Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá thực trạng công tác ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả. Đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG MINH PHƯỢNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG MINH PHƯỢNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS MAI CÔNG KHANH THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Hoàng Minh Phượng i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, với lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Mai Công Khanh, người thày đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Sở GD&ĐT, Cán bộ quản lý và giáo viên các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần giúp em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu bản thân luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế. Kính mong sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, Cô và đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Ngày 15 tháng 04 năm 2018 Tác giả Hoàng Minh Phượng ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THPT .................................................................................... 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài .............................................................. 9 1.2.1. Quản lý....................................................................................................... 9 1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường ................................................... 9 1.2.3. Đánh giá và đánh giá kết quả học tập ...................................................... 11 1.2.4. Công nghệ thông tin ................................................................................ 13 1.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ...................................................................................................... 14 1.2.6. Quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh...... 15 iii
1.3. Nội dung ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT ......................................................................................................... 16 1.3.1. Vai trò của ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh.... 16 1.3.2. Mục tiêu của ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................................................................................................. 17 1.4. Quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT ......................................................................................................... 22 1.4.1. Quản lý việc xây dựng và sử dụng phòng học đa phương tiện ............... 22 1.4.2. Quản lý sử dụng các phần mềm đánh giá kết quả học tập của học sinh ......... 24 1.4.3. Quản lý thiết kế và sử dụng các bài kiểm tra có ứng dụng CNTT .......... 25 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT................................................................................ 27 Kết luận chương 1.............................................................................................. 29 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THPT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH ................. 30 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế xã hội, giáo dục phổ thông của thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh .......................................................................... 30 2.1.1. Về kinh tế - xã hội thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh ....................... 30 2.1.2. Về GD&ĐT của thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh .......................... 31 2.2. Tổ chức khảo sát chất lượng giáo dục THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 33 2.2.1. Về chất lượng giáo dục học sinh ............................................................. 33 2.2.2. Về chất lượng đội ngũ giáo viên ............................................................. 35 2.2.3. Về cơ sở vật chất các trường THPT ........................................................ 36 2.2.4. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 38 iv
2.3. Thực trạng quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả ...................................... 39 2.3.1. Nhận thức của đội ngũ CBQL, GV về việc ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ............................................................... 39 2.3.2. Hình thức, phương pháp ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT................................................................................ 41 2.3.3. Thực trạng quản lý phần mềm ra đề kiểm tra định kỳ, cuối kỳ .............. 43 2.3.4. Ứng dụng CNTT trong tổ chức các kỳ kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT ...................................................................................... 44 2.3.5. Quản lý ứng dụng CNTT trong việc chấm bài kiểm tra của giáo viên ......... 46 2.3.6. Quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá chất lượng học sinh cuối năm học của hiệu trưởng ................................................................................... 48 2.4. Nhận định chung quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh .... 49 2.4.1. Điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý ....................................................... 49 2.4.2. Nguyên nhân của thực trạng trong quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông thành phố Cẩm Phả .......... 50 2.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông ............................................ 52 Kết luận chương 2.............................................................................................. 54 Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THPT THÀNH PHỐ CẨM PHẢ TỈNH QUẢNG NINH ................. 55 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................... 55 3.1.1. Đảm bảo tính khoa học ............................................................................ 55 3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................. 55 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 55 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 56 v
3.2. Biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh................................ 56 3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBGV về tầm quan trọng của quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................. 56 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tin học cơ bản cho đội ngũ giáo viên THPT.................................................................................................. 58 3.2.3. Bồi dưỡng kỹ năng sử dụng phần mềm CNTT vào kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT cho đội ngũ GV ........................................ 61 3.2.4. Hiệu trưởng quản lý quy trình ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh .................................................................................... 62 3.2.5. Tăng cường đầu tư mua sắm thiết bị dạy học hiện đại để ứng dụng hiệu quả CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ........................... 65 3.2.6. Tăng cường kiểm tra đánh giá ứng dụng CNTT đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT trong đổi mới PPDH ............................................. 68 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 73 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề ...................... 75 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 79 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 83 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CBGV Cán bộ giáo viên CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CNTT&TT Công nghệ thông tin và truyền thông CSVC Cơ sở vật chất ĐG Đánh giá ĐPT Đa phương tiện GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Gáo viên HS Học sinh KTĐG Kiểm tra đánh giá PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lý giáo dục TBDH Thiết bị dạy học THPT Trung học phổ thông iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Số lượng, chất lượng giáo dục văn hóa học sinh THPT từ năm học 2014 - 2015 đến năm học 2016 - 2017.................................... 34 Bảng 2.2: Số lượng, chất lượng giáo dục đạo đức học sinh THPT từ năm học 2014 - 2015 đến năm học 2016 - 2017.................................... 35 Bảng 2.3: Số lượng, chất lượng CBGV các trường THPT từ năm 2014 đến 2017 ......................................................................................... 36 Bảng 2.4: Thực trạng cơ sở vật chất - kỹ thuật các trường THPT ................. 37 Bảng 2.5: Nhận thức của CBGV về ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................................................ 40 Bảng 2.6: Thực trạng về hình thức, phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả.............. 42 Bảng 2.7: Quản lý phần mềm ra đề kiểm tra kết quả học tập của học sinh ... 43 Bảng 2.8: Ứng dụng CNTT trong tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh .............................................................................. 45 Bảng 2.9: Quản lý ứng dụng CNTT trong việc chấm bài kiểm tra của giáo viên ......................................................................................... 47 Bảng 2.10: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông .......... 53 Bảng 3.1: Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý ................... 76 Bảng 3.2: Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp quản lý ..................... 77 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1: Quy trình kiểm tra đánh giá ............................................................. 69 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế giới đang trong giai đoạn phát triển mới với những bước tiến nhảy vọt của công nghệ thông tin và truyền thông thúc đẩy sự ra đời của nền kinh tế tri thức và làm biến đổi nhanh chóng, sâu sắc, mọi lĩnh vực của xã hội. Giáo dục cùng với khoa học - công nghệ trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển và sự thịnh vượng của một quốc gia. Trong điều kiện phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, thông tin và tri thức trở thành yếu tố đầu vào của hệ thống sản xuất - quản lý. Yêu cầu của nền kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hóa đòi hỏi giáo dục cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng các yêu cầu mới này. Các nước xác định các phẩm chất và năng lực của công dân toàn cầu như phải có kiến thức và năng lực công nghệ thông tin (CNTT), khoa học tự nhiên và xã hội, có sự hiểu biết toàn cầu, có kiến thức về kinh doanh, năng lực giao tiếp toàn cầu, có các phẩm chất để sống và làm việc hợp tác với công dân ở các nước khác nhau… Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Để nâng cao chất lượng giáo dục THPT cần có các điều kiện chủ quan và khách quan khác nhau nhưng trong đó một nhiệm vụ rất quan trọng trong quá trình dạy học đó là hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập học sinh. Khẳng định công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập học sinh vừa là động lực, vừa là nhân tố nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường. Kiểm tra đánh giá chất lượng học tập học sinh: Thứ nhất là nhằm đánh giá được trình độ nhận thức của học sinh hiện tại so với mục tiêu đào tạo; Thứ hai 1
là đánh giá trình độ nhận, tiếp thu kiến thức của học sinh và phương pháp khả năng thực tế giảng dạy của giáo viên; Thứ ba là phát hiện kịp thời những lệch lạc, những thiếu sót, chưa kinh nghiệm đồng thời tìm ra nguyên nhân chưa thành công để từ đó tìm ra các giải pháp khắc phục, đổi mới phương pháp nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong dạy học; Đảm bảo mối quan hệ ngược để nắm được hiệu quả của các quyết định, các kế hoạch và khả năng thực thi của chúng; đồng thời cũng là động lực thúc đẩy quá trình dạy học của thầy và trò. Kết quả kiểm tra đánh giá học tập của học sinh là yếu tố khen thưởng, khích lệ, điều chỉnh, định hướng, phân loại học sinh phù hợp với mục tiêu đào tạo. Với lượng tri thức khổng lồ như vậy, cùng với thời gian ngắn ngủi học tập trong các nhà trường thì phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo phương pháp truyền thống đã không còn phù hợp. Vì vậy đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá theo hướng hiện đại hóa, công nghệ hóa là tất yếu. Trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, sự đổi mới trong đánh giá kết quả học tập của học sinh đang diễn ra hết sức mạnh mẽ theo ba xu hướng chính: tích cực hóa, cá biệt hóa và công nghệ hóa nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Theo báo cáo thống kê của Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Quảng Ninh thì chất lượng giáo dục THPT ngày một nâng lên song trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Đặc biệt, trong điều kiện toàn ngành đang thực hiện Quyết định số 3859/QĐ-BGDĐT ngày 28 tháng 7 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành kế hoạch tổ chức cuộc vận động "Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục" và mới đây nhất trong Hội nghị Giám đốc Sở GD-ĐT toàn quốc được tổ chức trong 2 ngày 14, 15/7/2017 tại thành phố Đà Nẵng đã nhìn nhận 9 nhiệm vụ và 5 giải pháp của ngành giáo dục theo tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm, trong đó Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã chỉ rõ trong 9 nhóm nhiệm vụ có nhiệm vụ thứ tư là tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy, học và quản lý 2
giáo dục, đẩy mạnh tin học hóa trong quản lý,… Vì vậy, việc quản lý ứng dụng CNTT trong tổ chức đánh giá kết quả học tập của học sinh ngày càng phải được quan tâm. Nếu không có các biện pháp quản lý phù hợp sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục học sinh đặc biệt là học sinh các lớp cuối cấp. Tuy nhiên, đến nay chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này một cách có hệ thống để tìm ra biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài: "Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh" mong muốn đóng góp một phần trong việc nâng cao kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng công tác ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả. Đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quản lý ứng dụng CNTT trong trường THPT. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh 3 trường THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. 3
5. Giả thuyết khoa học Công tác ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh trong thời gian qua đã được triển khai thực hiện và đã thu được một số kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên chưa đáp ứng so với nhu cầu đặt ra. Nếu hiệu trưởng các trường THPT áp dụng các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh một cách khoa học, đồng bộ sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT; 6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh; 6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Thông qua đọc các tài liệu để phân tích, tổng hợp và hệ thống các lý thuyết có liên quan đến quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT nhằm hiểu sâu sắc hơn về bản chất của vấn đề, nghiên cứu sắp xếp, hệ thống để hình thành giả thuyết khoa học định hướng cho quá trình nghiên cứu vấn đề. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra Chúng tôi sử dụng bộ phiếu câu hỏi để khảo sát Hiệu trưởng trường THPT, giáo viên dạy THPT, chuyên viên Sở GD&ĐT. Chúng tôi trò chuyện với giáo viên, học sinh THPT để thấy được những thuận lợi và khó khăn trong việc quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh 4
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Trên cơ sở các báo cáo tổng kết năm học của các nhà trường THPT thành phố Cẩm Phả và báo cáo tổng kết của Sở GD&ĐT Quảng Ninh chúng tôi đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh cho các hiệu trưởng các trường THPT trên địa bàn nghiên cứu. - Phương pháp chuyên gia Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi có xin ý kiến của một số chuyên viên và một số thầy cô giáo có kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu để xây dựng đề cương nghiên cứu, xử lý số liệu. - Phương pháp quan sát Chúng tôi tiến hành quan sát hoạt động quản lý của hiệu trưởng các trường THPT nhất là các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh thông qua việc quản lý dạy học, nhận xét, đánh giá, phê học bạ của học sinh. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng một số thuật toán học để xử lý và phân tích kết quả điều tra sau khi khảo sát nhằm rút ra những kết luận cần thiết. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn được cấu trúc trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THPT 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Trên thế giới, các nước có nền giáo dục phát triển đều chú trọng đến việc ứng dụng CNTT như: Mỹ, Australia, Canađa, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore,... Để ứng dụng CNTT được như ngày nay các nước này đã trải qua rất nhiều các chương trình quốc gia về tin học hóa cũng như ứng dụng CNTT vào các lĩnh vực khoa học kỹ thuật và trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là ứng dụng vào khoa học công nghệ và giáo dục. Một số quốc gia ở Châu Á đặc biệt là các nước có nền giáo dục phát triển đã có những biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong giáo dục: - Năm 1981 Singapore thông qua một đạo luật về Tin học hóa Quốc gia quy định ba nhiệm vụ: + Một là, thực hiện việc tin học hóa mọi công việc hành chính và hoạt động của Chính phủ. + Hai là, dạy tin học ở trường phổ thông; Ứng dụng CNTT trong dạy học; Quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học; Ứng dụng CNTT trong quản lý trường học. + Ba là, phát triển và thúc đẩy công nghiệp dịch vụ tin học ở Singapore. Một Ủy ban máy tính Quốc gia được thành lập để chỉ đạo công tác đó. - Tại Australia vào tháng 3 năm 2000, Hội đồng Bộ trưởng đã ủng hộ hướng đi được trình bày trong tài liệu “Cơ cấu chiến lược phát triển thúc đẩy ứng dụng CNTT, quản lý ứng dụng CNTT” tài liệu này bao gồm hai mục tiêu giáo dục trường học bao quát cho nền kinh tế thông tin, đó là: + Một là: Tất cả học sinh tốt nghiệp phổ thông đều ứng dụng được CNTT và ý thức được tác động của CNTT&TT đối với xã hội. + Hai là: Ứng dụng CNTT trong dạy học và quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học tạo môi trường học tập cho học sinh. 6
- Ở nước ta CNTT đã được ứng dụng vào trong quá trình dạy học từ những năm 90 của thế kỷ trước. Và cho đến nay CNTT vẫn đang được nghiên cứu, ứng dụng hết sức rộng rãi trong tất cả các cơ sở giáo dục từ Trung ương đến địa phương. Đã có những đề tài nghiên cứu về ứng dụng CNTT trong dạy học bước đầu thu được những kết quả khả quan, thúc đẩy việc ứng dụng CNTT vào dạy học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã có Chỉ thị 29/CT-Bộ GD&ĐT về "Tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành GD & ĐT giai đoạn 2001- 2005" và Chỉ thị 55/2008/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong giáo dục giai đoạn 2008-2012 và chọn năm học 2008-2009 là "Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT"; Công văn số 4116/BGDĐT-CNTT ngày 08 tháng 9 năm 2017 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2017 - 2018; Quyết định số 117/QĐ-TTg ngày 25 tháng 01 năm 2017 của Thủ tường Chính phủ về việc phê duyệt đề án: "Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025'', tạo bước đột phá về ứng dụng CNTT trong giáo dục và tạo tiền đề ứng dụng và phát triển CNTT trong những năm tiếp theo. Trong những năm qua việc ứng dụng CNTT trong quản lý hoạt động dạy học đã được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Gần đây các hội nghị, hội thảo hay trong các đề tài khoa học nghiên cứu về CNTT đã đề cập nhiều đến vấn đề quản lý ứng dụng CNTT trong giáo dục và nâng cao chất lượng dạy học: - Hội thảo khoa học quốc gia lần thứ nhất về “Nghiên cứu phát triển và ứng dụng CNTT” tháng 2/2003. - Hội thảo khoa học “Nghiên cứu và triển khai E-Learning” do Viện Công nghệ Thông tin (ĐHQG Hà Nội) và Khoa Công nghệ Thông tin (Đại học Bách khoa Hà Nội) phối hợp tổ chức đầu tháng 3/2005 là hội thảo khoa học về ứng dụng trong hệ thống giáo dục đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam. 7
- Hội thảo khoa học toàn quốc về CNTT “Các giải pháp công nghệ và quản lý trong ứng dụng CNTT vào đổi mới phương pháp dạy học” Trường ĐHSP Hà Nội phối hợp với dự án giáo dục đại học tổ chức từ 9-10/12/2006 tại Trường ĐHSP Hà Nội. Những cuộc hội thảo này đều tập trung bàn về vai trò của CNTT đối với giáo dục và các giải pháp nhằm thúc đẩy nhanh việc ứng dụng CNTT vào dạy học. Nội dung cụ thể bao gồm: + Ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh từ phổ thông đến đại học. + Các giải pháp, quản lý phát triển ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp dạy học: chiến lược phát triển, kinh nghiệm quản lý, mô hình tổ chức trường học điện tử, mô hình dạy học điện tử, ... + Các kết quả ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học: xây dựng và sử dụng phần mềm dạy học, kho tư liệu điện tử... Qua tổng quan nghiên cứu vấn đề thấy rằng các hội thảo, các đề tài về ứng dụng CNTT từ trước đến nay, đều khẳng định vai trò của ứng dụng CNTT trong dạy học và vai trò quan trọng của các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học. Thực tế việc đưa CNTT vào hoạt động dạy học còn tồn tại nhiều vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu giải quyết. Trình độ tin học cơ bản của đội ngũ giáo viên còn hạn chế và gặp nhiều lúng túng khi thiết kế giáo án dạy học tích cực, ứng dụng CNTT trong ra đề và đánh giá kết quả kiểm tra của học sinh. Cho đến nay, ở các trường THPT tỉnh Quảng Ninh nói chung và thành phố Cẩm Phả nói riêng đã áp dụng rất nhiều biện pháp quản lý hoạt động dạy học nhưng chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập. Do vậy, việc nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong đánh giá kết quả học tập của học sinh để nâng cao chất lượng giáo dục của các nhà trường trên địa bàn thành phố Cẩm Phả được tác giả lựa chọn. 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý Quản lý là một hoạt động có từ rất lâu, nhà sử học Daniel A.Wren đã từng nhận xét "Quản lý cũng xưa cũ như chính con người vậy", có nghĩa là hoạt động quản lý xuất hiện gắn liền với sự xuất hiện loài người. Do vậy, có rất nhiều cách giải thích khác nhau về "quản lý": Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện dược những mục tiêu dự kiến” [17, tr.24]. Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là hoạt động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” " [7]. Hiện nay hoạt động "quản lý" được định nghĩa rõ hơn: Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau về "quản lý", song khái niệm quản lý đã được lột tả qua một số nội dung sau: Quản lý là một loại hoạt động xã hội, luôn gắn liền với một nhóm người hay một tổ chức xã hội nào đó. Bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý thông qua các chức năng quản lý là kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra giúp cho hệ thống ổn định, thích ứng, tăng trưởng và phát triển. Như vậy có thể hiểu: Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được mục đích đã đề ra. 1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường 1.2.2.1. Quản lý giáo dục Giáo dục là một chức năng của xã hội loài người và quản lý giáo dục là một loại hình của quản lý xã hội. Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý giáo dục: 9
Từ điển Tiếng Việt, quản lý giáo dục được hiểu như việc "thực hành đầy đủ các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra trên toàn bộ các hoạt động giáo dục và tất nhiên cả các cấu phần tài chính, vật chất của các hoạt động đó nữa" [16]. Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch hợp qui luật của chủ thể quản lý, nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục đến mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” [17]. Trong quan điểm giáo dục hiện đại của các tác giả Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc, chỉ rõ: “QLGD là những tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lý ở mọi cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của toàn bộ hệ thống nhằm mục đích đảm bảo sự hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật của xã hội cũng như các quy luật của quá trình giáo dục về sự phát triển thể lực, trí lực và tâm lý của con người. Chất lượng của giáo dục chủ yếu do nhà trường tạo nên, bởi vậy khi nói đến quản lý giáo dục phải nói đến quản lý nhà trường cùng với hệ thống quản lý giáo dục” [7]. Như vậy, quản lý giáo dục về thực chất là quản lý nhà trường và quản lý các hoạt động diễn ra trong nhà trường và các cơ sở giáo dục khác... Từ những định nghĩa trên cho thấy: QLGD là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý mà chủ yếu nhất là quá trình dạy học và giáo dục ở các cơ sở giáo dục. 1.2.2.2. Quản lý nhà trường Nhà trường - cơ sở giáo dục được coi là đối tượng của hoạt động quản lý giáo dục. Nghiên cứu về Giáo dục học, tác giả Phạm Viết Vượng cho rằng: "Quản lý nhà trường được hiểu là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của GV, HS và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng GD&ĐT trong nhà trường" [22]. 10