ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
VĂN THANH CƢỜNG
HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH
TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN
VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẮC ĐAK LAK
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã số: 60.34.02.01
Đà Nẵng - 2019
Công trình được hoàn thành tại
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN
Ngƣời hƣớng dẫn KH: PGS.TS. LÂM CHÍ DŨNG
Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN HÒA NHÂN
Phản biện 2: TS. NGUYỄN HỮU DŨNG
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp
Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại
học Đà Nẵng vào ngày 25 tháng 8 năm 2019
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
- Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng
- Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh tại Chi nhánh cũng
đang đối diện với nhiều khó khăn, vướng mắc khách quan và những
hạn chế chủ quan. Do mức độ cạnh tranh cao khi phải hoạt động
trong môi trường có nhiều Tổ chức tín dụng cạnh tranh, nên Chi
nhánh trước áp lực gia tăng quy mô, mở rộng thị phần không tránh
khỏi làm gia tăng mức độ không chắc chắn trong hoạt động tín dụng.
Về mặt khách quan, tình hình kinh tế không ổn định, hoạt động cho
vay phụ thuọc nhiều vào biến động của thị trường nông sản, các loại
cây chủ lực có nguy cơ giảm giá hoặc sâu bệnh nên bên cạnh thúc
đẩy tăng trưởng dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh, cần nghiên cứu
triển khai các biện pháp khả thi, hiệu quả nhằm kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh phù hợp với các mục tiêu mà
BIDV nói chung và BIDV Bắc Đắk Lắk nói riêng đã hoạch định.
Ngoài ra qua tổng quan tình hình nghiên cứu, tồn tại những
khoảng trống nghiên cứu. Nhu cầu nghiên cứu về những khoảng
trống nói trên là điểm xuất phát của đề tài luận văn mà học viên lựa
chọn. Mặt khác, tại Chi nhánh BIDV - Bắc Đăk Lak trong khoảng
thời gian 3 năm trở lại đây vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào đã
công bố trùng lặp với đề tài mà học viên lựa chọn.
Do đó, học viên đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện hoạt động
kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân
hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Đắk
Lắk” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu tổng quát của đề tài là đề xuất các khuyến nghị có
căn cứ khoa học và thực tiễn nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi
2
ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Đak lak, đạt được
các mục tiêu phù hợp với chiến lược và kế hoạch kinh doanh trong
giai đoạn sắp tới của Chi nhánh ngân hàng này.
Để hoàn thành được mục tiêu nghiên cứu đó, đề tài phải giải
quyết những nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động kiểm soát rủi ro
tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh của NHTM
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát rủi ro
tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại NHTMCP Đầu tư và
Phát triển VN – Chi nhánh Bắc Đak Lak
- Đề xuất các khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiẻm
soát rủi ro tín dụng tại Chi nhánh nghiên cứu.
Câu hỏi nghiên cứu:
- Nội dung của hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho
vay cá nhân kinh doanh của Ngân hàng thương mại là gì?
- Tiêu chí đánh giá công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay cá nhân kinh doanh của NHTM là gì?
- Thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân
kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam –
CN Bắc Đak lak đã diễn ra như thế nào? Những vấn đề nào cần được
khắc phục, giải quyết?
- Những khuyến nghị gì cần được đề xuất để hoàn thiện công
tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại
NHTMCP Đầu tư và PT Việt Nam – CN Bắc Đak Lak?
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực tiễn hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng tại Ngân hàng
3
Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Đak lak
Về đối tượng nghiên cứu cụ thể:
+ Phòng Khách hàng cá nhân và các Phòng giao dịch trực
thuộc, Phòng Quản trị tín dụng, Phòng Quản lý rủi ro tín dụng
+ Khách hàng cá nhân kinh doanh vay vốn tại BIDV Bắc
Đak Lak.
+ Các cán bộ Quản lý khách hàng phụ trách cho vay đối
tượng khách hàng cá nhân kinh doanh tại BIDV Bắc Đak Lak.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Cách tiếp cận của đề tài là nghiên cứu hoạt
động quản trị rủi ro tín dụng theo lý thuyết quản trị rủi ro. Theo đó,
quá trình quản trị rủi ro bao gồm 4 nội dung: nhận diện, đánh giá,
kiểm soát, tài trợ rủi ro. Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu nội dung
kiểm soát rủi ro.
- Về không gian: đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về thực tiễn
hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh
doanh tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc
Đăk Lăk.
- Về thời gian: các dữ liệu được sử dụng để phân tích, đánh
giá thực trạng hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng chỉ tập trung trong
giai đoạn 3 năm từ năm 2016 - 2018.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Các phương pháp được sử dụng trong quá trình nghiên cứu đó
là:
a. Các phương pháp phân tích và tổng hợp, diễn dịch và quy
nạp, so sánh, đối chiếu, hệ thống hóa được áp dụng trong việc hệ
thống hóa và xây dựng cơ sở lý luận, phân tích các thông tin định
tính và nghiên cứu đề xuất các khuyến nghị.
4
b. Phương pháp quan sát
c. Phương pháp phân tích thống kê
d. Phương pháp phỏng vấn nhanh
e. Phương pháp tham vấn chuyên gia
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
5.1. Ý nghĩa khoa học
Đề tài đã góp phần hệ thống hóa và phân tích làm rõ các vấn
đề lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng theo cách tiếp cận quản trị rủi
ro đối với một trường hợp cụ thể là rủi ro tín dụng trong cho vay cá
nhân kinh doanh.
Ngoài ra, các phân tích thực trạng về hoạt động kiểm soát rủi
ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh cũng như các đề xuất
khuyến nghị áp dụng tại một Chi nhánh Ngân hàng có tính đặc thù
cũng cung cấp một trường hợp nghiên cứu điển hình bổ sung cho các
dữ liệu của nghiên cứu học thuật.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài sẽ có những phân tích, đánh giá thực trạng cũng như đề
xuất các khuyến nghị có tính khả thi, có cơ sở khoa học và thực tiễn
phù hợp với bối cảnh cụ thể của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát
triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Đak Lak . Các khuyến nghị này nếu
được áp dụng sẽ góp phần hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại của Ngân hàng TMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Đak Lak.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được chia làm 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh của ngân hàng thương mại.
5
Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Đak Lak.
Chương 3: Khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát
rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Đak Lak
7. Tổng quan tình hình nghiên cứu
7.1. Các bài báo khoa học theo quy định
7.2. Các đề tài luận văn thạc sỹ bảo vệ tại Đại học Đà Nẵng
trong những năm gần đây
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG
CÁ NHÂN KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1.1. Hoạt động cho vay của ngân hàng thƣơng mại
a. Khái niệm
Hoạt động cho vay của NHTM có thể định nghĩa là một
trong những hoạt động cấp tín dụng, theo đó, bên cho vay giao hoặc
cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục
đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với
nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.
b. Phân loại hoạt động cho vay
Hoạt động cho vay của NHTM có thể được phân loại theo
nhiều tiêu thức. Những cách phân loại phổ biến bao gồm:
6
i. Phân loại theo thời hạn cho vay
ii. Phân loại theo hình thức bảo đảm
iii. Phân loại theo mục đích sử dụng tiền vay
iv. Phân loại theo phương pháp hoàn trả
v. Phân loại theo phương thức giải ngân trực tiếp hay gián tiếp
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân
kinh doanh
a. Khái niệm khách hàng cá nhân và cho vay đối với khách
hàng cá nhân kinh doanh
Cho vay cá nhân kinh doanh được hiểu là hoạt động cấp tín
dụng của NHTM dưới hình thức cho vay đối với khách hàng cá nhân
nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của cá nhân vay vốn hoặc nhu cầu vốn
của hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân mà cá nhân vay vốn là chủ
hộ kinh doanh, chủ doanh nghiệp tư nhân.
b. Đặc điểm của cho vay cá nhân kinh doanh
- Quy mô của khoản vay thường nhỏ lẻ
- Số lượng các món vay nhiều
- Mức độ phân tán các khoản vay rất rộng
- Thủ tục của khoản vay đơn giản, gọn nhẹ
- Việc kiểm tra, giám sát khoản vay gặp nhiều khó khăn
- Chi phí tổ chức cho vay cá nhân kinh doanh cao
1.2. KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY
KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN KINH DOANH
1.2.1. Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay cá nhân
kinh doanh
a. Khái niệm
Rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh
là khả năng xảy ra những thiệt hại, mất mát và tổn thất về tài chính
7
mà ngân hàng gánh chịu do khách hàng cá nhân kinh doanh không
thực hiện đúng nghĩa vụ cam kết trong hợp đồng tín dụng, với biểu
hiện cụ thể là khách hàng chậm trả nợ, trả nợ không đầy đủ hoặc
không trả nợ khi đến hạn các khoản gốc và lãi.
b. Phân loại rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh
doanh của ngân hàng thương mại
- Rủi ro sai hẹn là loại rủi ro khi khách hàng không trả nợ
đúng hạn như đã cam kết trong hợp đồng tín dụng..
- Rủi ro không thu hồi được nợ, đó là những khoản vay mà
ngân hàng có khả năng thu hồi được vốn vay rất thấp, có nguy cơ bị
mất vốn..
- Rủi ro tiềm ẩn.
- Rủi ro giao dịch.
- Rủi ro khách quan
d. Hậu quả của rủi ro tín dụng
(1) Tác động đến ngân hàng:
(2) Tác động đến nền kinh tế
1.2.2. Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh
doanh của ngân hàng thƣơng mại
a. Khái niệm kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay
Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh
của ngân hàng thương mại là việc ngân hàng sử dụng các biện pháp,
kỹ thuật, công cụ, chiến lược và những quá trình nhằm biến đổi rủi ro
tín dụng thông qua việc né tránh, ngăn ngừa, giảm thiểu, phân tán,
chuyển giao bằng cách kiểm soát tần suất, mức độ tổn thất của rủi ro
tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh.
b. Nội dung của hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay cá nhân kinh doanh
8
- Làm thay đổi nguy cơ rủi ro,
- Giảm thiểu tổn thất khi nguy cơ xảy ra;
- Đảm bảo toàn bộ các hoạt động, các bộ phận và từng cá nhân
đều tuân thủ các quy định của pháp luật,.
Nội dung của hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng được thể
hiện thông qua việc triển khai các kỹ thuật hay công cụ hay còn được
gọi là chiến lược sau:
i. Né tránh rủi ro
ii. Ngăn ngừa rủi ro
iii. Giảm thiểu tổn thất do rủi ro cho vay gây ra
iv. Trung hoà rủi ro tín dụng
v. Chuyển giao rủi ro tín dụng
c. Đặc điểm kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân
kinh doanh
- Hoạt động kinh doanh của các cá nhân rất đa dạng, phức tạp
về ngành nghề, về khu vực địa lý, về thị trường.
- Do quy mô của phần lớn các khoản vay nhỏ nên dễ thực
hiện các kỹ thuật phân tán rủi ro
- Tình trạng thông tin bất đối xứng trong cho vay cá nhân kinh
doanh thường cao hơn so với trong cho vay doanh nghiệp.
1.2.3. Các tiêu chí phản ánh kết quả kiểm soát rủi ro tín
dụng trong cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh
a. Cơ cấu dư nợ theo mức độ rủi ro tín dụng
b. Tỷ lệ nợ từ nhóm 2 – nhóm 5
d. Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng
e. Tỷ lệ xoá nợ ròng
9
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG KIỂM
SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY CÁ NHÂN
KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
a. Nhóm nhân tố bên trong ngân hàng
b. Nhóm nhân tố từ bên ngoài ngân hàng
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Trong chương 1, luận văn đã hệ thống hóa cở lý luận về rủi ro
tín dụng và kiểm soát rủi ro tín dụng trong hoạt động chov ay cá
nhân kinh doanh của NHTM. Luận văn cũng đã phân tích nội dung
của hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh
doanh, tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
và những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kiểm soát RRTD của
NHTM.
10
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI
NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –
CHI NHÁNH BẮC ĐĂK LĂK
2.1. TỔNG QUAN VỀ BIDV - CHI NHÁNH BẮC ĐAK LAK
2.1.1. Giới thiệu sơ lƣợc về ngân hàng TMCP Đầu tƣ và
Phát triển Việt Nam
2.1.2. Khái quát về NHTMCP Đầu tƣ và Phát triển – CN
Bắc Đak Lăk
2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và
phát triển Việt nam – Chi nhánh Bắc Đak lak
2.1.4. Tình hình chung về hoạt động kinh doanh chủ yếu
a. Kết quả hoạt động tín dụng
- Dư nợ cuối kỳ năm 2017 tăng 18,62%. Tương ứng với mức
tăng tuyệt đối là 679 tỷ đồng so với năm 2016.
- Đến thời điểm cuối năm 2018, tổng dư nợ cho vay khách
hàng của chi nhánh tăng 394 tỷ đồng so với năm 2017, tăng 9,1%
Xét về cơ cấu, tỷ trọng cho vay ngắn hạn luôn chiếm ưu thế.
Tỷ trọng cho vay ngắn hạn chiếm từ 81% trở lên. Tuy nhiên, xu
hướng chung là là tỷ trọng dư nợ trung – dài hạn tăng qua từng năm.
Năm 2017 tỷ trọng tăng 2,73% so với 2016, năm 2018 tỷ trọng tăng
2,19% so với năm 2017.
b. Kết quả hoạt động nhận tiền gửi của Chi nhánh
Bảng 2.2. Kết quả hoạt động nhận tiền gửi 3 năm 2016 - 2018
- Tiền gửi thanh toán chiếm tỷ trọng khá cao. Tỷ trọng này
trong cả 3 năm đều trên 15% và có xu hướng tăng qua các năm. Đây
11
là nguồn vôn có chi phí thấp nên tạo điều kiện cho NH có được dư
địa trong thực hiện chính sách cạnh tranh về lãi suất.
- Tiền gửi có kỳ hạn trên 12 tháng trong tổng vốn huy động tại
chỗ chiếm từ 40% đến 57% và tăng lên qua các năm là một tín hiệu
tích cực vì đây là nguồn vốn khá ổn định.
- Quy mô tiền gửi của khách hàng tăng dần qua 3 năm. Trong
khi năm 2017số dư huy động 58 tỷ đ so với năm 2016 tương ứng với
tốc độ tăng là 4,9% thì năm 2018 số dư vôn huy động tại chỗ tăng
239 tỷ đ, tương ứng 19,2% so với năm 2017.
c. Kết quả tài chính của hoạt động kinh doanh
Bảng 2.3. Chênh lệch thu chi 3 năm 2016-2018
Kết quả tài chính của các hoạt động kinh doanh được phản ảnh
tổng hợp qua chỉ tiêu chênh lệch thu chi. Chỉ tiêu này có sự tăng
trưởng qua các năm. Cụ thể năm 2016, chênh lệch thu - chi của chi
nhánh đạt 114 tỷ đồng, năm 2017 đạt được là 132 tỷ đồng, tăng
15,79% so với năm 2016, năm 2018 đạt 145 tỷ đồng, tăng gần 10%
so với năm 2017.
Về cơ cấu, tỷ trọng từ nguồn thu hoạt động tín dụng chiếm chủ
yếu. Nguồn thu từ các dịch vụ phi tín dụng chiếm từ 8,32% đến
9,4%. Tuy nhiên, cần lưu ý là tỷ trọng này có xu hướng giảm qua
từng năm. Ngoài ra, việc kiểm soát tốt các khoản chi cũng góp phần
vào việc tăng chỉ tiêu chênh lệch thu- chi qua các năm.
2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN
DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN KINH
DOANH TẠI BIDV BẮC ĐAK LAK
2.2.1. Khái quát về hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh
tại BIDV – Bắc Đăk Lăk
a. Đặc điểm về thị trường cho vay khách hàng cá nhân kinh
12
doanh của BIDV – Bắc Đắk Lắk
Tỉnh Đắk Lắk nằm trên cao nguyên Đắk Lắk, một trong 3 cao
nguyên lớn của Tây Nguyên, có độ cao trung bình 400 - 800m so với
mặt nước biển, phía bắc và đông bắc giáp Gia Lai, phía nam giáp
Lâm Đồng, phía tây giáp Căm-pu-chia và tỉnh Đắk Nông, phía đông
giáp Phú Yên và Khánh Hòa.
b. Tình hình chung về hoạt động cho vay cá nhân kinh
doanh của Chi nhánh BIDV Bắc Đăk Lăk
Bảng 2.4. Một số chỉ tiêu chủ yếu về kết quả hoạt động cho
vay cá nhân kinh doanh 3 năm 2016 – 2018
Với sự điều hành về chính sách và lãi suất của Ngân hàng Nhà
nước, trong những năm gần đây lãi suất cho vay và huy động của
khách hàng tương đối thấp và rất thuận lợi cho khách hàng trong
quan hệ tín dụng. Với những triển khai về cơ chế tín dụng, BIDV đã
ban hành và áp dụng các gói tín dụng dành cho khách hàng bán lẻ
khu vực Tây Nguyên bao gồm những gói hỗ trợ về lãi suất vay sản
xuất kinh doanh nên Chi nhánh đã có những bước tăng trưởng mạnh
mẽ và duy trì nền khách hàng này khá tốt.
2.2.2. Tổ chức bộ máy và quy trình quản trị rủi ro tín dụng
trong cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh
Bộ máy quản lý kiểm soát RRTD tại Chi nhánh được thực
hiện qua 3 bộ phận độc lập riêng biệt với nhau nên vấn đề kiểm soát
RRTD tương đối chặt chẽ và khách quan, do đó quy trình cấp tín
dụng cho khách hàng trong cho vay cá nhân kinh doanh của Chi
nhánh cũng đã hạn chế RRTD khi giải ngân cho khách hàng.
Quy trình cụ thể cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh áp
dụng tại Chi nhánh:
Quy trình cấp tín dụng tại BIDV Bắc Đăk lăk gồm các bước
13
chủ yếu sau:
Bƣớc 1: Tiếp thị khách hàng và đề xuất xuất cấp tín dụng
Bƣớc 2: Phê duyệt Báo cáo đề xuất tín dụng
Bƣớc 3: Thẩm định rủi ro và phán quyết tín dụng
Bƣớc 4: Phê duyệt cấp tín dụng
Bƣớc 5: Hoàn thiện và thực hiện các thủ tục hồ sơ sau phê
duyệt
Bƣớc 6: Giải ngân hoặc phát hành bảo lãnh
Bƣớc 7: Quản lý sau giải ngân
2.2.3. Thực trạng triển khai các nội dung của hoạt động
kiểm soát RRTD trong cho vay cá nhân kinh doanh Chi nhánh
a. Thực trạng thực hiện các biện pháp né tránh rủi ro trong
cho vay cá nhân kinh doanh
Kết quả chấm điểm, xếp loại khách hàng là một trong những
cơ sở quan trọng để áp dụng chính sách tín dụng phù hợp, sàng lọc
các đối tượng khách hàng trong cho vay, đưa ra quyết định việc có
cho vay hay từ chối cho vay đối với khách hàng.
Việc thu thập thông tin về cá nhân kinh doanh để thực hiện
chấm điểm do khách hàng cung cấp thể hiện trên Báo cáo kết quả thu
thập thông tin và đánh giá khách hàng hoặc thông qua hồ sơ, qua xác
nhận của chính quyền địa phương, phỏng vấn trực tiếp khách hàng
và các nguồn khác, từ đó sẽ đưa vào chấm điểm khách hàng và cho
kết quả cụ thể về xếp hạng tín dụng nội bộ của khách hàng. Căn cứ
vào kết quả đo lường rủi ro cho từng khách hàng từ hệ thống xếp
hạng tín dụng nội bộ, khách hàng sẽ được BIDV Bắc Đắk Lắk xếp
thành 10 mức xếp hạng và phân thành 04 nhóm khách hàng để áp
dụng chính sách tín dụng cụ thể
- Kết quả công tác xếp hạng tín dụng khách hàng đôi khi còn
14
phụ thuộc vào cảm tính chủ quan, chủ yếu dựa vào nguồn thông tin
do khách hàng cung cấp do đó có những trường hợp đánh giá không
đúng tình hình thực tế của khách hàng.
b. Thực trạng thực hiện các biện pháp ngăn ngừa rủi ro tín
dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh
- Biện pháp được xem là tiền đề là bảo đảm thực hiện nghiêm
túc quy trình, quy định về cấp tín dụng bán lẻ đối với cho vay cá
nhân kinh doanh:
- Tuân thủ nghiêm túc việc phân cấp thẩm quyền phán quyết
tín dụng ở các cấp điều hành tại Chi nhánh và các PGD.
- Biện pháp kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn vay:
- Tổ chức các cuộc thanh kiểm tra định kỳ và đột xuất các
khoản vay
c. Thực trạng thực hiện biện pháp đa dạng hóa trong cho
vay cá nhân kinh doanh
Chi nhánh cũng đã có ý thức trong chiến lược đa dạng hóa
danh mục tín dụng cá nhân kinh doanh và đã chủ động triển khai
trong các hoạt động tác nghiệp.
Tuy nhiên, do đặc thù của thị trường mục tiêu là cơ cấu kinh tế
của địa bàn tập trung vào các sản phẩm nông nghiệp mà chủ Tại
BIDV Đăk Nông lĩnh vực cho vay cá nhân kinh doanh của khách
hàng thuộc lĩnh vực nông nghiệp là chủ yếu và tập trung chủ yếu vào
các hoạt động sản xuất kinh doanh cây cà phê, điều, tiêu, cao
su…nên rất khó khăn cho việc đa dạng hóa theo ngành và khu vực
địa lý.
d. Thực trạng thực hiện các biện pháp chuyển giao rủi ro tín
dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh
- Yêu cầu khách hàng mua bảo hiểm khi thực hiện cho vay tại
15
Công ty bảo hiểm của Ngân hàng TMCP Đầu tư & Phát triển Việt
Nam (BIC) hoặc các công ty bảo hiểm khác ngoài BIDV để thu hồi
nợ khi rủi ro xảy ra.
Chi nhánh cũng tính đến khả năng thực hiện công cụ bán nợ
xấu. Bản chất của công cụ nàykhông phải là chuyển giao tổn thất mà
là một công cụ chuyển giao sự không chắc chắn.
e. Thực trạng thực hiện các biện pháp giảm thiểu tổn thất
trong cho vay cá nhân kinh doanh
- Tại BIDV Băc Đăk Lăk, biện pháp bảo đảm tiền vay bằng tài
sản là một trong các công cụ giảm thiểu rủi ro trong cho vay được áp
dụng rộng rãi nhất hiện nay, ngoài việc tăng cường trách nhiệm trả
nợ vay của khách hàng và còn đảm bảo nguồn thu nợ của ngân hàng
khi rủi ro xảy ra. Hiện nay, BIDV Bắc Đăk Lăk cho vay khách hàng
cá nhân kinh doanh không có TSBĐ và tài sản nhận thế chấp hầu hết
là bất động sản và động sản và giấy tờ có giá. - Giảm hạn mức cho
vay, tạm dừng và chấm dứt cho vay: Đối với những khách hàng có
dấu hiệu suy giảm khả năng trả nợ, chi nhánh chủ động làm việc và
yêu cầu khách hàng vay, tìm biện pháp khắc phục trong thời gian
phù hợp nhưng không quá 02 tháng kể từ ngày làm việc. Sau thời
gian đó, Chi nhánh chủ động thu nợ trước hạn (vì đã thoả thuận trong
hợp đồng tín dụng) hoặc áp dụng biện pháp khởi kiện ra toà án để
thu hồi nợ.
- Cơ cấu lại thời hạn trả nợ nếu thấy khách hàng còn có khả
năng và nguồn trả nợ theo thời hạn trả nợ cơ cấu lại: việc cơ cấu nợ
giúp cho khách hàng có thêm thời gian để tháo dỡ những khó khăn
tạm thời
- Chi nhánh cũng đã thông qua biện pháp trích lập dự phòng
nhằm phân tán tổn thất cho nhiều kỳ, bảo đảm giảm thiểu tác động
16
tiêu cực của tổn thất.
2.2.4. Kết quả kiểm soát RRTD trong cho vay khách hàng
cá nhân kinh doanh tại BIDV Bắc Đăk Lăk
a. Cơ cấu dư nợ theo nhóm nợ
Bảng 2.5. Cơ cấu dư nợ theo nhóm nợ trong cho vay khách
hàng cá nhân kinh doanh
b. Về tình hình nợ xấu
Bảng 2.6. Tỷ lệ nợ xấu và cơ cấu nợ xấu qua các năm
- Trong ba nhóm nợ được xếp vào nợ xấu thì nhóm 3có tỷ lệ
trên tổng dư nợ thấp nhất. Năm cao nhất chỉ chiếm 0,11% trên tổng
dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh. Ngược lại, nhóm 5 có tỷ lệ cao
nhất, mặc dù tỷ lệ nợ nhóm 5 vẫn còn rất thấp.
c. Tỷ lệ dự phòng xử lý rủi ro cụ thể
Bảng 2.7. Tình hình trích lập dự phòng rủi ro cụ thể
Bảng 2.7 cho thấy, tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro cụ thể của
Chi nhánh về cơ bản là thấp. Tỷ lệ này trong cả 3 năm đều không
vượt quá 0,35%. Tỷ lệ trích lập DPRRCT trong cho vay cá nhân
kinh doanh của Chi nhánh thấp một phần là do tỷ lệ nợ từ nhóm 2
nhỏ và phần lớn các khoản nợ này đều có Tài sản bảo đảm.
d. Tỷ lệ nợ xoá ròng
Trong cả 3 năm 2016 – 2018, trong hoạt động cho vay cá nhân
kinh doanh, Chi nhánh chưa có khoản nợ nào thực hiện xuất toán
ngoại bảng. Tuy nhiên, một số khoản nợ đã thực hiện xuất toán các
kỳ trước và được tiến hành thanh lý tài sản bảo dảm trong giai đoạn
này. Tỷ lệ xóa nợ ròng tính chung sau khi đã thu hồi là 18%
17
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
KINH DOANH TẠI BIDV – CN BẮC ĐAK LAK
2.3.1. Những mặt thành công
2.3.2 Hạn chế cần khắc phục và nguyên nhân của hạn chế
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Trong chương 2, luận văn phân tích đánh giá thực trạng hoạt
động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh tại
BIDV Bắc Đăk Lăk. Qua đó, tổng kết những mặt thành công, hạn
chế và nguyên nhân của những hạn chế làm cơ sở cho việc đề xuất
các khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
trong hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV – Chi nhánh
Bắc Đăk Lăk.
18
CHƢƠNG 3
KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM
SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY CÁ NHÂN
KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT
TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẮC ĐĂK LĂK
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ
3.1.1. Định hƣớng phát triển của BIDV đến 2020
3.1.2. Định hƣớng chung về hoạt động kinh doanh của Chi
nhánh BIDV Bắc Đắk Lắk
3.1.3. Định hƣớng hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh
của Chi nhánh
3.2. KHUYẾN NGHỊ VỚI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ
PHÁT TRIỂN – CHI NHÁNH BẮC ĐĂK LĂK
3.2.1. Hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng theo
định hƣớng nâng cao tính hệ thống và tính khoa học
Hiểu biết về các nội dung, các công cụ, các kỹ thuật của quản
trị rủi ro một cách chắc chắn và chuẩn xác.
Chi nhánh cần phải tiếp cận quy trình quản trị rủi ro tín dụng
theo định hướng có hệ thống và khoa học.
Để đạt dược mục tiêu nói trên, Chi nhánh cần phải tiến hành
các công việc sau:
- Xây dựng, tổ chức thực hiện quy trình quản trị rủi ro tín
dụng, bảo đảm hoạt động này phải được thực hiện nhất quán, có hệ
thống và dựa trên cơ sở khoa học về quản trị rủi ro.
- Xây dựng quy trình nhận diện RRTD và tổ chức thực hiện tốt
công tác nhận diện rủi ro tín dụng
- Hoàn thiện các phương pháp, công cụ sử dụng để đo lường
19
rủi ro tín dụng. Cho đến nay,
- Áp dụng các phương pháp, công cụ mới trong hoạt động
kiểm soát rủi ro tín dụng.
3.2.2. Chấp hành nghiêm túc, nâng cao chất lƣợng các hoạt
động nghiệp vụ theo quy trình tạo điều kiện sàng lọc khách hàng,
ngăn ngừa, giảm thiểu và chuyển giao rủi ro
Thẩm định thu thập thông tin khách hàng về tình hình hoạt
động kinh doanh, năng lực pháp lý, khả năng và tình hình tài chính
của khách hàng trước khi cho vay.
Đối với khách hàng cá nhân kinh doanh thì Chi nhánh chỉ cấp
tín dụng cho khách hàng với mức cho vay tối đa là 70% trên tổng
nhu cầu vốn của khách hàng theo thẩm định của Ngân hàng.
Chấp hành đúng quy trình thẩm định khách hàng trước khi
quyết định cấp tín dụng
Kiểm tra giám sát khách hàng và khoản vay
3.2.3. Quản lý tốt công tác nhận diện rủi ro tín dụng trong
cho vay cá nhân kinh doanh
Chi nhánh cần quán triệt về nhận thức cho các bộ phận liên
quan, đặt thành một nhiệm vụ bắt buộc theo định kỳ, tiêu chuẩn hóa
nội dung phân tích và quy trình phân tích, phân công công việc cụ
thể, quy định rõ việc sử dụng kết quả phân tích, thường xuyên kiểm
tra, đôn đốc tiến trình thực hiện.
Trên cơ sở thực tiễn hoạt động tín dụng của chi nhánh, xuất
phát từ phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, Chi nhánh
cần xây dựng bảng liệt kê các nguồn gây ra rủi ro tín dụng.
3.2.4. Nỗ lực điều chỉnh cơ cấu danh mục cho vay cá nhân
kinh doanh theo định hƣớng đa dạng hóa
Thực hiện chính sách xây dựng cơ cấu tín dụng theo định hướng
20
không tập trung cho vay một ngành, một lĩnh vực hay một khu vực mà
đa dạng hóa danh mục tín dụng là đầu tư tín dụng vào nhiều lĩnh vực,
nhiều ngành nghề, từng nhóm khách hàng có liên quan với mức độ rủi
ro khác nhau, mức sinh lời khác nhau. Những biện pháp cần triển khai
bao gồm:
- Thực hiện triệt để giới hạn tín dụng trên cơ sở xếp hạng tín
dụng nội bộ đối với từng khách hàng.
- Tăng cường đa dạng hóa danh mục cho vay cá nhân kinh
doanh theo ngành.
- Việc mở rộng số lượng khách hàng cá nhân kinh doanh cũng
tạo nên hai tác động tích cực đến mục tiêu đa dạng hóa danh mục tín
dụng.
- Đa dạng hóa về địa bàn cho vay. Khắc phục sự mất cân đối
trong cơ cấu danh mục tín dụng theo địa bàn.
3.2.5. Nâng cao chất lƣợng công tác kiểm tra, giám sát tín
dụng
Công tác kiểm tra, giám sát tín dụng phải được thực hiện
thường xuyên và phải được Chi nhánh coi trọng hơn nữa. Các công
việc mà Chi nhánh cần tăng cường bao gồm:
- Tăng cường kiểm tra chặt chẽ quy trình phát tiền vay, sử
dụng vốn vay.
- Tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ
- Thực hiện tốt chương trình kiểm tra, giám sát hoạt động tín
dụng.
- Kiểm soát và theo dõi thường xuyên những khoản cho vay
lớn.
- Quản lý chặt chẽ và thường xuyên các khoản tín dụng có
vấn đề, tăng cường kiểm tra giám sát khi phát hiện những dấu hiệu
21
không lành mạnh liên quan đến khoản vay.
Để làm tốt các biện pháp trên, Chi nhánh cần phải quan tâm
xây dựng kế hoạch, chương trình, nội dung quá trình kiểm tra một
cách chủ động và chi tiết, bảo đảm những nội dung cơ bản phải được
kiểm tra.
3.2.6. Hoàn thiện công tác Xếp hạng tín dụng nội bộ, thực
hiện tốt việc phân loại nợ và trích lập dự phòng RRTD
Mục tiêu chủ yếu của giải pháp này là làm cho hệ thống
XHTDNB mà chi nhánh đang áp dụng càng ngày càng hổ trợ một
cách thực chất cho hoạt động hạn chế rủi ro tín dụng, tránh sa vào
căn bệnh hình thức. Để dạt được mục tiêu đó, chi nhánh cần triển
khai các biện pháp thuộc thẩm quyền của mình như sau:
i. Hoàn thiện khâu tổ chức thu thập dữ liệu đầu vào
ii. Hoàn thiện tổ chức thực hiện quy trình XHTD
iii. Hoàn thiện khâu sử dụng kết quả XHTD
3.2.7. Chú trọng hơn nữa công tác nhân sự và hoàn thiện
cơ chế động lực
Về tuyển dụng nhân sự, Chi nhánh cần hoàn thiện công tác
tuyển dụng nhân sự trên cơ sở chú trọng đến các yêu cầu có tính
riêng biệt liên quan đến kỹ năng bán lẻ.
Một trong những vấn đề quyết định sự an toàn tín dụng phụ
thuộc khá nhiều vào chất lượng nghiệp vụ chuyên môn của cán bộ tín
dụng.
Ngoài ra, trong công tác quản trị nhân sự, Chi nhánh cũng cần
tiến hành xem xét lại theo định kỳ việc phân công, phân nhiệm để có
sự bố trí ngày càng hợp lý hơn.
Đề xuất với HSC BIDV tuyển dụng thêm cán bộ nhân viên
cho Chi nhánh để giảm sự quá tải dẫn đến gia tăng nguy cơ rủi ro.
22
Thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu, trao đổi, tổ chức các
cuộc thi cán bộ Ngân hàng giỏi, từ đó tạo cơ hội nâng cao trình độ
giao tiếp, mở rộng mối quan hệ, thường xuyên ôn luyện cơ chế, quy
chế nghiệp vụ và có thể học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ đồng
nghiệp.
3.3. KHUYẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ
VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
- Tiếp tục hoàn thiện mô hình và cơ cấu tổ chức cấp tín dụng
và kiểm soát RRTD theo thông lệ quốc tế, đáp ứng yêu cầu quản trị
rủi ro qua 3 khâu là đề xuất- Phê duyệt/quản lý rủi ro – Tác nghiệp,
đảm bảo theo nguyên tắc kiểm soát RRTD là “ Quản trị rủi ro tín
dụng phải được thực hiện độc lập, tách biệt với quá trình cấp tín
dụng”. Mặt khác, cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện chức năng khối
quản lý RRTD.
- Tăng cường việc cung cấp thông tin cho bộ phận quản lý rủi ro
thị trường của Chi nhánh.
- Tăng cường hệ thống thông tin kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Cần
phải cải tiến và nâng cấp website hiện tại của hệ thống BIDV sao cho
phù hợp và hữu ích với xu hướng phát triển chung về công nghệ thông
tin, đặc biệt chú ý tăng cường cập nhật thông tin, văn bản liên quan đến
hoạt động tín dụng, rủi ro, dự báo, phân tích để các Chi nhánh trong hệ
thống BIDV khai thác tối đa phục vụ được cho công việc cấp tín dụng vì
hiện tại sự thay đổi thông tin quá ít và chưa hiệu quả.
- Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ dành cho khách
hàng chi tiết, cụ thể phù hợp với đối tượng khách hàng là cá nhân kinh
doanh, đảm bảo kết quả chấm điểm xếp hạng của khách hàng được đúng
thực tế và thiết thực cho hoạt động tín dụng.
- Phòng ngừa RRTD thông qua việc mở rộng và phát triển các
23
nghiệp vụ Ngân hàng hiện đại: trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế,
các Ngân hàng tại Việt Nam phải nhanh chóng thực hiện theo các chuẩn
mực quốc tế về lĩnh vực Ngân hàng hiện đại. Qua đó, các NHTM phải
tiếp cận, áp dụng và mở rộng các nghiệp vụ của một Ngân hàng hiện đại
theo thông lệ quốc tế. BIDV phải phấn đấu và trở thành là người đi đầu
trong việc áp dụng mô hình Ngân hàng hiện đại, từ đó BIDV sẽ có được
các cơ hội giảm thiểu hóa được các rủi ro tín dụng có thể gặp phải trong
quá trình hoạt động cấp tín dụng.
- BIDV nên thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị,
tập huấn và đưa ra những giải pháp mới có thể áp dụng trong thực tiễn
phù hợp theo tình hình hoạt động với đặc thù của mỗi Chi nhánh.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Nội dung chính của chương 3 là đề xuất các khuyến nghị
nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro tín dụng Chi nhánh
NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Đak Lak.
24
KẾT LUẬN
Luận văn đã trình bày kết quả nghiên cứu về các vấn đề sau:
- Hệ thống hóa, phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên
quan đến hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân
kinh doanh của NHTM.
- Đánh giá, phân tích thực trạng của công tác kiểm soát rủi ro
tín dụng tại Chi nhánh BIDV Bắc Đak Lak. Luận văn đã tiến hành
đánh giá, phân tích thực trạng triển khai các nội dung kiểm soát rủi
ro tín dụng và phân tích kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng tại Chi
nhánh qua đó, tổng kết về những thành tựu và hạn chế trong công tác
hạn chế rủi ro tín dụng tại Chi nhánh trong thời gian qua và phân tích
nguyên nhân của những hạn chế nói trên.
- Đề xuất các khuyến nghị với BIDV Bắc Đak Lak và Hội sở
chính BIDV nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm soát rủi ro tín dụng
trong cho vay đối với khách hàng cá nhân kinh doanh.
