Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong thời gian vừa qua, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Trung tâm GDQP Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN XUÂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN XUÂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÝ TIẾN HÙNG THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả Nguyễn Xuân Trường Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Trước tiên tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn đến TS. Lý Tiến Hùng - Bộ GD và Đào tạo, người thầy đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong khoa Tâm lý - GD; Phòng Sau Đại học - Trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, lãnh đạo phòng khoa và tập thể đội ngũ giảng viên trong Trung tâm GD Quốc phòng Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi trong quá trình triển khai nghiên cứu đề tài. Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới Đảng ủy, Ban Giám đốc và lãnh đạo phòng ĐT - KH&ĐBCLGD - Trung tâm GD quốc phòng Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong thời gian học Cao học. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới toàn thể gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn cổ vũ, động viên tôi trong suốt thời gian qua. Trong quá trình thực hiện luận văn do còn hạn chế về thời gian cũng như trình độ chuyên môn, nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến quý báu của các thầy cô giáo, các nhà khoa học, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả Nguyễn Xuân Trường Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................ 3 4. Giả thuyết nghiên cứu ..................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Đóng góp mới của đề tài ................................................................................. 4 9. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TẠI CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG, AN NINH ...................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...................................................................... 6 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 10 1.2.1. Quản lý và các chức năng của quản lý .................................................... 10 1.2.2. Quản lý giáo dục...................................................................................... 13 1.2.3. Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ......................................... 14 1.2.4. Quản lý GDQP, AN ................................................................................. 15 1.3. Những vấn đề cơ bản về GDQP, AN ......................................................... 16 1.3.1. Những chủ trương của Đảng và Nhà nước.............................................. 16 1.3.2. Giáo dục quốc phòng, an ninh ................................................................. 17 1.3.3. Trung tâm GDQP, AN sinh viên ............................................................. 18 1.3.4. Đặc trưng hoạt động GDQP, AN ............................................................ 21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.4. Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN ........ 23 1.4.1. Mục đích của quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN .......................................................................................... 24 1.4.2. Chủ thể quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN ................................................................................................. 25 1.4.3. Đối tượng tác động của quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN ................................................................... 26 1.4.4. Nội dung của quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN .......................................................................................... 26 1.4.5. Phương pháp, cách thức quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên học môn học GDQP, AN ................................................................... 28 1.5. Những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên .... 29 1.5.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 29 1.5.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 30 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG THÁI NGUYÊN........................................................................................ 34 2. Trung tâm GDQP Thái Nguyên ................................................................................. 34 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên Trung tâm GDQP Thái Nguyên .................................................................................. 36 2.2.1. Thực trạng hoạt động tự rèn luyện của sinh viên Trung tâm GDQP Thái Nguyên ................................................................................ 37 2.2.2. Thực trạng về quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên Trung tâm GDQP Thái Nguyên ........................................................................... 44 2.3. Đánh giá chung về thực trạng việc quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ..................................................................................................... 53 2.3.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 53 2.3.2. Những tồn tại ........................................................................................... 54 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TRONG CỦA TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG THÁI NGUYÊN .......................................................................... 57 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 57 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu............................................................................. 57 3.1.2. Bảo đảm tính khoa học ............................................................................ 57 3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống đồng bộ .............................................................. 57 3.1.4. Bảo đảm tính thực tiễn ............................................................................ 57 3.1.5. Bảo đảm tính kế thừa và phát triển.......................................................... 58 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong giai đoạn mới của Trung tâm GDQP Thái Nguyên.......................................... 58 3.2.1. Tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các lực lượng trong trung tâm về hoạt động tự rèn luyện của sinh viên khi học môn học GDQP, AN ................................................................................... 58 3.2.2. Hướng dẫn xây dựng và phê duyệt kế hoạch tự rèn luyện của sinh viên ..... 62 3.2.3. Kiểm tra giám sát việc thực hiện kế hoạch tự rèn luyện của sinh viên thường xuyên liên tục ........................................................................ 64 3.2.4. Kiểm tra - đánh giá kết quả hoạt động tự rèn luyện của sinh viên .......... 71 3.2.5. Xây dựng môi trường giáo dục và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tự rèn luyện của sinh viên ................................................................. 76 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp .......................... 79 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83 1. Kết luận.......................................................................................................... 83 2. Khuyến nghị .................................................................................................. 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 85 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Đại học, Cao đẳng ĐH, CĐ Giáo dục - Đào tạo GD - ĐT Giáo dục quốc phòng GDQP Giáo dục quốc phòng, an ninh GDQP, AN Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận định về sự cần thiết việc tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên .................................................... 38 Bảng 2.2. Nhận thức về vai trò tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên ...................................................................... 39 Bảng 2.3. Mục đích, động cơ tự rèn luyện của sinh viên .............................. 41 Bảng 2.4. Sinh viên xác định nội dung tự rèn luyện ..................................... 42 Bảng 2.5. Thái độ của sinh viên đối với kế hoạch tự rèn luyện .................... 43 Bảng 2.6. Cán bộ quản lý sinh viên hướng dẫn nội dung tự rèn luyện cho sinh viên ......................................................................................... 45 Bảng 2.7. Cán bộ quản lý hướng dẫn sinh viên lập kế hoạch tự rèn luyện ........ 47 Bảng 2.8. Cán bộ quản lý, giảng viên tác động đến hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ........................................................................ 48 Bảng 2.9. Các hoạt động kiểm tra kết quả hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ........................................................................................ 50 Bảng 2.10. Đánh giá kết quả hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ................ 52 Bảng 3.1. Xếp loại đánh giá kết quả tự rèn luyện của sinh viên ................... 74 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ....................................................................................... 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên các trường ĐH, CĐ và Trung học chuyên nghiệp nhằm góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đại học Thái Nguyên là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao cho các tỉnh, các trường ĐH, CĐ, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề trên địa bàn, đồng thời thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ; góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của vùng trung du miền núi phía Bắc - vùng có nhiều đồng bào dân tộc sinh sống, có truyền thống đấu tranh cách mạng, giàu tiềm năng phát triển và có địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước. Hiện nay trước thực trạng ý thức tổ chức kỷ luật tính tự giác và khả năng tự rèn luyện của sinh viên chưa cao, tính ỷ lại, chưa năng động thậm trí còn sa đà vào các tệ nạn xã hội, chưa có bản lĩnh vững vàng, cơ bản sinh viên hiện nay có những biểu hiện ngại khó ngại khổ công tác quản lý sinh viên còn gặp nhiều khó khăn, chất lượng giáo dục quốc phòng, an ninh (GDQP, AN) cho sinh viên còn hạn chế, việc tự rèn luyện của sinh viên chưa liên tục, chưa sát với điều kiện thực tế, khó tạo dựng được một nền nếp kỉ luật cao. Bên cạnh đó, công tác quản lý, giáo dục và tự rèn luyện của sinh viên các trường trực thuộc Đại học Thái Nguyên được tiến hành theo mô hình tập trung tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng (GDQP) Thái Nguyên - Đại học Thái Nguyên. Trung tâm GDQP Thái Nguyên sẽ thực hiện nhiệm vụ GDQP, AN cho sinh viên trong điều kiện mới. Từ vấn đề cơ bản trên đòi hỏi phải tìm ra được những biện pháp quản lý sinh viên đáp ứng được với yêu cầu nhiệm vụ mới của Đại học Thái Nguyên. Trước đòi hỏi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, các Trung tâm GDQP, AN, trong đó có Trung tâm GDQP Thái Nguyên phải nghiêm chỉnh chấp hành Luật giáo dục quốc phòng và an ninh (GDQP, AN), mà cụ 1
thể là mục tiêu "Điều 4. Mục tiêu giáo dục quốc phòng và an ninh: Nhằm giáo dục cho mọi công dân đường lối, nhiệm vụ quốc phòng và an ninh, kỹ năng quân sự cần thiết, để phát huy tinh thần yêu nước, truyền thống chống ngoại xâm, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao ý thức, trách nhiệm, tự giác thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh" [16]. Việc nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo ở Trung tâm GDQP Thái Nguyên cốt lõi là nâng cao chất lượng GDQP, AN cho sinh viên. Một trong các yếu tố quyết định chất lượng quá trình giáo dục là chất lượng hoạt động tự học và tự rèn luyện của sinh viên; Hoạt động tự học là hoạt động tổ chức nhận thức nhằm đạt tới mục đích nhất định, do chính người học tiến hành trong quá trình học tập, tự học giúp người học nâng cao trí thức, kỹ năng và biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo; tự rèn luyện là luyện tập một cách thường xuyên để đạt tới những phẩm chất hay trình độ ở một mức nào đó. Vì vậy, phẩm chất và năng lực của nguồn nhân lực tương lai phụ thuộc rất nhiều vào việc tự học và tự rèn của học sinh, sinh viên trong Trung tâm. Những năm gần đây, công tác quản lý sinh viên đã được đề cập nhiều trong các văn bản quản lý. Tuy nhiên, những văn bản đó còn khá chung chung, chưa đi vào cụ thể, đặc biệt chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về hoạt động tự rèn luyện sinh viên ở trong môi trường đặc thù Trung tâm GDQP Thái Nguyên. Thực trạng hiện nay hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên nảy sinh nhiều hạn chế, dẫn tới chất lượng công tác GDQP, AN chưa đạt được như mong muốn. Theo báo cáo tổng kết năm học 2013-2014 của Trung tâm GDQP Thái Nguyên ngày 09/8/2014 thì: “Hiện nay hoạt động tự rèn luyện của sinh viên chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học,… một số khâu của hoạt động tự rèn luyện vẫn chưa được đổi mới rõ nét”. Vì vậy, vấn đề đặt ra là chúng tôi cần xem xét, đánh giá tình hình thực trạng hoạt động tự rèn luyện của sinh viên hiện nay và những yếu tố cản trở việc nâng cao chất lượng tự học và tự rèn, từ đó xác định các biện pháp nhằm nâng cao kết quả hoạt động tự rèn luyện của sinh viên, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng công tác GDQP, AN của Trung tâm. Những yếu tố cản trở việc nâng cao chất lượng hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên còn nhiều, trong đó có sự hạn chế của công tác quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên. Như vậy, xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động 2
tự rèn luyện của sinh viên sẽ góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng công tác GDQP, AN của Trung tâm GDQP Thái Nguyên. Với lý do trên, tôi lựa chọn đề tài "Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên" làm luận văn thạc sỹ, với mong muốn tìm ra biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong Trung tâm GDQP Thái Nguyên thuộc Đại học Thái Nguyên, thiết thực nâng cao chất lượng môn học và chất lượng đào tạo chung của Đại học Thái Nguyên. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong thời gian vừa qua, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong GDQP, AN. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên. Khảo sát trên 150 sinh viên và 57 cán bộ quản lý, giảng viên tại trung tâm GDQP Thái Nguyên. 4. Giả thuyết nghiên cứu Các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên đã thực hiện tương đối tốt ở một số mặt và đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên còn những khiếm khuyết cần bổ sung. Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong giai đoạn mới thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng GDQP, AN của Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong hoạt động GDQP, AN 5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên 3
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong giai đoạn mới nhằm nâng cao chất lượng GDQP, AN của Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Biện pháp quản lý của Trung tâm GDQP Thái Nguyên đối với hoạt động tự rèn luyện ngoài giờ lên lớp của sinh viên trong học tập tại Trung tâm từ năm học 2011- 2012 đến năm học 2014-2015. 6.2. Địa bàn nghiên cứu: Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu có liên quan đến quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Quan sát 7.2.2. Trò chuyện 7.2.3. Điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến - Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến với mục đích nghiên cứu, trong đó gồm một số lựa chọn: + Tìm hiểu thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên. + Đánh giá các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong giai đoạn mới tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên. - Phiếu trưng cầu ý kiến dành cho giảng viên, cán bộ quản lý, sinh viên. - Chọn mẫu theo chỉ tiêu cụ thể phục vụ mục đích nghiên cứu. - Xử lý số liệu bằng phương pháp toán thống kê. 8. Đóng góp mới của đề tài - Cung cấp cho Trung tâm GDQP Thái Nguyên những cơ sở khi xác định mục tiêu giảng dạy môn học GDQP, AN, xây dựng nội dung chương trình rèn luyện cho sinh viên, xác định phương pháp cách thức tổ chức giáo dục, rèn luyện cho sinh viên khi học môn GDQP, AN. 4
- Các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên có tính khả thi cao góp phần đổi mới phương pháp rèn luyện sinh viên. - Là một trong những tài liệu tham khảo cho các Trung tâm GDQP trên cả nước. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại các Trung tâm GDQP, AN. Chương 2: Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong giai đoạn mới tại Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN TẠI CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG, AN NINH 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Nghiên cứu về hoạt động rèn luyện và tự rèn luyện cho thế hệ trẻ là một nội dung giáo dục quan trọng, nhằm giúp các trung tâm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện nhân cách người học. Vấn đề quản lý hoạt động rèn luyện và tự rèn luyện của sinh viên trong các Trường đại học và cao đẳng là một vấn đề đã được nhiều tác giả quan tâm, nhưng chủ yếu mới nghiên cứu về quản lý sinh viên nói chung, ít công trình nghiên cứu quản lý cụ thể hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong hệ thống các Trung tâm GDQP, AN nhất là trong các Trung tâm GDQP, AN sinh viên. Nghiên cứu về quản lý sinh viên có thể kể đến một số tác giả như: Tác giả Đồng Thị Phượng (Học Viện Quản lý giáo dục, 2012) đã làm luận văn thạc sỹ với đề tài: "Biện pháp tăng cường quản lý sinh viên hệ chính quy góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại Viện Đại học Mở Hà Nội". Đề tài đã nêu ra các giải pháp: Tăng cường quản lý hoạt động học và tự học của sinh viên; Tổ chức tốt công tác quản lý sinh viên ngoại trú; Tăng cường công tác quản lý sinh viên ở cấp Khoa và Bộ môn; Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý sinh viên [37]. Tác giả Nguyễn Thanh Sơn nghiên cứu đề tài "Thực trạng quản lý học tập của sinh viên Trường Đại học Yersin Đà Lạt" (Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, 2010). Đề tài đã nêu ra các giải pháp: giáo dục mục đích, động cơ học tập cho sinh viên; Dạy cách học cho sinh viên; Phát triển đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, cố vấn học tập; Tăng cường hỗ trợ sinh viên học tập, rèn luyện; Phối hợp các lực lượng giáo dục tham gia vào quản lý học tập của sinh viên [46]. Tác giả Hoàng Văn Quân nghiên cứu đề tài: "Quản lý hoạt động phong trào của sinh viên trường cao đẳng công nghiệp Việt Đức" (Đại học sư phạm Thái Nguyên, 2012). Đề tài đã nêu ra các giải pháp: Quản lý công tác xây dựng kế hoạch phong trào; Quản lý nội dung hoạt động phong trào; Quản lý thành phần tham gia hoạt động phong trào; Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá hoạt động phong trào [40]. 6
Tác giả Nguyễn Văn Công nghiên cứu đề tài: "Biện pháp quản lý sinh viên nội trú ở Trường Đại học Điện lực" (Đại học Sư phạm Hà Nội, 2013). Đề tài đã nêu ra các biện pháp: Xây dựng những quy chế về quản lý sinh viên nội trú; Tăng cường quản lý hoạt động tự học của sinh viên nội trú; Tăng cường các hoạt động phong trào trong ký túc xá; Tăng cường điều kiện cơ sở vật chất cho Ký túc xá [12]. Tác giả Trần Thị Thu Hương nghiên cứu đề tài: "Quản lý giáo dục đạo đức cho sinh viên trường Cao đẳng du lịch Hà Nội trong giai đoạn hiện nay" (Trường Đại học giáo dục, 2012). Đề tài đã nêu ra các biện pháp: kế hoạch hóa công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên trong trường; Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực nhận thức về hoạt động giáo dục đạo đức trong bối cảnh hiện nay; Tổ chức lựa chọn và bồi dưỡng năng lực thực hiện đổi mới hoạt động giáo dục đạo đức cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm chuyên trách; Quản lý và xây dựng và phát triển môi trường sư phạm nhằm giáo dục đạo đức cho sinh viên; Tổ chức đa dạng các hình thức phối kết hợp giữa trung tâm, gia đình, xã hội [20]. Tác giả Nguyễn Văn Chiến nghiên cứu đề tài: "Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp của sinh viên Học Viện cảnh sát nhân dân" (Viện khoa học giáo dục Việt Nam, 2011). Đề tài đã nêu ra các giải pháp: Tăng cường các biện pháp tự học; Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, sinh hoạt tập thể, giao lưu và các hoạt động khác; Mở rộng các nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp phù hợp với hình thức tổ chức; Bồi dưỡng năng lực chuyên môn và đảm bảo chế độ chính sách cho cán bộ làm công tác quản lý sinh viên [10]. Ngoài ra, còn phải kể đến đề tài cấp Bộ của tác giả Nguyễn Bình Yên: "Nghiên cứu xây dựng mô hình tổ chức và phương pháp quản lý giáo dục sinh viên phù hợp với cơ chế đào tạo theo tín chỉ học phần trong Trường Đại học Mỏ - Địa chất" (Mã số B2007- 02- 41). Đề tài đã đề xuất được mô hình tổ chức bộ máy công tác sinh viên và các giải pháp cơ bản về quản lý giáo dục sinh viên trong đào tạo theo tín chỉ phù hợp với điều kiện của Trường Đại học Mỏ - Địa chất [55]. Bài viết của tác giả Nguyễn Minh Mẫn, Bùi Xuân Nam, Phạm Thị Thu Hường về "Công tác quản lý sinh viên trong đào tạo theo hệ thống tín chỉ ở Trường Đại học Mỏ - Địa chất" (Tạp chí Học Viện quản lý giáo dục số 32 tháng 1/2012); Bài viết khẳng 7
định: công tác sinh viên là một mặt không thể tách rời của quá trình đào tạo. Muốn đào tạo đạt kết quả cao, đáp ứng mục tiêu giáo dục và nhu cầu xã hội, các trường Đại học Việt Nam nói chung, Trường Đại học Mỏ - Địa chất nói riêng, nhất thiết phải nhận thức và làm tốt công tác sinh viên. Trung tâm cần xác định đúng đắn những ảnh hưởng, yêu cầu của đào tạo theo tín chỉ đối với công tác sinh viên, đồng thời, căn cứ những thành tựu, yếu kém của công tác sinh viên giai đoạn trước để xây dựng bộ máy quản lý, cơ chế hoạt động quản lý sinh viên khoa học hơn [30]. Tất cả các luận văn, đề tài nghiên cứu, đều nhằm hướng tới việc định hướng và rèn luyện cho thế hệ trẻ ngày càng năng động, sáng tạo và đặc biệt là có quan điểm đúng đắn, lập trường tư tưởng vững vàng trong sự phát triển nhiều yếu tố vật chất làm mờ lý chí và sự sáng suốt. Điều này càng được quan tâm và nâng cao hơn đối với những người làm về kinh tế và giữ vai trò là quản lý kinh tế tương lai. Vậy phải làm như thế nào? Quản lý quá trình học tập, rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế trung tâm đối với thế hệ trẻ là những sinh viên, tương lai của đất nước ra sao? Đây là câu hỏi và cũng là vấn đề cần thiết đặt ra và phải giải quyết. GDQP, AN cho sinh viên đã có một hệ thống văn bản quy phạm tương đối hoàn chỉnh, có chương trình, sách giáo khoa và thiết bị dạy học (dạy học) bước đầu đáp ứng được với yêu cầu của thực tiễn. Tuy nhiên để đảm bảo chất lượng và hiệu quả GDQP, AN cho sinh viên trong những năm gần đây Bộ giáo dục và Đào tạo đã chú ý tới việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên GDQP, AN đạt chuẩn về năng lực chuyên môn, song bên cạnh đó việc quản lý hoạt động giáo dục kết hợp với hoạt động tự rèn luyện của sinh viên khi học môn GDQP, AN ở mỗi cơ sở giáo dục chưa thực sự được quan tâm đúng mức và chưa đáp ứng được những đòi hỏi ngày một cao của thực tiễn. Thực tiễn công cuộc đổi mới cho thấy: những thành tựu mà nhân dân ta giành được trong sự nghiệp xây dựng đất nước luôn gắn liền với những thành tựu đạt được trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, công tác GDQP, AN được Đảng, Nhà nước chú trọng thực hiện và đạt hiệu quả thiết thực. Đây là một hoạt động cần thiết trong hệ thống GD - ĐT để thế hệ trẻ không chỉ nhận thức đ tự rèn luyện bản thân mình, nâng cao phẩm chất con người của mỗi 8
cá nhân. Vì vậy, quán triệt Chỉ thị số 12-CT/TW (ngày 03 tháng 5 năm 2007), "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác GDQP, AN trong tình hình mới" và Nghị định số 116/2007/NĐ-CP ngày 10 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ về GDQP, AN được triển khai sâu rộng, duy trì có nền nếp và chất lượng từng bước được nâng lên ở hầu hết các cơ sở giáo dục trong cả nước. Và đặc biệt, nhằm đáp ứng cho việc triển khai thi hành Luật GDQP, AN. Quyết định số 60/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 16/10/2007 của Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành quy chế đánh giá kết quả tự rèn luyện của học sinh, sinh viên các cơ sở giáo dục đại học và trường trung cấp chuyên nghiệp hệ chính quy. Điều lệnh quản lý bộ đội - Quân đội nhân dân Việt Nam, vận dụng trong quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên sát với môi trường quân sự. Ngoài các bài báo khoa học đã đăng tải trên các tạp chí còn có một số đề tài nghiên cứu khoa học, các tài liệu, chuyên đề về công tác GDQP cho cán bộ, học sinh, sinh viên hiện nay. Đáng kể là đề tài khoa học cấp nhà nước Học viện Chính trị - Quân sự, Bộ Quốc phòng của Lê Minh Vụ làm chủ nhiệm: “Đổi mới GDQP trong hệ thống giáo dục quốc gia” và đề tài khoa học cấp Viện Khoa học Nhân văn Quân sự, Bộ Quốc phòng, do Phạm Xuân Hảo làm chủ nhiệm: “GDQP cho cán bộ, học sinh, sinh viên các trường Đại học hiện nay”. Và đặc biệt gần đây là luận án tiến sỹ “Quản lí GDQP, AN cho sinh viên các trường đại học Việt Nam trong bối cảnh mới” của Đại tá Hoàng Văn Tòng. Các công trình nghiên cứu đã đề cập đến các khía cạnh khác nhau của GDQP, AN cho cán bộ, sinh viên trong các trường ĐH, CĐ hiện nay. Nhìn chung, các tác giả đã đề cập tới tầm quan trọng của GDQP, AN cho cán bộ, sinh viên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đồng thời đã đề xuất các giải pháp khác nhau nhằm nâng cao chất lượng quản lý GDQP, AN ở các Trung tâm. Các đề tài, các bài nghiên cứu này đều đánh giá một cách tổng quan thực trạng của nền GDQP, AN hiện nay nói chung, thực trạng chất lượng GDQP, AN, hoạt động tự rèn luyện của sinh viên nói riêng, trên cơ sở đó đưa ra một số biện pháp phát triển về đội ngũ, cải tiến phương pháp, phương tiện, cơ sở vật chất... nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, đào tạo môn học GDQP, AN trên cả nước. Tuy nhiên các đề tài 9
chưa đi sâu vào hoạt động tự rèn luyện của sinh viên trong các cơ sở giáo dục đặc biệt trong tình hình hiện nay, khi Luật GDQP, AN đã được Quốc hội thông qua ngày 19/6/2013 và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2014 đặt ra mục đích, yêu cầu của nhiệm vụ GDQP, AN là rất quan trọng, trong khi đó cơ cấu tổ chức, đội ngũ giảng viên, cán bộ làm công tác quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên khi học môn học GDQP, AN, cơ sở vật chất, nhà ở ký túc xá chưa có sự thay đổi đáng kể nào, đây là một vấn đề hết sức khó khăn với mong muốn nghiên cứu thực trạng và đề xuất những biện pháp nhằm quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại các Trung tâm GDQP để góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả GDQP, AN cho sinh viên. Tất cả các luận văn, đề tài nghiên cứu, đều nhằm hướng tới việc định hướng và rèn luyện cho thế hệ trẻ ngày càng năng động, sáng tạo và đặc biệt là có quan điểm đúng đắn, lập trường tư tưởng vững vàng trong sự phát triển nhiều yếu tố vật chất làm mờ lý chí và sự sáng suốt. Vậy, phải làm như thế nào? Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên ngay từ khi còn ngồi trên ghế Nhà trường ra sao? Đây là câu hỏi và cũng là vấn đề cần thiết đặt ra và phải giải quyết. Những công trình nghiên cứu kể trên đã gợi mở nhiều ý tưởng nghiên cứu sáng tạo, cho tôi lĩnh hội được những kinh nghiệm, những cách tiếp cận có ý nghĩa đối với đề tài của riêng mình. Tuy nhiên, trên tinh thần kế thừa và phát huy tính tích cực của những tác giả đi trước, tôi nhận thấy chưa có công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại các Trung tâm GDQP, AN. Vì vậy, tôi chọn đề tài "Quản lý hoạt động tự rèn luyện của sinh viên tại Trung tâm giáo dục quốc phòng Thái Nguyên" để nghiên cứu nhằm làm rõ thêm các vấn đề đã nêu đối với Trung tâm GDQP Thái Nguyên. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý và các chức năng của quản lý Quản lý có nguồn gốc từ sự phân công lao động xã hội, Các Mác đã viết: "Một người chơi vĩ cầm riêng rẽ thì tự điều khiển mình, nhưng trong một dàn nhạc thì cần có một nhạc trưởng" [6]. Ngày nay quản lý đã trở thành một khoa học, một nghệ thuật và đang diễn ra trong mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội. Quản lý là một dạng hoạt động đặc biệt quan trọng của con người. Quản lý chứa đựng nội dung 10
rộng lớn, đa dạng phức tạp và luôn vận động, biến đổi, phát triển. Vì vậy, khi nhận thức về quản lý, có nhiều cách tiếp cận và quan niệm khác nhau. F.W Taylor (1856 - 1915) là một trong những người đầu tiên khai sinh ra khoa học quản lý và là “ông tổ” của trường phái “quản lý theo khoa học”, tiếp cận quản lý dưới góc độ kinh tế - kỹ thuật đã cho rằng: "Quản lý là hoàn thành công việc của mình thông qua người khác và biết được một cách chính xác họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất" [48, tr. 10]. H. Fayol (1886 - 1925) là người đầu tiên tiếp cận quản lý theo quy trình và là người có tầm ảnh hưởng to lớn trong lịch sử tư tưởng quản lý từ thời kỳ cận - hiện đại tới nay, quan niệm rằng: "Quản lý hành chính là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra" [dẫn theo 24]. M.P Follet (1868 - 1933) tiếp cận quản lý dưới góc độ quan hệ con người, khi nhấn mạnh tới nhân tố nghệ thuật trong quản lý đã cho rằng: "Quản lý là một nghệ thuật khiến cho công việc của bạn được hoàn thành thông qua người khác" [dẫn theo 25]. C. I. Barnarrd (1866 - 1961) tiếp cận quản lý từ góc độ của lý thuyết hệ thống, là đại biểu xuất sắc của lý thuyết quản lý tổ chức cho rằng: "Quản lý không phải là công việc của tổ chức mà là công việc chuyên môn để duy trì và phát triển tổ chức. Điều quyết định đối với sự tồn tại và phát triển của một tổ chức đó là sự sẵn sàng hợp tác, sự thừa nhận mục tiêu chung và khả năng thông tin" [dẫn theo 24, tr. 11]. H. Simon (1916) cho rằng: "Ra quyết định là cốt lõi của quản lý. Mọi công việc của tổ chức chỉ diễn ra sau khi có quyết định của chủ thể quản lý. Ra quyết định quản lý là chức năng cơ bản của mọi cấp trong tổ chức" [dẫn theo 24, tr. 12]. Paul Hersey và Ken Blanc Harh tiếp cận quản lý theo tình huống quan niệm rằng: "Không có một phương thức quản lý và lãnh đạo tốt nhất cho mọi tình huống khác nhau. Người quản lý sẽ lựa chọn phương pháp quản lý căn cứ vào tình huống cụ thể" [dẫn theo 25, tr. 17]. J.H Donnelly, James Gibson và J.M Ivancevich trong khi nhấn mạnh tới hiệu quả sự phối hợp hoạt động của nhiều người đã cho rằng: "Quản lý là một quá trình do một người hay nhiều người thực hiện nhằm phối hợp các hoạt động của những người khác để đạt được kết quả mà một người hành động riêng rẽ không thể nào đạt được" [dẫn theo 20, tr. 12]. 11