Luận văn thạc sĩ Khoa học kinh tế: Nâng cao hiệu quả xóa đói giảm nghèo cho các hộ nông dân trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh

MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> <br /> uế<br /> <br /> Đói nghèo không chỉ xuất hiện và tồn tại lâu dài dưới các chế độ lạc hậu<br /> trước đây, mà ngay trong thời đại ngày nay, với cuộc cách mạng khoa học- công<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> nghệ hiện đại, với lực lượng sản xuất cao chưa từng thấy trong từng quốc gia, kể cả<br /> <br /> các quốc gia phát triển nhất trên thế giới đói nghèo vẫn tồn tại một cách hiển nhiên.<br /> Vì vậy, đói nghèo là vấn đề mang tính toàn cầu, là thách thức lớn, đòi hỏi các quốc<br /> gia, cộng đồng quốc tế phải tập trung nỗ lực giải quyết.<br /> <br /> h<br /> <br /> Nước ta vốn là một nước nghèo, kém phát triển, lại trải qua nhiều cuộc chiến<br /> <br /> in<br /> <br /> tranh xâm lược và thường xuyên bị thiên tai tàn phá. Do đó đói nghèo đã trở thành<br /> <br /> cK<br /> <br /> quốc nạn kéo dài. Vì vậy, xoá đói giảm nghèo (XĐGN) là vấn đề kinh tế- xã hội vừa<br /> cơ bản lâu dài, vừa cấp bách trước mắt. Đây cũng là một chủ trương, quyết sách lớn<br /> của Đảng và Nhà nước ta. Ngay sau khi nước ta mới giành được độc lập, Chủ tịch Hồ<br /> <br /> họ<br /> <br /> Chí Minh đã xác định chúng ta có 3 thứ giặc cần phải loại bỏ đó là "giặc đói, giặc<br /> dốt, giặc ngoại xâm", Người còn căn dặn "phải làm cho người nghèo thì đủ ăn, người<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> đủ ăn thì khá giàu, người khá giàu thì giàu thêm". Đồng chí Lê Khả Phiêu- nguyên<br /> Tổng bí thư TW Đảng đã nhấn mạnh "Vấn đề nghèo khổ không được giải quyết thì<br /> không một mục tiêu nào mà cộng đồng quốc tế cũng như quốc gia đặt ra như tăng<br /> <br /> ng<br /> <br /> trưởng kinh tế, cải thiện đời sống, hòa bình, ổn định, đảm bảo các quyền con người<br /> được thực hiện" [14].<br /> <br /> ườ<br /> <br /> Sự phân hóa giàu nghèo trong những năm qua có xu hướng tăng lên giữa các<br /> <br /> tầng lớp dân cư và giữa các vùng trong cả nước. Vì vậy chiến thắng đói nghèo, hạn<br /> <br /> Tr<br /> <br /> chế sự phân hóa giàu nghèo đã và đang trở thành nội dung quan trọng hàng đầu ở<br /> nước ta. Những năm gần đây thực hiện chính sách đổi mới, nền kinh tế nước ta tăng<br /> trưởng khá nhanh (bình quân trên 7%/năm). Đời sống đại bộ phận nhân dân đã<br /> được cải thiện và nâng lên một cách rõ rệt, XĐGN đã trở thành phong trào mạnh mẽ<br /> trong cả nước. Tỷ lệ đói nghèo giảm đáng kể, bình quân mỗi năm giảm hơn 2%,<br /> nhiều mô hình XĐGN thành công xuất hiện và được nhân rộng. Sự phối hợp lồng<br /> <br /> 1<br /> <br /> ghép các chương trình kinh tế xã hội khác với XĐGN bước đầu đã đem lại kết quả<br /> và theo ước tính khoảng hơn 20% hộ nghèo được hưởng lợi từ các chương trình<br /> 120, 327, 135, chương trình nước sạch nông thôn, y tế, giáo dục... Tuy vậy, công tác<br /> XĐGN vẫn chưa được đồng đều ở các địa phương, đói nghèo vẫn là một thách thức<br /> <br /> uế<br /> <br /> lớn đối với nước ta, đến nay tỷ lệ đói nghèo vẫn còn khá cao (trên 13%), số này khó<br /> giải quyết hơn vì 90% hộ nghèo sống ở nông thôn miền núi, vùng sâu, vùng xa,<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> đồng bào các dân tộc thiểu số là những nơi kinh tế kém phát triển, trình độ dân trí<br /> thấp, cơ sở hạ tầng yếu kém, nhiều nơi thường xuyên bị thiên tai tàn phá…<br /> <br /> Tỉnh Hà Tĩnh là một tỉnh thuộc khu vực bắc miền Trung, diện tích tự<br /> <br /> h<br /> <br /> nhiên, dân số không lớn, kinh tế chậm phát triển và thuộc diện tỉnh nghèo, tỷ lệ<br /> <br /> in<br /> <br /> đói nghèo khá cao (trên 20%). Huyện Vũ Quang nằm ở phía tây tỉnh Hà Tĩnh,<br /> huyện mới thành lập gồm 12 xã và thị trấn miền núi, vùng sâu, vùng xa. Là huyện<br /> <br /> cK<br /> <br /> khó khăn nhất tỉnh, tỷ lệ đói nghèo năm 2000 (khi mới thành lập huyện) là 54,1%;<br /> năm 2004 giảm xuống còn 22,8%; năm 2005, Bộ LĐTBXH thay đổi chuẩn nghèo<br /> <br /> họ<br /> <br /> mới tỷ lệ hộ nghèo lại tăng lên 52,4% (tương ứng 4.080 hộ). Công tác xoá đói<br /> giảm nghèo của huyện thời gian qua đã đạt được một số thành quả nhất định, như<br /> xóa nhà tranh, tre dột nát cho 2.955 hộ nghèo, tạo việc làm cho hàng ngàn lao<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> động, tỷ lệ sử dụng thời gian lao động ở nông thôn năm 2001 là 55,3%, năm 2005<br /> tăng lên là 63,5%; tạo mọi điều kiện thuận lợi cho con em đi lao động nước ngoài;<br /> thực hiện nhiều chương trình, dự án cho vay vốn với lãi suất ưu đãi... Tuy vậy, tỷ<br /> <br /> ng<br /> <br /> lệ hộ nghèo của huyện hiện vẫn còn cao (hơn 30% theo chuẩn mới). Tốc độ xóa<br /> đói giảm nghèo còn chậm. Vì vậy, XĐGN hiện đang là vấn đề bức xúc được các<br /> <br /> ườ<br /> <br /> cấp, các ngành, địa phương đặc biệt quan tâm. Việc nghiên cứu vấn đề đói nghèo<br /> và tìm ra giải pháp xoá đói, giảm nghèo là một yêu cầu cấp thiết, có ý nghĩa lý<br /> <br /> Tr<br /> <br /> luận và thực tiễn hết sức quan trọng.<br /> Xuất phát từ tình hình đó tôi chọn đề tài "Nâng cao hiệu quả xóa đói giảm<br /> <br /> nghèo cho các hộ nông dân trên địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh" làm<br /> luận văn thạc sỹ khoa học kinh tế, với mong muốn được đóng góp một phần nhỏ<br /> trong công cuộc xoá đói giảm nghèo ở vùng nghiên cứu.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài<br /> 2.1. Mục tiêu tổng quát:<br /> Nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng đói nghèo, xác định những vấn đề đặt<br /> ra trong công tác xoá đói giảm nghèo của huyện, trên cơ sở đó đề xuất phương<br /> <br /> uế<br /> <br /> hướng và các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả xoá đói giảm nghèo trên<br /> địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể:<br /> <br /> - Hệ thống hoá các vấn đề cơ bản có tính chất lý luận và phương pháp luận<br /> để xem xét đánh giá vấn đề đói nghèo của các hộ nông dân hiện nay.<br /> hưởng đến đói nghèo của các hộ nông dân.<br /> <br /> h<br /> <br /> - Phân tích đánh giá thực trạng, tìm ra nguyên nhân và những nhân tố ảnh<br /> <br /> cK<br /> <br /> đói giảm nghèo ở vùng nghiên cứu<br /> <br /> in<br /> <br /> - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần nâng cao hiệu quả xoá<br /> 3. Đối tượng, phạm vi và địa điểm nghiên cứu của đề tài<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu:<br /> <br /> họ<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu là các hộ nông dân ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu:<br /> <br /> - Về nội dung: Tập trung nghiên cứu thực trạng đói nghèo của các hộ nông<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> dân; công tác xóa đói giảm nghèo, nguyên nhân và những nhân tố ảnh hưởng đến<br /> đói nghèo ở huyện Vũ Quang, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp xoá đói giảm<br /> nghèo trong thời gian tới.<br /> <br /> ng<br /> <br /> - Về không gian: Nghiên cứu tình hình đói nghèo của các hộ nông dân trên<br /> <br /> địa bàn huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tỉnh<br /> <br /> ườ<br /> <br /> - Về thời gian: Nghiên cứu tình hình đói nghèo từ năm 2005- 2008, điều tra<br /> <br /> nông hộ và thu thập số liệu năm 2008, đề xuất giải pháp đến năm 2010 và những<br /> <br /> Tr<br /> <br /> năm tiếp theo.<br /> 3.3. Về địa điểm nghiên cứu:<br /> - Huyện Vũ Quang được chia ra 3 vùng sinh thái như sau:<br /> + Vùng 1: Gồm 6 xã ven sông Ngàn Sâu thuộc huyện Đức Thọ cũ (Ân Phú,<br /> Đức Giang, Đức Lĩnh, Đức Bồng, Đức Hương, Đức Liên)<br /> + Vùng 2: Gổm 2 xã thuộc vùng rừng núi, biên giới (Hương Điền, Hương Quang).<br /> <br /> 3<br /> <br /> + Vùng 3: Gồm 4 xã thuộc vùng bán sơn địa (Hương Thọ, Hương Minh, Sơn<br /> Thọ và Thị trấn Vũ Quang)<br /> - Địa điểm nghiên cứu: Chọn 3 xã đại diện cho 3 vùng sinh thái của huyện<br /> gồm xã Đức Lĩnh đại diện cho vùng 1, xã Hương Điền đại diện cho vùng 2 và<br /> <br /> uế<br /> <br /> Hương Minh đại diện cho vùng 3. Mỗi xã chọn 40 hộ điều tra trong đó 25 hộ nghèo<br /> và 15 hộ không nghèo.<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên cứu<br /> 4.1. Phương pháp thu thập tài liệu<br /> <br /> - Tài liệu thứ cấp: Được thu thập từ nhiều nguồn, từ sách, báo, tạp chí, tài liệu<br /> tập huấn của Bộ LĐTB&XH các nghị quyết của Trung ương, của tỉnh và huyện, các<br /> <br /> h<br /> <br /> báo cáo về công tác XĐGN của các tổ chức quốc tế, của Trung ương, của tỉnh, của<br /> <br /> in<br /> <br /> UBND huyện, Phòng Thống kê, Phòng LĐTB&XH huyện, Niên giám thống kê của<br /> <br /> cK<br /> <br /> tỉnh và huyện từ năm 2005-2007, báo cáo của UBND các xã điều tra,…<br /> - Tài liệu sơ cấp: Tiến hành thu thập bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp<br /> các đơn vị điều tra theo bảng hỏi đã được lập sẵn.<br /> <br /> họ<br /> <br /> - Phạm vi điều tra: Điều tra chọn mẫu, theo phương pháp chọn mẫu phân loại<br /> 4.2. Các phương pháp phân tích<br /> <br /> Số liệu điều tra được xử lý bằng phần mềm EVIEW và EXCELL. Các<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> phương pháp phân tích sau đây đã được sử dụng:<br /> - Thống kê mô tả: Số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân của các chỉ tiêu<br /> phân tích.<br /> <br /> ng<br /> <br /> - Thống kê so sánh: Giữa các vùng sinh thái và các nhóm hộ.<br /> - Phân tích kinh doanh: Phương pháp này được sử dụng để phân tích đánh<br /> <br /> ườ<br /> <br /> giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của các nhóm hộ.<br /> <br /> Tr<br /> <br /> 4.3. Các chỉ tiêu phân tích<br /> Trong quá trình nghiên cứu tôi có sử dụng một số chỉ tiêu phân tích như sau:<br /> - Tổng giá trị sản xuất (GO): Là toàn bộ giá trị của cải vật chất và dịch vụ sản<br /> <br /> xuất ra trong một năm.<br /> n<br /> <br /> GO =<br /> <br /> <br /> <br /> QiPi<br /> <br /> Qi: Là khối lượng sản phẩm và dịch vụ loại i<br /> <br /> i 1<br /> <br /> Pi: Là đơn giá sản phẩm và dịch vụ loại i<br /> <br /> 4<br /> <br /> - Chi phí trung gian (IC): Là bao gồm những chi phí vật chất và dịch vụ được<br /> sử dụng trong quá trình sản xuất sản phẩm.<br /> n<br /> <br /> IC =<br /> <br /> <br /> <br /> Cj(100%);<br /> <br /> Cj là các khoản chi phí thứ j.<br /> <br /> i 1<br /> <br /> uế<br /> <br /> - Giá trị gia tăng (VA): Là kết quả thu được sau khi trừ đi chi phí trung gian<br /> <br /> VA = GO – IC<br /> - Tỷ suất giá trị sản xuất theo chi phí (GO/IC)<br /> - Tỷ suất giá trị tăng thêm theo chi phí (VA/IC)<br /> <br /> 5. Kết quả nghiên cứu dự kiến:<br /> <br /> h<br /> <br /> - Và một số chỉ tiêu khác…<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> của một hoạt động sản xuất nào đó.<br /> <br /> in<br /> <br /> - Luận giải cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu tình hình đói nghèo ở huyện Vũ<br /> <br /> cK<br /> <br /> Quang, tỉnh Hà Tĩnh.<br /> <br /> - Đánh giá một cách khách quan thực trạng nghèo đói và những kết quả đạt<br /> được trong công tác xoá đói giảm nghèo ở huyện Vũ Quang từ năm 2005-2008. Từ<br /> <br /> họ<br /> <br /> đó rút ra những bài học cần thiết cho việc đẩy mạnh xoá đói giảm nghèo trong thời<br /> gian tới.<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> - Đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm góp phần đẩy nhanh tốc độ xóa đói<br /> giảm nghèo trên địa bàn toàn huyện<br /> 6. Kết cấu của đề tài.<br /> <br /> ng<br /> <br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Luận<br /> văn có 3 chương:<br /> <br /> ườ<br /> <br /> - Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nghèo đói.<br /> - Chương 2: Thực trạng nghèo đói và công tác xóa đói giảm nghèo ở huyện<br /> <br /> Tr<br /> <br /> Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh<br /> - Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả xóa đói giảm<br /> <br /> nghèo ở huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh<br /> <br /> 5<br /> <br />