Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng phương pháp đóng vai vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở một số trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở lý luận và nhận diện một số vấn đề đặt ra từ thực trạng dạy học môn GDCD chương trình lớp 10 ở trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, luận văn đề xuất quy trình và điều kiện sử dụng phương pháp đóng vai nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD chương trình lớp 10 theo hướng phát huy năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn của HS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng phương pháp đóng vai vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở một số trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM MAI HẰNG GIANG SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP ĐÓNG VAI VÀO DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở MỘT SỐ TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM MAI HẰNG GIANG SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP ĐÓNG VAI VÀO DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở MỘT SỐ TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN Ngành: LL & PPDH bộ môn Lý luận Chính trị Mã số: 8.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THU HẠNH THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Sử dụng phương pháp đóng vai vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 10 ở một số trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thái Nguyên” là do chính bản thân tôi đã thực hiện. Các kết quả, số liệu trong luận văn là trung thực. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả đề tài MAI HẰNG GIANG i
LỜI CẢM ƠN Tr c ti n m xin tr n trọn cảm n c c t y cô i o oa i o c c n trị - Tr n Đ i ọc S p m T i N uy n đã n c n y v truy n đ tn n tri t c qu u tron suốt n n năm qua đ m o n t n tốt a ọc c a m n Đ c iệt m xin trân trọn cảm n cô i o TS. Nguyễn Thu Hạnh đã n iệt t n t m uyết truy n ic o mn n m c tri t c i n t ôn oa ọc đ y đ đồn t i đã n n t n n i un p n p pn i nc u đ uận văn đ c o n t iện n Em c n xin đ c i i cảm n s u sắc t i an i m iệu tr n T PT T i N uy n t i ia đ n n đồn n iệp đã đ n vi n i pđ t o đi u iện đ mc t o nt n a ọc v o n t t uận văn n y Thái Nguyên, n 20 tháng 9 năm 2020 Học viên Mai Hằng Giang ii
MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ SƠ ĐỒ .......................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đ tài ........................................................................................... 1 2. M c đ c v nhiệm v nghiên c u c a đ tài ............................................... 4 3 Đối t ng và ph m vi nghiên c u................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 5 5 P n p p n i n c u c a đ tài .............................................................. 5 6 Ýn ĩa t ực tiễn v đ n p c a đ tài ...................................................... 6 7. Kết c u c a đ tài .......................................................................................... 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ......................... 8 1.1. Tổng quan nghiên c u v n đ .................................................................... 8 1.1.1. Nh ng công trình nghiên c u n c ngoài v s d n p n p p đ n vai tron y học ...................................................................................... 8 1.1.2. Nh ng công trình nghiên c u tron n c v PPĐV v s d ng PPĐV tron y học môn GDCD ................................................................... 10 1.1.3. Nh ng giá trị c a các công trình nghiên c u i n quan đến đ tài và nh ng v n đ luận văn tiếp t c làm sáng tỏ ............................................... 14 1.2. M t số khái niệm công c ........................................................................ 16 1.2.1. Khái niệm p n p p p n p p đ n vai tron y học........... 16 1.2.2. Khái niệm p n p p đ n vai v un c đi m trong PPĐV ...... 17 iii
1.3. S d n p n p p đ n vai tron y học môn Giáo d c công dân l p 10 ở tr ng THPT .............................................................................. 25 131 C n tr n i o c công dân l p 10 ............................................... 25 1 3 2 Ưu t ế c a việc s d n p n p p đ n vai tron y học môn Giáo d c công dân l p 10 ............................................................................... 34 1.3.3. M c tiêu s d n PPĐV tron y học c n tr n i o c công dân l p 10 ............................................................................................... 37 1.3.4. N i dung s d n PPĐV tron y học môn Giáo d c công dân l p 10 ở tr ng THPT ..................................................................................... 39 1.3.5. Hình th c s d n PPĐV tron y học môn Giáo d c công dân l p 10 ở tr ng THPT ..................................................................................... 41 Kết luận c n 1 ........................................................................................... 44 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở MỘT SỐ TRƢỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ................................................................... 45 2.1. Thực tr ng c a việc s d ng p n p p đ n vai trong d y học môn GDCD l p 10 ở m t số tr n T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. .................................................................................................. 45 2 1 1 K i qu t đ c đi m tình hình chung c a c c tr n T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên ............................................................................ 45 2.1.2. S d n p n p p đ n vai tron y học môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên ......................... 48 2 2 Đ xu t quy trình thực hiện việc s d n PPĐV tron y học ph n “Côn n v i đ o đ c” môn DCD p 10 ở m t số tr ng THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. ..................................................................... 56 2.2.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình ...................................................... 56 2.2.2. Quy trình thiết kế .................................................................................. 61 Kết luận c n 2 ........................................................................................... 70 iv
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở MỘT SỐ TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN .......... 72 3.1. Thực nghiệm s p m .............................................................................. 72 3.1.1. Kế ho ch thực nghiệm .......................................................................... 72 3.1.2. N i dung thực nghiệm ........................................................................... 74 3.1.3. Kết quả thực nghiệm s p m .............................................................. 77 3.2. M t số giải pháp nhằm nâng cao ch t ng c a việc s d n p n p p đ n vai tron y học ph n “Côn n v i đ o đ c” môn DCD p 10 ở m t số tr ng T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên ....................... 86 3 2 1 Đối v i đ i n i o vi n...................................................................... 86 3 2 2 Đối v i học sinh .................................................................................... 87 3 2 3 Đối v i n tr ng ................................................................................ 88 Kết luận c n 3 ........................................................................................... 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 93 PHỤ LỤC v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNXH : C n ĩa xã i ĐC : Đối c n GDCD : i o c côn n GV : Giáo viên HS : Học sinh Nxb : Nhà xu t bản PPDH : P n p p y ọc PPĐV : P n p p đ n vai SL : Số n THPT : Trun ọc p ổ t ông TN : T ực n iệm vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Nhận th c c a giáo viên v sự c n thiết khi s d n PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ................................................ 48 Bảng 2.2: Đ n i c a giáo viên v m c đ s d n PPĐV và các PPDH khác trong d y học GDCD l p 10 ..................................... 49 Bảng 2.3: Đ n i c a giáo viên v m c đ c s d n PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ................................................................ 50 ản 2 4: M c đ t c cực c a ọc sin đối v i môn DCD khi giáo viên s n PPĐV tron y học ph n “Côn n v đ o đ c” ............ 51 ản 2 5: M cđ n t ọc tập môn DCD c a ọc sin khi giáo vi n s n PPĐV v o y ọc ph n “Côn n v i đ o đ c” ..... 54 ản 3 1: Đi m i m tra môn DCD i a p t ực n iệm v p đối c n ở tr n T PT T i N uy n T PT L n N ọc Quyến tr c t ực n iệm ........................................................... 78 Bảng 3.2: M c đ h ng thú học tập c a học sin đối v i môn GDCD sau tiết d y thực nghiệm bằn PPĐV ........................................... 79 Bảng 3.3: T i đ học tập c a học sin đối v i gi học s d n PPĐV ....... 80 Bảng 3.4: Kết quả ki m tra 1 tiết môn GDCD ở tr ng THPT Thái N uy n T PT L n N ọc Quyến sau thực nghiệm ............... 83 vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bi u đồ 3.1: Kết quả ki m tra 1 tiết môn GDCD ở tr ng THPT Thái N uy n T PT L n N ọc Quyến sau thực nghiệm ............. 84 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo d c đ o t o đ c xem là chính sách, biện pháp quan trọng hàng đ u đ phát tri n ở nhi u quốc gia trên thế gi i và Việt Nam không phải là ngo i lệ. Đ phát tri n giáo d c, m t trong nh ng biện p p đan đ c đ t ra cho chúng ta là phải đổi m i giáo d c m tr c hết đổi m i v p n pháp d y học. Nghị quyết số 29 c a Ban Ch p hành Trun n Đảng khóa XI v đổi m i căn ản và toàn diện giáo d c đã n u rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phươn pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năn của n ười học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ má móc” [15; tr.4]. Tron c n tr n io c phổ thông, GDCD là môn học gi vai trò ch đ o trong việc giúp học sinh hình thành, phát tri n ý th c và hành vi c a n i công dân. Thông qua các bài học v lối sốn đ o đ c, pháp luật, kinh tế, môn GDCD góp ph n bồi ng cho học sinh nh ng phẩm ch t ch yếu v năn ực cốt lõi c a n i côn n đ c biệt là tình cảm, ni m tin, nhận th c, cách ng x phù h p v i chuẩn mực đ o đ c v quy định c a pháp luật c ĩ năn sống và bản ĩn đ học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và h i nhập quốc tế [7; tr.2]. C t n i môn DCD đ n vai trò quan trọn tron việc i o c t cv n vi c a n i côn nc o S ôn c ỉ tran ịc on i ọc n n tri t c đ o đ c m đi u quan trọn r n uyện c o S t i qu n ỹ năn t ực iện n vi iao tiếp n x p ù p v i c uẩn mực đ o đ c c a xã i Việc đổi m i p n p p y ọc môn DCD tron n n năm qua ở c c tr n T PT n i c un các tr n T PT tr n địa n t n p ố Thái N uy n n i ri n c o t y m c ù đã c n i u cố ắn tron đổi m i c c y c c ọc n n ết quả đ t đ cc at n x n v i y u c u đòi ỏi c a t ực tiễn Đ c iệt c n tr n DCD p 10 v i n n tri t c tr u t n v mang tính khái quát hóa cao c a đ c V quan t m t ỏa đ n ằn việc đổi m ip n p p n t c tổ c c y ọc c o p ù p 1
Đối v i p n n V y môn DCD ở các tr n T PT tr n địa n Thái Nguyên, PPĐV tuy ôn còn xa ù đã đ c n i u V vận n n n tn oa ọc v iệu quả c a cao N n tn uốn đ a ra đ S sắm vai còn đ n điệu c a tập trun v o m c ti u i ọc n t m c ti u p t tri n ỹ năn i o ct iđ c o S T ođ n ởi ọc tập v t n t c cực c a S tron việc t m tòi n i n c u ảo n iệm đ iải quyết v n đ m t c c s n t oc ađ c p t uy ở m c đ cao. Việc tìm iếm c c t c tổ c c y ọc đ t u t S t c cực iải quyết v n đ t o PPĐV đảm ảo t n p ù p v im cđc y u c u n i un i ọc v n đến r n uyện p t tri n năn ực n i ọc đan y u c u đ t ra tron đổi m i p n p p y ọc DCD p 10 ở các tr n T PT tr n địa n t n p ố T i N uy n iện nay Trên thực tế, việc thực hiện đổi m i PPDH hiện nay có vai trò hết s c quan trọn đối v i ho t đ ng d y và học ở n c ta Đ c biệt đối v i môn GDCD ở c c tr ng THPT, muốn n n cao đ c ch t ng d y và học môn học này, tr c hết giáo viên c n phải ch đ ng trong việc đổi m i, lựa chọn các PPDH tích cực, hiệu quả i iđ cởn i học sự h ng thú, nhu c u khám phá và mong muốn chiếm ĩn đ c tri th c c a môn học, biến nó thành tri th c, kỹ năn c a bản thân mình. Vận d n đ c n tron đ i sống thực tiễn. M t trong nh ng PPDH tích cực hiện nay đ c giáo viên d y môn GDCD s d n đ PPĐV đ kết h p v i c c PPD cn t uyết trình, đ m t o i, nêu v n đ , d y học tình huống, thảo luận nhóm... S d ng PPDH này, gi học trở n n sin đ ng, học sin c đi u kiện suy n ĩ s u sắc v m t v n đ bằng cách tập trung vào m t sự kiện c th m n i học v a thực hiện ho c quan sát. Tuy nhiên, không phải n i dung nào c a c n tr n môn DCD i o vi n c n c t thực hiện PPĐV C n ôn p ải giáo viên nào c n có th s d ng tốt p n p p n y tron y học môn GDCD cho học sinh phổ thông. Bởi, khi s d n PPĐV i o vi n p ải có kinh nghiệm tổ ch c, học sinh c n phải m nh d n, tình huốn đ a ra đ học sin đ n vai p ải phù h p v i kiến th c c a bài học v năng lực “ iễn” c a học sinh. Chính nh ng khó ăn n y iến i o vi n t ng ng i và r t ít s d n PPĐV đ d y học môn 2
GDCD ở c c tr ng THPT hiện nay.Việc giáo viên s d n PPĐV tron y học môn DCD tron c c tr n T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên l i càng h n chế Đối v i c c tr n T PT tr n địa bàn thành phố T i N uy n đổi m i PPDH môn GDCD trong nh n năm qua c o t y, m c ù đã c n i u cố gắn tron t ay đổi cách d y và học c a cả giáo viên l n học sin n n ết quả đ t đ c c a môn học v n c a đ p n đ c yêu c u đòi ỏi thực tế c a xã h i. Nhi u giáo viên c a c c tr ng c n đã s d ng các PPDH tích cực trong d y học môn DCD đ nhằm nâng cao ch t ng c a môn học. Song, trên thực tế nh ng PPDH m i, tích cực mà giáo viên s d ng v n c a n i u ch yếu p n p p nêu v n đ p n p p t ảo luận nhóm kết h p v i các PPDH truy n thốn n thuyết tr n đ m t o i... Cho nên, học sinh c a c c tr n T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên v n c a t ật coi trọn v t c t đối v i môn học GDCD, v n xem môn học n môn p , không m y đ u t t i ian đ học tập. Do vậy, giáo viên d y môn GDCD ở c c tr n T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên ngoài nh n PPD đã s d ng, ở m t số n i dung c a c n trình GDCD l p 10, 11, 12 nên kết h p v i thiết kế bài giản i hình th c nh ng v n đ , nh ng tình huống giả định, giúp học sinh tập trung vào m t sự kiện, m t v n đ c th nhằm phát huy tính sáng t o và phát tri n năn ực c a n i học. Gi học sẽ trở n n sin đ ng và h p d n cuốn t đối v i cả n i học l n n i d y. T thực tiễn d y học, cùng v i việc tham khảo ở đồng nghiệp v ch t ng học tập môn GDCD c a học sinh các tr n T PT tr n địa nt n p ố Thái Nguyên, tôi nhận th y việc s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 là hoàn toàn phù h p v i n i dung kiến th c môn học, phù h p v i m c tiêu giáo d c hiện nay Đ c biệt v i đối t ng học sinh ở các tr ng THPT Thái Nguyên, T PT L n N ọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên c c m c tr n đ nhận th c t n đối tốt so v i m t bằng chung c a học sin tr n địa bàn tỉnh. Việc luận giải, khảo sát và thực nghiệm d y học theo PPĐV không chỉ c n ĩa uận m còn c n ĩa t ực tiễn góp ph n vào việc đổi m i PPDH phát tri n năn ực, phẩm ch t c a học sinh. 3
Xu t phát t nh ng lý do trên, tôi lựa chọn đ tài “Sử dụng phương pháp đóng vai vào dạy học môn GDCD lớp 10 ở một số trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên” m đ tài luận văn th c sĩ c a mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Tr n c sở lý luận và nhận diện m t số v n đ đ t ra t thực tr ng d y học môn DCD c n tr n p 10 ở tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên, luận văn đ xu t quy tr n v đi u kiện s d n p n p p đ n vai nhằm nâng cao ch t ng d y học môn DCD c n tr n p 10 t o ng phát huy năn ực vận d ng kiến th c vào thực tiễn c a HS. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ c sở lý luận c a việc s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ở tr ng THPT. - Đ n giá thực tr n v đ xu t quy trình s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. - Tiến hành thực nghiệm v đ ra m t số giải pháp nhằm s d ng có hiệu quả PPĐV trong d y môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên c u thực tr n v đ xu t quy trình s d ng PPĐV trong d y học GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Trong ph m vi c a đ tài luận văn t c sĩ n y c n tôi c ỉ gi i h n nghiên c u việc s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ph n “Côn dân v i đ o đ c” ở ba tr ng: THPT Thái Nguyên, T PT L n N ọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên. 4
- Đ tài tiến hành khảo sát đối v i học sinh khối 10 bao gồm các l p: 10A1, 10A2, 10A3, 10A4, 10 chuyên Tin và 10 chuyên S c a a tr ng: T PT T i N uy n T PT L n N ọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên, năm ọc 2019 - 2020. 4. Giả thuyết khoa học Việc s d ng PPĐV trong d y học ph n “Côn n v i đ o đ c” môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên nếu đ c làm sáng tỏ c sở lý luận c sở thực tiễn v đ ra đ c quy tr n đi u kiện c n thiết đ thực hiện t sẽ p t uy đ c tính tích cực, tự giác, ch đ ng, sáng t o c a HS trong phát hiện và giải quyết tình huống thực tiễn, t o sự h ng thú trong học tập c a HS, góp ph n nâng cao ch t ng d y học c n tr n GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận + Phươn pháp lịch sử và lôgíc: Nghiên c u và thu thập các tài liệu tham khảo t sách báo chuyên ngành, t các công trình nghiên c u đi tr cv PPĐV và s d ng PPĐV trong d y học môn DCD đ t đ c n ng thông tin t iệu c n thiết ph c v cho n i dung nghiên c u c a đ tài. + Phân tích và tổng hợp tài liệu: Tr n c sở nghiên c u thông tin thu thập đ c t các tài liệu tham khảo, tác giả tiến hành tổng h p, phân t c đ làm sáng tỏ c sở lý luận c a việc s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ở tr ng THPT Thái Nguyên T PT L n Ngọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên. + Phươn pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết: T các kết quả thu đ c c a việc phân tích tài liệu tham khảo, luận văn tiến hành phân lo i, chọn lọc t ôn tin đ lựa chọn c c quan đi m lý thuyết v PPĐV và s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ph n “Côn n v i đ o đ c” đ c c sở đ xu t quy trình và các giải pháp nhằm s d ng có hiệu quả PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. 5
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phươn pháp phỏng vấn: Tác giả tiến hành phỏng v n trực tiếp giáo viên d y GDCD và học sinh khối 10 ở tr ng THPT Thái Nguyên, THPT L n N ọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên đ tìm hi u thực tr ng s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10. + Phươn pháp điều tra xã hội học: Xây dựng bản anket v i hệ thống câu hỏi đ n v c u ỏi mở dành cho giáo viên và học sinh khối 10 ở tr ng THPT Thái Nguyên T PT L n N ọc Quyến, THPT Chuyên Thái Nguyên nhằm khảo sát v thực tr ng s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ở các tr ng THPT này Tr n c sở đ đ n i v đ xu t quy trình cùng các giải pháp nhằm s d ng có hiệu quả PPDH này ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố T i N uy n tron iai đo n hiện nay. + Phươn pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm quy tr n đã đ xu t, nhằm ki m định l i t n đ n đắn c a giả thuyết khoa học m đ t i đ a ra tr n c sở đ r t ra c c ết luận đ xu t giải pháp và kiến nghị nhằm đ m i hiệu quả khi giáo viên s d ng PPĐV trong d y học môn GDCD l p 10 ph n “Côn n v i đ o đ c” ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. 5.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụn phươn pháp thống kê: đ x lý số liệu kết quả nghiên c u, xây dựng bảng, bi u... r t ra đ c các kết luận khoa học đ p n đ cm c tiêu và nhiệm v m đ tài nêu ra. 6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài - Đ tài hoàn thành sẽ góp ph n làm sáng tỏ c sở lý luận và thực tiễn c a việc s d ng PPĐV tron y học môn GDCD l p 10 ph n “Côn n v i đ o đ c” ở m t số tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên. 6
- Quy trình s d ng PPĐV trong d y học ph n “Côn nv iđ o đ c” môn DCD p 10 và nh ng giải p p m đ tài nêu ra sẽ góp ph n nâng cao hiệu quả s d ng PPDH này trong d y học môn GDCD l p 10 ở m t số tr ng T PT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên nhằm phát huy tính tích cực c a HS. - Đ tài có th s d ng làm tài liệu tham khảo cho học viên cao học, sin vi n n n s p m GDCT; giáo viên d y học GDCD ở các tr ng THPT tr n địa bàn thành phố Thái Nguyên trong việc đổi m i p n pháp d y học. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài ph n mở đ u, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn ồm 3 c n , 7 tiết. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những công trình nghiên cứu nước ngoài về sử dụng phương pháp đóng vai trong dạy học Đ n vai m t trong nh n p n p p đ c s d ng ch yếu tron ĩn vực nghệ thuật. Nh ng năm nđ y p n p p n y đã đ c c cn s p m s d ng đ t ay đổi cách d y và học nhằm nâng cao ch t ng d y học. Đã c n i u công trình nghiên c u khoa học c a các tác giả n c ngoài v PPĐV, có th k đến m t số công trình tiêu bi u n : Tác giả I.F.Kharlamop (1979), Phát huy tính tích cực học tập của học sinh như thế nào, tập 2, Nxb Giáo d c, Hà N i. Trong cuốn sách này, tác giả đã chỉ ra m t trong nh ng cách th c đ phát huy tính tích cực học tập c a HS mà n i GV c n thực hiện đ s d ng các PPDH m i nhằm tăn c ng ý th c tự giác, ch đ ng, sáng t o c a n i học Tron đ t c iả c n đã đ cập t i việc s d n đ n vai tron y học kết h p v i c c PPD c đ giúp HS khắc ph c nh ng h n chế n t n r t rè, khả năn p tác v i nhau trong quá trình thực hiện các nhiệm v học tập. Tuy nhiên, tác giả chỉ m i d ng l i ở việc đ cập t i PPĐV c a n u rõ c c c thực hiện ay đ n i v un c đi m c a PPDH này. Tác giả Kanokwan Manorom and Zoë Pollock v i tài liệu “Ro p ay as a Teaching Method: A Practical ui ” ( ng d n thực n : đ n vai n m t p n p p y học) đã tiếp cận v n đ đ n vai tr n p n iện PPDH. Theo tác giả: “Đ n vai m t công c giảng d y h u ích vì nó giúp phát tri n kỹ năn t ực hành và kiến th c học thuật c uy n môn V đ n vai c n n đến nhu c u c a sin vi n đ ọt ng thích cách tiếp cận 8
thực n đ học và mở r ng hi u biết v cu c đ m p n c a các bên liên quan thông qua quá trình mô phỏng kinh nghiệm” [42]. V i quan niệm n y đã cho th y tính tích cực khi GV s d n PPĐV tron y học sẽ mang l i hiệu quả nh t định nhằm kích thích tính sáng t o ở n i học. T c iả Ju ow tron i o “Using role play as a teaching method” (S n đ n vai n m tp n p p iản y) đăn tr n t p c “T ac in Pu ic A ministration” n y 1/3/1992 vo XII n 01 t tran 69 - 75 đã n u ra vai trò c a việc s n PPĐV tron y ọc sẽ t u t đ c t t cả S t am ia m t c c t c cực ằn c c iến c o S đ n vai ọ cảm t y c v n đ trải n iệm căn t ẳn v xun đ t t am ia v o t n n v p t c T o t c iả: is n PPĐV sẽ tăn vai trò t am ia c a ọc sin c t c sự n t c a ọ đối v i môn ọc uyến c ọ t c cực ọc n [25; tr.69 - 70] V i c c tiếp cận n y PPĐV đ c x m m t tron n n PPD t c cực p t uy đ c năn ực c a S tron qu tr n ọc tập Petty Gheossrey (2012) v i cuốn s c “Hướng dẫn thực hành, dạy học n na ” c a Nx Stan y T oorrn y c n đã đ cập đến v n đ đ n vai diễn kịch và mô phỏng. Tác giả đã c ỉ ra tính tích cực khi s d n PPĐV trong quá trình tổ ch c d y học. Theo tác giả: “Đ n vai c t c t c ng trong việc phát tri n kỹ năn iao tiếp cho học sinh, t o c i thực tập kỹ năn tron môi tr n đ c đảm bảo” [32; tr.224]. Robert J.Marzand, Debra J.Pickering, Jane E.Pollock (2011), Các phươn pháp dạy học hiệu quả (N i dịch: Nguyễn Hồng Vân), Nxb Giáo d c Việt Nam, Hà N i. Trong công trình này các tác giả đã n u ra c c PPD hiệu quả tron đ c PPĐV T o n m t c iả: Đóng vai là không chỉ đòi hỏi nhân vật vào vai phải nhận th c đ n đắn đ y đ v n i un m còn đòi hỏi kỹ thuật bi u l xúc cảm, kỹ năn t uy và x lý tình huống. Vì thế, đ n vai c n t iết thực bao nhiêu thì kỹ năn t n ng c a n i học càng đ c hình thành và phát tri n b y nhiêu. 9
Tác giả rn M i r N uyễn Văn C n (2018) Lý luận dạ học hiện đại: Cơ sở đổi mới mục tiêu, Nội dun v phươn pháp dạ học, Nx Đ i ọc S p m Ở côn tr n n i n c u n y c c t c iả đã n u ra quan niệm v PPĐV: đ n vai m t PPD t ôn qua mô p ỏn v t n c t n c t trò c i (còn ọi trò c i đ n vai) C n i u n t c trò c i y ọc n trò c i tự o trò c i đ n vai c c trò c i quy tắc trò c i ập ế o c i u iễn ịc i u iễn tự o [2; tr 141] Đồn t i c c t c iả c n đã c ỉ ra c c n t c đ n vai v tiến tr n c a trò c i đ n vai Qua đ c o t y đ n vai m t tron n n PPD t c cực p t tri n đ c năn ực c a S n năn ực iao tiếp iễn xu t ả năn đồn cảm đ n i … Các công trình nghiên c u tr n đ y c a các tác giả n c n o i đ u đã t nhi u khái quát v PPD đ n vai v c o t y tính tích cực khi s d ng PPDH này nhằm p t uy năn ực c o n i học Đ y n n c sở lý luận quan trọn đ tác giả luận văn t am ảo, nghiên c u và s d ng trong khi giải quyết các nhiệm v m đ tài luận văn n u ra 1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước về PPĐV và sử dụng PPĐV trong dạy học môn GDCD Một là, những công trình nghiên cứu đã được xuất bản thành sách tham khảo Cuốn s c “Phươn pháp luận nghiên cứu khoa học” c a tác giả Ph m Viết V ng (2000), Nxb Quốc gia, Hà N i. Trong cuốn sách này, tác giả đã đ cập t i PPĐV Ôn quan niệm: sắm vai là m t hình th c c a p n p p trò c it u cn mp n p p t ực hành. Theo ông, s d n trò c i m t PPDH nhẹ nhàng, h p d n, lôi cuốn học sinh, v a c i v a học, học tập có hiệu quả. Đ y c n u đi m c a PPĐV i V s d ng trong quá trình d y học. Tác giả Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học v phươn pháp dạy học tron nh trường, Nx Đ i học S p m Hà N i. Ở cuốn sách này, tác giả c n đã luận bàn v vai trò c a PPĐV n u ra i niệm v c c đ c đi m c a PPDH này. Tuy nhiên, tác giả c a m rõ u n c đi m c a PPDH này so v i các PPDH khác. 10