Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu

Chia sẻ: Acacia2510 _Acacia2510 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về DNNVV, tín dụng ngân hàng đối với DNNVV và làm rõ vai trò của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các DNNVV và đề xuất các hàm ý quản trị nhằm giúp các DNNVV tăng khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU DƯƠNG QUANG MINH NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH BÀ RỊA VŨNG TÀU LUẬN VĂN THẠC SĨ Bà Rịa Vũng Tàu, tháng 07 năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU DƯƠNG QUANG MINH NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH BÀ RỊA VŨNG TÀU LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ NGÀNH: 60340102 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGÔ QUANG HUÂN Bà Rịa - Vũng Tàu, tháng 07 năm 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc./. Học viên thực hiện Luận văn Dương Quang Minh
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã nhận được sự hướng dẫn và hỗ trợ nhiệt tình từ quý Thầy, quý Cô và bạn bè. Luận văn này không thể hoàn thành nếu không có sự giúp đỡ của nhiều người. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu cùng quý Thầy, quý Cô, Giảng viên tham gia giảng dạy, Khoa Đào tạo Sau Đại học trường Đại học Bà Rịa Vũng Tàu đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong thời gian qua. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Ngô Quang Huân đã tận tình hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn này. Xin được cảm ơn các anh, chị tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu và cùng các bạn học viên cao học tại trường Đại học Bà Rịa Vũng Tàu đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ và đóng góp ý kiến trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn. Sau cùng, tôi xin được gửi đến gia đình, những người đã luôn thương yêu, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi học tập. Gia đình là nguồn động viên to lớn giúp tôi hoàn thành luận văn này. Vũng Tàu, ngày tháng năm 2019 Người thực hiện luận văn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ vii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... ix TÓM TẮT ...................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ..............................................................................................2 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................2 1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu..................................................................4 1.3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ........................................................................6 1.3.1. Mục tiêu tổng quát ...............................................................................6 1.3.2. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................6 1.4. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu ........................................................................7 1.5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................7 1.6. Ý nghĩa đề tài nghiên cứu ................................................................................7 1.7. Bố cục luận văn ................................................................................................8 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...........................................................................9 2.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................9 2.1.1. Khái niệm...................................................................................................9 2.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ..................................................10 2.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................................12 2.2. Tổng quan về tín dụng....................................................................................13 2.2.1. Khái niệm về tín dụng ngân hàng ..........................................................13 2.2.2. Phân loại tín dụng ngân hàng ................................................................13 2.2.3. Nguyên tắc của tín dụng ........................................................................14 2.2.4. Điều kiện đảm bảo của tín dụng ............................................................15
iv 2.3. Mối quan hệ giữa tín dụng và phát triển DNNVV .........................................15 2.3.1. Là đòn bẫy tài chính hỗ trợ các DNNVV ................................................16 2.3.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của DNNVV.........................................16 2.3.3. Giúp hình thành cơ cấu vốn tối ưu ..........................................................16 2.3.4. Góp phần tăng nguồn vốn, nâng cao khả năng cạnh tranh của các DNNVV ............................................................................................................17 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của DNNVV ................................................................................................................17 2.4.1. Nhân tố bắt nguồn từ phía ngân hàng ....................................................17 2.4.2. Nhân tố bối cảnh kinh tế, pháp lý và xã hội ..........................................18 2.4.3. Nhân tố bắt nguồn từ DNNVV ..............................................................19 2.5. Các nghiên cứu liên quan trước đây ...............................................................20 2.5.1. Một số mô hình nghiên cứu liên quan trên thế giới ..............................20 2.5.2. Một số mô hình nghiên cứu liên quan trong nước ................................22 2.5.3. Tổng kết các nghiên cứu........................................................................24 2.6.2.1. Vốn chủ sở hữu ...................................................................................30 2.6.2.2. Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản ......................................................31 2.6.2.3. Tài sản đảm bảo...................................................................................32 2.6.2.4. Tỷ lệ nợ trên tổng tài sản .....................................................................32 2.6.2.5. Tuổi doanh nghiệp ...............................................................................33 2.6.2.6. Mối quan hệ giữa DNNVV với ngân hàng .........................................34 2.6.2.7. Học vấn chủ doanh nghiệp ..................................................................34 2.6.2.8. Giới tính chủ doanh nghiệp .................................................................35 2.6.2.9. Số lao động của doanh nghiệp.............................................................35 2.6.2.10. Khoảng cách giữa doanh nghiệp và ngân hàng.................................36 CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...40 3.1. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................40 3.1.1. Nghiên cứu định tính .............................................................................40 3.1.2. Nghiên cứu định lượng ..........................................................................41
v 3.2. Mẫu nghiên cứu ...........................................................................................41 3.2.1. Cỡ mẫu .....................................................................................................41 3.2.2. Phương pháp lấy mẫu ..............................................................................42 3.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ....................................................................42 3.3.1. Mô hình hồi quy Binary logistic ..............................................................43 3.4. Các kiểm định trong mô hình hồi quy Binary logistic .................................44 3.4.1. Phân tích tương quan ...............................................................................44 3.4.2. Kiểm định độ phù hợp của mô hình ........................................................45 3.4.3. Kiểm định ý nghĩa thống kê của các hệ số ..............................................45 3.4.4. Kiểm định mức độ phù hợp tổng quát .....................................................45 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................47 4.1. Thực trạng tiếp cận tín dụng DNNVV tại Vietinbank Vũng Tàu..............47 4.1.1. Tình hình phát triển của DNNVV tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu .............47 4.1.2. Thực trạng tiếp cận tín dụng ngân hàng của DNNVV tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.............................................................................51 4.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV ................................................................................................................55 4.2.1. Đặc điểm của doanh nghiệp được khảo sát ...........................................55 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ............................................67 5.1. Kết luận ..........................................................................................................67 5.2. Ý nghĩa của nghiên cứu..................................................................................69 5.3. Các hàm ý quản trị .........................................................................................70 5.3.1. Hàm ý quản trị dành cho DNNVV ..............................................................70 Về vốn chủ sở hữu.................................................................................................70 Về tỷ suất lợi nhuận (ROA) ..................................................................................70 Về Tỷ lệ nợ trên tổng tài sản .................................................................................71 Về tài sản đảm bảo ................................................................................................71 Về mối quan hệ giữa doanh nghiệp và ngân hàng ................................................73 5.3.2. Hàm ý quản trị dành cho Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu .....73
vi 5.4. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................75 5.4.1. Hạn chế của đề tài ...................................................................................75 5.4.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo ....................................................................76 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................77 PHỤ LỤC 1.1: ...........................................................................................................80 PHỎNG VẤN Ý KIẾN CHUYÊN GIA (ĐỊNH TÍNH) ...........................................80 PHỤ LỤC 1.2: ...........................................................................................................81 KẾT QUẢ PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA (ĐỊNH TÍNH) .......................................81 PHỤ LỤC 2: BẢNG KHẢO SÁT THU THẬP THÔNG TIN KHÁCH HÀNG .....84 PHỤ LỤC 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG .......................................86
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Phân loại DNNVV tại Việt Nam ............................................................. 10 Bảng 2.2: Tổng kết các nghiên cứu .......................................................................... 25 Bảng 2.3: Các giả thuyết nghiên cứu và dấu kỳ vọng .............................................. 37 Bảng 4.1: Tình hình phát triển DNNVV tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ..................... 48 Bảng 4.2: Các loại hình DNNVV đăng ký và hoạt động trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu .................................................................................................................. 49 Bảng 4.3: Quy mô lao động của DNNVV ............................................................... 50 Bảng 4.4: Quy mô nguồn vốn của DNNVV ............................................................ 50 Bảng 4.5: Dư nợ cho vay DNNVV tại Vietinbank CN tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ....... 51 Bảng 4.6: Dư nợ cho vay DNNVV phân theo TSDB tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ...................................................................................................... 52 Bảng 4.7: Dư nợ cho vay DNNVV theo ngành nghề kinh doanh tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu .................................................................................... 54 Bảng 4.8: Tỷ trọng kinh nghiệm của nhà quản lý doanh nghiệp có nhu cầu tiếp cận tín dụng ..................................................................................................................... 55 Bảng 4.9: Kinh nghiệm nhà quản lý doanh nghiệp với việc tiếp cận tín dụng ......... 56 Bảng 4.10: Vốn chủ sở hữu ...................................................................................... 56 Bảng 4.11: Tổng tài sản và khả năng tiếp cận tín dụng ........................................... 57 Bảng 4.12: Lợi nhuận và khả năng tiếp cận tín dụng ............................................... 57 Bảng 4.13: Tài sản đảm bảo trung bình ................................................................... 58 Bảng 4.14 : Kiểm định mô hình ............................................................................... 58 Bảng 4.15: Tóm tắt mô hình hồi quy ....................................................................... 59 Bảng 4.16: Mức độ dự báo của mô hình .................................................................. 59 Bảng 4.17: Kiểm định về mức độ phù hợp của mô hình ......................................... 60 Bảng 4.19: Kết quả kiểm định giả thuyết ................................................................. 65
viii DANH MỤC HÌNH Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu được đề xuất ........................................................... 30 Hình 4.1: Số lượng DNNVV đang hoạt động qua các năm ..................................... 49 Hình 4.2: Diễn biến dư nợ cho vạy tại Vietinbank CN tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu ....... 52 Hình 4.3: Tỷ trọng dư nợ cho vay DNNVV phân theo TSDB tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu .................................................................................... 53
ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt Vietinbank Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Công Thương Việt Nam CP Chính phủ DN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa KNTCV Khả năng tiếp cận vốn MQH Mối quan hệ MSME Doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NĐ Nghị định NHNN Ngân hàng nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh ROA Lợi nhuận ròng trên tổng tài sản TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSBD Tài sản bảo đảm TSCDHH Tài sản cố định hữu hình TDN Tuổi doanh nghiệp TN_TTS Tổng nợ trên tổng tài sản TTS Tổng tài sản VCSH Vốn chủ sở hữu
1 TÓM TẮT Đề tài luận văn tốt nghiệp “Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu” được thực hiện với mục đích nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước có liên quan, mô hình nghiên cứu được hình thành cùng với các giả thuyết. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu gồm có 10 yếu tố: Vốn chủ sở hữu, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), tài sản bảo đảm, tỷ lệ nợ trên tổng tài sản, tuổi doanh nghiệp, mối quan hệ giữa doanh nghiệp với ngân hàng, học vấn chủ doanh nghiệp, giới tính chủ doanh nghiệp, số lao động và khoảng cách từ doanh nghiệp đến Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng, thu thập dữ liệu qua khảo sát trực tiếp với số mẫu là 150 Doanh nghiệp nhỏ và vừa có thực hiện thủ tục vay vốn tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
2 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) Việt Nam hiện nay chiếm khoảng 98,1% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên cả nước, trong đó số doanh nghiệp vừa chỉ chiếm 2,2%, doanh nghiệp nhỏ chiếm 29,6% và còn lại 68,2% là siêu nhỏ. Nhưng trên thực tế, DNNVV đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. DNNVV là nơi tạo ra việc làm chủ yếu và tăng thu nhập cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, xóa đói giảm nghèo…Hàng năm các DNNVV đã tạo ra trên một triệu lao động mới; sử dụng tới 51% lao động xã hội và đóng góp hơn 40% GDP cho đất nước. Đối với ngành ngân hàng, DNNVV được xác định là động lực phát triển của nền kinh tế quốc dân, là một trong năm lĩnh vực ưu tiên cần đầu tư vốn để phát triển. Trong những năm qua, NHNN đã bám sát các Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp, chính sách nhằm hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho các DNNVV trong việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng để duy trì và mở rộng sản xuất kinh doanh. Vì vậy, Đảng và nhà nước rất quan tâm và có nhiều chính sách hỗ trợ DNNVV phát triển đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, các DNNVV Việt Nam còn phải đối mặt với nhiều khó khăn để có thể cạnh tranh phát triển; trong đó, tiếp cận tín dụng được xác định là một trong những khó khăn lớn nhất đối với các DNNVV hiện nay. Tính đến tháng 12-2018, Bà Rịa Vũng Tàu có 10.728 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó DNNVV chiếm tới 98,8% (10.601 DNNVV). Các DNNVV hoạt động trải đều khắp các lĩnh vực: thương mại, du lịch, công nghiệp, có vai trò rất quan trọng, đóng góp 45% GDP của địa phương. Nhưng hiện nay khối này vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, trở ngại trong tiếp cận các nguồn lực kinh doanh như: tín dụng, mặt bằng sản xuất, thị trường…Về lâu dài, các DNNVV cần có cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thúc đẩy năng lực sản xuất kinh doanh, phát triển hạ tầng thương mại cũng như mở rộng mạng lưới kinh doanh.
3 Thời gian qua, Ngân hàng nhà nước (NHNN) và các Ngân hàng thương mại đã có nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng tiếp cận vốn, nhưng thực tế doanh nghiệp nói chung và DNNVV nói riêng vẫn rất khó tiếp cận nguồn vốn bên ngoài, đặc biệt là nguồn vốn vay từ Ngân hàng thương mại. Vietinbank nói chung và Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng giữ vai trò quan trọng đối với quá trình phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Nguồn vốn của Vietinbank đã và đang góp phần tạo nên những thay đổi tích cực trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho khách hàng, ổn định các vấn đề kinh tế - xã hội tại các tỉnh, thành Việt Nam. Vietinbank cùng NHNN và ngành ngân hàng tháo gỡ khó khăn, đổi mới quy trình, thủ tục cho vay vốn tín dụng, đồng thời mở rộng mạng lưới tại các vùng sâu, vùng xa phù hợp với điều kiện thực tế để đáp ứng nhu cầu vốn cho phát triển sản xuất, kinh doanh. Số liệu báo cáo thường niên về kết quả cho vay tín dụng DNNVV tại Vietinbank chi nhánh Bà Rịa Vũng Tàu (2018) cho thấy: chỉ 32% số doanh nghiệp nhỏ và vừa có khả năng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, trong khi hơn 36% số doanh nghiệp khó tiếp cận và 32% số doanh nghiệp không có khả năng tiếp cận vốn ngân hàng. Tỷ lệ hồ sơ vay vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa được ngân hàng chấp nhận cho vay chỉ khoảng 31%-40%. Với mục tiêu xác định nhu cầu vay vốn ngân hàng của các DNNVV và những khó khăn trong việc tiếp cận vốn nhằm đề xuất một số giải pháp giúp Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đáp ứng tốt nhu cầu vay vốn của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tác giả chọn đề tài: “Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu” làm luận văn thạc sĩ kinh tế để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng của DNNVV, từ đó đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm khắc phục, nâng cao hơn nữa khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng cho DNNVV để mở rộng sản xuất kinh doanh trong điều kiện kinh tế khó khăn hiện nay.
4 1.2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ❖ Tình hình nghiên cứu trên thế giới Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu về tín dụng của ngân hàng đối với hệ thống DNNVV trên nhiều khía cạnh khác nhau về các sản phẩm tín dụng, loại hình tín dụng, hiệu quả của tín dụng ngân hàng, mức độ phụ thuộc của DNNVV vào tín dụng ngân hàng trong các điều kiện kinh tế khác nhau. Nghiên cứu của Santiago (2008) về tín dụng ngân hàng, những khó khăn trong tiếp cận tài chính, và hoạt động đầu tư của 30,897 NNVV tại Tây Ban Nha. Trong giai đoạn từ năm 1994 đến 2008, tín dụng ngân hàng và tín dụng thương mại là nguồn vốn chính đối với các DNNVV tại Tây Ban Nha. Kết quả nghiên cứu chỉ ra các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng sẽ phải quay sang tận dụng tín dụng thương mại để thực hiện các cơ hội đầu tư, các doanh nghiệp loại này chiếm tới 1/3 số lượng doanh nghiệp tại Tây Ban Nha. Ngược lại, các doanh nghiệp khác có thể tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng dễ dàng hơn, và hỗ trợ các doanh nghiệp gặp khó khi nền kinh tế gặp phải các cú sốc từ phía chính sách tiền tệ và các cú sốc đặc trưng của bản thân doanh nghiệp. Công trình nghiên cứu của tác giả Ricardo N. Bebczuk (2004): thông qua việc khảo sát 140 DNNVV ở Argentina, phân tích dữ liệu bằng phương pháp phân tích hồi quy Logit với biến phụ thuộc là biến nhị phân đã chỉ ra rằng khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng của các doanh nghiệp chịu sự chi phối bởi các nhân tố sau: (1) tuổi DN, (2) ROA, (3) độ thanh khoản, (4) doanh thu, (5) tài sản cố định/ tài sản, (6) nợ/tổng tài sản. Công trình nghiên cứu của Gamage Pandula (2011) nghiên cứu khả năng tiếp cận tài chính ngân hàng của thông qua mẫu khảo sát 557 DN tại Sri Lanka thông qua các yếu tố như: quy mô DN, tuổi DN, loại hình DN, ngành nghề kinh doanh, địa điểm kinh doanh, báo cáo tài chính, tài sản hữu hình, doanh thu, trình độ giáo dục của chủ DN, kinh nghiệm quản lý và mối quan hệ với hiệp hội. Công trình nghiên cứu của Alex Reuben Kira (2013) nghiên cứu này sử dụng 1933 các doanh nghiệp nằm trong 5 quốc gia có nền kinh tế Đông Phi. Tác giả tiến
5 hành phân tích các dữ liệu bằng cách chạy mô hình probit và mô hình hồi quy đa biến để xác định các yếu tố làm trở ngại tài chính của các công ty như: tuổi doanh nghiệp, quy mô doanh nghiệp, loại hình sở hữu, ngành nghề kinh doanh. ❖ Tình hình nghiên cứu trong nước Tình hình hoạt động của các DNNVV Việt Nam nói chung và nguồn vốn tín dụng dành cho đối tượng này trong điều kiện kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn như hiện nay là đề tài dành được nhiều sự quan tâm trong các công trình nghiên cứu và bài báo khoa học thời gian gần đây. Nghiên cứu của Võ Trí Thành và công sự, (2011) đã sử dụng 169 quan sát thu thập từ cuộc khảo sát các DNNVV, áp dụng mô hình Logistic Binary để đo lường khả năng tiếp cận vốn chính thức của DNNVV. Kết quả hồi quy cho thấy tình trạng pháp lý, thời gian hoạt động, khả năng của doanh nghiệp và chu kỳ tăng trưởng là những nhân tố có ảnh hưởng rõ ràng tới việc được chấp thuận vốn vay của DNNVV. Nghiên cứu của Nguyễn Quốc Nghi (2012) nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận chính sách hỗ trợ của doanh nghiệp nhỏ và vừa, thông qua mô hình hồi quy Logistic đã cho thấy các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận chính sách hỗ trợ của Chính phủ là: (1) tuổi của doanh nghiệp, (2) trình độ học vấn của chủ doanh nghiệp, (3) quy mô doanh nghiệp, (4) tốc độ tăng doanh thu, (5) các mối quan hệ xã hội của doanh nghiệp. Trong đó, nhân tố các mối quan hệ xã hội ảnh hưởng mạnh nhất đến khả năng tiếp cận chính sách hỗ trợ vốn cho DNNVV. Nghiên cứu của Nguyễn Hồng Hà và cộng sự (2013) đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Thông qua 120 doanh nghiệp và 10 ngân hàng thương mại tại Tỉnh Trà Vinh với phân tích hồi quy Binary Logistic đã cho thấy các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của các DNV&N như: (1) uy tín doanh nghiệp, (2) tài sản đảm bảo, (3) tính minh bạch của báo cáo tài chính, (4) năng lực quản lý, (5) khả năng lập phương án kinh doanh, (6) chính sách cho vay, (7) lãi suất, trong đó uy tín doanh nghiệp là nhân tố quyết định mạnh nhất đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng tại Trà Vinh.
6 Trong số những chính sách hỗ trợ cho DNNVV, chính sách về tín dụng có vai trò rất quan trọng do đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế dựa vào tín dụng. Do đó, việc mở rộng tín dụng đối với DNNVV trong bối cảnh kinh tế vĩ mô có nhiều thay đổi có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế nói chung và đối với NHTM nói riêng. Đồng thời, Doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế và xã hội, chiếm khoảng 98,8% tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập, là khu vực doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng trong tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển và đóng góp vào ngân sách nhà nước. Đề tài luận văn sẽ kế thừa các nhân tố ảnh hưởng từ các mô hình nghiên cứu trước để áp dụng tại ngân hàng Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu để tìm hiểu các nhân tố tác động đến khả năng chấp thuận vay vốn đối với các DNNVV để giúp các DNNVV tăng cao khả năng vay vốn cho mục đích SXKD. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 1.3.1. Mục tiêu tổng quát Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về DNNVV, tín dụng ngân hàng đối với DNNVV và làm rõ vai trò của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các DNNVV và đề xuất các hàm ý quản trị nhằm giúp các DNNVV tăng khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. 1.3.2. Mục tiêu cụ thể - Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. - Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc tiếp cận nguồn tín dụng ngân hàng của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. - Đề xuất các chính sách hàm ý quản trị nhằm giúp cho các DNNVV tăng khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
7 1.4. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu ❖ Đối tượng nghiên cứu: Khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV tại Vietinbank chi nhánh tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. ❖ Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Nghiên cứu thông qua khảo sát các DNNVV hoạt động tại khu vực tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Về thời gian: Dữ liệu thứ cấp được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2016 - 2018. Dữ liệu sơ cấp thu được thông qua khảo sát các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn được tiến hành thực nghiệm nghiên cứu thông qua hai bước: Nghiên cứu định tính: Nghiên cứu định tính được thực hiện bằng cách thảo luận với các chuyên gia gồm các cán bộ, lãnh đạo có kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính tín dụng nhằm tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của DNNVV. Nghiên cứu định lượng: Tác giả sử dụng thông tin từ hai nguồn chính: thứ nhất từ khảo sát thực tế các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Thứ hai từ nguồn số liệu thứ cấp từ các báo cáo của sở, ban ngành, niên giám hàng năm của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. 1.6. Ý nghĩa đề tài nghiên cứu Trên cơ sở phân tích tổng quan cơ sở lý luận về DNNVV, về tín dụng ngân hàng đối với DNNVV giúp cho người đọc thấy được tầm quan trọng của tín dụng ngân hàng đối với sự phát triển của DNNVV Từ những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các DNNVV tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tác giả đưa ra các hàm ý quản trị nhằm nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng cho các DNNVV, giúp các doanh nghiệp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về vốn, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và góp phần phát triển nền kinh tế của tỉnh.
8 1.7. Bố cục luận văn Đề tài được chia thành 5 chương, cụ thể: Chương 1: Mở đầu Giới thiệu về tính cấp thiết của đề tài và sự cần thiết nghiên cứu của đề tài, nêu lên mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, nội dung nghiên cứu của đề tài. Chương 2: Cơ sở lý thuyết Trình bày một cách tổng quan những khái niệm về tín dụng ngân hàng, rủi ro tín dụng và quy trình cho vay DNVVN cũng như những nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng của DNVVN. Chương 3: Mô hình nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu Trình bày thiết kế nghiên cứu, mẫu nghiên cứu, phương pháp phân tích dữ liệu, các giả thuyết nghiên cứu, mô hình nghiên cứu cùng các kiểm định của mô hình. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận Trình bày kết quả nghiên cứu và thảo luận. Kết quả phân tích dựa trên số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp điều tra trực tiếp tại địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Trên cơ sở đó phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng của DNVVN. Chương 5: Kết luận và các gợi ý chính sách Tóm tắt kết quả chính của nghiên cứu, gợi ý các chính sách đối với các bên có liên quan, đồng thời cũng trình bày những hạn chế chưa đạt được để định hướng cho những nghiên cứu tiếp theo.
9 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 2.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa 2.1.1. Khái niệm Doanh nghiệp nhỏ và vừa hay còn gọi là doanh nghiệp vừa và nhỏ là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ bé về mặt vốn, lao động hay doanh thu. Doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể chia thành ba loại cũng căn cứ vào quy mô đó là doanh nghiệp siêu nhỏ (micro), doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa. Theo tiêu chí của Nhóm Ngân hàng Thế giới, doanh nghiệp siêu nhỏ là doanh nghiệp có số lượng lao động dưới 10 người, doanh nghiệp nhỏ có số lượng lao động từ 10 đến dưới 50 người, còn doanh nghiệp vừa có từ 50 đến 300 lao động. Ở mỗi nước, người ta có tiêu chí riêng để xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nước mình. Tại Việt Nam, theo Nghị định 39/2018/NĐ-CP ngày 11/03/2018 của Chính Phủ, Doanh nghiệp nhỏ và vừa được định nghĩa như sau: DNNVV là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên), cụ thể như sau: