Luận văn Thạc sĩ Khoa học quản lý: Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. (Nghiên cứu trường hợp công ty TNHH Thương mại Minh Hàn)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là Làm rõ những đặc trƣng của văn hóa quản lý doanh nghiệp, văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam, thông qua việc: Nhận diện văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc tại công ty TNHH Thương mại Minh Hàn. Trong đó làm rõ các yếu tố cấu thành của văn hóa quản lý doanh nghiệp, những đặc điểm của văn hóa quản lý doanh nghiệp ở công ty TNHH Thương mại Minh Hàn và mối quan hệ giữa văn hóa quản lý doanh nghiệp đối với vấn đề khác của doanh nghiệp ở công ty TNHH Thương mại Minh Hàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học quản lý: Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. (Nghiên cứu trường hợp công ty TNHH Thương mại Minh Hàn)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LĂNG THỊ HIỀN VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI MINH HÀN) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC QUẢN LÝ Hà Nội, 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LĂNG THỊ HIỀN VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM (NGHIÊN CỨU TRƢỜNG HỢP TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI MINH HÀN) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC QUẢN LÝ MÃ SỐ: ĐÀO TẠO THÍ ĐIỂM Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN CHIỀU Hà Nội, 2015
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... 2 PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 3 PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................. 16 CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM ..................................................................................................... 16 1.1. Văn hóa quản lý doanh nghiệp ............................................................. 16 1.1.1. Khái niệm ...................................................................................... 16 1.1.2. Những yếu tố cấu thành văn hóa quản lý doanh nghiệp ............. 24 1.1.3 Các nhân tố tác động đến văn hóa quản lý doanh nghiệp............ 34 1.2. Khái quát chung về văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam ............................................................................................................. 36 1.2.1. Đặc điểm của doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam................... 36 1.2.2. Đặc trưng trong văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam ......................................................................................................... 38 Kết luận Chương 1: ................................................................................. 43 CHƢƠNG 2. NHẬN DIỆN VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI MINH HÀN ...................... 45 2.1. Giới thiệu về công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn ......................... 45 2.1.1. Lịch sử hình thành phát triển, lĩnh vực kinh doanh và quy mô công ty ..................................................................................................... 45 2.1.2. Cơ cấu tổ chức công ty TNHH Thương mại Minh Hàn ................ 47 2.1.3. Nguồn nhân lực công ty TNHH Thương mại Minh Hàn .............. 50 2.2. Nhận diện văn hóa quản lý của công ty TNHH Thƣơng Mại Minh Hàn ..................................................................................................................... 52 2.2.1. Triết lý quản lý doanh nghiệp của công ty TNHH Thương Mại Minh Hàn................................................................................................. 52 2.2.2. Phong cách quản lý “Ko Sang Ku” .............................................. 62 0
2.2.3. Đánh giá văn hóa quản lý tại công ty TNHH Thương mại Minh Hàn .......................................................................................................... 74 Kết luận Chương 2 .................................................................................. 77 CHƢƠNG 3. KINH NGHIỆM VÀ KHUYẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC NHÀ QUẢN LÝ TRONG VIỆC XÂY DỰNG VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. ............................................................ 79 3.1. Kinh nghiệm từ việc xây dựng văn hóa quản lý doanh nghiệp từ công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn. .............................................................. 79 3.1.1. Bài học từ tấm gương về giá trị người lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp. ..................................................................................................... 79 3.1.2. Những bài học trong xây dựng: sứ mệnh doanh nghiệp, nhân viên chuyên nghiệp, mở rộng thương hiệu và chuyển đổi chế độ quản lý “gia đình trị” sang quản lý hiện đại. .............................................................. 81 3.2. Một vài khuyến nghị đối với các nhà quản lý trong việc xây dựng văn hóa quản lý doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay ......................................... 83 3.2.1. Cần tiếp tục nâng cao hệ giá trị của doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ hội nhập ....................................................................................... 83 3.2.2. Cần tiếp tục xây dựng đội ngũ quản lý chuyên nghiệp, ủy quyền trong quản lý dần thoát khỏi mô hình “quản lý gia đình trị” cho các doanh nghiệp ........................................................................................... 88 3.2.3. Cần tiếp tục xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp. ................ 89 Kết luận Chương 3: ................................................................................. 92 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 96 PHỤ LỤC .......................................................................................................... 100 1
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Khoa Khoa học quản lý, trƣờng Đại học học Khoa học xã hội và nhân văn, các quý Thầy cô đã giúp tôi trang bị tri thức, tạo điều kiện môi trƣờng thuận lợi nhất trong quá trình học tập và thực hiện Luận văn này. Với lòng kính trọng và biết ơn tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn tới Tiến sĩ Nguyễn Văn Chiều, đã luôn quan tâm và tận tình hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện này. Xin chân thành cảm ơn phòng nhân sự và nhân viên công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn đã cung cấp nguồn tài liệu, tƣ liệu hữu ích giúp tôi hoàn thành Luận văn của mình. Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc tới gia đình và những ngƣời bạn đã luôn động viên hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành Luận văn của mình. Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2015 Lăng Thị Hiền 2
PHẦN MỞ ĐẦU 1 . Lý do nghiên cứu Với xu thế toàn cầu hóa, khi mà các quốc gia dƣờng nhƣ không còn “biên giới”, việc tồn tại những công ty đa quốc gia, xuyên quốc gia trở thành một điều tất yếu. Một trong những vấn đề đặt ra trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đó là sự khác biệt giữa các nền văn hóa của mỗi cộng đồng, mỗi quốc gia trên thế giới, điều này yêu cầu mỗi công ty muốn thành công trong lĩnh vực kinh doanh cần phải có sự hiểu biết về văn hóa của từng đất nƣớc. Vì thế “Quản lý xuyên văn hóa” trở thành chủ đề đƣợc đặc biệt quan tâm. Ban đầu, văn hóa đƣợc các nhà quản lý sử dụng nhƣ một động lực nâng cao hiệu quả hoạt động, dần dần, trong hoạt động thực tiễn của các tổ chức đã từng bƣớc hình thành nên những đặc trƣng văn hóa trong quản lý. Mặt khác, dù có định nghĩa nhƣ thế nào về bản chất của quản lý thì chúng ta vẫn phải thống nhất với nhau rằng, quản lý là một hoạt động đặc biệt và nó gắn với con ngƣời, do đó văn hóa cũng không thể không bao trùm nên vấn đề này. Văn hóa quản lý là một bộ phận trong hệ thống văn hóa nói chung. Đối với doanh nghiệp việc xây dựng văn hóa quản lý sẽ góp phần to lớn trong việc quản lý các vấn đề khác trong doanh nghiệp, cũng góp phần tạo dựng nên bản sắc của doanh nghiệp trên thị trƣờng. Việt Nam hiện nay, cùng với chính sách mở cửa hội nhập và sự thay đổi trong chính sách đầu tƣ, đã thu hút ngày càng nhiều các doanh nghiệp nƣớc ngoài đến khai thác, làm ăn. Một trong những quốc gia có sự đầu tƣ lớn vào Việt Nam phải kể đến đó là Hàn Quốc. Hiện nay, Việt Nam đang đƣợc xem là một “cứ điểm” quan trọng của của các doanh nghiệp Hàn Quốc khi có tới hơn 4.300 doanh nghiệp Hàn Quốc đầu tƣ với tổng vốn lên tới 43 tỷ USD, trong đó hàng loạt các tên tuổi hàng đầu của nƣớc này đang có mặt ở Việt Nam nhƣ: Lotte, Huyndai, Samsung, LG… Chỉ tính riêng trong 10 tháng năm 2015, tổng vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm của Hàn Quốc tại Việt Nam là hơn 6.2 tỷ USD, tập trung vào các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trƣởng và thay đổi cơ cấu nền kinh tế nhƣ công nghiệp chế biến chế tạo, kinh doanh bất động sản, xây 3
dựng… Kim ngạch thƣơng mại song phƣơng năm 2014 đạt trên 28,8 tỷ USD, riêng 9 tháng năm 2015 đã đạt 27,3 tỷ USD, tăng 30,2% so với cùng kỳ năm 20141. Sự đầu tƣ mạnh mẽ của các công ty Hàn Quốc trong những năm gần đây đã tác động không chỉ đến sự phát triển kinh tế mà cả văn hóa xã hội của Việt Nam. Sự thành công của cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam có sự đóng góp của nhiều yếu tố khác nhau, song chúng ta dễ nhận thấy một trong những yếu tố đó là những điểm khác biệt trong chính phong cách quản lý của các doanh nghiệp này. Đó là những những điểm đặc sắc trong văn hóa quản lý của doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam. Đầu tƣ và phát triển trên đất nƣớc Việt Nam, lẽ tất nhiên, các doanh nghiệp Hàn Quốc chịu sự chi phối bởi hệ thống pháp luật, lối sống, văn hóa của Việt Nam. Tuy vây, cộng đồng doanh nghiệp Hàn Quốc, vẫn tạo dựng cho mình những nét đặc sắc riêng trong phong cách quản lý, tạo nên những “nét riêng” cho doanh nghiệp mình. Nghiên cứu văn hóa quản lý của doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam, tác giả sẽ hệ thống hóa một cách tổng quát về văn hóa quản lý doanh nghiệp, các yếu tố cấu thành của văn hóa quản lý doanh nghiệp, trình bày sự kết hợp giữa văn hóa Hàn Quốc và văn hóa Việt Nam trong việc tạo dựng một nền văn hóa quản lý doanh nghiệp chung. Làm rõ những nét đặc sắc riêng biệt trong văn hóa quản lý, lãnh đạo của chủ thể là ngƣời Hàn, làm nên sự khác biệt giữa doanh nghiệp của Hàn Quốc với các doanh nghiệp khác. Cùng với đó là sự tác động hay vai trò của văn hóa quản lý doanh nghiệp đối với sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. Đồng thời, trong thực tiễn hoạt động, văn hóa quản lý Hàn Quốc cũng có những điểm hạn chế của nó, việc tìm ra những phƣơng hƣớng cải tiến nó cũng sẽ trở thành những gợi ý giúp doanh nghiệp Việt Nam có đƣợc những bài học trong việc xây dựng và nâng cao văn hóa quản lý doanh nghiệp đạt hiệu quả. 1 http://dantri.com.vn/viec-lam/luong-va-moi-truong-dau-tu-noi-lo-khong-moi-cua-doanh-nghiep-han-quoc- 2015111907505924.htm 4
Công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn là một trong những doanh nghiệp có vốn đầu tƣ từ Hàn Quốc, khá phát triển trên thị trƣờng Việt Nam. Minh Hàn là công ty phân phối các mặt hàng thực phẩm nhập khẩu Hàn Quốc tại Việt Nam, trong đó công ty hoạt động trong ba lĩnh vực chính chính, đó là: Thứ nhất là hệ thống siêu thị Kmart chuyên cung cấp những sản phẩm thực phẩm của Hàn Quốc ở Việt Nam; Thứ hai là hệ thống nhà hàng Kfood chuyên cung cấp những món ăn nhanh đặc trƣng của Hàn Quốc ở Việt Nam; Thứ ba là hệ thống Star Korea chuyên cung cấp những mặt hàng chế biến từ sâm Hàn Quốc. Cùng với hệ thống lãnh đạo quản lý chủ yếu là ngƣời Hàn, phong cách làm việc, hoạt động của Minh Hàn mang một đặc điểm riêng. Theo đó, với chức năng giới thiệu văn hóa thực phẩm Hàn Quốc đến Việt Nam, cung cấp các mặt hàng thực phẩm đặc sắc của Hàn Quốc đến với ngƣời tiêu dùng Việt Nam, việc xây dựng văn hóa quản lý doanh nghiệp ở Minh Hàn mang tính chất riêng biệt. Nó không chỉ là sự kết hợp giữa văn hóa Hàn Quốc nói chung và văn hóa Việt Nam mà còn có cả văn hóa thực phẩm Hàn Quốc nói riêng. Những nét đặc sắc trong văn hóa quản lý của công ty góp phần quan trọng vào sự phát triển chung và tạo dựng nên những nét đặc sắc của nền văn hóa doanh nghiệp quản lý nói chung cho công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn. Vì vậy cũng có thể coi, việc nghiên cứu trƣờng hợp công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn, chúng ta cũng có thể thấy những nét cơ bản trong văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. Chính những lý do trên, tôi quyết định lựa chọn đề tài “Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. (Nghiên cứu trường hợp công ty TNHH Thương mại Minh Hàn)” làm Luận văn cao học chuyên ngành Khoa học quản lý của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Vấn đề văn hóa và quản lý đã thu hút đƣợc rất nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, nghiên cứu những đề tài chuyên sâu về văn hóa quản lý nói chung và văn hóa quản lý doanh nghiệp đặc biệt là văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc, lại không đƣợc các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều. 5
Không có nhiều những tác phẩm hệ thống làm rõ những vấn đề bản chất, hệ khái niệm, đặc trƣng của văn hóa quản lý. Phần vấn lớn những nghiên cứu trong nƣớc cũng nhƣ ở nƣớc ngoài chủ yếu bàn luận đến các vấn đề về văn hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh hay những vấn đề chung nhất của văn hóa và quản lý. Những tác phẩm này đã tạo những bƣớc lý thuyết nền tảng cho tác giả thực hiện quá trình nghiên cứu các vấn đề lý luận của đề tài, mặc dù những cách tiếp cận của mỗi nghiên cứu lại khác nhau đƣa ra những định nghĩa không giống nhau. 2.1. Một số công trình nghiên cứu trong nƣớc Với đề tài văn hóa quản lý cũng nhận đƣợc rất nhiều sự nghiên cứu của các tác giả trong nƣớc. Những nghiên cứu tổng kết về đề tài văn hóa nói chung, những khái luận, đặc trƣng của văn hóa, văn hóa Việt Nam, văn hóa Hàn Quốc cũng đƣợc những nhà nghiên cứu bàn luận một cách đầy đủ và sâu sắc. Các tác phẩm viết rất rõ về văn hóa Việt Nam, hay văn hóa Hàn Quốc của các tác giả giúp cho chúng ta thấy rõ những nét đặc sắc, bản chất của văn hóa hai quốc gia, thấy đƣợc sự tƣơng đồng, giao thoa giữ hai nền văn hóa. Trần Ngọc Thêm “Tìm hiểu bản sắc văn hóa Việt Nam”, Nguyễn Bá Thành “Tương đồng văn hóa Việt Nam – Hàn Quốc”. Nhiều tác phẩm nghiên cứu các lĩnh vực liên quan đến văn hóa doanh nghiệp văn hóa kinh doanh trong doanh nghiệp nói chung và trong doanh nghiệp Hàn quốc . Những sách và bài viết trên các tạp chí của tác giả nhƣ: “Văn hóa kinh doanh và triết lý kinh doanh” của Đỗ Minh Cƣơng , “Giáo trình văn hóa kinh doanh” của Dƣơng Thị Liễu hệ thống các bài nghiên cứu của Phạm Quý Long và Nguyễn Thị Phi Nga nghiên cứu “Văn hóa doanh nghiệp của các Chaebol Hàn Quốc” tiếp cận trên góc độ lý thuyết, nghiên cứu những yếu tố ảnh hƣởng đến quá trình hình thành và phát triển cũng nhƣ các đặc trƣng truyền thống và khuynh hƣơng biến đổi. Các tác giả đã nghiên cứu và chỉ ra những yếu tố cơ bản và đặc sắc trong văn hóa doanh nghiệp Hàn Quốc theo hệ thống kinh doanh công ty mẹ - con. Những nghiên cứu về vấn đề văn hóa, quản lý, hay những nét đặc sắc của văn hóa doanh nghiệp Hàn quốc cũng nhận đƣợc sự quan 6
tâm của một số nhà nghiên cứu. Tập san chuyên đề Nghiên cứu Hàn Quốc của Viện nghiên cứu Đông á có những nghiên cứu rất hệ thống về đất nƣớc Hàn quốc, với những đặc trƣng tiêu biểu trên tất cả những lĩnh vực: văn hóa, xã hội, kinh tế, con ngƣời của đất nƣớc kim chi. Nguyễn Viết Lộc, 2008, “Văn hóa kinh doanh trong các doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam”, Luận văn thạc sĩ nghành Quản trị Kinh doanh Trƣờng Đại học Kinh tế. Tác giả nghiên cứu những vấn đề về đặc điểm chung nhất của văn hóa kinh doanh Hàn Quốc chứ chƣa làm nổi rõ vấn đề của văn hóa quản lý tại những công ty này. Mặc dù văn hóa quản lý cũng đƣợc biểu hiện một phần thông qua văn hóa kinh doanh. Những nghiên cứu chuyên đề về văn hóa quản lý, có Đề tài: “Văn hóa quản lý – truyền thống và hiện đại” ( trong Chƣơng trình Khoa học Công nghệ cấp nhà nƣớc KX.06) do cố giáo sƣ Nguyễn Hồng Phong thực hiên, là một tổng kết hết sức quan trọng, có đóng góp lớn trong việc tổng kết mô hình văn hóa quản lý tổng lịch sử, đề xuất mô hình văn hóa quản lý thống nhất giữa cái truyền thống, hiện đại hóa và chủ nghĩa xã hội. Một trong những tác giả đầu tiên, và có thể nói cho đến nay là ngƣời có những nghiên cứu hệ thống nhất về văn hóa quản lý đó là tác giả Phạm Ngọc Thanh, với hàng loạt những bài viết trên các tạp chí và sách có liên quan tới các vấn đề văn hóa quản lý. Những vấn đề mang tính lý luận đầu tiên về văn hóa quản lý, những vấn đề liên quan đến khái niệm, bản chất hay những nét đặc trƣng cấu thành của văn hóa quản lý đƣợc tác giả làm rõ trong đề tài nghiên cứu khoa học, cấp Đại học Quốc gia,“ Những vấn đề lý luận chủ yếu của văn hóa quản lý”, 2008. Tác giả đã nghiên cứu những vấn đề cụ thể hơn trong văn hóa quản lý tại Việt Nam hiện nay, những vấn đề văn hóa quản lý trong bối cảnh đất nƣớc hiện nay trên cơ sở nhìn nhận từ lý luận tới thực tiễn. Trong đó những vấn đề cốt yếu của văn hóa quản lý đƣợc tác giả làm rõ với hai tác phẩm “Đổi mới văn hóa lãnh đạo và quản lý: Lý luận và thực tiễn”, NXB Lao động xã hội,2011. “Vấn đề phát triển văn hóa và con người hiện nay”, NXB Thế giới, 2011. Và tác phẩm “Đổi mới văn hóa lãnh đạo và quản lý ở Việt Nam hiện nay”, NXB 7
Chính trị quốc gia, 2013. Trong các tác phẩm của mình, tác giả quan tâm tới các vấn đề khái quát nhất của văn hóa quản lý. Tiếp cận văn hóa quản lý trên góc độ vĩ mô, quan tâm tới những vấn đề văn hóa quản lý trên góc độ quản lý nhà nƣớc nhiều hơn, nhƣng đây là những tiền đề lý luận quan trọng của đề tài để tác giả khái quát những vấn đề lý luận trong văn hóa quản lý. 2.2. Một số công trình nghiên cứu nƣớc ngoài Các nhà tƣ tƣởng quản lý đã nghiên cứu khá chi tiết các vấn đề chung của quản lý, những khái niệm, đặc trƣng, bản chất, các mô hình quản lý khác nhau. Nhiều công trình nghiên cứu đã làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa và quản lý. Quản lý xuất hiện cùng với sự xuất hiện của nhà nƣớc, thậm chí có thể nói là ngay khi có xã hội loài ngƣời quản lý đã có, tuy nhiên để quản lý trở thành một đối tƣợng nghiên cứu, có hệ thống khái niệm, phạm trù riêng và trở thành một khoa học nhƣ ngày hôm nay có lẽ phải tính đến những năm đầu của thế kỷ XX. Trong lịch sử khoa học quản lý đã có nhiều nghiên cứu khác nhau, của nhiều tác giả để luận giải những vấn đề trong quản lý. Tổng hợp những tác phẩm đó, tạo thành một khu rừng quản lý phong phú. Những tƣ tƣởng luận giải về quản lý hoàn thiện cùng với thời gian gắn với sự phát triển của khoa học kỹ thuật.Khoa học kỹ thuật đƣơng đại là một trong những luận cứ vô cùng quan trọng giúp các nhà nghiên cứu đƣa ra cái nhìn về quản lý, bản chất của quản lý là gì? Những yếu tố cấu thành trong quản lý. Cùng với thời gian, cùng với sự phát triển của khoa học xã hội, những nghiên cứu nhân văn về con ngƣời xuất hiên, những yếu tố “văn hóa” “con ngƣời văn hóa” dần xuất hiên, văn hóa bƣớc vào quản lý nhƣ thế. Trong công trình “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” của các tác giả Harold Koontz, Cyril O'Donnell, Heinz Weihrich đã tổng hợp những vấn đề chung nhất đƣợc các tác giả thế kỷ XX nghiên cứu về quản lý. Sự phát triển về khoa học kỹ thuật – kinh tế - xã hội đƣa xã hội loài ngƣời từ kỷ nguyên của khoa học công nghệ, xã hội công nghiệp chuyển sang một xã hội mới xã hội hậu công nghiệp, với vai trò phát triển quan trọng của thông tin. Trong xã hội, mối quan hệ giữ con ngƣời và con ngƣời thay đổi, kẻ mạnh không 8
phải là kẻ nắm giữ máy móc, nắm giữ công nghệ, vai trò của thông tin, vai trò của con ngƣời ngày càng thay đổi và tổ chức cũng có nhiều sự biến đổi cả về kết cấu, bản chất, mối quan hệ. Tác phẩm “Những thách thức của quản lý trong thế kỷ XXI” của Peter Drucker đã đặt ra những bộ giả định về sự thay đổi của tổ chức và quản lý thích ứng với điều kiện môi trƣờng biến đổi trong thời kỳ này. Mặc dù chƣa nói rõ nhƣng những vấn đề này kéo theo những vấn đề thay đổi trong văn hóa quản lý. Một tác phẩm cũng đáng chú ý đó là “Tư duy lại tương lai” của tập thể 20 tác giả nổi tiếng thế giới do R.Gibson biên tập. Trong tác phẩm có nhiều bài viết bàn luận về vấn đề văn hóa doanh nghiệp, văn hóa quản lý định hƣớng vào tƣơng lai. Quản lý không chỉ bó hẹp trong danh giới một quốc gia mà trên nền tảng của quá trình quốc tế hóa, của việc hình thành “Thế giới phẳng”. Sự đa dạng, khác biệt giữa các nền văn hóa, giữa các quốc gia và mức độ cần thiết phải am hiểu nó càng lên cao. “Chinh phục các làn sóng văn hóa: Những bí quyết kinh doanh trong môi trường văn hóa đa dạng” của các tác giả Fons Trompenaars, Charles Hampden-Turner luận giải những sự khác biệt trong từng nền văn hóa tiêu biểu trên thế giới. Và từ đó, “Quản lý xuyên văn hóa” với nhiều những bài học kinh nghiệm của quản lý trong các nền văn hóa khác nhau, dẫn đến những kiểu văn hóa quản lý khác nhau. Văn hóa hiện hành trong quản lý doanh nghiệp, đƣa quản lý doanh nghiệp với những đăc điểm đánh giá mới. “Bản sắc văn hóa doanh nghiệp”, “Triết ly doanh nghiệp 101”, vì thế đƣợc quan tâm. Văn hóa gắn liền với những cộng đồng riêng, nó biểu hiện cho những đặc trƣng nhất của cộng đồng đó. Văn hóa quản lý hay văn hóa quản lý doanh nghiệp nói một cách nào đó cũng là một phần của văn hóa nói chung, vì thế văn hóa quản lý doanh nghiệp cũng mang đặc trƣng của mỗi cộng đồng. Sự vƣơn lên của đất nƣớc Hàn Quốc, sự phủ sóng của nền văn hóa Hallyu trên thế giới, và việc có mặt và thành công của các công ty Hàn Quốc trên các nƣớc cũng đặt ra nhiều câu hỏi cho các nhà nghiên cứu. Có khá nhiều công trình nghiên cứu về văn hóa Hàn Quốc, văn hóa kinh doanh Hàn Quốc. “Managing Korean business : Organization, culture, human 9
resources and change “ của C.Rowley, Tae-Won Sohn, J.Bae nghiên cứu những vấn đề cơ bản trong quản trị kinh doanh Hàn Quốc với các yếu tố liên quan giữ tổ chức,văn hóa, nguồn lực con ngƣời của đất nƣớc Hàn Quốc. Những tập đoàn kinh tế chi phối kinh tế của đất nƣớc Hàn Quốc với những đặc trƣng riêng trong phong cách quản lý “Đặc điểm kinh doanh của các tập đoàn lớn Hàn Quốc” của tác giả Yu Kun Sun. Nhiều tác phẩm nghiên cứu về những điểm đặc sắc trong văn hóa Hàn Quốc, với hình ảnh một đất nƣớc của những con ngƣời hiền hậu, yêu cái đẹp, nhƣng lại giàu nghị lực vƣơn lên. Đất nƣớc với những truyền thống coi trong gia đình, coi trọng kỷ luật, và một tinh thần học hỏi không ngừng “ Tra cứu văn hóa Hàn Quốc” – Hwang Gwi Yeon. Một đất nƣớc Hàn Quốc với những con ngƣời tài ba, nhìn nhận những thời cơ và quyết tâm thực hiện ƣớc mơ của mình, thể hiện một phong cách quản lý có thể chuyên quyền nhƣng lại linh hoạt, thể hiện một ý chí không chịu khuất phục trƣớc hoàn cảnh. Những con ngƣời ấy góp phần tạo dựng một Hàn Quốc phát triển nhƣ ngày hôm nay. Đó là những cuốn hồi ký, những tự truyện về những ông chủ kinh tế - những nhà Chaebol đầu tiên của kinh tế Hàn Quốc. “Thế giới quả là rộng lớn và có rất nhiều việc để làm” – Kim Woo Choong – Câu chuyện về cuộc đời của chủ tịch và là ngƣời sáng lập tập đoàn công nghiệp DAEWOO, “Không bao giờ là thất bại ! Tất cả là thử thách” – Tự truyện Chung Ju Yung- ngƣời sáng lập tập đoàn HYUNDAI, và “ LEE KUN HEE – Những lựa chọn chiến lược và kỳ tích SAM SUNG” của Ji Pyeong Gil. Thông qua những cuốn tự truyện này, hình ảnh những vị lãnh đạo của những tập đoàn lớn của kinh tế Hàn Quốc đƣợc giới thiệu đến đọc giả, nhƣng hơn thế nữa thông qua đó, ta đều có thể thấy những nét tƣ tƣởng rất riêng nhƣng lại làm nên những đặc điểm của một phong cách quản lý Hàn Quốc, thấy đƣợc một văn hóa quản lý mang tính chuyên quyền nhƣng lại vô cùng chính xác, thấy đƣợc tinh thần không bao giờ khuất phục trƣớc khó khăn thử thách, luôn trăn trở hƣớng tới điều tốt đẹp hơn. Những nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh Hàn Quốc cũng đƣợc nhiều nhà nghiên cứu Hàn Quốc quan tâm. Những nét đặc sắc, 10
những hạn chế, những mặt trái trong văn hóa doanh nghiệp Hàn Quốc, chính xác hơn là văn hóa doanh nghiệp của Chaebol Hàn Quốc đƣợc trình bày “Văn hóa doanh nghiệp con ếch xanh” – Cho Young Ho. 2.3. Một số đánh giá Nhìn chung, với những tác phẩm nghiên cứu về đề tài văn hóa, quản lý, văn hóa quản lý, hay văn hóa doanh nghiệp nói chung và Hàn Quốc nói riêng khá đa dạng và phong phú, các tác phẩm đã làm rõ các phạm trù khái niêm liên quan, góp một phần quan trọng tạo dựng nền tảng cơ sở lý luận của đề tài. Mặc dù vậy chƣa có bất kỳ nghiên cứu nào về vần đề văn hóa quản lý doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp Hàn Quốc nói riêng. Văn hóa quản lý doanh nghiệp, nói một cách nào đó, nó là một phần làm nên tổng thể của văn hóa quản lý. Ở đó, văn hóa quản lý đƣợc nhận diện, đối chiếu trên góc độ một tổ chức cụ thể - doanh nghiệp. Chính vì vậy, đây là một điểm mới của đề tài. Đề tài góp phần tổng kết lại cơ sở lý luận chung nhất về văn hóa quản lý, văn hóa quản lý trong doanh nghiệp, những phạm trù khái niệm, cấu tạo, vai trò. Đƣa ra những nghiên cứu thực tiễn của vấn đề trong một doanh nghiệp cụ thể để kiểm chứng lý thuyết đó. 3. Mục tiêu nghiên cứu Với đề tài nghiên cứu “Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. (Nghiên cứu trường hợp công ty TNHH Thương mại Minh Hàn)”, mục tiêu nghiên cứu của Luận văn là: 3.1. Làm rõ những đặc trƣng của văn hóa quản lý doanh nghiệp, văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam, thông qua việc: Nhận diện văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc tại công ty TNHH Thương mại Minh Hàn. Trong đó làm rõ các yếu tố cấu thành của văn hóa quản lý doanh nghiệp, những đặc điểm của văn hóa quản lý doanh nghiệp ở công ty TNHH Thương mại Minh Hàn và mối quan hệ giữa văn hóa quản lý doanh nghiệp đối với vấn đề khác của doanh nghiệp ở công ty TNHH Thương mại Minh Hàn. 3.2. Qua việc khảo sát văn hóa quản lý doanh nghiệp tại công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn đƣa ra những đánh giá và khuyến nghị để góp phần phát huy những giá trị tích cực và góp phần vƣợt qua những cái chƣa đƣợc trong văn 11
hóa quản lý doanh nghiệp. Qua đó, đƣa ra những bài học kinh nghiệm dành cho những doanh nghiệp của Việt Nam trong việc xây dựng và duy trì văn hóa quản lý doanh nghiệp hiện nay và nâng cao hiệu quả quản lý của doanh nghiệp nói chung. 4. Phạm vi nghiên cứu Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam gồm rất nhiều những vấn đề khác nhau, tuy nhiên trong đề tài của mình, tác giả giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài trên một số phƣơng diện nhƣ sau: - Về không gian: Công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn, các cơ sở tại Hà Nội - Về thời gian: từ năm 2010 đến năm 2015 - Về nội dụng: văn hóa quản lý doanh nghiệp: đặc điểm, biểu hiện, và những nhân tố ảnh hƣởng liên quan, mối quan hệ giữa văn hóa quản lý doanh nghiệp và các vấn đề khác của doanh nghiệp. 5. Mẫu khảo sát Công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn là một công ty lớn với ba hoạt động kinh doanh, đó là: hệ thống siêu thị, hệ thông quầy ăn và hệ thông quầy sâm, gồm nhiều cơ sở khác nhau phân bố trên khắp cả nƣớc. Số lƣợng nhân viên của công ty vào khoảng gần 500 nhân viên.Với những điều kiện về phạm vi nghiên cứu, tác giả lựa chọn tổng mẫu khảo sát 180 mẫu Về không gian: Với các hệ thống của hàng làm việc rải rác phân bố tại các địa điểm khác nhau ở Hà Nội, nên đề tài chủ yếu nghiên cứu tại các địa điểm: - Trụ sở công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn. - Hệ thống siêu thị Kmart Hà Nội: Kmart Trung Hòa, Kmart 17T3, Kmart Mỹ Đình, Kmart Keang Nam. - Quầy sâm Star Korea Big C Thăng Long. - Kfood 17T3 – Hoàng Đạo Thúy Về đối tƣợng: Luận văn sẽ tiến hành khảo sát đại diện các nhóm đối tƣợng sau: - Lãnh đạo, quản lý công ty: 12
+ Số lƣợng: 20 ngƣời (trong đó, những ngƣời quản lý đứng đầu từ cấp trƣởng phòng trở lên là 4 ngƣời) + Cách khảo sát: thông qua phƣơng thức quan sát và phỏng vấn sâu đối tƣợng để thấy đƣợc những nét đặc trƣng trong văn hóa quản lý doanh nghiệp của công ty. - Nhân viên: + Số lƣợng: 130 ngƣời (gồm cả nhân viên văn phòng và nhân viên cửa hàng) + Cách khảo sát: thông qua phƣơng thức quan sát và phỏng vấn bằng bảng hỏi đối tƣợng để thấy đƣợc những nét đặc trƣng trong văn hóa quản lý doanh nghiệp của công ty. - Khách hàng: + Số lƣợng: 30 ngƣời + Cách khảo sát: thông qua phƣơng thức phỏng vấn sâu và phỏng vấn bằng bảng hỏi đối tƣợng để thấy đƣợc những nét đặc trƣng trong văn hóa quản lý doanh nghiệp của công ty. 6. Câu hỏi nghiên cứu Kết quả nghiên cứu của đề tài nhằm trả lời cho câu hỏi nghiên cứu sau: - Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam hiện nay nhƣ thế nào? - Văn hóa quản lý tại công ty TNH Thƣơng mại Minh Hàn có biểu hiện nhƣ thế nào? - Trên cơ sở nhận diện những biểu hiện của văn hóa quản lý tại công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn, đƣa ra những bài học và khuyến nghị cho nhà quản lý trong việc xây dựng văn hóa quản lý doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay nhƣ thế nào? 7. Giả thuyết nghiên cứu Đề tài “Văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam. Nghiên cứu trường hợp công ty TNHH TM Minh Hàn.” giả thuyết của tác giả là: 13
- Các doanh nghiệp Hàn Quốc ở Việt Nam hiện nay đều khá chú ý đến việc xây dựng văn hóa quản lý doanh nghiệp, và áp dụng văn hóa quản lý mang đặc trƣng Hàn Quốc có sự phù hợp với văn hóa, môi trƣờng kinh doanh Việt Nam. - Văn hóa quản lý công ty TNHH TM Minh Hàn thể hiện những nét văn hóa riêng biệt, đó là sự kết hợp giữa văn hóa Hàn và Việt, đặc biệt mang những nét đặc trƣng riêng trong phong cách quản lý, lãnh đạo của chủ thể ngƣời Hàn. - Văn hóa quản lý công ty TNHH Thƣơng mại Minh Hàn đƣa ra nhiều bài học kinh nghiệp trong công cuộc xây dựng văn hóa quản lý cho các nhà quản lý doanh nghiệp Việt Nam trên các phƣơng diện về xây dựng ngƣời quản lý đến các chiến lƣợc kinh doanh. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Để làm rõ vấn đề nghiên cứu và chứng minh luận điểm nghiên cứu, tác giả sử dụng những phƣơng pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Để chứng minh cho giả thuyết của mình, và là khái luận lại hệ thống các kiến thức về văn hóa quản lý, văn hóa quản lý doanh nghiệp, tác giả sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: tìm hiểu những tài liệu nghiên cứu của các tác giả khác có liên quan đến các vấn đề liên quan của đề tài nhƣ văn hóa, văn hóa quản lý, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh Hàn Quốc, của các tác giả trong và ngoài nƣớc. - Phương pháp quan sát Những biểu hiện của văn hóa quản lý doanh nghiệp Hàn quốc đƣợc thể hiện tại công ty TNHH Thƣơng Mại Minh Hàn, đƣợc tác giả chỉ ra dựa trên một phần của kết quả quan sát của tác giả tại một số điểm khảo sát thuộc công ty Minh Hàn, những biểu hiện trực quan của văn hóa quản lý doanh nghiệp, những nhận xét đánh giá về văn hóa quản lý doanh nghiệp đó. - Phương pháp phỏng vấn Tiến hành nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng phƣơng pháp phỏng vấn sâu một số đối tƣợng, để minh chứng cũng nhƣ đƣa ra những luận cứ lập luận cho giả thuyết của mình. 14
Phỏng vấn sâu những một số cán bộ nhân viên sau: 1. Ông Yoon Ha – Giám đốc điều hành 2. Bà Vũ Thị Hà – Phó giám đốc 3. Đàm Thị Ngọc Lan – Phó Phòng Xuất Nhập Khẩu 4. Đào Trung Nghĩa – Trƣởng phòng Hành chính nhân sự 5. Vũ Thị Tuyết – Quản lý siêu thị K – mart Trung Hòa nhân chính 6. Lee Doong Hun – Quản lý siêu thị K – mart Trung Hòa nhân chính 7. Nguyễn Minh Huệ - Quản lý K –food. 8. Bà Myungja Lee – Khách hàng 9. Phạm Thị Xoa – Nhân viên siêu thị Tác giả thực hiện phỏng vấn qua hình thức trao đổi trực tiếp, qua Email và qua điện thoại. - Điều tra khảo sát bằng bảng hỏi. Để đảm bảo cho thông tin đƣợc đầy đủ và chính xác hơn, tác giả tiến hành điềutra khảo sát bằng bảng hỏi. Nội dung chi tiết của bảng hỏi, cũng nhƣ tổng hợp kết quả khảo sát xin đƣợc xem thêm ở phần Phụ lục. Cách thức chọn mẫu và phát ra thu về nhƣ sau: Tác giả phát ra 180 phiếu tới các điểm khảo sát. Thu về 176 phiếu hợp lệ, đảm bảo mẫu khảo sát. 9. Kết cấu của Luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dung chính của Luận văn gồm 3 chƣơng và 6 tiết. CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM CHƢƠNG 2. KHẢO SÁT VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI MINH HÀN CHƢƠNG 3. KINH NGHIỆM VÀ KHUYẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC NHÀ QUẢN LÝ TRONG VIỆC XÂY DỰNG VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. 15
PHẦN NỘI DUNG CHƢƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP VÀ VĂN HÓA QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP HÀN QUỐC Ở VIỆT NAM 1.1. Văn hóa quản lý doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm Văn hóa là một thành tố quan trọng tác động mạnh mẽ tới quá trình quản lý. Tuy nhiên, văn hóa lại là một lĩnh vực rất rộng, bao trùm lên mọi hoạt động của đời sống con ngƣời trong đó có quản lý. Văn hóa quản lý là một bộ phận của quản lý nói chung. Vì thế, để hiểu rõ hơn về văn hóa quản lý nói chung và văn hóa quản lý doanh nghiệp nói riêng, chúng ta sẽ bắt đầu từ thế nào là quản lý? Thế nào là văn hóa? Quản lý và văn hóa là hai lĩnh vực hoạt động rất đặc biệt của con ngƣời, thể trình độ phát triển vƣợt bậc của nhân loại. Quản lý và văn hóa đều phát triển vì con ngƣời, thích nghi biến đổi cũng đều vì con ngƣời. Theo thời gian, cùng với sự phát triển của xã hội loài ngƣời khái niệm về quản lý và văn hóa cũng có nhiều khác biệt và ngày càng phù hợp với tình hình của thực tế. Với mỗi cách tiếp cận khác nhau chúng ta lại có một khái niệm khác nhau về văn hóa và quản lý. Từng bƣớc phát triển của nhận thức con ngƣời và vai trò của văn hóa và quản lý, hình thành dần dần những khía cạnh của chỉnh thể văn hóa quản lý. Quản lý – một loại lao động đặc biết của loài ngƣời, cái mà qua đó ngƣời ta nhân sức lao động của mình lên gấp nhiều lần. Nhƣng để định nghĩa chính xác rằng thế nào là quản lý? Thì đến nay vẫn có nhiều luồng quan điểm khác nhau, với mỗi cách tiếp cận, quản lý sẽ đƣợc định nghĩ khác nhau. Đã có rất nhiều cách tiếp cận đƣợc xây dựng với những quan điểm riêng của Koontz và các tác giả, tạo nên một khu rừng lý thuyết quản lý [8] + Tiếp cận theo kinh nghiệm hoặc theo trƣờng hợp. + Tiếp cận theo hành vi quan hệ cá nhân + Tiếp cận theo hành vi nhóm 16
+ Tiếp cận theo hệ thống xã hội + Tiếp cận theo hệ thống kỹ thật – xã hội + Tiếp cận theo lý thuyết ra quyết định. + Tiếp cận hệ thống + Tiếp cận toán học hoặc khoa học quản lý. + Tiếp cận theo điều kiện hoặc theo tình huống. + Tiếp cận theo vai trò quản lý + Tiếp cận tác nghiệp. Các cách tiếp cận khác nhau, rõ ràng cho thấy sự đa dạng của các quan điểm về quản lý. Tuy vậy, để có cái nhìn tổng quát về quản lý, ta có thể xuất phát từ góc độ lý thuyết hệ thống: Quản lý là cách thức phối hợp con ngƣời và các nguồn lực khác để đạt đến mục tiêu của tổ chức. Khái niệm này, có thể ứng dụng trong mọi trƣờng hợp khác nhau, trong mọi hình thức tổ chức. Vì vậy, với luận văn của mình, tác giả sử dụng định nghĩa sau: “Quản lý là một hoạt động thực tiễn đặc biệt của con người, trong đó các chủ thể tác động lên đối tượng bằng công cụ và phương pháp khác nhau, thông qua quy trình quản lý nhất định nhằm thực hiện một cách hiệu quả nhất các mục tiêu của tổ chức trong điều kiện biến đổi của môi trường.”[29] Dù có tiếp cận theo quan điểm nào, thì chúng ta cũng thấy rằng, hai nhân tố không thể thiếu đƣợc khi nói về quản lý đó là: Chủ thể quản lý và đối tƣợng quản lý – và suy cho cùng thì đó vẫn là nói về con ngƣời. Quản lý theo cách nào cũng luôn phải quan tâm tới con ngƣời, mối quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời, giữa con ngƣời với môi trƣờng bên ngoài. Chính vì lẽ đó mà quản lý vừa mang tính khoa học nhƣng cũng mang tính nghệ thuật rất cao. Đó chính là lối ứng xử của con ngƣời, cách thức con ngƣời hoạt động, ghi dấu ấn của mình trong tổ chức, trong đời sống, và đó cũng chính là văn hóa. Cùng với sự phát triển của khóa học kỹ thuật, các nhà quản lý, ngày càng quan tâm nhiều hơn đến nhân viên, ngƣời lao động của mình, từng bƣớc khai thác tốt hơn yếu tố văn hóa, coi đó trở thành một yếu tố thúc đẩy hiệu quả quản lý. 17