Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các động của tăng trưởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của tổng quát của đề tài xác định tác động của tăng trưởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam qua các giai đoạn khác nhau, từ đó đưa ra những chỉ báo thích hợp cho các ngân hàng thương mại khi hoạch định chiến lược hoạt động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các động của tăng trưởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ VÂN NHUNG TÁC ĐỘNG CỦA TĂNG TRƢỞNG TÍN DỤNG ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TRẦN PHÚC TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
i TÓM TẮT Luận văn nghiên cứu tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các NHTM Việt Nam giai đoạn từ năm 2008 – 2015. Mục tiêu của nghiên cứu là xét trƣờng hợp tại Việt Nam, tăng trƣởng tín dụng có tác động đến kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng hay không. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu thực nghiệm về tác động giữa tăng trƣởng tín dụng và kết quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại đã đƣợc thực hiện ở nhiều quốc gia với quy mô khu vực, nhóm nƣớc hoặc từng quốc gia cụ thể. Tại Việt Nam quan hệ giữa tăng trƣởng tín dụng và hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại hầu chƣa đƣợc tìm hiểu kỹ. Các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào thực trạng tăng trƣởng tín dụng, các yếu tố tác động đến tăng trƣởng tín dụng, các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại hay mối quan hệ định tính giữa hai nhân tố này. Để làm rõ tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng tại Việt Nam, với bảng dữ liệu dạng bảng cân đối đƣợc thu thập từ 23 ngân hàng TMCP, tác giả sử dụng các phƣơng pháp ƣớc lƣợng nhƣ mô hình tác động ngẫu nhiên (REM), mô hình tác động cố định (FEM) và mômen tổng quát (GMM) để tìm ra chiều hƣớng và mức độ tăng trƣởng của tăng trƣởng tín dụng đến lợi nhuận của ngân hàng. Kết quả định lƣợng cho thấy rằng tốc độ tăng trƣởng dƣ nợ cho vay có ảnh hƣởng nhất định đến biến trễ tỷ lệ ROE của ngân hàng. Qua đó, tác giả kết luận rằng tăng trƣởng tín dụng có tác động cùng chiều lên kết quả hoạt động của ngân hàng. Ngoài ra, tác giả còn chứng minh tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng phụ thuộc vào tình hình phát triển kinh tế xã hội, khác nhau giữa giai đoạn kinh tế tăng trƣởng nóng và giai đoạn tăng trƣởng bình thƣờng. Kết luận nghiên cứu này đƣợc giải thích bằng quy luật cung cầu cho vay. Từ đó, tác giả cũng đƣa ra một số kiến nghị làm cơ sở để các ngân hàng định hƣớng, hoạch định kế hoạch, chính sách tăng trƣởng tín dụng phù hợp với khả năng của ngân hàng cũng nhƣ tình hình kinh tế xã hội để đạt đƣợc mức lợi nhuận tối ƣu.
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Nguyễn Thị Vân Nhung, học viên cao học lớp CH16A, trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, niên khóa 2014 – 2016. Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ giáo viên hƣớng dẫn là TS. Nguyễn Trần Phúc. Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc Hội đồng cũng nhƣ kết quả luận văn của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 24 tháng 10 năm 2016 Tác giả
iii LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả thầy cô trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức bổ ích giúp tôi có đƣợc nền tảng lý thuyết tốt để vận dụng tìm hiểu thực tế. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên hƣớng dẫn TS. Nguyễn Trần Phúc, ngƣời trực tiếp giúp đỡ, chỉ dẫn tôi tận tình, hỗ trợ tôi tháo gỡ những khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn. Và cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã ở bên cạnh và động viên tôi trong suốt thời gian qua để tôi có thể hoàn thành luận văn của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 24 tháng 10 năm 2016 Tác giả
iv MỤC LỤC TÓM TẮT ........................................................................................................................ i LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ iii MỤC LỤC ...................................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. viii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................... ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................................. xi CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ĐỀ TÀI ............................................................................. 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ........................................................................... 3 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4 1.4. Dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................... 4 1.5. Đóng góp của đề tài ............................................................................................. 5 1.6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 5 CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ...................... 7 2.1. Các khái niệm ...................................................................................................... 7 2.1.1. Tăng trƣởng tín dụng .................................................................................... 7 2.1.2. Kết quả hoạt động ngân hàng ....................................................................... 8
v 2.1.2.1. Khái niệm kết quả hoạt động ngân hàng ............................................... 8 2.1.2.2. Một số chỉ tiêu đo lƣờng kết quả hoạt động của ngân hàng ................. 8 2.1.2.3. Cơ sở lý thuyết .................................................................................... 12 2.2. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc ....................................................................... 15 Kết luận chƣơng 2 ..................................................................................................... 23 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 25 3.1. Trình tự nghiên cứu ........................................................................................... 25 3.2. Thiết kế mô hình nghiên cứu ............................................................................. 29 3.2.1. Đối tƣợng và mẫu nghiên cứu .................................................................... 29 3.2.2. Lựa chọn các nhân tố và biến số đại diện................................................... 29 3.2.3. Thu thập và xử lý số liệu ............................................................................ 38 3.2.4. Lựa chọn phƣơng pháp ƣớc lƣợng ............................................................. 39 Kết luận chƣơng 3 ..................................................................................................... 42 CHƢƠNG 4. THỰC TRẠNG TĂNG TRƢỞNG TÍN DỤNG VÀ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2008 - 2015 ...................................................................................... 40 4.1. Thực trạng hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam giai đoạn từ năm 2008 - 2015 ............................................................................... 40 4.1.1. Quy mô tổng tài sản.................................................................................... 40 4.1.2. Quy mô vốn chủ sở hữu ............................................................................. 44
vi 4.1.3. Kết quả hoạt động....................................................................................... 46 4.2. Thực trạng tăng trƣởng tín dụng ........................................................................ 49 Kết luận chƣơng 4 ..................................................................................................... 52 CHƢƠNG 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƢỢNG ........................................... 53 5.1. Giả thuyết nghiên cứu H1 .................................................................................. 53 5.1.1. Thống kê mô tả các biến............................................................................. 53 5.1.2. Phân tích tƣơng quan giữa các biến ........................................................... 54 5.1.3. Kiểm định hiện tƣợng đa cộng tuyến ......................................................... 55 5.1.4. Kết quả hồi quy .......................................................................................... 57 5.1.5. Phân tích tác động của các nhân tố ảnh hƣởng .......................................... 60 5.2. Giả thuyết nghiên cứu H2 .................................................................................... 62 5.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu .............................................................................. 66 Kết luận chƣơng 5 ....................................................................................................... 69 CHƢƠNG 6. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................ 71 6.1. Kết luận .............................................................................................................. 71 6.2. Kiến nghị............................................................................................................ 72 6.3. Hạn chế của đề tài .............................................................................................. 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ i
vii PHỤ LỤC ........................................................................................................................ x Phụ lục A. Tổng hợp các chỉ số cốt lõi cho các tổ chức nhận tiền ............................. x Phụ lục B. Danh sách các ngân hàng thƣơng mại cổ phần trong mẫu nghiên cứu.... xi Phụ lục C. Kiểm định tác động của tăng trƣởng tín dụng đến tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu giai đoạn 2008 – 2015 ........................................................................... xiii Phụ lục D. Kiểm định tác động của tăng trƣởng tín dụng đến tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản giai đoạn 2008 – 2015 .................................................................................. xvi Phụ lục E. Kiểm định tác động của tăng trƣởng tín dụng đến tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu, tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản giai đoạn 2008 – 2011 .......................... xix Phụ lục F. Kiểm định tác động của tăng trƣởng tín dụng đến tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu, tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản giai đoạn 2012 – 2015 ......................... xxv
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa DEA (Data Envelopment Analysis ) Phƣơng pháp phân tích bao dữ liệu FEM (Fixed Effects Model) Mô hình tác động cố định GDP (Gross Domestic Product) Tổng thu nhập quốc nội GMM (Generalized Methods of Phƣơng pháp mômen tổng quát Moments) IMF (International Monetary Fund) Quỹ tiền tệ quốc tế LNST Lợi nhuận sau thuế NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại Phƣơng pháp ƣớc lƣợng bình phƣơng nhỏ OLS (Ordinary Least Squares) nhất REM (Random Effects Model) Mô hình tác động ngẫu nhiên ROA (Return on Asset) Tỷ suất lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản Tỷ suất lợi nhuận sinh lời trên vốn chủ sở ROE (Return on Equity) hữu SFA (Stochatic Frontier Analysis) Phƣơng pháp biến ngẫu nhiên VECM (Vector Error Correction Model) Mô hình tự hiệu chỉnh sai số vector
ix DANH MỤC BẢNG Bảng Trang Bảng 2.1 Tổng quan các nghiên cứu về mối quan hệ giữa tăng trƣởng tín 16 dụng và hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại Bảng 3.1. Mô tả các biến đƣợc sử dụng trong mô hình hồi quy 30 Bảng 4.1. Tổng tài sản của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015 40 Bảng 4.2. So sánh lĩnh vực ngân hàng Việt Nam với các nƣớc trong khu 44 vực Bảng 4.3. Tốc độ tăng trƣởng vốn chủ sở hữu các NHTMCP Việt Nam 45 giai đoạn từ năm 2009 - 2015 Bảng 4.4. Thống kê mô tả lợi nhuận sau thuế của các ngân hàng TMCP 47 Việt Nam giai đoạn từ năm 2008 – 2015 Bảng 4.5. Thống kê mô tả 48 Bảng 4.6. Thống kê mô tả tốc độ tăng trƣởng tín dụng 50 Bảng 5.1. Thống kê mô tả các biến 53 Bảng 5.2. Ma trận tƣơng quan 54
x Bảng 5.3. Kết quả kiểm tra hiện tƣợng đa cộng tuyến 56 Bảng 5.4. Kết quả kiểm tra hiện tƣợng đa cộng tuyến sau khi loại biến 56 SIZELEND Bảng 5.5. Kết quả kiểm tra hiện tƣợng tự tƣơng quan 57 Bảng 5.6. Kết quả hồi quy ROA theo mô hình GMM 58 Bảng 5.7. Kết quả hồi quy ROE theo mô hình GMM 59 Bảng 5.8. Kết quả hồi quy giai đoạn 2008 - 2011 64 Bảng 5.9. Kết quả hồi quy giai đoạn 2012 - 2015 65
xi DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ Trang Biểu đồ 4.1. Top 10 quốc gia tăng trƣởng tài sản ngành ngân hàng 41 Biểu đồ 4.2. Vốn chủ sở hữu bình quân của các NHTMCP Việt Nam giai 45 đoạn từ năm 2008 - 2015 Biểu đồ 5.1. Tốc độ tăng trƣởng GDP và tỷ lệ lạm phát Việt Nam năm 62 2008 - 2015
1 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ĐỀ TÀI 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Tín dụng đóng vai trò quan trọng trong sự lƣu thông tiền tệ của nền kinh tế. Tuy nhiên tín dụng cũng gây ra sự mất cân đối giữa tiền và hàng, gây nên hậu quả lạm phát cao nếu không đƣợc điều chỉnh kiểm soát chặt chẽ. Do đó, một trong những chỉ tiêu mà các nhà điều hành chính sách tiền tệ quan tâm chính là tốc độ tăng trƣởng tín dụng, phản ánh dƣ nợ tín dụng của toàn bộ nền kinh tế trƣớc thời điểm hiện tại so với trƣớc đó là bao nhiêu phần trăm (Nguyễn Thùy Dƣơng, 2011). Về phía các ngân hàng thƣơng mại, với bản chất là một tổ chức kinh doanh vì mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận với mức rủi ro có thể chấp nhận đƣợc, các ngân hàng không ngừng tìm kiếm những cơ hội kinh doanh thúc đẩy sự tăng trƣởng, nâng cao kết quả hoạt động. Theo Ngô Thanh Tuyền (2015) mặc dù các ngân hàng ngày càng mở rộng và đa dạng loại hình dịch vụ làm tăng nguồn thu, thu nhập từ các khoản cho vay vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn thu. Khi tín dụng tăng trƣởng tốt có thể giúp các ngân hàng gia tăng lợi nhuận, cải thiện kết quả kinh doanh, phát triển hệ thống tài chính. Đồng thời, rủi ro trong hoạt động ngân hàng có xu hƣớng tập trung vào danh mục các khoản cho vay. Tình trạng khó khăn chính của một ngân hàng thƣờng phát sinh từ các khoản cho vay khó đòi, bắt nguồn từ một số nguyên nhân nhƣ quản lý yếu kém, cho vay không đúng nguyên tắc, chính sách cho vay không hợp lý và tình trạng suy thoái ngoài dự kiến của nền kinh tế (Rose, 2001). Việc tăng trƣởng quá nhanh, cho vay thiếu thận trọng, làm gia tăng nợ xấu, giảm lợi nhuận, ngân hàng sẽ trở nên suy yếu làm tăng nguy cơ phá sản (Tamirisa và Igan, 2007). Vậy tăng trƣởng tín dụng có tác động đến kết quả hoạt động của ngân hàng hay không? Mức độ tác động của nhân tố này nhƣ thế nào? Vấn đề này cần đƣợc nghiên cứu, phân tích làm rõ. Trên thế giới có nhiều nghiên cứu thực nghiệm về tác động giữa tăng trƣởng tín dụng và kết quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại đã đƣợc thực hiện. Điển hình
2 nhƣ nghiên cứu của Daniel Foos và các cộng sự (2010) điều tra tăng trƣởng tín dụng ảnh hƣởng đến rủi ro, tổn thất và lợi nhuận của ngân hàng ở 16 quốc gia giai đoạn từ năm 1997 – 2007. Kết quả nghiên cứu cho thấy tăng trƣởng tín dụng tác động ngƣợc chiều đến kết quả hoạt động kinh doanh thông qua việc làm giảm thu nhập lãi của ngân hàng. Hay với nghiên cứu của Deniz Igan và Marcelo Pinheiro (2011) về tác động của tăng trƣởng tín dụng của các ngân hàng tại 90 quốc gia từ năm 1995 – 2005, kết quả nghiên cứu cho thấy trong giai đoạn từ năm 1995 – 2000, tăng trƣởng tín dụng có xu hƣớng làm giảm tỷ suất lợi nhuận biên thể hiện tác động ngƣợc chiều của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng. Tuy nhiên, tác động này trở nên không có ý nghĩa thống kê trong giai đoạn từ năm 2000 – 2005. Tại Việt Nam, quan hệ giữa tăng trƣởng tín dụng và hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại hầu chƣa đƣợc tìm hiểu kỹ. Các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào thực trạng tăng trƣởng tín dụng, các yếu tố tác động đến tăng trƣởng tín dụng, các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại hay mối quan hệ định tính giữa hai nhân tố này. Thực tế tại Việt Nam trong những năm gần đây các ngân hàng đã đạt đƣợc mức tăng trƣởng đáng kể, cơ cấu tín dụng chuyển động theo hƣớng tích cực. Đến năm 2015, theo số liệu thống kê từ Ngân hàng Nhà nƣớc, tín dụng tăng 18%, cao hơn nhiều so với kế hoạch đầu năm (13% - 15%). Trong đó tín dụng trung và dài hạn tăng 31,4%, cao hơn nhiều so với tăng trƣởng tín dụng ngắn hạn (7%). Với tốc độ tăng trƣởng tín dụng tƣơng đối tốt trong thời gian qua, thì có thể nói ngành ngân hàng có lý do để lạc quan. Tuy nhiên, dù nhận định lạc quan nhƣ vậy thì thách thức vẫn hiện diện. Các ngân hàng phụ thuộc quá nhiều vào lợi nhuận từ hoạt động tín dụng, tỷ lệ lợi nhuận phi tín dụng rất thấp. Thực tế này làm cho hệ thống ngân hàng trở nên rủi ro hơn. Bởi lẽ, lợi nhuận hoạt động tín dụng cao thƣờng đi kèm với rủi ro lớn, đặc biệt là trong giai đoạn nền kinh tế bƣớc vào chu kỳ suy giảm. Năm 2015 nhiều ngân hàng đã khoe lãi cao nhƣng nếu nhìn vào báo cáo tài chính có thể thấy trích lập dự phòng rủi ro đã ăn mòn lợi
3 nhuận nhiều ngân hàng. Tổng quan nợ xấu các ngân hàng phải gánh để xử lý và trích lập dự phòng vẫn ở mức cao trong khi đó tốc độ xử lý nợ xấu thực tế lại thấp. Mặc dù báo cáo của các ngân hàng cho thấy trong giai đoạn từ năm 2012 - 2015 đã xử lý 424.000 tỷ đồng nợ xấu nhƣng có đến 45% nợ xấu đƣợc xử lý thông qua VAMC, 28% xử lý bằng nguồn khoản dự phòng rủi ro. Tỷ lệ nợ xấu cao, tốc độ xử lý nợ xấu thấp vẫn tiếp tục thách thức kết quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng trong thời gian đến (Hoàng Xuân Huy, 2015). Trƣớc tình hình hiện tại, chiều hƣớng tác động của hoạt động tín dụng đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng cần đƣợc làm rõ. Liệu tăng trƣởng tín dụng có thực sự tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam hay không? Tác động này nhƣ thế nào? Trên cơ sở đó, đề tài “Tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam” đƣợc tác giả lựa chọn nghiên cứu. 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu của tổng quát của đề tài xác định tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam qua các giai đoạn khác nhau, từ đó đƣa ra những chỉ báo thích hợp cho các ngân hàng thƣơng mại khi hoạch định chiến lƣợc hoạt động. Xuất phát từ mục tiêu trên, đề tài nghiên cứu và trả lời các câu hỏi sau:  Thứ nhất, thực trạng tăng trƣởng tín dụng và kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2008 – 2015 nhƣ thế nào?  Thứ hai, tăng trƣởng tín dụng có tác động nhƣ thế nào đến kết quả hoạt động của ngân hàng? Có sự khác nhau về sự tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng giữa các giai đoạn phát triển khác nhau của nền kinh tế hay không, trong giai đoạn tăng trƣởng nóng và trong điều kiện bình thƣờng?
4 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần tại Việt Nam Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu dựa trên nguồn số liệu thu thập từ báo cáo tài chính các ngân hàng và các số liệu kinh tế vĩ mô trong giai đoạn từ năm 2008 – 2015. Đây là giai đoạn phản ánh quá trình mở rộng tín dụng nhanh chóng của các ngân hàng và sau đó nhiều ngân hàng phải đối mặt với khó khăn cần phải tiến hành tái cơ cấu. Bên cạnh đó, từ năm 2008 các ngân hàng đều lập báo cáo tài chính theo cùng một chuẩn mực kế toán theo Quyết định số 16/2007/QĐ-NHNN về việc Ban hành Chế độ báo cáo tài chính đối với các tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nƣớc ban hành ngày 18 tháng 04 năm 2007, bảo đảm tính thống nhất trong cơ sở lập dữ liệu, tăng độ tin cậy cho nghiên cứu. 1.4. Dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu Để trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ nhất, tác giả sử dụng phƣơng pháp thống kê, mô tả. Phƣơng pháp thống kê là việc thu thập, tổ chức, trình bày và xử lý số liệu để phân tích thực trạng tăng trƣởng tín dụng và hiệu quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2008 – 2015. Thứ hai, đề tài thực hiện nghiên cứu định lƣợng. Đây là phƣơng pháp chủ đạo của đề tài để trả lời cho câu hỏi “Tăng trƣởng tín dụng có tác động nhƣ thế nào đến kết quả hoạt động của ngân hàng? Cụ thể, đề tài tiến hành xây dựng mô hình hồi quy đa biến trên dữ liệu bảng, sử dụng phần mềm Stata, thực hiện phân tích hồi quy theo các phƣơng pháp ƣớc lƣợng khác nhau nhƣ mô hình tác động ngẫu nhiên (REM), mô hình tác động cố định (FEM) và mômen tổng quát (GMM) từ đó lựa chọn phƣơng pháp phù hợp. Các bƣớc thực hiện sẽ đƣợc nêu chi tiết trong Chƣơng 3. Nguồn dữ liệu: Đề tài nghiên cứu dựa trên nguồn dữ liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo tài chính đƣợc công bố của 23 ngân hàng thƣơng mại cổ phần (Phụ lục B) cũng
5 nhƣ số liệu đƣợc thống kê từ Ngân hàng Nhà nƣớc. Các số liệu về kinh tế vĩ mô đƣợc tổng hợp từ Tổng cục Thống kê, Ngân hàng thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế. 1.5. Đóng góp của đề tài  Về mặt lý luận, đề tài tổng hợp và trình bày đầy đủ các cơ sở lý luận chung về tăng trƣởng tín dụng và kết quả hoạt động của ngân hàng, phân tích tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại.  Về mặt thực nghiệm, nhiều nghiên cứu trƣớc đây trên thế giới và trong nƣớc đã đề cập đến tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên, những nghiên cứu đƣợc phát triển ở những giai đoạn khác nhau, đối tƣợng, không gian khác nhau. Vì thế, đề tài nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ thêm tác động của tăng trƣởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại trong những hoàn cảnh cụ thể tại Việt Nam giai đoạn từ năm 2008 – 2015. Ngoài ra, nghiên cứu còn làm rõ tác động này trong các giai đoạn phát triển khác nhau của nền kinh tế, trong giai đoạn tăng trƣởng nóng và trong điều kiện bình thƣờng, từ đó đề ra những kiến nghị góp phần vào việc nâng cao kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại thông qua công tác tăng trƣởng tín dụng trong thời gian tới. 1.6. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn gồm 06 chƣơng chính trong đó nội dung cụ thể từng chƣơng dự kiến nhƣ sau: Chƣơng 1 tiến hành giới thiệu tổng quan về tính cấp thiết của đề tài, mục đích và phạm vi nghiên cứu cũng nhƣ các sơ lƣợc phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng. Chƣơng 2 trình bày những khái niệm về tăng trƣởng tín dụng và những yếu tố tác động đến hoạt động tín dụng. Tƣơng tự, định nghĩa, những yếu tố ảnh hƣởng và lý thuyết về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại cũng đƣợc đề cập. Trên cơ sở
6 lý luận về tác động giữa hai nhân tố này, chƣơng 2 tập trung xây dựng câu hỏi nghiên cứu liệu hoạt động tăng trƣởng tín dụng và hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại có tác động lẫn nhau nhƣ thế nào. Bên cạnh đó, chƣơng 2 cũng tổng hợp những kết luận cũng nhƣ hạn chế của một số nghiên cứu về vấn đề này tại Việt Nam và trên thế giới. Chƣơng 3 trình bày chi tiết phƣơng pháp nghiên cứu. Bên cạnh việc tập trung thể hiện tính phù hợp của phƣơng pháp đƣợc sử dụng, chƣơng 3 trình bày các bƣớc nghiên cứu cụ thể nhƣ cách xác định mẫu, thu thập số liệu, xử lý số liệu, lựa chọn nhân tố và mô phỏng áp dụng mô hình cụ thể theo điều kiện của Việt Nam ra sao, từ đó chạy hồi quy dữ liệu theo mô hình. Chƣơng 4 sử dụng công cụ thống kê mô tả, phân tích thực trạng về tăng trƣởng tín dụng và kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại giai đoạn từ năm 2008 – 2015, trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ nhất. Chƣơng 5 phân tích kết quả nghiên cứu định lƣợng. Trên cơ sở đó, chƣơng 5 còn tiến hành phân tích, so sánh với kết quả của các nghiên cứu trƣớc đó, làm rõ nội dung câu hỏi nghiên cứu thứ hai. Dựa trên kết quả phân tích mối tác động giữa hai yếu tố đƣợc làm rõ ở chƣơng 4 và chƣơng 5, chƣơng 6 tóm lƣợc lại những vấn đề cơ bản đồng thời đƣa ra những kết luận và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại ở Việt Nam thông qua tác động của tăng trƣởng tín dụng.
7 CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC Mục tiêu của chƣơng 2 là trình bày những nội dung cơ bản về tăng trƣởng tín dụng, kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng bao gồm khái niệm, vai trò của tăng trƣởng tín dụng cũng nhƣ khái niệm, một số chỉ tiêu đo lƣờng và lý thuyết về hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Bên cạnh đó, thông qua việc khái quát nội dung, kết quả của các nghiên cứu trƣớc đây trên thế giới và tại Việt Nam, luận văn phân tích những khoảng trống của những nghiên cứu trƣớc, từ đó xác định mục tiêu nghiên cứu cũng nhƣ hình thành nên câu hỏi nghiên cứu và định hƣớng nghiên cứu cho luận văn. 2.1. Các khái niệm 2.1.1. Tăng trƣởng tín dụng Tăng trƣởng là sự gia tăng hay quy mô biến đổi theo chiều hƣớng tăng lên của một giá trị hay một đối tƣợng nghiên cứu nào đó trong một khoảng thời gian nhất định1. Theo Điều 3 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010, cấp tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. Nhƣ vậy, tăng trƣởng tín dụng của ngân hàng là sự gia tăng của tổng các khoản cấp tín dụng năm nay so với năm trƣớc đó. Trong một nghiên cứu của mình, Duncan (2011) cho rằng: “Điều quan trọng nhất để hiểu về nền kinh tế trong thời đại trọng tiền ngày nay là tăng trƣởng tín dụng thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế”. Ông cho rằng một sự gia tăng trong cung tiền (M1 và M2) sẽ tác động mạnh mẽ trong nền kinh tế. Vào cuối năm 2010, tỷ lệ tổng tín dụng trên GDP của Mỹ là 150% và năm 2011 tỷ lệ này là 354%. Điều này cho thấy tốc độ tăng trƣởng tín dụng tạo điều kiện cho tăng trƣởng kinh tế (thậm chí tốc độ tăng trƣởng tín dụng 1 Bách khoa toàn thƣ mở 2013
8 còn nhanh hơn tốc độ tăng trƣởng kinh tế). Khi tín dụng đƣợc mở rộng, ngƣời tiêu dùng có thể vay để chi tiêu nhiều hơn. Đồng thời các doanh nghiệp sẽ có nhiều nguồn vốn hơn để đầu tƣ, mở rộng hoạt động kinh doanh, đẩy nhanh quá trình sản xuất và tiêu thụ. Trong quá trình toàn cầu hóa, tăng trƣởng tín dụng cũng trở nên quan trọng thông qua việc liên kết chuyển giao công nghệ giữa các nƣớc đƣợc nhanh chóng. Tuy nhiên, trong nghiên cứu của Moritz và Taylor (2009) về mối quan hệ giữa tiền, tín dụng và chính sách tiền tệ, kết quả nghiên cứu chứng minh rằng tốc độ tăng trƣởng tín dụng cũng là tiền đề báo hiệu một cuộc khủng hoảng tài chính trong tƣơng lai. Mức độ tăng trƣởng tín dụng có thể lý giải đƣợc một số nguyên nhân cơ bản của chính sách tiền tệ, của các yếu tố kinh tế vĩ mô trong một thời kỳ nào đó. Thông qua khung lãi suất quy định giúp các chính sách tiền tệ đƣợc thực hiện. Ngoài ra, thông qua tín dụng ngân hàng, Chính phủ sẽ thực hiện đƣợc sự hỗ trợ phát triển vùng miền nhờ vào việc đƣa ra các ƣu đãi tín dụng, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 2.1.2. Kết quả hoạt động ngân hàng 2.1.2.1. Khái niệm kết quả hoạt động ngân hàng Trong hoạt động kinh doanh của các NHTM, kết quả hoạt động phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực đã có để đạt đƣợc kết quả cao nhất với mức chi phí thấp nhất. Hiện nay trong lĩnh vực ngân hàng, quan điểm về kết quả hoạt động của ngân hàng rất đa dạng, tùy theo mục đích nghiên cứu có thể xem xét theo những khía cạnh khác nhau. Và trong luận văn này, kết quả hoạt động sẽ đƣợc nghiên cứu dƣới khía cạnh lợi nhuận và khả năng sinh lời đƣợc tạo ra bởi chính ngân hàng. 2.1.2.2. Một số chỉ tiêu đo lƣờng kết quả hoạt động của ngân hàng Nguyễn Minh Kiều (2010) cho rằng mục đích chính của quản trị tài chính doanh nghiệp liên quan đến việc ra các quyết định đầu tƣ, quyết định nguồn vốn và quyết định chi cổ tức. Các quyết định này đƣợc thực hiện ở hiện tại nhƣng ảnh hƣởng đến tƣơng lai của doanh nghiệp. Muốn thực hiện đƣợc các quyết định này, nhà quản trị cần