Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Hoàn thiện quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình

PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI<br /> Sau 19 năm (1990-2009) thực hiện cải cách chính sách và quản lý thuế,<br /> ngành thuế đã có những đóng góp đáng kể vào việc phát triển kinh tế xã hội, góp<br /> phần thực hiện và hoàn thành các nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nước đã đề<br /> ra. Hệ thống chính sách thuế tương đối hoàn chỉnh, đã bao quát cơ bản các nguồn<br /> thu hiện có và phù hợp với nền kinh tế đang chuyển đổi theo cơ chế thị trường.<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Công tác quản lý thu thuế từng bước được chuyên môn hoá, phát huy tốt vai trò,<br /> <br /> ́H<br /> <br /> trách nhiệm của cá nhân và tập thể trong quản lý thu nộp thuế, bảo đảm tính công<br /> khai, dân chủ.<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> Cùng với ngành thuế cả nước, Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng<br /> Bình được thành lập năm 1990 có nhiệm vụ thu ngân sách trên địa bàn. Tổ chức<br /> <br /> H<br /> <br /> quản lý thu thuế từng bước được cải cách, hiện đại hoá; trình độ chuyên môn nghiệp<br /> <br /> IN<br /> <br /> vụ của cán bộ công chức (CBCC) thuế ngày càng được nâng lên. Hiện nay, với gần<br /> <br /> K<br /> <br /> 200 doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) đang hoạt động sản xuất kinh doanh<br /> (SXKD), là một nhân tố quan trọng trong việc đóng góp nguồn thu cho Ngân sách<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> nhà nước (NSNN) ở địa phương.<br /> <br /> O<br /> <br /> Tuy nhiên quản lý thuế khu vực DNVVN hiện tại vẫn còn nhiều bất cập cả<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> về qui trình quản lý, ứng dụng công nghệ tin học, bố trí nguồn nhân lực, trình độ<br /> cán bộ quản lý của cơ quan thuế, chưa tận dụng được kinh nghiệm quản lý thu thuế của<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> các nước tiên tiến. Số lượng đối tượng nộp thuế (ĐTNT) nói chung và số DNVVN nói<br /> riêng tăng lên nhanh chóng; tính tuân thủ, tự nguyện của ĐTNT chưa cao, tình trạng<br /> trốn thuế, nợ đọng thuế còn diễn ra khá phổ biến ở nhiều sắc thuế; tình hình nộp thuế<br /> chưa phản ảnh đúng quy mô hoạt động SXKD của doanh nghiệp (DN).<br /> Mặt khác, trước xu thế hội nhập kinh tế, theo đó hội nhập quốc tế về thuế<br /> ngày càng rộng và sâu sắc nhằm khuyến khích đầu tư, tự do hoá thương mại. Ngoài<br /> việc phải xây dựng hệ thống chính sách thuế tương thích, công tác quản lý thuế phải<br /> được cải cách và hiện đại hoá theo các chuẩn mực quản lý thuế quốc tế nhằm tạo<br /> điều kiện thuận lợi để thu hút mạnh mẽ đầu tư nước ngoài vào Việt Nam và khuyến<br /> <br /> 1<br /> <br /> khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài, tạo môi trường thuận lợi đồng<br /> nhất về thuế để phát triển kinh tế - xã hội đất nước.<br /> Vì vậy hoàn thiện quản lý thu thuế đối với DNVVN được coi là những nội<br /> dung trọng tâm của cải cách hệ thống thuế, góp phần tăng thu cho ngân sách. Đồng<br /> thời đáp ứng được yêu cầu về công bằng trong nghĩa vụ nộp thuế. Xuất phát từ<br /> những vấn đề nêu trên chúng tôi chọn đề tài: "Hoàn thiện quản lý thu thuế đối với<br /> doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng<br /> Bình" làm luận văn thạc sỹ kinh tế của mình.<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU<br /> <br /> ́H<br /> <br /> 2.1. Mục tiêu tổng quát<br /> <br /> Mục tiêu tổng quát của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> thuế đối với các DNVVN, tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch. Trên cơ sở đó<br /> nhằm đề xuất các giải pháp giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ và Chi cục thuế<br /> <br /> H<br /> <br /> Quảng Trạch nâng cao hiệu quả hoạt động của mình.<br /> <br /> IN<br /> <br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> <br /> - Hệ thống hóa và bổ sung các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thuế<br /> <br /> K<br /> <br /> trong cơ chế thị trường đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ;<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu thuế đối với doanh nghiệp vừa và<br /> <br /> O<br /> <br /> nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch;<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu thuế đối với doanh<br /> nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch.<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý thuyết và thực tiễn của<br /> <br /> việc quản lý thu thuế đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện<br /> Quảng Trạch đặt trong tổng thể vấn đề quản lý thu thuế, phí và lệ phí trong toàn<br /> ngành thuế.<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> - Nội dung: Phạm vi nghiên cứu của luận văn giới hạn trong lĩnh vực quản lý<br /> thu thuế đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch.<br /> <br /> 2<br /> <br /> - Không gian: Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình.<br /> - Thời gian: Nghiên cứu thực trạng quản lý thu thuế đối với các doanh<br /> nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch từ năm 2006 - 2008, đề xuất<br /> giải pháp quản lý thu thuế đối với DNVVN đến năm 2012.<br /> 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Để đánh giá một cách toàn diện và có hệ thống thực trạng công tác quản lý<br /> thuế đối với các DNVVN tại Chi cục thuế huyện Quảng Trạch, luận văn sử dụng<br /> các phương pháp sau:<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> 4.1. Phương pháp luận<br /> <br /> ́H<br /> <br /> Luận văn vận dụng cách tiếp cận theo phương pháp duy vật biện chứng, duy<br /> vật lịch sử; vận dụng quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước trong quá trình<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> đổi mới kinh tế để phân tích thực trạng quản lý và thực hiện chính sách thuế ở địa<br /> bàn nghiên cứu. Từ đó rút ra một số nhận xét và kiến nghị đề xuất các giải pháp để<br /> <br /> H<br /> <br /> góp phần hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với các DNVVN tại Chi cục thuế<br /> <br /> IN<br /> <br /> huyện Quảng Trạch.<br /> <br /> Phương pháp tiếp cận: xem xét, nghiên cứu dưới góc độ các quy trình nghiệp<br /> <br /> K<br /> <br /> vụ, các văn bản hướng dẫn thực hiện của Nhà nước, trong đó tập trung vào các quy<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> trình quản lý thuế hiện hành như quy trình quản lý DN, quy trình kiểm tra thuế...để<br /> <br /> O<br /> <br /> phân tích, đánh giá nhằm tìm ra những bất cập, mâu thuẫn hoặc những tồn tại để<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> nhằm đề xuất một số biện pháp có tính khả thi trong tương lai.<br /> 4.2. Phương pháp thu thập số liệu<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> 4.2.1. Số liệu thứ cấp<br /> Được thu thập từ các nguồn tài liệu, báo cáo của Chi cục thuế huyện Quảng<br /> <br /> Trạch; Niên giám thống kê huyện Quảng Trạch; các báo cáo tài liệu của các ban<br /> ngành huyện Quảng Trạch; thông tin đã được công bố trên các giáo trình, báo, tạp<br /> chí, công trình và đề tài khoa học trong và ngoài nước.<br /> 4.2.2. Số liệu sơ cấp<br /> Được tiến hành thu thập trên cơ sở các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh trên địa bàn và số lượng cán bộ công chức (CBCC) quản lý thu thuế thuộc<br /> Chi cục thuế huyện Quảng Trạch. Cụ thể chọn 92 DNVVN trong tổng số 197<br /> <br /> 3<br /> <br /> DNVVN đang hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn huyện Quảng Trạch và<br /> 56 cán bộ công chức thuế trong tổng số 79 cán bộ công chức của Chi cục thuế<br /> huyện Quảng Trạch để tiến hành điều tra.<br /> Phương pháp điều tra bằng cách phát phiếu khảo sát đã được thiết kế sẳn,<br /> nhằm lấy ý kiến của các DNVVN và của CBCC thuế về sự phù hợp của nội dung<br /> chính sách thuế; thủ tục hành chính thuế...<br /> 4.3. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu<br /> - Dùng phương pháp phân tổ thống kê để hệ thống hoá và tổng hợp tài liệu theo<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> các tiêu thức phù hợp với mục đích nghiên cứu.<br /> <br /> ́H<br /> <br /> - Việc xử lý và tính toán các số liệu, các chỉ tiêu nghiên cứu được tiến hành trên<br /> máy tính theo các phần mềm Excel, SPSS và phần mềm tin học của Tổng cục thuế.<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> 4.4. Phương pháp phân tích<br /> <br /> - Trên cơ sở các tài liệu đã được xử lý, tổng hợp và vận dụng các phương<br /> <br /> H<br /> <br /> pháp phân tích thống kê, phân tích kinh tế để đánh giá thực trạng quản lý thu thuế<br /> <br /> IN<br /> <br /> đối với các DNVVN của cơ quan thuế; phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công<br /> tác quản lý thu thuế.<br /> <br /> K<br /> <br /> - Phương pháp kiểm định sự bằng nhau của hai trị trung bình để so sánh có<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> sự khác biệt ý kiến đánh giá của hai nhóm đối tượng được điều tra về nội dung<br /> <br /> O<br /> <br /> chính sách thuế và công tác quản lý thu thuế.<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> - Phương pháp đồ thị và biểu đồ để phân tích đánh giá một cách khách quan,<br /> khoa học về các nội dung nghiên cứu.<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> 4.5. Phương pháp chuyên gia và chuyên khảo<br /> Phương pháp chuyên gia: Để làm sáng tỏ vấn đề lý luận cũng như đánh giá<br /> <br /> thực trạng quản lý thu thuế đối với DNVVN hiện nay trên địa bàn huyện Quảng<br /> Trạch, tác giả thu thập ý kiến của các đồng chí lãnh đạo Chi cục thuế huyện Quảng<br /> Trạch, giám đốc và kế toán một số doanh nghiệp để đưa ra các kết luận một cách xác<br /> đáng, có căn cứ khoa học nhằm đề xuất giải pháp có sức thuyết phục cao, mang tính<br /> khả thi phù hợp với thực tiễn địa bàn nghiên cứu.<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƯƠNG 1<br /> TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THU<br /> THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ<br /> 1.1. TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ THUẾ<br /> 1.1.1. Khái niệm<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Trên thực tế thuế đã tồn tại từ khi các Nhà nước hình thành, song các lý luận<br /> <br /> U<br /> <br /> về kinh tế của thế giới, cho đến nay vẫn chưa có sự thống nhất tuyệt đối khái niệm<br /> <br /> ́H<br /> <br /> về thuế [40]. Nhìn chung các quan điểm của các nhà kinh tế đưa ra mới nhìn nhận<br /> từ những khía cạnh khác nhau của thuế, do đó chưa phản ánh đầy đủ bản chất chung<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> nhất của phạm trù này.<br /> <br /> Chẳng hạn, theo các nhà kinh điển thì thuế được quan niệm rất đơn giản: “Để<br /> <br /> H<br /> <br /> đạt được quyền lực công cộng đó, cần phải có những đóng góp của những người<br /> <br /> IN<br /> <br /> công dân của nhà nước, đó là thuế” [2].<br /> <br /> K<br /> <br /> C.Mác đã viết “Thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy nhà nước”; Ăng ghen cũng<br /> đã viết “Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có sự đóng góp của công dân cho<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> nhà nước, đó là thuế ” [41].<br /> <br /> O<br /> <br /> Theo Benjamin Franklin, một trong những tác giả của bản tuyên ngôn độc<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> lập nổi tiếng của nước Mỹ đã đưa ra một lời tuyên bố bất hủ trong lịch sử thuế<br /> khoá: “Trong cuộc sống không có gì tất yếu, ngoài cái chết và thuế” [2].<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> Sau này khái niệm về thuế ngày càng được bổ sung và hoàn thiện hơn. Trong<br /> <br /> cuốn từ điển của hai tác giả người Anh Chrisopher Pass và Bryan Lowes cho rằng:<br /> “Thuế là một biện pháp của Chính phủ đánh trên thu nhập của cải và vốn nhận được<br /> của các cá nhân hay doanh nghiệp (thuế trực thu), trên việc chi tiêu về hàng hoá và<br /> dịch vụ (thuế gián thu) và trên tài sản” [2].<br /> Một định nghĩa về thuế tương đối hoàn chỉnh được nêu lên trong cuốn<br /> “Economics” của hai nhà kinh tế Mỹ K.P.Makkohhell và C.L.Bryu như sau: “Thuế<br /> là một khoản chuyển giao bắt buộc bằng tiền (hoặc là chuyển giao bằng hàng hoá,<br /> <br /> 5<br /> <br />