Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu xây dựng và lồng ghép nội dung giáo dục môi trường vào chương trình đào tạo cho học sinh tại trường tiểu học quốc tế Olympia - Khu đô thị Trung Văn - Hà Nội

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo dục Tiểu học là ngành học chiếm vị trí quan trọng, mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho việc hình thành và hoàn thiện nhân cách con người, tạo điều kiện cho trẻ lĩnh hội được các kinh nghiệm xã hội, tiếp thu các giá trị truyền thống dân tộc. Nhận thức được ý nghĩa sâu sắc của vấn đề giáo dục môi trường đối với học sinh Tiểu học, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu xây dựng và lồng ghép nội dung giáo dục môi trường vào chương trình đào tạo cho học sinh tại trường tiểu học quốc tế Olympia - Khu đô thị Trung Văn - Hà Nội”.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu xây dựng và lồng ghép nội dung giáo dục môi trường vào chương trình đào tạo cho học sinh tại trường tiểu học quốc tế Olympia - Khu đô thị Trung Văn - Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ĐẶNG THỊ HỒNG NHUNG NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VA L ̀ ỒNG GHÉP NỘI DUNG GIAO DUC MÔI TR ́ ̣ ƯỜNG VAO CH ̀ ƯƠNG TRINH ĐAO TAO CHO H ̀ ̀ ̣ ỌC SINH TAI TR ̣ ƯỜNG TIÊU HOC QUÔC TÊ OLYMPIA – KHU ĐÔ TH ̉ ̣ ́ ́ Ị TRUNG VĂN HA NÔI ̀ ̣ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Hà Nội 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ĐẶNG THỊ HỒNG NHUNG NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VA L ̀ ỒNG GHÉP NỘI DUNG GIAO DUC MÔI TR ́ ̣ ƯỜNG VAO CH ̀ ƯƠNG TRINH ĐAO TAO CHO H ̀ ̀ ̣ ỌC SINH TAI TR ̣ ƯỜNG TIÊU HOC QUÔC TÊ OLYMPIA – KHU ĐÔ TH ̉ ̣ ́ ́ Ị TRUNG VĂN HA NÔI ̀ ̣ Chuyên ngành: Khoa học môi trường Mã số: 60 44 03 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: ̃ ữu Tuân TS. Đô H ́ PGS.TS. Vũ Văn Mạnh
Hà Nội 2015
LỜI CẢM ƠN Qua luận văn này tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới các thầy cô giáo khoa Môi trường – Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong những năm học vừa qua, giúp tôi trưởng thành hơn trong chuyên môn cũng như trong cuộc sống. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới TS. Đỗ Hữu Tuấn và PGS.TS. Vũ Văn Mạnh, người đã định hướng và trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn Thạc sĩ. Tôi cũng xin cảm ơn các cán bộ, giáo viên trường tiểu học Quốc tế Olympia đã tạo điều kiện, tận tình giúp đỡ và đóng góp ý kiến quý báo cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thành viên lớp Cao học K20 của trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ, động viên và chia sẻ khó khăn cùng tôi trong quá trình học tập tại trường. Trong quá trình thực hiện luận văn, chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô và những người có chuyên môn trong lĩnh vực giáo dục môi trường để luận văn của tôi có thể hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày… tháng…năm 2015 Học viên Đặng Thị Hồng Nhung
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………….1 MỤC LỤC ......................................................................................................... 6 CHƯƠNG 1 ..................................................................................................... 3 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ......................................................... 3 1.1. Những vấn đề chung về giáo dục môi trường ..................................... 3 1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của giáo dục môi trường ........... 3 1.1.2. Các khái niệm về giáo dục môi trường ......................................... 4 1.2. Giáo dục bảo vệ môi trường trong hệ thống giáo dục quốc dân ........ 6 1.2.1. Vai trò, vị trí của giáo dục đối với việc bảo vệ môi trường ........ 6 1.2.2. Nhiệm vụ và phương pháp tiếp cận trong giáo dục bảo vệ môi trường ................................................................................................................ 7 1.3. Cơ sở tâm lí học và giáo dục học của giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ ở cấp độ tiểu học ............................................................................... 9 1.4. Giáo dục bảo vệ môi trường trong trường Tiểu học ........................ 12 1.4.1. Vai trò, vị trí của giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học ................................................................................................................... 12 1.4.2. Mục tiêu giáo dục bảo vệ môi trường trong trường tiểu học 12 ....
1.4.3. Một số nội dung về giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học ở Việt Nam. ..................................................................................... 13 1.4.4. Một số quan điểm về việc xây dựng nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học ................................................................. 16 1.5. Giáo dục bảo vệ môi trường và bảo vệ môi trường cho học sinh ở cấp độ tiểu học của các nước trên thế giới .................................................. 17 1.6. Tổng quan về các dự án, nghiên cứu triển khai đưa nội dung bảo vệ môi trường vào các bậc đào tạo trong hệ thống đào tạo quốc dân .............. 20 1.7. Tổng quan về hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường ở cấp độ tiểu học tại khu vực nghiên cứu ............................................................................ 20 CHƯƠNG 2 .................................................................................................... 23 MỤC TIÊU ĐỐI TƯỢNG NỘI DUNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................. 23 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................ 23 2.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .......................................................... 23 2.3. Nội dung nghiên cứu ........................................................................... 23 2.4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 24 2.4.1. Phương pháp kế thừa số liệu ...................................................... 24 2.4.2. Phương pháp điều tra xã hội học ................................................. 24 2.4.3. Phương pháp thu thập số liệu ngoại nghiệp .............................. 25 2.4.4. Phương pháp thực nghiệm ........................................................... 25 2.5. Phương pháp xử lý số liệu nội nghiệp ............................................... 27 CHƯƠNG 3 .................................................................................................... 28 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................................. 28
̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ 3.1. Hiên trang hoat đông giao duc bao vê môi trương tai tr ̀ ̣ ương Tiêu hoc ̀ ̉ ̣ Quôc tê Olympia ́ ́ ............................................................................................. 28 3.1.1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị được sử dụng cho việc giáo dục bảo vệ môi trường ........................................................................................ 29 3.1.2. Phương pháp giảng dạy và nội dung học tập đã được áp dụng tại trường tiểu học Quốc tế Olympia ........................................................... 30 3.1.2.1 Giáo dục bảo vệ môi trường đã được áp dụng thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp .................................................................................... 31 3.1.3. Các nội dung và tài liệu về giáo dục bảo vệ môi trường của trường tiểu học Quốc tế Olympia ................................................................. 35 3.2. Kết quả xây dựng một số chương trình giáo dục bảo vệ môi trường tại trường tiểu học Quốc tế Olympia ........................................................... 37 3.2.1. Nhận thức của các em đối với môi trường ................................. 37 Bảng 3.5: Kết quả điều tra dành cho phụ huynh học sinh về ý thức BVMT của các em hiện nay ....................................................................................... 39 3.2.2. Một số chương trình giáo dục bảo vệ môi trường đề tài đã áp dụng tại trường Tiểu học Quốc tế Olympia ................................................ 41 3.2.2.2. Tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường thông qua các môn học. ............................................................................................. 48 3.2.3 Đánh giá chung kết quả đạt được sau khi áp dụng phương pháp của đề tài đưa ra. ............................................................................................ 57 3.3. Đề xuất các giải pháp ........................................................................ 63 3.3.1. Giải pháp cho nhà trường ............................................................. 63 3.3.2. Giải pháp đối với giáo viên .......................................................... 65 3.3.3. Giải pháp đối với gia đình ........................................................... 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................66 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BVMT: Bảo vệ môi trường GDBVMT: Giáo dục bảo vệ môi trường GDTH: Giáo dục tiểu học GDMT: Giáo dục môi trường IEEP: Institute for European Environmental Policy (Viện chính sách môi trường Châu Âu) IUCN: International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên Thiên nhiên) MT: Môi trường PTBV: Phát triển bền vững PTGT: Phương tiện giao thông UNEP: The United Nations Environment Program (Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc) UNESCO: United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc)
DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Đội ngũ giáo viên tiểu học....................................................................27 Bảng 3.2: Danh sách học sinh các khối lớp...........................................................27 Bảng 3.3: Danh sách tài liệu phục vụ cho GDBVMT ở trường tiểu học Quốc tế Olympia...................................................................................................................30 Bảng 3.4: Kết quả điều tra phỏng vấn dành cho giáo viên về việc giáo dục ý thức BVMT cho học sinh hiện nay tại trường......................................................33 Bảng 3.5: Kết quả điều tra dành cho phụ huynh học sinh về ý thức BVMT của học sinh hiện nay....................................................................................................35 Bảng 3.6: Tóm tắt nội dung chủ đề được áp dụng thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp tại khu vực nghiên cứu..............................................................................40 Bảng 3.7: Tóm tắt nội dung tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường tại khu vực nghiên cứu..............................................................................................................46 Bảng 3.8: Kết quả điều tra phỏng vấn dành cho giáo viên về ý thức BVMT của học sinh sau khi thực hiện chương trình................................................................50 Bảng 3.9: Biểu đồ so sánh kết quả điều tra phỏng vấn giáo viên về ý thức BVMT của học sinh trước và sau khi thực hiện chương trình .............................53 Bảng 3.10: Kết quả điều tra dành cho phụ huynh học sinh về ý thức BVMT của học sinh sau khi thực hiện chương trình................................................................54 Bảng 3.11: Biểu đồ so sánh kết quả dành cho phụ huynh về ý thức BVMT của học sinh lớp 4, 5 trước và sau khi thực hiện chương trình....................................56 Bảng 3.12: Biểu đồ so sánh kết quả dành cho phụ huynh về ý thức BVMT của học sinh lớp 1, 2, 3 trước và sau khi thực hiện chương trình................................56
MỞ ĐẦU Môi trường là cụm từ hiện đang được đưa ra bàn luận nhiều và trở thành vấn đề cấp bách trong những năm gần đây. Bởi lẽ, môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống của con người, sinh vật và sự tồn tại, phát triển của một đất nước, của cả nhân loại. Đất nước càng phát triển, tham vọng của loài người ngày càng tăng lên. Vì mục đích kinh tế, con người bất chấp mọi hành vi kể cả việc làm tổn hại đến môi trường chỉ để nhằm khai thác tài nguyên thiên nhiên, kiếm lợi nhuận trước mắt. Họ không nhận thức được rằng chính những hành động đó đã đẩy môi trường rơi vào tình trạng như ngày nay hoặc có thể họ biết nhưng không thực sự quan tâm. Để sửa sai, hiện các nhà khoa học, các chuyên gia cùng hàng ngàn hàng triệu người có cùng mối quan tâm đang ngày đêm tìm kiếm và thực hiện các giải pháp nhằm hạn chế không để môi trường bị ô nhiễm, bị hủy hoại thêm. Liệu những việc làm hiện nay có phải là đã quá muộn khi thiên nhiên đang nổi giận, đang trừng phạt loài người vì sự tham lam, ích kỷ bằng hàng loạt những thiên tai như động đất, sóng thần, lũ lụt...? Như lời Bác Hồ kính yêu đã từng nói: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, Vì lợi ích trăm năm trồng người”, có nghĩa là vì lợi ích lâu dài, chúng ta cần phải tập trung vào con người. Muốn thay đổi được nhận thức sâu sắc về hành vi, cách xử sự sai trái của con người đối với một vấn đề nào đó thì điều quan trọng là thời gian. Bởi quá trình phát triển, hình thành nên nhân cách của con người từ khi còn nhỏ có ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức khi trưởng thành. Vì vậy, giáo dục có tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống con người, nhất là ở tuổi Tiêu hoc. ̉ ̣ Đặc biệt là trẻ 6 – 11 tuổi đang ở những bước phát triển mạnh về nhận thức, tư duy, về ngôn ngữ, về tình cảm... Có biết bao điều mới lạ, hấp dẫn, trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá, cho nên giáo dục Tiêu hoc đã góp ph ̉ ̣ ần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. 1
Giáo dục Tiêu hoc là ngành h ̉ ̣ ọc chiếm vị trí quan trọng, mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho việc hình thành và hoàn thiện nhân cách con người, tạo điều kiện cho trẻ lĩnh hội được các kinh nghiệm xã hội, tiếp thu các giá trị truyền thống dân tộc. Nhận thức được ý nghĩa sâu sắc của vấn đề giáo dục môi trường đối với ̣ ̉ ̣ hoc sinh Tiêu hoc, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Nghiên cưu xây d ́ ựng va lông ̀ ̀ ghep nôi dung giao duc môi tr ́ ̣ ́ ̣ ương vao ch ̀ ̀ ương trinh đao tao cho hoc sinh tai ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ trương tiêu hoc quôc tê Olympia – Khu đô thi Trung Văn – Ha Nôi” ̀ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̣ 2
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Những vấn đề chung về giáo dục môi trường 1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của giáo dục môi trường Hai từ “giáo dục” và “môi trường” được chính thức kết hợp với nhau lần đầu tiên vào khoảng giữa những năm 1960. Khái niệm giáo dục môi trường (GDMT) được hình thành ở nước Anh là nhờ ở Sir Patrick Geddes, một giáo sư thực vật học người Scotland. Ông đã chỉ ra mối liên hệ quan trọng giữa chất lượng môi trường với chất lượng giáo dục vào khoảng năm 1982. Năm 1972, Hội nghị toàn cầu lần thứ nhất về Môi trường nhân văn được tổ chức ở Stockholm (Thuỵ Điển) và khái niệm GDMT chính thức ra đời, góp phần giúp con người nhận thức rõ được tác động của mình đối với môi trường. Đến tháng 10/1975, IEEP tổ chức hội thảo quốc tế về GDMT tại Belgrade đưa ra nghị định khung và tuyên bố về mục tiêu và nguyên tắc hướng dẫn GDMT. Năm 1977, Hội nghị Liên chính phủ về GDMT được tổ chức ở Tbilisi (Liên Xô cũ) chính thức tán thành định nghĩa và các nguyên tắc của GDMT. Năm 1980, Chiến lược Bảo tồn Thế giới kêu gọi một “đạo đức” mới trong xã hội loài người, nghĩa là con người hãy chung sống hài hoà với thế giới tự nhiên. Xét cho cùng, chỉ có thể đạt được các mục tiêu bảo tồn nếu toàn thể xã hội loài người thay đổi cách ứng xử với môi trường. Nhiệm vụ lâu dài của 3
GDMT là nuôi dưỡng, củng cố những thái độ và hành vi phù hợp với đạo đức mới. Năm 1987, Hội nghị thế giới lần thứ hai về GDMT do UNESCO và UNEP phối hợp tổ chức ở trong số những sáng kiến đầu tiên đã bị thất bại. Sau Hội nghị này, các hoạt động hiện trường bùng nổ. Các hiệp hội được thành lập ở rất nhiều nước khác nhau và mọi nỗ lực đều đi theo định hướng “suy nghĩ ở cấp toàn cầu và hành động ở cấp địa phương”. Năm 1992, Hội nghị Thượng đỉnh về Trái đất được tổ chức ở Rio de Janeiro, Brazil. Tại Hội nghị này, vấn đề GDMT được nhấn mạnh và đưa vào chương trình Nghị sự 21: đưa khái niệm về môi trường và phát triển vào tất cả các chương trình giáo dục, xây dựng các chương trình đào tạo cho học sinh và sinh viên. Mốc quan trọng cuối cùng trên quy mô toàn cầu là Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Phát triển Bền vững tổ chức ở Johannesburg, Nam Phi năm 2002. Hội nghị thống nhất: Mục đích của GDMT giờ đây đã trở thành việc theo đuổi của tất cả các hoạt động giáo dục. (Nguyễn Thị Bích Hảo, 2011; Phan Nguyên Hồng, Vũ Thục Hiền, 2005) 1.1.2. Các khái niệm về giáo dục môi trường Một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử phát triển định nghĩa GDMT là Hội nghị quốc tế về GDMT trong Chương trình học đường do IUCN/UNESCO tổ chức tại Nevada, Mỹ năm 1970. Hội nghị này đã thông qua định nghĩa sau về GDMT: “Là quá trình thừa nhận giá trị và làm rõ khái niệm để xây dựng những kỹ năng và thái độ cần thiết giúp hiểu biết và đánh giá đúng mối tương quan giữa con người với nền văn hóa và môi trường lý sinh xung quanh mình. GDMT cũng tạo cơ hội cho việc thực hành để ra quyết định và 4
tự hình thành quy tắc ứng xử trước những vấn đề liên quan đến chất lượng môi trường”. Năm 1975, Martin bắt đầu cố gắng thay đổi một số hiểu biết về môi trường. Trong định nghĩa của ông, chủ yếu nhấn mạnh đến khía cạnh chính trị trong GDMT, cũng như đến đạo lý và giá trị. Trên bình diện quốc tế, thuật ngữ “giáo dục môi trường” đã được sử dụng ở Stockholm năm 1972 tại Hội nghị toàn cầu lần thứ nhất về Môi trường nhân văn. Nhưng chỉ đến Hội nghị ở Belgrade nó mới được định nghĩa trên quy mô toàn cầu. Kể từ đó, cộng đồng quốc tế thừa nhận định nghĩa về GDMT là “quá trình nhằm phát triển một cộng đồng dân cư có nhận thức rõ ràng và quan tâm đến toàn bộ môi trường cùng những vấn đề liên quan, có kiến thức, kỹ năng, động cơ và cam kết để có thể làm việc độc lập hoặc hợp tác với người khác nhằm tìm ra giải pháp cho những vấn đề hiện có và phòng chống những vấn đề có thể xảy ra trong tương lai”. Những khuynh hướng mới trong GDMT thừa nhận rằng các hành vi môi trường không chỉ bị ảnh hưởng bởi kiến thức, mà còn bị chi phối bởi cách nhìn nhận về giá trị môi trường, phương án lựa chọn, kỹ năng, và những nhân tố thúc đẩy khác, như trong định nghĩa của Hiệp hội Giáo dục môi trường Bắc Mỹ, năm 1993. Sau đây là một định nghĩa tương đối mới về GDMT có khả năng giải quyết được những thách thức đối với phát triển bền vững (PTBV): “GDMT là một quá trình phát triển những tình huống dạy/học hữu ích giúp người dạy và người học tham gia giải quyết những vấn đề môi trường có ảnh hưởng đến họ và tìm ra những câu trả lời dẫn đến một lối sống có trách nhiệm, được thông tin đầy đủ”. Điều quan trọng là cần nhận thấy, rằng trong tất cả những định nghĩa khác nhau này, có một số điểm cơ bản chung có tính cố hữu. 5
Thứ nhất, GDMT là một một quá trình diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn, ở nhiều địa điểm khác nhau, thông qua những kinh nghiệm khác nhau và bằng những phương thức khác nhau; Thứ hai, rằng GDMT nhằm thay đổi hành vi; Thứ ba, rằng khung cảnh học tập là bản thân môi trường và những vấn đề có trong thực tế; Thứ tư, rằng GDMT bao gồm giải quyết vấn đề và ra quyết định về cách sống. Nói một cách gián tiếp, nhờ tập trung vào phát triển kỹ năng, những định nghĩa này muốn nói rằng việc học phải tập trung người học và lấy hành động làm cơ sở. (Nguyễn Thị Bích Hảo, 2011) 1.2. Giáo dục bảo vệ môi trường trong hệ thống giáo dục quốc dân 1.2.1. Vai trò, vị trí của giáo dục đối với việc bảo vệ môi trường Con người là một thành phần của môi trường (MT) và là chủ thể của BVMT. Ý thức, thái độ, hành vi ứng xử đối với MT là một trong các yếu tố nhân cách của người lao động. Chức năng tổng quát nhất và cao quý nhất của giáo dục là “trồng người”, rèn luyện và phát triển nhân cách người lao động. Thật vậy, quá trình giáo dục, đặc biệt là giáo dục có hệ thống trong nhà trường đóng vai trò quyết định đối với việc hình thành tư cách công dân, cách ứng xử đối với xã hội, đối với MT của mỗi cá nhân. Một khi con người có những hiểu biết về mối quan hệ nhân quả giữa MT và phát triển kinh tế xã hội, giữa MT và sự tồn tại của xã hội, giữa MT và chính cuộc sống của mình thì trong mọi hành động họ sẽ nâng niu và ứng xử thân thiện với MT vì mục tiêu PTBV. Mọi thành viên trong cộng đồng xã hội đều có quan hệ với nhau và quan hệ trực tiếp với MT. Tất cả đều có trách nhiệm trước MT. Chính vì vậy, giáo dục là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong các biện pháp để thực hiện mục tiêu BVMT và PTBV đất nước. Đích quan trọng của giáo dục bảo vệ môi trường (GDBVMT) không chỉ làm cho mọi người hiểu rõ sự cần thiết phải BVMT mà quan trọng là phải có thói 6
quen, hành vi ứng xử thân thiện, văn minh, lịch sự với MT. Điều này phải được hình thành trong một quá trình lâu dài và phải bắt đầu ngay từ tuổi ấu thơ, từ gia đình tới nhà trường, từ trường tiểu học đến những năm học ở trường phổ thông. (Lê Văn Khoa và các cộng sự, 2009) 1.2.2. Nhiệm vụ và phương pháp tiếp cận trong giáo dục bảo vệ môi trường a, Nhiệm vụ trong giáo dục bảo vệ môi trường Theo tuyên ngôn của Tổ chức UNESCO UNEP năm 1998 “GDBVMT không phải là ghép thêm vào chương trình giáo dục như là một bộ phận riêng biệt hay một chủ đề nghiên cứu, mà nó là một đường hướng hội nhập vào chương trình đó. GDBVMT là kết quả của một sự định hướng lại và sắp xếp lại những bộ môn khác nhau và những kinh nghiệm giáo dục khác nhau (khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, văn học nghệ thuật,…), nó cung cấp một nhận thức toàn diện về môi trường”. GDBVMT là một phương pháp tiếp cận xuyên bộ môn giúp cho mọi người hiểu về môi trường với mục đích hàng đầu là chăm sóc phát triển và có thái độ cam kết, thái độ này sẽ nuôi dưỡng niềm mong ước và năng lực hành động có trách nhiệm trong môi trường. GDBVMT với không chỉ kiến thức mà còn cả tình cảm, thái độ, kỹ năng và hành động xã hội. Như vậy, việc GDBVMT cần phải được tiến hành giáo dục sâu rộng ngay từ tuổi ấu thơ tới tuổi trưởng thành, từ những người làm việc sinh hoạt thường ngày trong cộng đồng tới những người làm công tác chỉ đạo, quản lý, nhà chiến lược kinh tế xã hội. b, Phương pháp tiếp cận trong giáo dục bảo vệ môi trường: Tích hợp và lồng ghép: GDBVMT là giáo dục tổng thể nhằm trang bị những kiến thức về môi trường cho học sinh – sinh viên, những kiến thức về môi trường thông qua từng môn học và chương trình riêng phù hợp với từng đối 7
tượng. Việc giáo dục này chủ yếu dựa theo phương thức lồng ghép và liên hệ trong các nội dung giảng dạy của các môn học. Tính phù hợp ở từng bậc học: Nội dung GDBVMT là việc cung cấp những thông tin về MT cùng những biện pháp BVMT cần được cung cấp theo những cách thức phù hợp với trình độ và khả năng nhận thức của từng nhóm đối tượng; nội dung GDBVMT cần là giáo dục trong môi trường và vì môi trường; GDBVMT là nhìn thấy rõ trách nhiệm và rèn luyện kỹ năng để BVMT. Tính tổng hợp và đa dạng: Trong đời sống xã hội, những nhân tố tự nhiên và nhân tố xã hội luôn luôn có những tác động qua lại và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của mỗi cá nhân và của cộng đồng dân cư; do đó, nội dung GDBVMT không chỉ bao hàm các nội dung về môi trường tự nhiên mà còn phải bao hàm cả môi trường xã hội hay còn gọi là môi trường nhân văn. Tính hành động thực tiễn: GDBVMT không chỉ giúp học sinh sinh viên có thêm nhận thức, hiểu biết cần thiết để BVMT, mà còn phải biết vận dụng các nguyên lý, nguyên tắc vào ngay các vấn đề cụ thể, phải biết làm điều gì đó cho môi trường xung quanh, nghĩa là GDBVMT phải được tiến hành bằng cả phương thức lẫn hành động thực tiễn. Tính hợp tác, liên hệ và điểm nhân ra diện rộng: “ GDBVMT là dạy người học biết cách ứng xử và hành động vì môi trường. Vì vậy, cần tận dụng các phương thức hợp tác giữa người dạy và người học, giữa nhà trường với xã hội trong quá trình giáo dục. Đồng thời hướng người học vận dụng ngay hiểu biết để tham gia vào quá trình giải quyết các vấn đề về môi trường”. (Nguyễn Hữu Long, 2010) 8