Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:123

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là kiểm định chất lượng giáo dục của các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đề tài đề xuất các biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC LONG TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC LONG TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THẾ HƯNG THÁI NGUYÊN - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Đức Long i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành tác giả xin bảy tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu tại trường. Đặc biệt với tấm lòng biết ơn sâu sắc tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới thầy giáo TS. Đỗ Thế Hưng người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Lãnh đạo và toàn thể Cán bộ nhân viên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Cao Bằng, Ban Giám hiệu các trường Trung học phổ thông, Cục quản lý chất lượng - Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tạo điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình thu thập số liệu, điều tra nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã tận tình giúp đỡ, động viên tác giả hoàn thành khoá học và luận văn này. Do điều kiện về thời gian và năng lực bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý chân thành của Thầy Cô và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả Nguyễn Đức Long ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ iv DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. v MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 7. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ......................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................. 5 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................... 5 1.1.1. Ở các nước trên thế giới ............................................................................ 5 1.1.2. Ở Việt Nam .............................................................................................. 10 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 16 1.2.1. Chất lượng giáo dục và chất lượng giáo dục nhà trường phổ thông ....... 16 1.2.2. Kiểm định chất lượng giáo dục và kiểm định chất lượng giáo dục cơ sở giáo dục phổ thông.............................................................................. 19 1.2.3. Tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT ........................... 20 1.3. Kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT............................................ 21 1.3.1. Cơ sở pháp lí của KĐCLGD trường THPT............................................. 21 1.3.2. Mục đích của KĐCLGD trường THPT ................................................... 22 iii
1.3.3. Nội dung của KĐCLGD trường THPT ................................................... 22 1.3.4. Quy trình KĐCLGD trường THPT ......................................................... 23 1.3.5. Công cụ KĐCLGD trường THPT ........................................................... 23 1.4. Nội dung quản lí hoạt động KĐCLGD trường THPT................................ 23 1.4.1. Phân cấp quản lí ....................................................................................... 23 1.4.2. Quản lí hoạt động tự đánh giá chất lượng GD nhà trường phổ thông..... 25 1.4.3. Quản lí hoạt động đánh giá ngoài chất lượng giáo dục trường THPT .... 31 1.4.4. Quản lí hoạt động thẩm định và công nhận chất lượng giáo dục trường THPT ........................................................................................... 37 1.4.5. Quản lí hoạt động cải tiến chất lượng giáo dục sau đánh giá ngoài ........ 37 1.5. Công tác KĐCLGD trường THPT trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông .................................................................. 38 1.5.1. Phương hướng nhiệm vụ ngành giáo dục tỉnh Cao Bằng trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông ................................ 38 1.5.2. KĐCLGD trường THPT trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông .................................................................................. 39 1.5.3. Lý luận về tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT ......... 39 1.6. Một số yếu tố tác động đến quản lí hoạt động KĐCLGD trường THPT................ 43 1.6.1. Nhận thức của các cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên các trường THPT về hoạt động KĐCLGD ................................................................ 43 1.6.2. Sự vào cuộc của các cơ quan, ban ngành, các tổ chức và xã hội ............ 43 1.6.3. Thiết kế bộ tiêu chuẩn đánh giá chưa phù hợp ........................................ 44 1.6.4. Hệ thống các quy định về kiểm định chất lượng giáo dục ...................... 44 Kết luận chương 1.............................................................................................. 44 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG ............................................................................ 46 2.1. Khái quát tình hình giáo dục tỉnh Cao Bằng .............................................. 46 iv
2.1.1. Khái quát tình giáo dục tỉnh Cao Bằng ................................................... 46 2.1.2. Sơ lược về hệ thống trường THPT trên địa bàn tỉnh ............................... 47 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 49 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 49 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 49 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 49 2.2.4. Phương pháp, công cụ khảo sát ............................................................... 50 2.2.5. Xử lý kết quả ........................................................................................... 51 2.3. Thực trạng KĐCLGD trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng .............. 51 2.3.1. Nhận thức của cán bộ, viên chức về KĐCLGD trường THPT tỉnh Cao Bằng ................................................................................................. 51 2.3.2. Thực trạng tự đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT theo tiêu chuẩn ...... 54 2.3.3. Thực trạng đánh giá ngoài chất lượng giáo dục trường THPT theo tiêu chuẩn...... 60 2.3.4. Kết quả tự đánh giá và đánh giá ngoài các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013-2018 ................................................. 65 2.3.5. Kết quả cải tiến chất lượng sau đánh giá ngoài các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013-2018 .................................... 66 2.4. Thực trạng tổ chức thực hiện KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng ................................................................................... 68 2.4.1. Lập kế hoạch tự đánh giá và đánh giá ngoài ........................................... 68 2.4.2. Tổ chức thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài.................................... 71 2.4.3. Chỉ đạo thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài .................................... 73 2.4.4. Kiểm tra đánh giá việc thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài ............ 75 2.5. Đánh giá về hoạt động KĐCLGD cơ sở giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng .......................................................................................... 76 2.5.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 76 2.5.2. Điểm mạnh............................................................................................... 77 2.5.3. Tồn tại, hạn chế ....................................................................................... 77 Kết luận chương 2.............................................................................................. 80 v
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG ................................................................. 81 3.1. Định hướng đẩy mạnh KĐCLGD trường phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông ....... 81 3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 82 3.2.1. Đảm bảo thực hiện nội dung và chức năng của hoạt động quản lí KĐCLGD một cách khoa học, phù hợp với thực tiễn............................. 82 3.2.2. Đảm bảo ứng dụng hiệu quả CNTT, truyền thông và các chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động KĐCLGD trường phổ thông ......... 82 3.2.3. Đảm bảo phối hợp thống nhất, đồng bộ, chặt chẽ giữa các bên liên quan trong công tác KĐCLGD trường THPT ......................................... 82 3.2.4. Đảm bảo đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phô thông ................................................................................................. 82 3.3. Các biện pháp quản lí hoạt động KĐCLGD trường phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng ................................................................................... 82 3.3.1. Nâng cao nhận thức và nghiệp vụ KĐCLGD cho các lãnh đạo trường THPT, các chuyên viên quản lí hoạt động KĐCLGD và các kiểm định viên ......................................................................................... 82 3.3.2. Tổ chức thực hiện tự đánh giá CLGD trường THPT .............................. 85 3.3.3. Tổ chức thực hiện đánh giá ngoài và thẩm định, công nhận CLGD trường THPT ........................................................................................... 90 3.3.4. Ứng dụng CNTT trong quản lí hoạt động KĐCLGD trường THPT ...... 92 3.3.5. Phối hợp chặt chẽ giữa Sở GD&ĐT với chính quyền các cấp trong tổ chức thực hiện KĐCLGD trường THPT ............................................. 92 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................... 92 Kết luận chương 3.............................................................................................. 95 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 100 PHỤ LỤC ............................................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Bộ GDĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSGD Cơ sở giáo dục GDÐT Giáo dục và Đào tạo KĐCLGD Kiểm định chất lượng giáo dục Sở GDĐT Sở Giáo dục và Đào tạo Sở KH-TC Sở Kế hoạch-Tài chính THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Danh sách các trường THPT tỉnh Cao Bằng ............................... 48 Bảng 2.2: Kết quả khảo sát cán bộ, viên chức nhận thức về mục đích, ý nghĩa KĐCLGD trường THPT ................................................ 52 Bảng 2.3: Kết quả khảo sát về hoạt động tự đánh giá chất lượng giáo dục của trường THPT .................................................................. 54 Bảng 2.4: Số lượng lớp bồi dưỡng kiểm định viên tại Cao Bằng ............... 61 Bảng 2.5: Kết quả khảo sát năng lực làm việc, mức độ hoàn thành nhiệm vụ Đoàn đánh giá ngoài.................................................... 62 Bảng 2.6: Tổng hợp kết quả tự đánh giá, đánh giá ngoài giai đoạn 2013-2018.................................................................................... 65 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát hoạt động cải tiến chất lượng của trường sau đánh giá ngoài giai đoạn 2013-2018 ..................................... 67 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát việc lập kế hoạch tự đánh giá và đánh giá ngoài...... 69 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát việc tổ chức thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài ...................................................................................... 71 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát việc chỉ đạo thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài ...................................................................................... 73 Bảng 2.11. Khảo sát việc kiểm tra, đánh giá hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT ...................................................... 75 Bảng 3.1: Quy trình chi tiết tổ chức thực hiện tự đánh giá ......................... 86 Bảng 3.2: Tổng hợp về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..... 94 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đổi mới giáo dục nhằm phát triển và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đã và đang là một nhiệm vụ có tính chiến lược trong qua trình đổi mới giáo dục và đào tạo theo định hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và xã hội hóa ở nước ta hiện nay. Trong những năm gần đây ngành giáo dục nước ta đã có nhiều chuyển biến đáng kể, tuy nhiên chất lượng giáo dục vẫn còn những tồn tại, hạn chế trong công tác kiểm định chất lượng giáo dục. Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị BCH Trung ương 8 khóa XI về: “Đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện… ” trong Nghị quyết cũng đã chỉ nhiệm vụ và giải pháp trong đó nhấn mạnh: "Hoàn thiện hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục. Định kỳ kiểm định các cơ sở giáo dục đào tạo và các chương trình đào tạo. Công khai kết quả kiểm định" [2]. Như vậy, Kiểm định chất lượng giáo dục (KĐCLGD) được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong thời gian tới; là một công cụ quan trọng giúp các cơ quan quản lý đánh giá, xác định mức độ đáp ứng mục tiêu nhiệm vụ của các nhà trường; đồng thời cũng là một trong những giải pháp quản lý hữu hiệu để nâng cao chất lượng giáo dục tại các cơ sở giáo dục (CSGD), các nhà trường. Các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng hang năm đều thực hiện kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục theo văn bản số 1450/SDG&ĐT-TTr, ngày 20/10/2016 của Sở giáo dục và Đào tạo tỉnh Cao Bằng về hướng dẫn thực hiện công tác kiểm định chất lượng giáo dục, kết hợp với thông tư số 42/2012/TT-BGDDT ngày 23 tháng 11 năm 2012 “Ban hành quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục và quy trình, chu kỳ kiểm định chất lượng giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên” đã thu được những kết quả 1
nhất đinh. Tuy nhiên quá trình thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục của các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định về nội dung, cách thức tổ chức thực hiện, kỹ năn kiểm tra, đánh giá, năng lực đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất. Vì lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về kiểm định chất lượng giáo dục của các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đề tài đề xuất các biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động KĐCLGD ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế, nếu đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp, đảm bảo các nguyên tắc: thực hiện nội dung và chức năng của hoạt động quản lí KĐCLGD một cách khoa học, phù hợp với thực tiễn; ứng dụng hiệu quả CNTT, truyền thông và các chính sách hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KĐCLGD trường THPT góp phần nâng cáo chất lượng giáo dục tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về công tác KĐCLGD các trường THPT. 5.2. Khảo sát thực trạng tổ chức thực hiện KĐCLGD trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 5.3. Đề xuất biện pháp khả thi nhằm nâng cao hoạt động KĐCLGD trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn điện giáo dục phổ thông. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp Phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa để nghiên cứu các tài liệu, văn bản, luận văn, luận án, giáo trình, bài báo khoa học… các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để xây dựng khung lý luận của đề tài luận văn. 6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.1. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia về các biện pháp quản lý và tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng 6.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu hỏi nhằm trưng cầu ý kiến của một số đối tượng là các cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động KĐCLGD các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng 6.2.3. Phương pháp phỏng vấn Được sử dụng trong gặp gỡ, trao đổi với các lãnh đạo trường để tìm hiểu thêm về những khó khăn, vướng mắc và giải pháp để quản lý hoạt động KĐCLGD có hiệu quả hơn. . 6.2.4. Phương pháp xử lý số liệu Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý và phân tích số liệu thu được từ quá trình điều tra thực trạng và khảo nghiệm các biện pháp 3
7. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 7.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu Nghiên cứu về tổ chức thực hiện KĐCLGD CSGD THPT tỉnh Cao Bằng theo Quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục và quy trình, chu kỳ kiểm định chất lượng giáo dục cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên ban hành tại thông tư số 42/2012/TT-BGDĐT ngày 23 tháng 11 năm 2012 của Bộ GD&ĐT. Trong đó tập trung vào hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài. 7.2. Giới hạn về địa bàn, thời gian nghiên cứu Nghiên cứu, khảo sát số liệu và quản lý chất lượng giáo dục các cơ sở giáo dục phổ thông tỉnh Cao Bằng theo các năm học từ năm học 2013-2014 đến năm học 2017-2018. 8. Cấu trúc của luận văn Phần mở đầu; Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng các trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện KĐCLGD trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. Chương 3: Đề xuất các biện pháp tổ chức thực hiện KĐCLGD trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở các nước trên thế giới 1.1.1.1. Nghiên cứu về quy trình kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT Có rất nhiều nghiên cứu của các tác giả trên thế giới, đặc biệt các công trình thuộc các nước phát triển sớm về KĐCLGD như Mỹ, Úc, Anh và các nước Châu Á như Ấn Độ, Philipin đã đề cập về nhiều khía cạnh khác nhau của KĐCLGD. Elain El Khawas (2001) - Kiểm định chất lượng ở Mỹ: Nguồn gốc, sự diễn biến và triển vọng cho tương lai (Accreditation in the USA: Origin, developments and future prospect). Nghiên cứu đã nêu ra được một cách rõ ràng và chi tiết tiến trình kiểm định bắt đầu từ định nghĩa về kiểm định chất lượng, các hình thức kiểm định như kiểm định cơ sở đào tạo, kiểm định chương trình đào tạo, sự phát triển của hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục của Mỹ trong những năm gần đây, cách thức tiến hành quá trình kiểm định bao gồm thực hiện báo cáo tự đánh giá, đánh giá ngoài và công nhận mức độ đáp ứng của nhà trường hay chương trình đào tạo theo tiêu chuẩn. Đặc biệt, công trình đã nêu lên được những cơ hội và thách thức cho lĩnh vực KĐCLGD, những tác động của kiểm định chất lượng đến việc nâng cao chất lượng của nhà trường, cũng như rút ra được những bài học cho lĩnh vực này. Tuy nhiên, nội dung công trình phần lớn nói về KĐCLGD đại học, chỉ phân tích một phần nhỏ về kiểm định chất lượng trường phổ thông [19]. Nhóm các tác giả Janet Fairman, Brendra Peirce và Walter Harris (2009) với công trình “Kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT tại Maine: Nhận thức về chi phí và lợi phí” (High school accreditation in Maine: Perception of cost and benefits) thuộc trung tâm Nghiên cứu và Đánh giá giáo dục và Phát 5
triển con người thuộc Đại học Maine-Mỹ. Với công trình này, nhóm tác giả đã trình bày rất rõ quy trình kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT tại Mỹ, gồm tự đánh giá, đánh giá ngoài theo bộ tiêu chuẩn và công nhận kiểm định chất lượng thông qua các nghiên cứu điển hình, thực tế từ 40 trường THPT được kiểm định bởi NEASC (The New England Association of School and Colleges). Công trình đã rút ra những kinh nghiệm thực tiễn rất giá trị trong quá trình KĐCLGD trường THPT và đề ra các giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng hoạt động KĐCLGD trường THPT [20]. Judith S. Eaton (2011) - Kiểm định chất lượng giáo dục ở Mỹ: Đáp ứng với thách thức của việc giải trình trách nhiệm và thành quả của sinh viên (U.S.Accreditation: Meeting the Challenges of Accountability and Student Achievement). Nghiên cứu này đã chỉ rõ ra được những thách thức lớn đối với kiểm định chất lượng các trường đại học Mỹ hiện nay là kết quả của KĐCLGD có tác động như thế nào đến thành quả của người học trong nhà trường. Bởi lẽ, KĐCLGD của Mỹ hiện nay được cho là có lịch sử lâu đời với sự phân quyền, đa dạng và phức tạp cùng với cách thức, quy trình, tổ chức quản lý. Ngoài ra bài báo cũng nêu lên được cơ cấu tổ chức phức tạp giữa các tổ chức KĐCLGD và chính quyền liên bang [21]. 1.1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức thực hiện tự đánh giá và viết báo cáo tự đánh giá theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục Sổ tay thực hiện các hướng dẫn đảm bảo chất lượng trong mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á (ASEAN University Network – Quality Assurance Guidelines -2009) của Hiệp hội các nước ASEAN đã trình bày rất rõ về mô hình đảm bảo chất lượng bên trong của các trường đại học thuộc khối ASEAN cũng như quy trình, thủ tục các công đoạn cần thiết trong quá trình tự đánh giá. Đặc biệt, nghiên cứu này đã trình bày rất rõ về mục đích của việc tự đánh giá theo tiêu chí là nhằm giúp cho nhà trường tự cải tiến và hoàn thiện hơn. Hơn nữa, nghiên cứu này đã đưa ra 7 mức độ trong thang đo để đánh giá 6
một tiêu chí. Điều này có nghĩa là khi nhà trường tự đánh giá qua các tiêu chí là hết sức thận trọng cho từng mức đạt được, phải giải trình minh chứng đính kèm rất rõ ràng, cụ thể [1]. Nguyễn Thị Thanh Phượng (2005) với luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục “Xác nhận lại kiểm định chất lượng và nâng cao chất lượng giáo dục như một cuộc hành trình: Một nghiên cứu điển hình”(Reaffirmation of accreditation and quality improvement as a journey: A case study) tại đại học Texas của Mỹ. Luận án đã đi sâu vào phân tích khá kỹ về công tác kiểm định chất lượng giáo dục đại học của Mỹ hiện nay, bao gồm các chính sách, chủ trương cơ chế cũng như quy trình thủ tục, phương pháp, nội dung, chuẩn mực trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học của Mỹ. Đặc biệt, luận án đã phân tích quá trình thực hiện báo cáo tự đánh giá của nhà trường là một quá trình thực hiện các hoạt động đảm bảo chất lượng trong nhà trường. Trong nghiên cứu này đã chỉ rõ quá trình tự đánh giá là khâu đầu tiên và rất quan trọng trong quá trình kiểm định [23]. Tuy nhiên, đây là chỉ nghiên cứu về kiểm định chương trình đào tạo ở bậc đại học. 1.1.1.3. Nghiên cứu về tổ chức đánh giá ngoài và công nhận mức chất lượng theo tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục Nguyễn Thị Thanh Phượng (2005) đã nghiên cứu sâu các hoạt động đánh giá ngoài trong quy trình kiểm định chất lượng giáo dục cụ thể tại trường đại học phía Nam nước Mỹ (United States Sigma University). Nghiên cứu này đã chỉ rõ mục đích của đánh giá ngoài là chuyến viếng thăm đồng nghiệp do cơ quan kiểm định chất lượng thành lập. Thành phần của đoàn đánh giá ngoài từ 5 đến 7 thành viên đến khảo sát và làm việc tại trường được kiểm định. Những nhận xét, đánh giá, góp ý của đoàn đánh giá ngoài mang lại giá trị rất cao cho nhà trường trong việc cải tiến chất lượng và định hướng phát triển nhà trường. Nhóm các tác giả Janet Fairman, Brendra Peirce và Walter Harris (2009) cũng đã trình bày rất kỹ về kỹ thuật đánh giá ngoài. Theo nhóm tác giả này, 7
những thành viên đoàn đánh giá ngoài là những người có ít nhất 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và họ cũng là những người đến từ các cơ sở giáo dục phổ thông khác. Tuy nhiên, những thành viên đánh giá ngoài này được các tổ chức kiểm định đào tạo các khóa ngắn hạn về kiểm định, về cách đánh giá nhà trường qua báo cáo tự đánh giá. Đặc biệt, trong công trình này đã nêu lên được những trở ngại khi điều động các thành viên từ các cơ sở giáo dục khác nhau. Ngoài ra, công trình này cũng đã chia sẽ kinh nghiệm trong quản lý về đào tạo bồi dưỡng kiểm định viên. 1.1.1.4. Quản lý hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục tại một số nước Kiểm định chất lượng một cơ sở giáo dục nói chung và một trường THPT nói riêng là một trong những hoạt động còn mới không chỉ ở Việt Nam mà cả ở một số quốc gia có nền giáo dục phát triển. Việc hình thành các tổ chức KĐCLGD và quản lý các tổ chức này tùy thuộc vào từng quốc gia. Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT tại Mỹ Mỹ là quốc gia có bề dày lịch sử về kiểm định chất lượng giáo dục lâu đời nhất trên thế giới, từ năm 1787 tại bang New England. Đặc biệt, ở Mỹ có 2 tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục không trực tiếp kiểm định các cơ sở giáo dục mà chỉ làm nhiệm vụ công nhận các tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục khác. Đó là Bộ Giáo dục liên bang (United State Department of Education viết tắt là USDE) và Hội đồng Kiểm định chất lượng giáo dục đại học (Council for higher Education Accreditation viết tắt là CHEA), trong đó USDE là cơ quan chính phủ và CHEA là cơ quan phi chính phủ. Hai cơ quan này không trực tiếp kiểm định các trường mà cấp phép kiểm định cho các tổ chức kiểm định có đủ điều kiện hành nghề. Ở Mỹ có 3 loại kiểm định là: Kiểm định quốc gia, kiểm định vùng và kiểm định chuyên ngành. Hơn nữa, ở Mỹ sáu tổ chức kiểm định ở sáu vùng địa lý như: tổ chức New England Association of Schools and Colleges viết tắt là NEASC là tổ chức kiểm định vùng đầu tiên tại Mỹ. Ngoài ra, còn có 5 tổ chức 8
kiểm định vùng khác như: vùng Trung Mỹ (The Middle States Association of Colleges and Schools viết tắt là MSACS), vùng Nam Mỹ (The Southern Association of Colleges and Schools viết tắt là SACS), vùng Trung Bắc Mỹ (The North Central Association of Colleges and Schools viết tắt là NCACS), vùng Bắc Mỹ (The Northwest Assciation of School and Colleges viết tắt là NASC), vùng Tây Mỹ (The Western Association of Schools and Colleges viết tắt là WASC) là những tổ chức uy tín nhất về chuyên môn. Kiểm định chất lượng giáo dục Mỹ có tính độc lập cao, có tính tự nguyện được thực hiện thông qua đánh giá đồng cấp với tinh thần chấp thuận tuân thủ chính sách và các tiêu chuẩn đặt ra theo từng đạo luật của từng bang, đặc biệt là sự tuân thủ bộ tiêu chuẩn ngay cả khi không có giám sát. Việc kiểm định chất lượng giáo dục các trường phổ thông ở Mỹ thực hiện hai chức năng, một là đảm bảo chất lượng đối với xã hội, trường có xứng đáng nhận được sự tin tưởng của công chúng hay không, và hai là cải thiện chất lượng đối với trường, quy trình kiểm định góp phần cải tiến chất lượng trường [24], [25]. Bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng trường phổ thông ở Mỹ, khác biệt nhau theo từng vùng và lãnh thổ của Mỹ cũng như đạo luật của từng bang. Tuy nhiên, vẫn tập trung vào các lĩnh vực như: Sứ mạng; Kế hoạch và đánh giá; Tổ chức và quản trị; Chương trình đào tạo; Giáo viên; Học sinh; Thư viện và các nguồn thông tin khác; Cơ sở vật chất và công nghệ; Nguồn tài chính; …. Chu kỳ kiểm định chất lượng từ 3 đến 5 năm cũng tùy thuộc vào vùng khác nhau. Bao gồm các bước: Tự đánh giá theo tiêu chuẩn; Đăng ký đánh giá ngoài; Đánh giá ngoài; Công nhận [24], [25]. Quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT tại Canada Ở Canada việc kiểm định trường phổ thông được phân quyền mạnh mẽ cho các bang trong cả nước dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục Canada, Canadian Accredited Independent Schools viết tắt là CAIS là tổ chức kiểm định trường phổ thông độc lập ở Canada, được thành lập vào năm 2009 trên cơ sở sát nhập 2 9
tổ chức Canadian Educational Standards Institute và the Canadian Association of Independent Schools, và đến tháng 1 năm 2011 được đổi tên là Standards in Excellence And Learning (SEAL Canada) theo yêu cầu của Bộ Giáo dục Canada. Tổ chức này làm việc với sự phối hợp với New England Association of Schools and Colleges (NEASC) của Mỹ về các lĩnh vực chuyên môn trong đánh giá cũng như mời đánh giá viên. Tổ chức kiểm định độc lập này đã tiến hành kiểm định tất cả các trường phổ thông ở Canada theo bộ tiêu chuẩn gồm 12 tiêu chuẩn và quy trình được thống nhất. Chu kỳ 3 năm một lần sẽ có đánh giá lại. Tuy nhiên, do đặc thù của vùng và lãnh thổ Canada rộng lớn và khác nhau nên bộ tiêu chuẩn được linh hoạt, thay đổi và bổ sung hằng năm tùy theo từng vùng miền. Việc kiểm định trường phổ thông ở Canada được nhằm tập trung phần lớn vào các trường tư. Kết quả kiểm định được công khai để người học, cha mẹ cũng như xã hội biết [26]. Quản lý kiểm định chất lượng trường THPT tư thục tại Singapore Singapore là quốc gia có hệ thống giáo dục tư thục (Pricate Education Instutitions viết tắt là PEIs) phát triển mạnh mẽ bên cạnh hệ thống các trường công lập. Hệ thống tư thục có vai trò quan trọng trong việc mang đến cơ hội học tập có chất lượng cho người dân. Chính phủ Singapore quyết định thiết lập quy trình quản lý nghiêm ngặt dành cho PEIs là tổ chức Council for Private Education (CPE) nhằm bảo đảm cho bộ phận giáo dục này phát triển một cách chính thống, cân bằng, ổn định, và đem lại nhiều lợi ích cho người học, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục theo thời gian. CPE được thành lập theo Đạo luật Giáo dục Tư thục, là ban quản lý có quyền lập pháp để điều hành hệ thống giáo dục tư thục. 1.1.2. Ở Việt Nam 1.1.2.1. Nghiên cứu về quy trình kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT Trần Khánh Đức (2004) với công trình “Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực” đã phân tích kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục hay 10