intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST
Báo xấu
37
lượt xem 6
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. Luận văn đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên

  1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ DIỄM VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
  2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ DIỄM VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị Mã số: 8.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ KHƯƠNG THÁI NGUYÊN - 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Khương - Giảng viên chính khoa Giáo dục Chính trị - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu và số liệu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc, xuất xứ. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả Vũ Thị Diễm i
  4. LỜI CẢM ƠN Để luận văn hoàn thành và được bảo vệ em đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị. Em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến: - Cô giáo TS Nguyễn Thị Khương - người đã dành nhiều thời gian để hướng dẫn, góp ý, chia sẻ… giúp em có định hướng đúng trong suốt thời gian thực hiện luận văn. - Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn đã có nhiều góp ý về mặt khoa học để em hoàn thiện luận văn được tốt hơn. - Các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Lý luận chính trị - đã giúp em có nền tảng kiến thức để thực hiện luận văn. - Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình khảo sát và thực nghiệm làm luận văn. Sau cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến những người thân, gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp em hoàn thành luận văn. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả Vũ Thị Diễm ii
  5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii MỤC LỤC .............................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................... viii MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài..................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 3 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài ........................................ 4 5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 5 6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài ........................................................... 5 7. Kết cấu của đề tài ................................................................................................ 5 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN .................................. 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới .................................................................................................. 6 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................... 9 1.2. Khái niệm, vai trò của việc vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ............................................................ 12 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của phương pháp tình huống ................................... 12 1.2.2. Vai trò và yêu cầu của phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ................................................................................. 16 iii
  6. 1.3. Cơ sở thực tiễn của phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ............................................................................................ 20 1.3.1. Đặc điểm chung và đặc điểm về sinh viên, giảng viên giảng dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên............................................................................. 20 1.3.2. Nội dung, chương trình và thực trạng việc dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên .......................................................................................... 26 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ..................................................................................... 38 Chương 2: QUY TRÌNH, ĐIỀU KIỆN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ................................................... 39 2.1. Một số nguyên tắc và quy trình vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ................................................... 39 2.1.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình ............................................................ 39 2.1.2. Quy trình vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ................................................................................ 41 2.2. Điều kiện vận dụng thành công phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ............................................................ 54 2.2.1. Trình độ, năng lực dạy học của giảng viên ................................................ 54 2.2.2. Năng lực học tập của sinh viên................................................................... 55 2.2.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, học liệu ........................................................ 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..................................................................................... 59 iv
  7. Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ..................... 60 3.1. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................... 60 3.1.1. Kế hoạch thực nghiệm ................................................................................ 60 3.1.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 63 3.1.3. Kết quả dạy học trong và sau thực nghiệm ................................................ 64 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ................................... 72 3.2.1. Sự quan tâm chỉ đạo của các cấp quản lý về đổi mới nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất cho dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ...... 72 3.2.2. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực giảng dạy bằng phương pháp tình huống cho đội ngũ giảng viên giảng dạy môn Công tác quốc phòng, an ninh .............................................................................. 76 3.2.3. Nâng cao hơn nữa ý thức tự giác trong học tập của sinh viên................... 79 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................................... 81 KẾT LUẬN CHUNG .......................................................................................... 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................... 84 PHẦN PHỤ LỤC ................................................................................................ 86 v
  8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ANTQ : An ninh Tổ quốc BLLĐ : Bạo loạn lật đổ DBHB : Diễn biến hòa bình ĐC : Đối chứng GV : Giáo viên HS : Học sinh MT : Mục tiêu SV : Sinh viên TN : Thực nghiệm XHCN : Xã hội chủ nghĩa vi
  9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Số lượng giảng viên giảng dạy môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên năm học 2019 - 2020 ................................... 22 Bảng 1.2: Kết quả học của sinh viên ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ....................................... 31 Bảng 3.1. Các lớp tham gia thực nghiệm .......................................................... 62 Bảng 3.2. Mức độ hiểu bài và thái độ học tập của sinh viên đối với giờ học ............................................................................................. 66 Bảng 3.3: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở lần thực nghiệm thứ nhất ............................................................................................ 69 Bảng 3.4: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở lần thực nghiệm thứ hai .............................................................................................. 71 vii
  10. DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở lần thực nghiệm thứ nhất .......................................................................................... 70 Biểu đồ 3.2: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở lần thực nghiệm thứ hai ............................................................................... 71 viii
  11. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đã từ lâu, Đảng và Nhà nước ta không chỉ coi giáo dục quốc phòng - an ninh là một nội dung của giáo dục, mà còn là một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Chính vì vậy, bộ môn Giáo dục quốc phòng - an ninh được coi là môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục bậc đại học. Thông qua các giờ học của môn Giáo dục quốc phòng - an ninh, sinh viên đã nhận thức đầy đủ hơn quan điểm, đường lối quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân của Đảng, có nhận thức rõ hơn về âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch đang diễn biến khó lường ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên là một trong những Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh đầu tiên của các trường đại học ở nước ta. Với 28 năm xây dựng và phát triển, Trung tâm đã cung cấp nhiều kiến thức chính trị, quốc phòng bổ ích cho hàng trăm nghìn sinh viên thuộc các trường thành viên của Đại học Thái Nguyên. Để làm được điều đó có sự đóng góp một phần rất lớn của các thế hệ giảng viên trong Trung tâm. Theo quy định hiện nay, ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên sinh viên được học ba môn học là Đường lối quân sự của Đảng; Công tác quốc phòng, an ninh; Quân sự chung và chiến thuật, kĩ thuật bắn súng tiểu liên AK. Trong đó môn Công tác quốc phòng, an ninh giữ tầm quan trọng đặc biệt. Môn học này, cung cấp cho sinh viên những vấn đề cơ bản về nhiệm vụ, nội dung công tác quốc phòng, an ninh của Đảng hiện nay, bao gồm: xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, lực lượng dự bị động viên, tăng cường tiềm lực cơ sở vật chất, kĩ thuật quốc phòng; phòng chống chiến tranh công nghệ cao, đánh bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam; một số vấn đề về dân tộc, tôn giáo và đấu tranh phòng chống địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống 1
  12. phá cách mạng Việt Nam; xây dựng và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền biển đảo, an ninh quốc gia; đấu tranh phòng chống tội phạm và giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Trong những năm qua, nhất là những năm gần đây, việc giảng dạy môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên có nhiều đổi mới nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Tuy nhiên, bên cạnh những nguyên nhân về: sự thay đổi của chính sách quốc phòng, an ninh của nước ta; nhận thức của một bộ phận sinh viên về tầm quan trọng môn học chưa cao; sinh viên chưa có phương pháp học tập đúng đắn… thì nguyên nhân thuộc về phương pháp dạy học của giảng viên là nguyên nhân cơ bản dẫn đến chất lượng dạy học chưa thật sự như mong đợi. Một số giảng viên còn thiếu sự đổi mới về phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, làm cho môn học trở nên khô khan, cứng nhắc. Tình hình này đã đặt ra vấn đề cấp bách là cần phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đối với môn học. Trong rất nhiều phương pháp dạy học tích cực được nêu ra trong những năm qua, tôi thấy việc dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên có vận dụng phương pháp dạy học bằng tình huống (phương pháp tình huống) sẽ góp phần nâng cao chất lượng môn học giúp sinh viên có được những kinh nghiệm thực tế, trau dồi và phát triển được các kỹ năng thực hành cần thiết. Đặc biệt, việc áp dụng lý thuyết vào thực tế, kỹ năng liên kết kiến thức của các môn học giúp sinh viên giải quyết tốt những vấn đề đặt ra. Xuất phát từ thực tế trên, tôi quyết định lựa chọn đề tài “Vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên” để làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình với mong muốn sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay. 2
  13. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. Luận văn đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài hướng vào giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau: Một là: Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh. Hai là: Phân tích thực trạng dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. Ba là: Đề xuất quy trình, thực nghiệm sư phạm và một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu việc vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu cơ sở khoa học của việc vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh; nghiên cứu tiến trình thực nghiệm, điều kiện, giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh trong chương 3
  14. trình Giáo dục quốc phòng - an ninh cho sinh viên ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên năm học 2020 – 2021. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài 4.1. Cơ sở lý luận của đề tài Đề tài dựa trên: - Cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. - Lý luận chung của khoa học quân sự và lý luận về phương pháp dạy học hiện đại trên thế giới và trong nước. - Kế thừa các công trình nghiên cứu về phương pháp tình huống trong dạy học nói chung và dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh nói riêng. 4.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Trên cơ sở xác định mục đích, đối tượng nghiên cứu đề tài sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau. - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: + Phương pháp lịch sử và lôgic + Phân tích và tổng hợp tài liệu + Phương pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết + Phương pháp phân tích, đối chiếu + Phương pháp so sánh Các phương pháp trên được sử dụng để nghiên cứu, làm rõ những nội dung có tính lý luận và những nội dung thực tiễn cần phân tích. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp phỏng vấn + Phương pháp điều tra xã hội học + Phương pháp thực nghiệm sư phạm + Phương pháp quan sát + Sử dụng toán thống kê 4
  15. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng để nghiên cứu những nội dung thực tiễn trong luận văn. 5. Giả thuyết khoa học Phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên đem lại hiệu quả cao, cụ thể là phát huy được tính tích cực, tự giác, năng động của sinh viên trong học tập; góp phần hình thành ở sinh viên năng lực độc lập, tư duy sáng tạo; góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục quốc phòng - an ninh nói chung. 6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài - Đề tài hoàn thành góp phần làm sáng tỏ hơn về thực trạng vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. - Góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của việc dạy và học cũng như của quá trình đổi mới phương pháp dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh. - Đề tài hoàn thiện còn là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho sinh viên, học viên cao học chuyên ngành Giáo dục chính trị và những người quan tâm đến môn Công tác quốc phòng, an ninh và phương pháp tình huống trong dạy học. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 8 tiết. 5
  16. Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGHUYÊN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Qua nghiên cứu cho thấy, trong lịch sử phát triển của nghề dạy học trên thế giới, dạy học bằng tình huống đã được các nhà giáo dục lưu tâm sử dụng. Ở Phương Đông, phương pháp xử lí tình huống đã được nhắc đến trong nhiều kinh sách, văn học cổ của các nhà triết học cổ đại ở Trung Quốc mà tiêu biểu là Khổng Tử (551 - 487 TCN). Với những tình huống đi theo hướng nêu vấn đề khá đặc sắc, cá thể hóa việc tiếp nhận cộng với phương pháp xử lí tình huống là những bài học quý báu về răn dạy con người, được xem là tấm gương về phương pháp giáo dục tích cực cho các thế hệ sau. Người Nhật Bản cũng đã sử dụng phương pháp tình huống trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt trong ngành quản lý, du lịch. Bí quyết để xử lí tình huống thành công của người Nhật Bản bao gồm bốn bước: Tình huống - Phân tích - Tổng hợp - Hành động. Còn ở Hàn Quốc, để xây dựng một nền giáo dục hiện đại phục vụ cho việc phát triển đất nước, Hàn Quốc đã rất chú trọng đến việc giúp cho người học có năng lực giải quyết vấn đề. Ở Phương Tây, Hoa Kỳ là nước sớm nghiên cứu và áp dụng tình huống trong giáo dục và đào tạo. Năm 1870, giáo sư Christopher Columbus Langdell đã khởi xướng phương pháp tình huống cho khoa Luật của trường Đại học Kinh doanh Havard. Đây là một bước đột phá nhằm chấm dứt hệ thống đọc - nghe - ghi chép truyền thống của giáo dục kinh viện. Chính điều này, về sau đã đem lại hiệu quả rõ rệt cho sinh viên, giúp sinh viên có thể trao đổi, phản biện và tích cực tham gia vào bài giảng của giảng viên. 6
  17. Năm 1919, ở Canada, hai nhà nghiên cứu của Trường Đại học Western Ontario là tiến sĩ W. Sherwood For - Trưởng khoa Cơ bản và tiến sĩ K.P.R Neville - Trưởng phòng Giáo dục, đã đưa phương pháp tình huống vào giảng dạy kinh doanh của Đại học Kinh doanh Havard ra bên ngoài biên giới Hoa Kỳ. Sau khi xem xét toàn bộ chương trình giảng dạy kinh doanh ở các trường đại học hàng đầu Bắc Mĩ, hai ông kết luận là chương trình giảng dạy của trường Đại học Kinh doanh Havard đã cung cấp những phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất. Đến nay, trường Kinh doanh Richard Ille của Đại học Western Ontarion đã trở thành cơ sở uy tín số một ở Canada trong việc áp dụng phương pháp tình huống vào giảng dạy. Năm 1921, quyển sách đầu tiên về tình huống ra đời, tác giả cuốn sách Copeland đã nhận thấy tác dụng to lớn và tầm quan trọng của việc áp dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy quản trị, nên đã cố gắng phổ biến phương pháp giảng dạy này ra thực tiễn. Phương pháp này sau đó đã từng bước được áp dụng trong các ngành nghề đào tạo như: y dược, luật, hàng không… và trong trường học ở hầu hết các cấp bậc đào tạo, đặc biệt là đào tạo đại học. Không chỉ trong lĩnh vực giảng dạy kinh doanh mà phương pháp tình huống cũng đã được đưa vào giảng dạy y học tương đối sớm. Ngay từ những năm đầu của thế kỉ XX, phương pháp tình huống đã được William Osler đã áp dụng vào đào tạo y bác sĩ và mang lại hiệu quả cao: chỉ sau hai năm học, sinh viên của Osler đã trở nên thành thạo với các kĩ năng trong y học. Tại Pháp, ngay đầu thế kỉ XX, phương pháp tình huống cũng đã được áp dụng rộng rãi, tuy nhiên tình huống đưa ra lúc đó phần lớn là giả định nên ít có sức thuyết phục. Từ những năm 1960, Gaston de Vilard đã xây dựng một giáo trình lý luận mà nội dung là những tình huống có thật, trong đó thầy giáo xác định một số vấn đề lý thuyết ngắn gọn, nêu tình huống cụ thể cho sinh viên tranh luận với nhau, cuối cùng thầy là người đưa ra kết luận. Phương pháp này đã gây được tiếng vang trong toàn nước Pháp và sau đó được nghiên cứu, áp dụng trong nhiều ngành học khác nhau. 7
  18. Các nhà khoa học Liên Xô (cũ) và Ba Lan cũng quan tâm đến phương pháp tình huống. Tài liệu lí luận về dạy học của họ đã được dịch và phổ biến ở Việt Nam từ cuối những năm 60 của thể kỉ XX, điển hình như: T.V. Cudriaxep (1967); A.M. Machiiuskin (1972); ngoài ra còn có I.F. Khalarmôp, M.I. Kluglac, V.N. Nhikitrencô, E.N. Orlôva, O.A. Abbunhinna,… đặc biệt là hai nhà nghiên cứu V. Okôn (1967) và I.Ia. Lecne (1977). Nhìn chung phương pháp dạy học vận dụng tình huống được các tác giả đề cập đến là dạy học nêu vấn đề và dạy học giải quyết vấn đề. Những kinh nghiệm vận dụng tình huống được nhấn mạnh vào sự tương tác giữa giảng viên và sinh viên, trong đó hoạt động của giảng viên được chú ý. Tình huống có vấn đề trong dạy học này không chỉ đơn giản là những tình huống có thật trong cuộc sống mà còn bao gồm cả những tình huống có tính lí luận nảy sinh trong quá trình nhận thức tài liệu học tập. Từ phương thức dạy học này, ứng dụng của phương pháp tình huống trong các lĩnh vực quản lí, trong các ngành nghề, trong hoạt động sản xuất, trong đào tạo nghề nghiệp và trong hoạt động nghiên cứu khoa học dần dần được đặt ra. Nhiều tuyển tập, sách giáo khoa của các ngành học khác nhau được biên soạn nhằm phục vụ cho các giờ học có vận dụng tình huống. Từ cuối những năm 60 cho đến đầu những năm 80 của thế kỉ XX, một nhóm các nhà nghiên cứu khác đã đi sâu tìm hiểu các tình huống có vấn đề diễn ra trong giao tiếp sư phạm và trong giáo dục sinh viên đó là tình huống sư phạm. T.N. Bônđarepxcaia với “Sự khéo léo đối xử sư phạm” (1969) nhấn mạnh một trong những biểu hiện rõ nét nhất của sự khéo léo đó là giải quyết các tình huống giáo dục. Tiếp sau đó là một loạt các công trình nghiên cứu của L.Ph. Xpirin, M.A. Xtrepinxki, M.L. Phrumxki (1974); N.E. Xalnhicôva (1975); B.D. Vunphôp (1983)… Ngoài ra có tác giả nghiên cứu những tình huống trong giáo dục gia đình, đó là E.I. Xecmaicơ. Trong đào tạo sư phạm, nhất là 20 năm trở lại đây phương pháp tình huống đã được sử dụng rộng rãi hơn. Trong khi một số học giả, chú trọng 8
  19. nghiên cứu cách sử dụng tình huống nhằm nâng cao khả năng quyết đoán và giải quyết vấn đề của người học thì những người khác lại tập trung nghiên cứu việc áp dụng tình huống trong công tác giảng dạy và quá trình tiếp thu những kiến thức sư phạm. Mặc dù đi theo những hướng nghiên cứu khác nhau, nhưng họ đều đi đến một kết quả chung là phương pháp tình huống mang lại hiệu quả cao trong việc giúp người học liên hệ lý thuyết với thực hành và mang lại không khí học tập sôi nổi trên giảng đường. Như vậy, cho dù ở khía cạnh nào chúng ta đều dễ dàng nhận thấy rằng trên thế giới phương pháp tình huống đã có một chỗ đứng và ngày càng thể hiện được ưu thế của mình so với các phương pháp giáo dục khác. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, sử dụng tình huống trong dạy học hay dạy học bằng phương pháp tình huống là một phương pháp được coi là chủ đạo trong dạy học. Liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài, có các công trình nghiên cứu theo các hướng sau đây: * Những công trình nghiên cứu về phương pháp tình huống Phương pháp tình huống được các nhà giáo dục Việt Nam áp dụng phổ biến trong giảng dạy ở các lĩnh vực khác nhau. Nghiên cứu về phương pháp này ở nước ta có một số công trình tiêu biểu sau: Đề tài nghiên cứu khoa học “Sử dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy môn Giáo dục học tại trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội” của PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Hoa (2010). Đề tài đã nghiên cứu, tổng kết, hệ thống hóa các cơ sở lý luận, các quan điểm về phương pháp tình huống trong dạy học như: Một số khái niệm cơ bản về tình huống, quá trình chuẩn bị và soạn thảo tình huống, tiến trình thực hiện một buổi học theo phương pháp tình huống... Đề tài xây dựng một hệ thống các tình huống giáo dục cũng như quy trình áp dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy môn Giáo dục học tại trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội nhằm 9
  20. góp phần nâng cao chất lượng dạy - học cũng như tính thực tiễn của môn Giáo dục học trong nhà trường [12]. Luận văn Thạc sĩ giáo dục học “Sử dụng lý thuyết tình huống trong dạy học phần Hóa hữu cơ lớp 11 Trung học phổ thông” của Nguyễn Thị Minh Tâm (2011). Luận văn đã nghiên cứu về cơ sở lý luận của lý thuyết tình huống theo khía cạnh tâm lý học và giáo dục học. Trên cơ sở đó tác giả đã đề ra: nguyên tắc xây dựng và áp dụng tình huống vào trong dạy học hóa học, quy trình dạy học môn hóa học bằng phương pháp tình huống. Tác giả đã thấy được tầm quan trọng và ý nghĩa giáo dục của lý thuyết tình huống vào dạy học Hóa học. Luận văn này đã góp phần đổi mới phương pháp dạy học, trong dạy học môn Hóa học ở lớp 11 [21]. Luận văn thạc sỹ “Sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Ngọc Thị Mỵ. Ở công trình này, tác giả đã nghiên cứu và làm rõ khái niệm về phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục công dân; đề xuất quy trình dạy học, quy trình kiểm tra đánh giá môn Giáo dục công dân áp dụng trước hết cho các trường Trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh; đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bằng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường Trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh [17]. Ngoài ra, còn có nhiều công trình khác tiếp cận phương pháp dạy học tình huống dưới dạng các bài báo khoa học như: “Lý thuyết tình huống và phương pháp xử lý tình huống trong hoạt động dạy học, nghiên cứu, quản lý, lãnh đạo” của Trần Văn Hà đăng trên Tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, số 6/1996; “Vận dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy đại học” của Nguyễn Thị Doan đăng trên Tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, số 5, 1994; “Đổi mới phương pháp dạy học theo tình huống” của tác 10
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1470 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2