhà giáo dục trong hoạt động GDDS cho HS phổ thông .............................. 25 1.3.6. HS trong hoạt động GDDS ở trƣờng phổ thông ........................................... 25 1.3.7. Phƣơng pháp GDDS cho HS ở trƣờng THPT .............................................. 26 1.3.8. Hình thức tổ chức HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT............................ 29 1.4. Một số vấn đề lý luận về quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ....... 31 1.4.1. Vai trò của ngƣời hiệu trƣởng trong quản lý HĐGDDS cho học sinh ở trƣờng THPT ........................................................................................ 31 1.4.2. Nội dung quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ............................. 31 1.4.3. Phƣơng pháp quản lý HĐ GDDS cho HS ở trƣờng THPT ..................... 41 1.4.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ........................................................................................... 43 1.5. Kết luận chƣơng 1....................................................................................... 45 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THPT THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................................................ 47 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 47 2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và văn hóa - giáo dục THPT tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 47 2.1.2. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 48 2.1.3. Khách thể và quy mô khảo sát ................................................................. 48 2.1.4. Nội dung khảo sát .................................................................................... 49 2.1.5. Phƣơng pháp khảo sát và cách xử lý số liệu............................................ 49 2.2. Thực trạng nhận thức về HĐGDDS và quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ........................................................................................... 49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNiv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2.1. Nhận thức của CBQL, GV, HS về các khái niệm ................................... 49 2.2.2. Nhận thức của CBQL, GV, HS về mục tiêu và nhiệm vụ GDDS cho HS THPT ......................................................................................... 51 2.2.3. Nhận thức của CBQL, GV, HS về mức độ cần thiết của việc GDDS cho HS THPT .......................................................................................... 53 2.2.4. Nhận thức về nội dung quản lý HĐGDDS .............................................. 55 2.3. Thực trạng tổ chức HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ..... 57 2.3.1. Thực trạng nội dung GDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ....... 57 2.3.2. Thực trạng sử dụng phƣơng pháp GDDS cho HS THPT ........................ 62 2.3.3. Thực trạng hình thức tổ chức HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long .................................................................................. 64 2.3.4. Thực trạng các HĐGDDS đƣợc tổ chức cho HS THPT thành phố Hạ Long.... 67 2.4. Thực trạng quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ..... 69 2.4.1. Thực trạng nội dung quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long .................................................................................. 69 2.4.2. Thực trạng phƣơng pháp quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ................................................................................... 71 2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý HĐGDDS cho HS trong nhà trƣờng THPT ........................................................................... 73 2.5. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng ...................................................... 75 2.5.1. Những ƣu điểm ........................................................................................ 75 2.5.2. Những hạn chế ......................................................................................... 75 2.6. Kết luận chƣơng 2....................................................................................... 76 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HẠ LONG - TỈNH QUẢNG NINH ........................................................... 77 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 77 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNv http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.1.1. Đảm bảo sự định hƣớng của Đảng trong công tác phát triển GDDS cho HS THPT .......................................................................................... 77 3.1.2. Đảm bảo tính mục tiêu của giáo dục trung học phổ thông ...................... 78 3.1.3. Đảm bảo phù hợp thực tiễn, đảm bảo tính khả thi .................................. 79 3.1.4. Đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò chỉ đạo của nhà quản lý, vai trò chủ đạo của GV với vai trò tích cực chủ động của HS ........................... 79 3.1.5. Đảm bảo tính kế thừa các biện pháp quản lý HĐGDDS ......................... 80 3.1.6. Đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của các biện pháp ............................. 80 3.2. Một số biện pháp quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ............................................................................................ 81 3.2.1. Biện pháp 1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV và HS về ý nghĩa của GDDS; HĐGDDS và quản lý HĐGDDS cho HS THPT .................... 81 3.2.2. Biện pháp 2. Xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai các nội dung GDDS cho HS THPT .............................................................................. 84 3.2.3. Biện pháp 3. Đổi mới phƣơng pháp và hình thức tổ chức HĐGDDS cho HS..................................................................................................... 88 3.2.4. Biện pháp 4. Bồi dƣỡng năng lực GDDS cho GV THPT ....................... 99 3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cƣờng công tác xã hội hóa trong tổ chức hoạt động GDDS cho HS .............................................................................. 102 3.2.6. Biện pháp 6. Hoàn thiện hệ thống văn bản chỉ đạo HĐGDDS cho HS THPT ............................................................................................. 104 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý HĐGDDS ...... 105 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 105 3.3.2. Nội dung, cách thức khảo nghiệm ......................................................... 105 3.3.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................. 106 3.4. Kết luận chƣơng 3..................................................................................... 107 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 109 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNvi http://www.lrc.tnu.edu.vn
1. Kết luận ........................................................................................................ 109 2. Khuyến nghị................................................................................................. 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 112 PHỤ LỤC ............................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vii http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT BCH TƢ Ban chấp hành trung ƣơng CBQL Cán bộ quản lý CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CBG Chƣa bao giờ ĐK Đôi khi ĐTB Điểm trung bình GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDCD Giáo dục công dân GDDS Giáo dục di sản GDTX Giáo dục thƣờng xuyên GV Giáo viên HĐGD Hoạt động giáo dục HĐGD NNLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp HĐGDDS Hoạt động giáo dục di sản HS Học sinh KTX Không thƣờng xuyên NXB Nhà xuất bản QLGD Quản lý giáo dục RTX Rất thƣờng xuyên TB Trung bình THPT Trung học phổ thông TNCS Thanh niên cộng sản tr Trang TX Thƣờng xuyên VH&TT Văn hóa, Thể thao VHTTDL Văn hóa, Thể thao và Du lịch XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNiv http://www.lrc.tnu.edu.vn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL, GV, HS về khái niệm di sản, giáo dục di sản, HĐGDDS, quản lý HĐGDDS ................................................. 50 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV, HS về mục tiêu và nhiệm vụ GDDS cho HS THPT .................................................................................. 51 Bảng 2.3. Nhận thức về mức độ cần thiết của việc GDDS ............................... 54 Bảng 2.4. Nhận thức về nội dung quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ...... 55 Bảng 2.5. Thực trạng nội dung GDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long ........................................................................................... 58 Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng phƣơng pháp GDDS cho HS THPT ................. 62 Bảng 2.7. Thực trạng hình thức tổ chức HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long .......................................................................... 65 Bảng 2.8. Đánh giá của HS về mức độ tổ chức các HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ................................................................................... 67 Bảng 2.9. Thực trạng nội dung quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT .... 70 Bảng 2.10. Thực trạng phƣơng pháp quản lý HĐGDDS cho HS THPT .......... 71 Bảng 2.11. Thực trạng ảnh hƣởng của những yếu tố trong quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT ................................................. 73 Bảng 3.1. Định hƣớng hoạt động, nội dung GDDS cho HS THPT .................. 86 Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý HĐGDDS cho HS THPT .................... 106 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNvi http://www.lrc.tnu.edu.vn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giữ gìn đƣợc bản sắc văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết để đảm bảo sự phát triển môi trƣờng văn hóa tốt đẹp, nhằm xây dựng đất nƣớc Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc. “Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là bộ phận của cộng đồng văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nƣớc và giữ nƣớc của nhân dân ta”; “DS có thể thuộc quyền sở hữu của cá nhân, tổ chức, nhà nƣớc" [Luật Di sản văn hóa năm 2001 đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009, 13, tr.13]. Hiện nay cuộc sống xã hội ngày càng sôi động, không gian dành cho các loại hình văn hóa truyền thống ngày càng thu hẹp hoặc bị thay đổi. Giới trẻ hiện nay số đông không hiểu hết giá trị của di sản văn hóa mà có xu hƣớng ƣa chuộng những hình thức nghệ thuật mới, hiện đại, ít quan tâm tìm hiểu cái hay, cái đẹp của nghệ thuật dân tộc. Những năm gần đây do yêu cầu của sự phát triển khoa học kỹ thuật, sự phát triển kinh tế xã hội, của trào lƣu thi cử vào đại học… cả xã hội và nhà trƣờng quá coi nặng việc dạy học kiến thức chuyên môn, chƣa chú ý đến giáo dục văn hóa nói chung và GDDS nói riêng. Một bộ phận giới trẻ mù mờ không am hiểu về lịch sử và không có ý thức trong giữ gìn các giá trị di sản, theo kết quả khảo sát điều tra của Bộ GD&ĐT tại một số trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội cho thấy có khoảng 21% HS biết đƣợc trên 10 bài dân ca Việt Nam, 73,4% HS biết chƣa đến 10 bài dân ca Việt Nam và khoảng 5% HS không biết một bài dân ca nào [20]. GDDS có vai trò quan trọng nhằm hình thành và nâng cao ý thức tôn trọng, giữ gìn, phát huy những giá trị của di sản văn hóa, nâng cao kỹ năng sống, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của HS đối với di sản văn hoá, rèn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
luyện tính chủ động, tích cực, sáng tạo trong đổi mới phƣơng pháp học tập và rèn luyện, góp phần nâng cao chất lƣợng và hiệu quả giáo dục. Chính vì vậy, hoạt động GDDS, quản lý HĐGDDS cho HS THPT trong các nhà trƣờng cần đƣợc quan tâm nghiên cứu và tổ chức có hiệu quả, lấy đó làm điều kiện và con đƣờng thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục trong tình hình hiện nay. Song, chƣa có một công trình nghiên cứu một cách đầy đủ về vấn đề này đặc biệt là tại địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Bên cạnh đó, bản thân tôi là cán bộ đang công tác tại Tỉnh đoàn Quảng Ninh rất quan tâm đến vấn đề GDDS và quản lý HĐGDDS cho học sinh, đoàn viên thanh niên. Vì những lí do trên đây, tôi chọn đề tài nghiên cứu:‘‘Quản lý hoạt động giáo dục di sản cho học sinh các trường trung học phổ thông thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh’’. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý HĐGDDS cho HS ở các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý HĐGDDS cho HS của ngƣời hiệu trƣởng các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý HĐGDDS cho HS của hiệu trƣởng các trƣờng THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng đƣợc các biện pháp khoa học, phù hợp để sử dụng trong quản lý HĐGDDS sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng hoạt động giáo dục HS ở các trƣờng THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý HGDDS cho HS ở trường THPT 5.2. Đánh giá thực trạng quản lý HĐGDDS cho HS THPT ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và nguyên nhân của thực trạng 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý HĐGDDS cho HS ở trường THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý HĐGD các di sản sau cho học sinh: (1) Di tích lịch sử - văn hóa; (2) Tập quán xã hội: luật tục, hƣơng ƣớc, chuẩn mực đạo đức, nghi lễ và các phong tục khác; (3) Danh lam thắng cảnh còn gọi là di sản thiên nhiên; (4) Lễ hội truyền thống; (5) Nghề thủ công truyền thống. 6.2. Khách thể nghiên cứu: 30 CBQL, 200 GV và 470 HS thuộc 3 khối lớp 10, 11, 12 tại 5 trƣờng THPT gồm 03 trƣờng công lập (Hòn Gai, Bãi Cháy, Ngô Quyền) và 2 trƣờng ngoài công lập (Văn Lang, Hạ Long). 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng các phƣơng pháp: tổng hợp, hệ thống hoá, phân tích tài liệu, phƣơng pháp lịch sử để nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Đề tài sử dụng các phƣơng pháp: quan sát, điều tra (viết, phỏng vấn), nghiên cứu sản phẩm hoạt động sƣ phạm, phƣơng pháp chuyên gia để nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động GDDS, quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và những nguyên nhân của thực trạng. Sử dụng phƣơng pháp chuyên gia để xin ý kiến về định hƣớng, nội dung, phƣơng pháp nghiên cứu; kiểm định tính đúng đắn của các kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn của đề tài. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Đề tài sử dụng phƣơng pháp khảo nghiệm để xin ý kiến về các biện pháp đề xuất, có cơ sở để khẳng định tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Đề tài sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu từ phiếu khảo sát, phỏng vấn, tính toán các chỉ số định lƣợng, định tính trong nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Danh mục các chữ cái viết tắt, Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý HĐGDDS cho HS ở trƣờng trung học phổ thông. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý HĐGDDS cho HS ở các trƣờng THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý HĐGDDS cho HS các trƣờng THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC DI SẢN CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề Trên thế giới, vấn đề GDDS cho học sinh nói chung, GDDS cho học sinh trong nhà trƣờng nói riêng đã đƣợc nghiên cứu dƣới nhiều góc độ khác nhau, đặc biệt là sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trong những thập niên gần đây. GDDS trong môi trƣờng GD đƣợc thực hiện hai năm vừa qua (2013- 2014) tại 4 quốc gia, gồm Pakistan, Palau, Uzbekistan và Việt Nam. Qua kinh nghiệm thực tế, các nhà GD khẳng định rằng việc GDDS cho HS ngay từ nhỏ sẽ giúp cho HS có ý thức cao hơn trong việc quý trọng, bảo tồn, giữ gìn các di sản này. Ông M. Abdus Sabur, Tổng Thƣ ký Quỹ nguồn lực châu Á nhấn mạnh: ''Hòa bình loại bỏ chiến tranh. Mọi người hãy ngồi chung lại với nhau mặc dù mỗi quốc gia có sự khác biệt. Và quá trình giao thoa các di sản văn hóa của mỗi nước là sợi dây liên kết làm cho các dân tộc càng gần gũi hơn” [17]. Thomas Friedman, tác giả cuốn "Thế giới phẳng" cho rằng “Trong bối cảnh thế giới ngày càng "phẳng" hơn thì nền văn hóa của quốc gia, dân tộc nào cũng cần đƣợc đầu tƣ kỹ càng. Không chỉ để tăng cƣờng "sức đề kháng" mà sâu hơn là nhằm bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống. Đƣơng nhiên, vấn đề giữ gìn di sản, GDDS cho học sinh ở Việt Nam không nằm ngoài quy luật đó” [17]. Tác giả Grace Cheng, Đại học Hawaii (Hoa Kỳ) đƣa ra “Chính sách văn hóa lý tƣởng”, đó là bao gồm việc duy trì đời sống văn hóa trên cấp độ quốc gia và địa phƣơng, cũng nhƣ tích hợp các câu hỏi về tác động của kinh tế và các chính sách công khác về văn hóa. Chính sách văn hóa bao gồm nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa, phổ biến thông tin về di sản văn hóa, sự giáo dục của Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
các cộng đồng và tổ chức, chính sách hỗ trợ về những loại hình văn hóa sáng tạo… Do đó, việc GD&ĐT mỗi thế hệ là cần thiết để duy trì và phát triển ý nghĩa của các di sản văn hóa cho các thế hệ tƣơng lai [17]. Chia sẻ kinh nghiệm GDDS trong trƣờng học, tác giả Urazali Tashmatov, Viện Nghệ thuật và Văn hóa Quốc gia, Bộ VH&TT Uzbekistan cho biết: "Chúng tôi lựa chọn các trƣờng và tìm hiểu từng lớp học có thể thực hiện lồng nội dung GDDS văn hóa phi vật thể. Đầu tiên, chúng tôi muốn các GV quen với diễn tiến của văn hóa phi vật thể và sau đó triển khai ở một số trƣờng khác nhau, đƣa ra các bối cảnh để HS học đƣợc di sản văn hóa phi vật thể. Kết quả cho thấy, có trƣờng quan tâm đến trò chơi dân gian, có trƣờng lại thích ứng với bài hát dân ca. Để chuẩn bị cho HS học tốt, chúng tôi có sách hƣớng dẫn cho giáo viên, HS và có chƣơng trình đặc biệt huấn luyện GV để họ giảng bài thật hấp dẫn. Bài học không chỉ là lời giảng, lời kể, mà HS thích đƣợc thực hành, đƣợc chơi trên sân trực tiếp". Ở Việt Nam, thời gian vừa qua có nhiều địa phƣơng đã chủ động đƣa di sản vào trƣờng học khá thành công. Tiêu biểu có thể kể đến nhƣ Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Ninh, Nghệ An có phong trào đƣa dân ca vào trƣờng học, ở Phú Thọ có phong trào đƣa hát Xoan vào trƣờng học; Lạng Sơn đƣa đàn Tính, hát Then dạy HS phổ thông… Nhiều trƣờng phổ thông tại Hà Nội đƣa HS tới tham gia Câu lạc bộ "Em yêu lịch sử" tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia để học lịch sử qua hệ thống bảo tàng…phƣơng thức tổ chức giáo dục GDDS văn hóa đƣợc thực hiện lồng ghép vào các môn học và các hoạt động giáo dục trong trƣờng phổ thông. Thứ trƣởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho rằng: Nhà trƣờng phổ thông vừa có trách nhiệm giáo dục nâng cao nhận thức cho HS về di sản văn hoá, vừa có trách nhiệm sử dụng di sản văn hoá để dạy học. Ông cũng nhấn mạnh: “Chƣơng trình đƣợc xây dựng cần có sự linh hoạt và phải phù hợp với văn hóa địa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
phƣơng và dân tộc, phù hợp với mọi điều kiện của nhà trƣờng ở: nông thôn, đô thị, miền núi, ven biển, hải đảo... và mọi đối tƣợng học sinh” [18]. Tác giả Nguyễn Xuân Thắng đặt vấn đề: “Làm sao để di sản văn hóa có thể đóng vai trò hiệu quả cho giáo dục và phát triển hòa bình và áp dụng các di sản văn hóa như một công cụ để phát triển hòa bình?”, đó là vấn đề cấp thiết mà các quốc gia trên toàn thế giới cần ngồi lại với nhau [18]. Tác giả Lê Thị Minh Lý, Trung tâm Nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa cho rằng: “Tích hợp nhuần nhuyễn giá trị di sản vào bài học, các di sản có thể tích hợp nhuần nhuyễn trong dạy học nhằm đạt được 2 mục tiêu về chuẩn kiến thức bài học, vừa đạt được thông tin về di sản văn hóa phi vật thể. Mọi người băn khoăn các di sản như ca trù, hát xoan… được UNESCO công nhận khi đưa vào trường học, liệu có khiến cho HS bị mệt? Đây không phải là học di sản mà sử dụng di sản để dạy học. Thông qua việc vận dụng các giá trị di sản để dạy học một cách linh hoạt, thú vị và tích hợp nhuần nhuyễn những giá trị di sản ấy vào bài học. Vận dụng như thế nào? Trước hết phải nhận dạng được giá trị di sản để tìm những nội dung phù hợp tích hợp vào bài giảng. Mặt khác xác định chuẩn về mặt giáo dục, cụ thể là bài học ấy cần đòi hỏi điều gì và khả năng tích hợp đến đâu. Một khuyến nghị là hãy chọn những di sản ở quanh chúng ta, cộng đồng ở đâu thì chúng ta lấy di sản ở đó, trường học ở đâu thì chúng ta sử dụng di sản ở cộng đồng đó. Nếu chúng ta lấy di sản quá xa thì trở nên xa lạ với các em, quá hoành tráng sẽ làm nặng thêm bài học. Chúng ta hãy tìm những gì gần gũi và bình dị để tích hợp vào bài giảng, có như vậy GV mới dễ sử dụng và các em nhớ một cách thiết thực về văn hóa của chính mình” [18]. Theo tác giả Mạc Thị Phƣợng Bích, Phòng GD&ĐT huyện Tân Lạc, Hòa Bình: "Vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Chúng ta không thể thực hiện ồ ạt, mà phải từ từ và lựa chọn di sản đưa vào bài học mang tính bền vững chứ không chạy theo "hội chứng". Bây giờ phân bố chương trình mở, nên việc dạy và học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN7 http://www.lrc.tnu.edu.vn