intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu phổ hấp thụ hồng ngoại của các hạt nano ZnS pha tạp Mn

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:62

66
lượt xem
7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngoài phần mở đầu, luận văn gồm 3 chương: Chương 1 - Tổng quan về cấu trúc tinh thể, vùng năng lượng của vật liệu nano ZnS:Mn, Chương 2 Tổng quan về phổ hấp thụ hồng ngoại của vật liệu nano ZnS pha tạp Mn không bọc phủ và bọc phủ polymer, Chương 3 Kết quả thực nghiệm và thảo luận.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu phổ hấp thụ hồng ngoại của các hạt nano ZnS pha tạp Mn

  1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ KIỀU BÁ CHIẾN NGHIÊN CỨU PHỔ HẤP THỤ HỒNG NGOẠI CỦA CÁC HẠT NANO ZnS PHA TẠP Mn LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC                        
  2. Hà Nội – 2015
  3. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ KIỀU BÁ CHIẾN NGHIÊN CỨU PHỔ HẤP THỤ HỒNG NGOẠI CỦA CÁC HẠT NANO ZnS PHA TẠP Mn Chuyên ngành: Quang học Mã số: 60440109 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Phạm Văn Bền                        
  4. Hà Nội ­ 2015
  5. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS. Phạm Văn Bền, Trường Đại  học Khoa học Tự nhiên ­ ĐHQGHN, người đã trực tiếp chỉ bảo tận tình, hướng   dẫn tôi hoàn thành luận văn này.  Tôi cũng xin bày tỏ  lòng biết  ơn chân thành nhất tới tất cả các thầy, cô,  tập thể cán bộ Bộ môn Quang lượng tử; các thầy, cô trong Khoa Vật lý, trường  Đại học Khoa học Tự    Nhiên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức chuyên   ngành  vô cùng quý báu. Tôi xin cảm  ơn Anh Đặng Văn Thái đã tham gia ghi phổ, sử  lí phổ  và   giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng không quên gửi lời cảm  ơn đến gia đình; các anh, chị, bạn bè  học viên đã đồng hành, giúp đỡ  tôi trong quá   trình tìm tài liệu, trao đổi kiến  thức cũng như  truyền đạt những kinh nghiệm giúp tôi có thể  hoàn thành luận  văn một cách  tốt nhất. Hà Nội, 12/2015 Học viên Kiều Bá Chiến Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015
  6. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ MỤC LỤC Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015
  7. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ DANH MỤC BẢNG Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015
  8. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ DANH MỤC HÌNH Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015
  9. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ LỜI NÓI ĐẦU Hiện nay, công nghệ  nano được đầu tư  phát triển mạnh mẽ  với những   ứng dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống. Chẳng hạn, người ta đã chế  tạo ra   các chip nano máy tính có độ tích hợp rất cao và triển vọng cho phép dung lượng  bộ nhớ máy tính tăng lên rất lớn; các ống nano cacbon cực kỳ vững chắc, có độ  bền cơ  học gấp 10 lần thép và đặc biệt có tính bền nhiệt rất cao; những loại   pin mới có khả  năng quang hợp nhân tạo sẽ  giúp con người sản xuất năng  lượng sạch….Ngoài ra công nghệ  nano còn nhiều  ứng dụng quan trọng trong  nhiều ngành nghề khác như y tế, an ninh quốc phòng, thực phẩm… Đối tượng của công nghệ  nano là những vật liệu có kích cỡ  nanomet.   Với kích thước nhỏ như vậy, vật liệu nano có những tính chất vô cùng độc đáo   mà những vật liệu có kích thước lớn hơn không thể  có được như  độ  bền cơ  học, tính xúc tác cao, tính siêu thuận từ, các tính chất điện quang nổi trội. Mục   tiêu ban đầu của việc nghiên cứu vật liệu nano để   ứng dụng trong công nghệ  sinh học như các tác nhân phản ứng sinh học và hiện ảnh các tế bào. Ứng dụng  trong vật lý, các chấm lượng tử được hướng tới để sản xuất các linh kiện điện  tử như các điốt phát quang (LED), laser chấm lượng tử có hiệu suất cao hơn và  dòng ngưỡng thấp. Trong viễn thông chấm lượng tử  được dùng trong các linh   kiện để khuếch đại quang và dẫn sóng [2, 3]. ZnS, ZnS : Mn là một trong những vật liệu nano bán dẫn có độ rộng vùng  cấm lớn (Eg =3,68eV ở 300K), chuyển mức thẳng, có độ bền nhiệt cao được ứng  dụng rộng rãi trong các dụng cụ quang điện tử [2, 3]. Để  làm tăng khả  năng  ứng dụng của các vật liệu nano nói chung và của  ZnS, ZnS : Mn nói riêng người ta thường bọc phủ chúng bằng các chất hoạt hóa  bề  mặt như  polymer  :  polyvinyl alcohol (PVA),  polyvinyl pyrrolidone (PVP) ...  Khi các hạt nano ZnS:Mn được bọc phủ polymer thì kích thước của chúng giảm,  điều này dẫn đến dịch bờ hấp thụ của ZnS về phiá bước sóng ngắn (dịch chuyển   xanh), dịch đám phát quang Mn2+ về phía bước sóng dài (dịch chuyển đỏ), cường  Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 1
  10. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ độ  phát quang mạnh và thời gian phát quang ngắn [ 3, 4]. Khi đó, khả  năng  ứng  dụng của vật liệu nano ZnS, ZnS : Mn trong các dụng cụ quang điện tử  sẽ  tăng  lên. Để kiểm tra các hạt nano có được bọc phủ các chất hoạt hóa bề mặt hay   không ta có thể khảo sát phổ  nhiệt vi sai, phổ  hấp thụ hồng ngoại FT­IR. Đó là  lý do chúng tôi chọn đề  tài  :  “Nghiên cứu  phổ  hấp thụ  hồng ngoại của các  hạt nano ZnS pha tạp Mn”. Ngoài phần mở đầu, luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Tổng quan về cấu trúc tinh thể, vùng năng lượng của vật liệu nano   ZnS:Mn. Chương 2. Tổng quan về  phổ  hấp thụ  hồng ngoại của vật liệu nano ZnS pha   tạp Mn không bọc phủ và bọc phủ polymer. Chương 3. Kết quả thực nghiệm và thảo luận Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 2
  11. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CẤU TRÚC TINH THỂ, VÙNG NĂNG  LƯỢNG CỦA VẬT LIỆU NANO ZnS : Mn 1.1. Cấu trúc tinh thể của ZnS Zn là nguyên tố kim loại chuyển tiếp thuộc nhóm IIB, chu kỳ 4, có số thứ  tự 30 trong bảng hệ thống tuần hoàn, có cấu hình electron 1s 22s22p63s23p63d104s2.  Trong các hợp chất Zn có số  oxi hóa +2. Đây cũng là số  oxi hóa cao nhất của   kẽm vì phân lớp 3d bền vững với 10 electron, nên Zn dễ  dàng cho đi 2 electron   để trở thành Zn2+ S là nguyên tố  thuộc nhóm VIA chu kỳ  3, có số  thứ  tự  16 trong bảng hệ  thống tuần hoàn, có cấu hình electron 1s22s22p63s23p4.       ZnS là hợp chất bán dẫn thuộc nhóm A2B6. Nó có độ  rộng vùng cấm  tương đối lớn (Eg = 3,67 eV ở 300K) và chuyển mức thẳng. Các nguyên tử Zn và  S liên kết với nhau theo một cấu trúc tuần hoàn tạo thành tinh thể. Tinh thể ZnS  có hai dạng cấu trúc chính là mạng tinh thể lập phương tâm mặt (hay sphalerite)   và mạng tinh thể lục giác (hay wurtzite). Tuỳ thuộc vào nhiệt độ nung mà ta thu   được ZnS có cấu trúc sphalerite hay wurtzite  , ở  nhiệt độ  nung từ  950oC ZnS có  cấu trúc sphalerite, nhiệt độ từ 950oC đến trên 1020oC thì có khoảng 70% ZnS có  cấu   wurtzite.   Nhiệt   độ   từ   1020oC   đến   1200oC   thì   ZnS   hoàn   toàn   dưới   dạng  wurtzite [2]. 1.1.1. Cấu trúc tinh thể lập phương (hay sphelerite) Hình 1.1 là cấu trúc dạng dạng lập phương tâm mặt (hay sphalerite) của   tinh thể ZnS [3]. z Zn2+ 0; S2­ y 0 x a b Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 3
  12. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Hình 1.1: Cấu trúc dạng lập phương (hay sphalerite) của  Nhóm đtinh thể ZnS (a) và toạ ối xứng không gian c ủ đ ộ c a m ạủ a các nguyên t ng tinh th ử Zn, S (b) [2] ể  này là Td2 − F 43m  .Ở  cấu trúc  này, trong mỗi ô mạng cơ sở có 4 phân tử ZnS với tọa độ các nguyên tử như sau: 1 1 1 1 3 3 3 1 3 3 3 1 + 4 nguyên tử Zn có toạ độ: ( , , );( , , );( , , );( , , ) 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 1 1 1 1 1 1 + 4 nguyên tử S có toạ độ: (0,0,0);(0, , );( ,0, );( , ,0) 2 2 2 2 2 2 Mỗi nguyên tử Zn (hay S) được bao bọc bởi 4 nguyên tử S (hay Zn) ở 4 đỉnh   của tứ  diện đều với khoảng cách 3 a , với  a = 5,410A0 là hằng số  mạng. Mỗi  4 nguyên tử  Zn (S) còn được bao bọc bởi 12 nguyên tử  còn lại, chúng  ở  lân cận  2 bậc hai nằm trên khoảng  cách  a . Trong đó có 6 nguyên tử  nằm  ở  đỉnh của   2 lục giác trên cùng mặt phẳng ban đầu, 6 nguyên tử còn lại tạo thành hình lăng trụ  gồm 3 nguyên tử ở mặt cao hơn, 3 nguyên tử ở mặt phẳng thấp hơn mặt phẳng  kể trên. Các lớp ZnS định hướng theo trục [111] . Do đó tinh thể có cấu trúc lập  phương giả kẽm có tính dị hướng. 1.1.2. Cấu trúc tinh thể lục giác hay wurtzite Cấu trúc dạng wurtzite được xây dựng trên quy luật xếp cầu theo hình 6   cạnh của các nguyên tử  S trong đó một nửa số  hỗng 4 mặt chứa nguyên tử  Zn  định hướng song song với nhau (hình 1.2). Nhóm đối xứng không gian của cấu   trúc lục giác là  ­ p 63 mc. Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 4
  13. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Hình1. 2: Cấu trúc dạng lục giác hay wurtzite của tinh thể ZnS [2] Ở cấu trúc wurtzite, mỗi ô mạng cơ sở có 2 phân tử ZnS. Mỗi nguyên tử  Zn  liên kết với 4 nguyên tử S nằm trên 4 đỉnh của tứ diện gần đều. Các tọa độ  của   nguyên tử Zn là (0, 0, 0); (1/3, 2/3, 1/2) và các tọa độ của nguyên tố S là (0, 0, 4);   (1/3, 2/3, 1/2+u) . Khoảng cách từ  nguyên tử  Zn đến nguyên tử  S là (u.c) còn 3   2 2 � 1 1 �� khoảng cách kia bằng  � a 2 + c 2 � u � − ��(trong đó a và c là các hằng số  mạng,   3 � � 2 �� với a = 3,823A0  c = 6,256A0,).  Ta có thể  coi mạng Wurtzite được cấu tạo từ  hai mạng lục giác lồng vào  nhau: một mạng chứa các nguyên tử S và mạng kia chứa các nguyên tử Zn. Mạng   3c lục giác thứ hai trượt so với mạng lục giác thứ nhất một đoạn là  . Xung quanh  8 mỗi nguyên tử có 12 nguyên tử bậc hai gần nó, được phân bố như sau: + 6 nguyên tử ở đỉnh lục giác nằm trong cùng một mặt phẳng ban đầu và   cách một khoảng bằng a. + 6 nguyên tử  khác  ở  đỉnh của lăng trụ  tam giác cách nguyên tử  này một  khoảng   1 2 1 2� � � a + c � 3 � 4 � 1.2. Cấu trúc vùng năng lượng của ZnS Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 5
  14. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ ZnS là chất bán dẫn vùng cấm rộng và thẳng, đây là lí do tại sao ZnS có   thể  phát quang với bước sóng ngắn và có thể  tạo ra những bẫy bắt điện tử  khá  sâu trong vùng cấm. Trong phân tử  ZnS các nguyên tử  Zn và S có thể  liên kết   dạng hỗn hợp: ion (77%) và cộng hoá trị (23%). Trong liên kết ion nguyên tử Zn   nhường   2   electron   cho   S   trở   thành   ion   Zn2+  có   cấu   hình   điện   tử   là  1s22s22p63s23p63d10  , còn nguyên tử  S nhận thêm 2 electron trở  thành S2­  có cấu  hình điện tử  là 1s22s22p63s23p6. Liên kết cộng hoá trị, do phải đóng góp chung  điện tử  nên nguyên tử  Zn trở  thành Zn2­  có cấu hình electron lớp ngoài cùng là  4s14p3 và S trở thành S2+ có cấu hình lớp ngoài cùng là 3s13p3. Như vậy trong liên  kết cộng hoá trị cả Zn và S đều có cấu hình s1p3 (gọi là liên kết lai hoá sp3). Mỗi nguyên tử Zn được bao quanh bởi bốn nguyên tử S và ngược lại. Với  3 orbital nguyên tử p và một orbital nguyên tử s mỗi cation và anion, sẽ có orbital   nguyên tử lai hoá sp3. Khi các nguyên tử sắp xếp trong một nhóm các orbital được  coi là một tập hợp các liên kết orbital giữa các nguyên tử  bên cạnh gần nhất.  Chúng  hình thành một obital liên kết σ và một orbital chống liên kết σ*. Khi số  lượng các nguyên tử  trong tinh thể  tăng, mỗi orbital địa phương hình thành một  orbital phân tử  mở  rộng trên tinh thể, cuối cùng phát triển thành vùng dẫn và  vùng hóa trị. Orbital phân tử  lấp đầy cao nhất (the highest occupied molecular   orbital: HOMO) trở thành đỉnh của vùng hóa trị  và orbital phân tử không lấp đầy  thấp nhất (the lowest unoccupied molecular orbital: LUMO) trở  thành đáy của  vùng dẫn. Khoảng cách HOMO­LUMO là khe năng lượng hay độ rộng vùng cấm  của tinh thể ZnS.  Với mô hình liên kết chặt chẽ cấu trúc điện tử cho các tinh thể rất nhỏ có   thể được tính bằng cách sử dụng phương pháp cơ học lượng tử, nhưng nó không  thể  tính được mức năng lượng cho các nhóm lớn, bởi vì quá nhiều nguyên tử  phải được đưa vào. Cấu trúc vùng năng lượng của bán dẫn được mô tả  bởi các   vùng parabol đơn đã được giảm xuống và cấu trúc vùng năng lượng thực tế hơn   đã được xem xét. Đối với các chất bán dẫn vùng dẫn được hình thành từ orbital s  của các ion kim loại, trong khi vùng hóa trị phát triển từ orbital p của S, Se hoặc   nguyên tố khác của nhóm V hoặc nhóm VI . Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 6
  15. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Hầu hết các lý thuyết hiện nay gần đúng vùng dẫn là các parabol đơn  giản. Phương pháp này phù hợp cho sự mô tả cả vùng dẫn và vùng hóa trị. Vùng dẫn Loại Loại Zincblende Wurtzite Vùng hóa trị Hình 1.3: Cấu trúc vùng năng lượng của bán dẫn loại zincblende và   wurtzite[19]  Trong khi vùng dẫn của hầu hết các trường hợp là gần đúng với vùng  parabol là 2 sự uốn cong spin suy biến  ở k=0, vùng hoá trị  thì không. Trong hình  3.6 đã chỉ ra với cấu trúc tinh thể zincblende và wurtzite. Trong cấu trúc zincblende, các spin­quỹ đạo tương tác, điều này dẫn đến  giảm sự  suy biến vùng hóa trị. Vùng hóa trị  sau đó được phân loại đối với tổng  r r momen­góc quay  J , thay thế cho tổng của moment góc quỹ đạo  l và moment góc  r spin  S . Kết hợp moment quỹ đạo spin 1 và moment góc spin 1/2, người ta có thể  xây dựng một vùng hoá trị suy biến 4 đường parabol với tổng moment góc J = 3/2  (mj =  3/2; 1/2)  và vùng hoá trị  suy biến 2 đường parabol với J = 1/2 (m j = 1/2).  Trong cấu trúc vật liệu chấm lượng tử và vật liệu khối các vùng con “lỗ  trống nặng” (HH) và “lỗ  trống nhẹ” (LH) được áp dụng cho 2 vùng hoá trị  cao   nhất và vùng chia của spin­quỹ đạo (SO) cho vùng hoá trị thấp nhất. Tinh thể  loại wurtzite, cũng tại k=0, sự  suy biến của 2 vùng hoá trị  cao  nhất được rời đi do sự  phân tách của trường tinh thể. Trong bán dẫn khối của   loại wurtzite, 3 mức năng lượng của vùng hoá trị được biểu thị mức A, B và C. Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 7
  16. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ 1.3. Ảnh hưởng của Mn lên cấu trúc tinh thể, vùng năng lượng của ZnS Bằng thực nghiệm người ta thấy rằng đối với đa số các hợp chất bán dẫn  vùng cấm rộng khi tăng nồng độ  tạp chất trong một khoảng nào đó thì độ  rộng  vùng cấm của chúng tăng . Tuy nhiên đối với bán dẫn bán từ  ZnS pha tạp Mn,   Co, Fe, Cu … khi tăng nồng độ tạp chất thì độ rộng vùng cấm bị giảm một chút  xuống cực tiểu, sau đó mới tăng khi tăng tiếp tục nồng độ tạp chất. Nguyên nhân   của hiện tượng này là do tương tác giữa các điện tử  dẫn và các điện tử  3d của   các ion từ (gọi là tương tác trao đổi s­ d). Về cơ bản, sự có mặt của nguyên tử  tạp chất trong khoảng nồng độ  nhỏ  vẫn không làm thay đổi cấu trúc mạng tinh thể  của chúng so với khi chưa pha   tạp, nhưng hằng số mạng  của tinh thể có thể bị thay đổi. Những chuyển dời quang học  ở các nguyên tố  xảy ra giữa các trạng thái  với cấu hình 3d chưa lấp đầy. Các hàm sóng của các trạng thái này được xác   định một cách thuận tiện nhờ hàm sóng của các ion tự do và có tính tới sự nhiễu   loạn do trường mạng tinh thể gây ra.  Bằng phương pháp cộng hưởng spin ­ điện tử, spin điện tử  ­ quang và  phương pháp cộng hưởng từ  quang (ODMR) đã xác định được các ion Mn2+ đã  thay   thế   các   vị   trí   của   Zn2+  trong   mạng   tinh   thể   của   ZnS   tạo   ra   cấu   hình  Mn2+(3d5). Các điện tử 4s2 của Mn2+ đóng vai trò như các điện tử 4s2 của Zn2+[11].  Mô hình pha tạp các ion Mn2+ trong tinh thể ZnS được dẫn ra ở hình1.4 = Zn2+ = Mn2+ = S2- Mn2+ không được pha tạp vào tinh  Mn2+  được pha tạp vào mạng  thể ZnS tinh thể ZnS Hình 1. 4 : Mô hình pha tạp các ion Mn2+ trong tinh thể ZnS [11] Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 8
  17. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Do các ion từ  Mn2+  có momen định xứ  tổng cộng khác không mà xảy ra   tương tác spin ­ spin giữa các điện tử  3d của các ion từ  với điện tử  dẫn tạo ra   dịch chuyển phân mức vùng dẫn và vùng hoá trị của ZnS. Ngoài ra, tương tác này  còn ảnh hưởng đến hằng số mạng. Sự có mặt của ion Mn2+ trong trường tinh thể  của ZnS đã tạo nên những mức năng lượng xác định trong vùng cấm của nó.   Dưới tác dụng của trường tinh thể  và tương tác spin ­ quỹ  đạo, các mức năng   lượng bị tách thành các phân mức con  (hình 1.5) [13].  Do vậy trong phổ hấp thụ và bức xạ của ZnS:Mn2+ ngoài các vạch và các  đám đặc trưng cho số tái hợp của các exciton tự do, exciton liên kết trên các mức  donor, acceptor trung hoà, còn xuất hiện các đám rộng liên quan đến lớp vỏ  3d   của ion Mn2+. Sơ đồ về các chuyển dời phát xạ trong tinh thể ZnS:Mn được dẫn  ra ở hình 1.5. Vùng dẫn Mức năng lượng  của nút khuyết 4 T1(Mn2+) Kích thích Phát xạ da  Phát xạ  cam­vàng xanh lam 6 A1(Mn2+) Vùng hóa trị Hình 1.5 :Sơ đồ về các chuyển dời phát xạ trong tinh thể ZnS:Mn[13] Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 9
  18. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN VỀ PHỔ HẤP THỤ HỒNG NGOẠI CỦA VẬT  LIỆU NANO ZnS PHA TẠP Mn KHÔNG BỌC PHỦ VÀ BỌC PHỦ  POLYMER 2.1. Polymer và phân loại 2.1.1. Polymer Polymer là những hợp chất cao phân tử gồm những nhóm nguyên tử được   nối với nhau bằng những liên kết hóa học tạo thành những mạch dài có khối  lượng phân tử  lớn. Trong mạch chính của polymer, những nhóm nguyên tử  này  được lặp đi lặp lại nhiều lần. Cao phân tử là những chất có trọng lượng phân tử lớn: cellulose, chất dẻo  tổng hợp, sợi, keo dán, gốm sứ…      2.1.2. Phân loại Polymer rất đa dạng và phong phú. Tùy theo từng tính chất và khả năng  ứng dụng ta có thể chia ra như sau:  2.1.2.1.  Phân loại dựa vào thành phần hóa học mạch chính Dựa vào thành phần hóa học mạch chính polymer được chia làm hai loại : + Polymer mạch cacbon (polymer đồng mạch) là các polymer trong mạch  chính chỉ có các nguyên tử cacbon như PE, PS, PP. +   Polymer   dị   mạch   là   các   polymer   mà   trong   mạch   chính   có   chứa   các  nguyên tử khác cacbon như N, O…, polyester, polyamit… 2.1.2.2. Phân loại dựa vào cấu trúc Dựa vào cấu trúc polymer được chia làm ba loại : + Polymer mạch thẳng: mạch phân tử dài, tính bất đẳng hướng rất cao. + Polymer mạch nhánh: có các mạch chính dài và có những mạch nhánh ở  2 bên mạch chính. + Polymer mạch không gian (polymer mạng lưới): cấu tạo từ  các mạch   đại phân tử  kết hỗp với nhau bằng liên kết hóa học ngang: nhựa rezolic, nhựa   reformandehit… Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 10
  19. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Ba nhóm polymer trên khác nhau về tính chất vật lý. 2.1.2.3 Phân loại dựa vào thành phần của monome (mắt xích cơ bản) Dựa vào thành phần monome polymer được chia làm hai loại : + Polymer đồng đẳng: khi mạch phân tử chỉ chứa một mắt xích cơ sở: …­A­A­A­A­A­… + Polymer đồng trùng hợp: trong thành phần mạch phân tử  chứa trên hai  loại mắt xích cơ sở: …­A­A­B­A­B­A­B­B­B­A­… 2.1.2.4 Phân loại dựa vào cách sắp xếp các nhóm chức không gian Dựa vào cách sắp xếp các nhóm chức không gian polymer được chia làm  hai loại : + Polymer điều hòa lập thể: các nhóm thế chỉ ở 1 phía so với mạch chính   (isotactic), các nhóm thế lần lượt ở 2 bên so với mạch chính (syndiotactic). + Polymer không điều hòa: các nhóm thế  phân bố  một cách ngẫu nhiên  trên mạch chính (atactic) 2.1.2.5. Phân loại dựa trên tính chất cơ lý Dựa vào tính chất cơ lí polymer được chia làm ba loại : + Nhựa nhiệt dẻo + Nhựa nhiệt rắn + Vật liệu compozit ­ ứng dụng của nhựa nhiệt rắn    2.2. Một số tính chất của PVP và PVA 2.2.1. Tính chất của PVP Polymer PVP có công thức phân tử (C6H9NO)n và công thức cấu tạo [3]: trong đó có nhóm carbonyl (–C=O) phân cực mạnh Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 11
  20. Kiều Bá Chiến                                                                                       Luận văn Thạc sĩ Polymer PVP dưới dạng bột có màu trắng, ánh sáng màu vàng, hút  ẩm  mạnh nó tan tốt trong nước và cồn, nhiệt độ nóng chảy của PVP khoảng 110 đến   1800C.  Khi các hạt nano ZnS:Mn được bọc phủ  PVP thì các nhóm carbonyl của  phân tử  PVP liên kết với ion Zn2+, Mn2+  hình thành lên các liên kết –C=O  →  Mn2+ ,–C=O → Zn2+  dẫn đến sự che phủ  các quỹ  đạo phân tử  PVP với các quỹ  đạo của Zn2+, Mn2+ định xứ ở trên bề mặt các hạt nano ZnS:Mn. Do sự hình thành  các liên kết trên mà các hạt nano ZnS:Mn không kết tụ với nhau vì thế kích thước   hạt bị giảm đi. 2.2.2. Tính chất của PVA Polymer PVA có công thức phân tử (CH2CHOH)n và công thức cấu tạo : Trong đó có nhóm hidroxyl OH phân cực mạnh Các electron của nhóm OH liên kết mạnh với các ion Zn2+(3d10), Mn2+(3d5)  trên   bề   mặt   các   hạt   nano   và   hình   thành   các   liên   kết   –OH–Zn2+(3d10),   –OH– Mn2+(3d5) bao quanh các hạt nano.  Tất cả  các PVA được alcol phân một phần hay hoàn toàn đều có nhiều   tính chất thông dụng, làm cho polymer có giá trị  cho nhiều ngành công nghiệp.   Các tính chất quan trọng nhất là khả năng tan trong nước, dễ tạo màng, chịu dầu   mỡ và dung môi, độ bền kéo cao, chất lượng kết dính tuyệt vời và khả năng hoạt   động như một tác nhân phân tán ­ ổn định.  2.3. Ảnh hưởng của polymer lên sự hình thành của các hạt nano ZnS:Mn Polymer là một chất hoạt hoá bề mặt. Chất hoạt hoá bề mặt là các chất có  tác dụng làm giảm sức căng bề mặt của chất lỏng. Phân tử chất hoạt hoá bề mặt   gồm hai phần: Đầu kỵ  nước (hydrophopic) và đầu  ưa nước (hydrophylic). Tính  hoạt hoá bề mặt phụ thuộc vào hai phần này . Mô hình phân tử chất hoạt hóa bề  mặt được dẫn ra ở hình 2.1 Bộ môn Quang Lượng tử                                                                              Năm 2015 12
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2