Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của bài nghiên cứu là xác định những yếu tố nội tại trong Ngân hàng ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Căn cứ vào mô hình các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam đã xây dựng và kết quả hồi quy, tác giả đề xuất những giải pháp cũng như những kiến nghị nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ MỸ LINH CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ MỸ LINH CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. BÙI KIM YẾN Tp. Hồ Chí Minh - Năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong bài luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các thông tin, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. TP. Hồ Chí Minh, năm 2016 Tác giả Phạm Thị Mỹ Linh
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM .................1 1.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu: ..............................................................................1 1.2. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu:.....................................................................1 1.3. Mục tiêu nghiên cứu:............................................................................................2 1.4. Câu hỏi nghiên cứu: .............................................................................................2 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: .......................................................................2 1.6. Phương pháp nghiên cứu:.....................................................................................4 1.7. Kết cấu của luận văn: ...........................................................................................4 1.8. Ý nghĩa khoa học của việc nghiên cứu các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam: ............................................................4 1.8.1. Đối với hoạt động của các NHTM ................................................................4 1.8.2. Đối với nền kinh tế ........................................................................................5 1.9. Đóng góp mới của đề tài ......................................................................................5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .......................7 2.1. Giới thiệu chung ...................................................................................................7 2.2. Nền tảng lý thuyết về các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng thương mại: ...............................................................................................7 2.2.1. Khái niệm về khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại: .......................7 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại............8 2.2.2.1. Lợi nhuận trước thuế: .....................................................................................8
2.2.2.2. Lợi nhuận sau thuế: ........................................................................................8 2.2.2.3. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) ........................................................9 2.2.2.4. Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu (ROE) ................................................9 2.2.2.5. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ............................................................10 2.2.2.6. Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên (NNIM) ...............................................10 2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại ..11 2.2.3.1. Các yếu tố nội tại..........................................................................................12 2.2.3.2. Các yếu tố bên ngoài ................................................................................19 2.3. Lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam ..................................................20 2.3.1. Các nghiên cứu trong nước..........................................................................20 2.3.1.1. Nghiên cứu của tác giả Văn Thị Thu (2013) ...............................................20 2.3.1.2. Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Ngọc Hạnh (2014): ............................21 2.3.2. Các nghiên cứu nước ngoài .........................................................................22 2.3.2.1. Nghiên cứu của Fadzlan Sufian và Royfaizal Razali Chong (2008) .......22 2.3.2.2. Nghiên cứu của Constantinos Alexiou và Voyazas Sofoklis (2009) .......22 2.3.2.3. Nghiên cứu của Adem Anbar và Deger Alper (2011) .............................22 2.3.2.4. Nghiên cứu của Yong Tan và Christos Floros (2012) .............................23 2.3.2.5. Nghiên cứu của Antonio Trujillo-Ponce (2013) ......................................23 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................24 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM .........................25 3.1. Giới thiệu chung .................................................................................................25 3.2. Giới thiệu tổng quan hệ thống ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2009- 2014… .......................................................................................................................25 3.2.1. Quy mô tài sản và vốn chủ sở hữu: .................................................................27 3.2.1.1. Quy mô, tốc độ tăng trưởng và chất lượng tổng tài sản: ..............................27 3.2.1.2. Quy mô vốn chủ sở hữu: ..............................................................................29 3.2.2. Hoạt động tín dụng và huy động vốn ..............................................................30
3.2.2.1. Hoạt động tín dụng .......................................................................................30 3.2.2.2. Hoạt động huy động vốn: .............................................................................32 3.2.3. Hoạt động liên ngân hàng: ..............................................................................33 3.2.4. Hoạt động dịch vụ: ..........................................................................................33 3.2.5. Khả năng thanh khoản .....................................................................................34 3.2.6. Tỷ lệ nợ xấu: ...................................................................................................34 3.2.7. Chi phí hoạt động: ...........................................................................................37 3.2.8. Khả năng sinh lời của các ngân hàng .............................................................38 3.2.8.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) ......................................................38 3.2.8.2. Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu (ROE) .................................................38 3.3. Đánh giá khả năng sinh lời của các Ngân hàng thương mại Việt Nam .............39 3.3.1. Kết quả đạt được: ............................................................................................39 3.3.2. Hạn chế: ..........................................................................................................39 3.3.3. Nguyên nhân ...................................................................................................40 3.3.3.1. Yếu tố khách quan ........................................................................................40 3.3.3.2. Yếu tố chủ quan: ..........................................................................................41 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................43 CHƯƠNG 4: PHƯƠNG PHÁP, DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................44 4.1. Giới thiệu chung .................................................................................................44 4.2. Mô hình nghiên cứu và biến nghiên cứu:...........................................................44 4.2.1. Mô hình nghiên cứu: .......................................................................................44 4.2.2. Biến nghiên cứu: .............................................................................................45 4.2.2.1. Biến phụ thuộc: ............................................................................................45 4.2.2.2. Biến độc lập: ................................................................................................45 4.3. Phương pháp nghiên cứu:...................................................................................51 4.4. Thu thập và xử lý dữ liệu: ..................................................................................52 4.5. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu ...................................................................54
4.6. Kết quả hồi quy: .................................................................................................57 4.6.1. Kết quả hồi quy với biến ROAA: ...................................................................58 4.6.2. Kết quả hồi quy với biến ROAE: ....................................................................62 4.7. Thảo luận kết quả nghiên cứu ............................................................................65 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4..........................................................................................68 CHƯƠNG 5: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM .................................................................70 5.1. Định hướng phát triển của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đến năm 2020: ..........................................................................................................................70 5.2. Tóm tắt các kết quả chính: .................................................................................71 5.3. Giải pháp nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các ngân hàng TMCP Việt Nam:… ......................................................................................................................72 5.3.1. Đẩy mạnh các hoạt động tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng: .............................72 5.3.1.1. Thu nhập từ hoạt động tín dụng: ..................................................................72 5.3.1.2. Tăng cường đổi mới thủ tục giao dịch, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ:.. ............................................................................................................................73 5.3.2. Gia tăng quy mô vốn chủ sở hữu: ...................................................................76 5.3.3. Hạn chế hoạt động liên ngân hàng………………………………………………………..74 5.3.4. Giải quyết nợ xấu: ...........................................................................................77 5.3.5. Nâng cao hiệu quả quản lý: .............................................................................78 5.3.6. Các giải pháp khác: .........................................................................................79 5.4. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại nâng cao khả năng sinh lời trong thời gian tới: .....................................79 5.4.1. Kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nước: .................................................79 5.4.1.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật: ....................................................................79 5.4.1.2. Cải cách thủ tục hành chính: ........................................................................80 5.4.1.3. Phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ giữa các cơ quan trong việc xử lý tình trạng sở hữu chéo: ..............................................................................................................80 5.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước: ........................................................80
5.5. Hạn chế của bài nghiên cứu và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo: ...................82 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5..........................................................................................83 KẾT LUẬN ...............................................................................................................84 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ATM Máy giao dịch tự động BCTC Báo cáo tài chính BIDV Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam CĐKT Cân đối kế toán CPI Chỉ số giá tiêu dùng CTG Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam FEM Hồi quy hiệu ứng cố định FSS Chỉ số tự lực tài chính GMM Phương pháp moment tổng quát Kienlongbank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Kiên Long L/C Tín dụng chứng từ MBB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Mekongbank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phát triển Mê Kông NĐ-CP Nghị định - Chính phủ NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên NNIM Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên NQ-CP Nghị quyết - Chính phủ OLS Phương pháp bình phương nhỏ nhất OSS Chỉ số tự lực hoạt động REM Hồi quy hiệu ứng ngẫu nhiên ROA Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản ROE Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu Saigonbank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Công thương STB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TNDN Thu nhập doanh nghiệp TPĐB Trái phiếu đặc biệt TT - NHNN Thông tư Ngân hàng Nhà nước USD Đô la Mỹ VAMC Công ty quản lý tài sản VCB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam VIB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam VIF Nhân tử phóng đại phương sai VND Đồng Việt Nam VPB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Trang Bảng 1.1: Danh sách nhóm các NHTM phân theo quy mô vốn chủ sở hữu: .............3 Bảng 3.1: Hệ số NIM các ngân hàng lớn và trung bình ngành .................................26 Biểu đồ 3.1: Tốc độ tăng trưởng tổng tài sản giai đoạn 2009-2014..........................28 Bảng 3.2: Cơ cấu tài sản của các ngân hàng thương mại..........................................28 Biểu đồ 3.2: Tốc độ tăng trưởng vốn chủ sở hữu giai đoạn 2009-2014 ...................30 Biểu đồ 3.3: Tốc độ tăng trưởng dư nợ giai đoạn 2009-2014 ...................................31 Biểu đồ 3.4: Tốc độ tăng trưởng huy động vốn giai đoạn 2009-2014 ......................32 Bảng 3.3: Tỷ lệ tiền gửi tại và cho vay các TCTD khác/tiền gửi các TCTD............33 Bảng 3.4: Bảng tỷ trọng thu nhập từ hoạt động dịch vụ ...........................................33 Bảng 3.5: Bảng tỷ lệ dư nợ cho vay/tiền gửi khách hàng .........................................34 Biểu đồ 3.5: Tỷ lệ nợ xấu giai đoạn 2009-2014. .......................................................34 Biểu đồ 3.6: Kết quả mua nợ xấu của các TCTD bằng TPĐB của VAMC. .............36 Bảng 3.6: Bảng tỷ lệ chi phí dự phòng/dư nợ cho vay (chưa trừ dự phòng) ............36 Bảng 3.7: Bảng tỷ lệ chi phí hoạt động/Lợi nhuận thuần trước chi phí dự phòng rủi ro tín dụng .................................................................................................................37 Biểu đồ 3.7: Khả năng sinh lời giai đoạn 2009-2014 ...............................................38 Bảng 4.1: Kỳ vọng về dấu của hệ số các biến độc lập ..............................................50 Bảng 4.2: Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu ..........................................................54 Bảng 4.3: Kết quả phân tích tương quan của các biến ..............................................56 Bảng 4.4: Kết quả ước lượng hồi quy với ROAA đối với nhóm ngân hàng có vốn lớn ...................................................................................................................................58 Bảng 4.5: Kiểm định đa cộng tuyến. .........................................................................59 Bảng 4.6: Kết quả ước lượng hồi quy với ROAA đối với nhóm ngân hàng có vốn vừa và nhỏ ........................................................................................................................60 Bảng 4.7: Kiểm định đa cộng tuyến. .........................................................................61 Bảng 4.8: Kết quả ước lượng hồi quy với ROAE đối với nhóm ngân hàng có vốn lớn ...................................................................................................................................62
Bảng 4.9: Kết quả ước lượng hồi quy với ROAE đối với nhóm ngân hàng có vốn vừa và nhỏ ........................................................................................................................64 Bảng 4.10: Tóm tắt kết quả ước lượng với biến ROAA so với kỳ vọng ..................67 Bảng 4.11: Tóm tắt kết quả ước lượng với biến ROAE so với kỳ vọng...................68
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM 1.1. Giới thiệu vấn đề nghiên cứu: Khả năng sinh lời là mối quan tâm chính của các Ngân hàng thương mại vì đó là yếu tố thể hiện rõ nhất hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Ngân hàng có tỷ suất sinh lời cao thì càng có khả năng tồn tại trong bối cảnh kinh doanh khó khăn. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của Ngân hàng bao gồm các yếu tố nội tại (yếu tố bên trong) và các yếu tố vĩ mô (yếu tố bên ngoài). Các yếu tố nội tại phụ thuộc vào quyết định của người quản lý ngân hàng và các yếu tố vĩ mô phụ thuộc vào chính sách kinh tế và định hướng phát triển của Chính phủ. Trong Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 03/01/2015 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2015, Quốc hội nước ta đã thông qua mục tiêu tổng quát của kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2015 là: Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô, tập trung tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Trước việc lạm phát năm 2014 được kiểm soát ở mức thấp, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẩn trương chỉ đạo các ngân hàng thương mại giảm lãi suất cho vay trung và dài hạn thêm từ 1-1,5%/năm nhằm giúp các doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận với nguồn vốn ngân hàng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận ngân hàng do hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại phần lớn thu nhập cho ngân hàng. Bên cạnh đó, NHNN cũng ban hành các Thông tư và Chỉ thị nhằm điều tiết nền kinh tế vĩ mô làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động của ngân hàng. Vì vậy, các ngân hàng thương mại muốn tồn tại và phát triển được trong điều kiện cạnh tranh gay gắt và tác động bất lợi từ yếu tố bên ngoài thì phải dựa vào năng lực tài chính và chiến lược quản lý của mình nhiều hơn. 1.2. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu: Để có thể gia tăng hiệu quả sử dụng vốn trong điều kiện các yếu tố bên ngoài tác động bất lợi đến hoạt động Ngân hàng, cần xem xét các yêu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời xuất phát từ bản thân các ngân hàng.
2 Từ thực tế trên, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu “Các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam”. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu của bài nghiên cứu là xác định những yếu tố nội tại trong Ngân hàng ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Căn cứ vào mô hình các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam đã xây dựng và kết quả hồi quy, tác giả đề xuất những giải pháp cũng như những kiến nghị nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu: - Thực trạng khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2009-2014? - Những yếu tố nội tại nào ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các NHTM cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2009-2014? - Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các ngân hàng TMCP Việt Nam? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam và các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời trên mẫu gồm 26 ngân hàng TMCP trong giai đoạn từ năm 2009-2014 với số quan sát là 156. Cỡ mẫu là 26 ngân hàng gồm: 10 NHTM có quy mô vốn chủ sở hữu lớn (trong đó có 3 NHTM nhà nước) và 16 ngân hàng TMCP có quy mô vốn chủ sở hữu vừa và nhỏ. Do đó, mẫu đảm bảo tính đại diện cho tổng thể. Thời gian nghiên cứu được chọn từ năm 2009 – 2014 vì tác giả muốn tìm hiểu sau cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu lợi nhuận của các ngân hàng thương mại đã bị ảnh hưởng như thế nào?
3 Bảng 1.1: Danh sách nhóm các NHTM phân theo quy mô vốn chủ sở hữu: Đvt: Tỷ đồng Vốn chủ sở STT Tên ngân hàng hữu năm Ký hiệu 2014 A NHÓM NGÂN HÀNG VỐN LỚN 1 Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 55.013 CTG 2 Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam 43.351 VCB Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt 3 33.271 BIDV Nam 4 Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 18.063 STB 5 Ngân hàng TMCP Quân đội 16.561 MB 6 Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam 14.986 TCB 7 Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam 14.068 EIB 8 Ngân hàng TMCP Á Châu 12.397 ACB 9 Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội 10.480 SHB 10 Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam 9.446 MSB NHÓM NGÂN HÀNG VỐN VỪA VÀ B NHỎ 1 Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng 8.980 VPB Ngân hàng TMCP Phát triển TP. Hồ Chí 2 8.874 HDBANK Minh 3 Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam 8.500 VIB 4 Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt 7.391 LIENVIET 5 Ngân hàng TMCP An Bình 5.715 ABB 6 Ngân hàng TMCP Đông Nam Á 5.682 SEABANK 7 Ngân hàng TMCP Đông Á 5.642 DAF 8 Ngân hàng TMCP Phát triển Mê Kông 4.057 MDB 9 Ngân hàng TMCP Phương Đông 4.018 OCB 10 Ngân hàng TMCP Việt Á 3.636 VIETABANK 11 Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công thương 3.486 SAIGONBANK 12 Ngân hàng TMCP Kiên Long 3.364 KLB
4 13 Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex 3.339 PGBANK 14 Ngân hàng TMCP Nam Á 3.331 NAMABANK 15 Ngân hàng TMCP Bản Việt 3.313 VIETCAPITAL 16 Ngân hàng TMCP Quốc dân 3.212 NCB 1.6. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp của bài luận văn là nghiên cứu định lượng với sự hỗ trợ từ phần mềm STATA. Tác giả sử dụng phương pháp hiệu ứng cố định và hiệu ứng ngẫu nhiên trên cơ sở dữ liệu bảng cân đối. Ngoài ra, phương pháp mô tả, so sánh đối chiếu cũng được sử dụng kết hợp với phân tích định lượng nhằm phân tích sơ lược về tình hình hoạt động của các Ngân hàng TMCP Việt Nam trong giai đoạn 2009-2014. 1.7. Kết cấu của luận văn: Bài luận văn có kết cấu gồm 5 chương: Chương 1: Giới thiệu đề tài các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng TMCP Việt Nam. Chương 2: Cơ sở lý thuyết các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại. Chương 3: Thực trạng các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam Chương 4: Phương pháp, dữ liệu và kết quả nghiên cứu các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam Chương 5: Các giải pháp nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các ngân hàng TMCP Việt Nam 1.8. Ý nghĩa khoa học của việc nghiên cứu các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng TMCP Việt Nam: 1.8.1. Đối với hoạt động của các NHTM Đề tài tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố nội tại đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam với mục đích cung cấp những cơ sở, tiền
5 đề tham khảo cho các nhà quản lý, để từ đó họ có thể đưa ra những chính sách quản lý nhằm nâng cao khả năng sinh lời. 1.8.2. Đối với nền kinh tế Như chúng ta đã biết các ngân hàng thương mại đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong nền kinh tế. Đó là nơi tập trung các nguồn tiền nhàn rỗi và cung ứng vốn đến nơi thiếu vốn. Nếu hệ thống ngân hàng hoạt động tốt, có hiệu quả cao thì hoạt động của các thành phần trong nền kinh tế cũng thuận lợi, thông suốt. Do đó, các kết quả của nghiên cứu này trước hết kỳ vọng giúp ích cho các nhà quản lý trong việc cải thiện khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại. Thứ hai, bài nghiên cứu mong muốn thông qua việc cải thiện khả năng sinh lời của ngân hàng sẽ gián tiếp ảnh hưởng lên nền kinh tế. 1.9. Đóng góp mới của đề tài Đề tài thực hiện nghiên cứu mối quan hệ giữa các yếu tố nội tại và khả năng sinh lời của ngân hàng trên mẫu gồm 26 ngân hàng TMCP trong giai đoạn từ năm 2009-2014, trong đó đã khai thác khá đầy đủ các biến nội tại của ngân hàng gồm 10 biến: Log của tổng tài sản (Log A), Phí và hoa hồng thuần/tổng tài sản (FEE/A), Chi phí ngoài lãi/tổng thu nhập (EXP/REV), Cho vay ròng/tổng tài sản (LOAN/A), Tăng trưởng dư nợ (GROWL), Vốn cổ phần thường/tổng vốn cổ phần (CE/E), Tổng vốn cổ phần/tổng tài sản (E/A), Dư nợ/tiền gửi khách hàng (LOAN/DEP), Tài sản liên ngân hàng/nợ liên ngân hàng (IA/IL), Chi phí dự phòng rủi ro/dư nợ cho vay (CHA/L). Ngoài ra, đề tài còn thực hiện nghiên cứu trên mẫu được chia theo quy mô vốn chủ sở hữu lớn, quy mô vốn chủ sở hữu vừa và nhỏ để có thể đưa ra các kết luận cụ thể và phù hợp đối với từng nhóm ngân hàng. Qua đó, đề tài phát hiện được: - Khả năng sinh lời của các ngân hàng có quy mô vốn chủ sở hữu lớn chịu ảnh hưởng bởi 5 biến: Phí và hoa hồng thuần/tổng tài sản (FEE/A), Chi phí ngoài lãi/tổng thu nhập (EXP/REV), Cho vay ròng/tổng tài sản (LOAN/A), Vốn cổ phần thường/tổng vốn cổ phần (CE/E) và Chi phí dự phòng rủi ro/dư nợ cho vay (CHA/L). Trong đó, biến Phí và hoa hồng thuần/tổng tài sản (FEE/A) có tác động đáng kể đến khả năng sinh lời.
6 - Khả năng sinh lời của các ngân hàng có quy mô vốn chủ sở hữu vừa và nhỏ chịu ảnh hưởng bởi 5 biến: Chi phí ngoài lãi/tổng thu nhập (EXP/REV), Vốn cổ phần thường/tổng vốn cổ phần (CE/E), Dư nợ/tiền gửi khách hàng (LOAN/DEP), Tài sản liên ngân hàng/nợ liên ngân hàng (IA/IL) và Chi phí dự phòng rủi ro/dư nợ cho vay (CHA/L). Trong đó, biến Chi phí dự phòng rủi ro/dư nợ cho vay (CHA/L) có ảnh hưởng mạnh nhất đến khả năng sinh lời.
7 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC YẾU TỐ NỘI TẠI ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1. Giới thiệu chung Chương hai trình bày nền tảng lý thuyết về các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại, trong đó giới thiệu khái niệm về khả năng sinh lời, các tỷ số chủ yếu đo lường khả năng sinh lời, các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại. Tiếp đó là lược khảo các nghiên cứu trước đây có liên quan đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại. 2.2. Nền tảng lý thuyết về các yếu tố nội tại ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các Ngân hàng thương mại: 2.2.1. Khái niệm về khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại: Theo Farrell (1957), hiệu quả thể hiện mối tương quan giữa các biến số đầu ra thu được so với các biến số đầu vào đã được sử dụng để tạo ra những kết quả đầu ra đó. Theo Daft (2008), hiệu quả hoạt động là khả năng biến đổi các đầu vào có tính chất khan hiếm thành khả năng sinh lời hoặc giảm thiểu chi phí so với các đối thủ cạnh tranh. Còn theo Tổ chức xếp hạng năng lực tài chính ngân hàng, dịch vụ đầu tư của Moody: Khả năng tạo ra thu nhập là một yếu tố quyết định sự thành công lâu dài hay thất bại của một tổ chức tài chính. Nó đánh giá khả năng của một ngân hàng để tạo ra giá trị kinh tế bằng cách bổ sung vào nguồn dự trữ của ngân hàng để duy trì hoặc cải thiện khả năng bảo vệ rủi ro cho cổ đông. Các quan điểm trên nhìn chung đều cho rằng hiệu quả hoạt động là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác và sử dụng các nguồn lực của quá trình sản xuất kinh doanh nhằm đạt kết quả cao nhất với chi phí thấp nhất. Do đó, mục tiêu cơ bản của việc quản lý ngân hàng là đạt được lợi nhuận, là những yêu cầu cần thiết cho hoạt động kinh doanh bất kỳ (Bobáková, 2003, trang 21). Xét ở cấp độ vĩ mô, ngành ngân hàng có khả năng sinh lời bền vững có thể chịu được những cú sốc tiêu cực tốt hơn và góp phần vào sự ổn định của hệ thống tài chính. Bên
8 cạnh đó, khả năng sinh lời còn là điều kiện quyết định sự sống còn của ngân hàng trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt. Do vậy, các NHTM coi khả năng sinh lời là mục tiêu quan trọng hàng đầu của hoạt động kinh doanh. 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại Các chỉ tiêu để đo lường khả năng sinh lời của ngân hàng thương mại gồm: - Giá trị tuyệt đối: Lợi nhuận trước thuế, lợi nhuận sau thuế. - Giá trị tương đối: Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu (ROE), tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM), tỷ lệ thu nhập ngoài lãi cận biên (NNIM)… 2.2.2.1. Lợi nhuận trước thuế: Lợi nhuận trước thuế của ngân hàng thương mại là khoản chênh lệch được xác định giữa tổng thu nhập và tổng chi phí. Lợi nhuận trước thuế = Tổng thu nhập – Tổng chi phí Trong đó: - Thu nhập của ngân hàng thương mại bao gồm: Thu nhập lãi từ hoạt động tín dụng, Thu nhập lãi tiền gửi tại các TCTD, Thu nhập lãi từ đầu tư chứng khoán, Thu nhập phí dịch vụ, Thu nhập từ hoạt động kinh doanh ngoại hối và vàng, Thu nhập từ các tài sản sinh lời khác bao gồm thu nhập do đầu tư góp vốn mua cổ phần, thu nhập từ hoạt động kinh doanh khác,… - Chi phí của ngân hàng thương mại bao gồm: Chi phí trả lãi tiền gửi, Chi phí trả lãi tiền vay, Chi phí trả lãi phát hành giấy tờ có giá, Chi phí hoạt động dịch vụ ngân hàng, Chi phí mua bán chứng khoán, Chi phí hoạt động kinh doanh ngoại hối và vàng, Chi phí tiền lương và phúc lợi trả cho nhân viên của ngân hàng, Chi phí khấu hao tài sản vật chất của ngân hàng, Chi phí quản lý, Chi dự phòng tổn thất tín dụng, Chi phí khác (bao gồm chi phí góp vốn mua cổ phần, chi phí cho hoạt động kinh doanh khác...). 2.2.2.2. Lợi nhuận sau thuế: Theo Điều 21 Chương IV của Nghị định 57/2012/NĐ-CP ngày 20/07/2012 về chế độ tài chính đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thì “Lợi
9 nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài là khoản chênh lệch được xác định bằng tổng doanh thu phát sinh trong kỳ trừ đi tổng các khoản chi phí hợp lý phát sinh trong kỳ bao gồm cả thuế thu nhập doanh nghiệp”. Lợi nhuận trước thuế = Tổng thu nhập – Tổng chi phí Thuế TNDN = Lợi nhuận trước thuế x Thuế suất thuế TNDN Lợi nhuận sau thuế = Lợi nhuận trước thuế - thuế TNDN 2.2.2.3. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) ROA (Return on Asset) là một chỉ số cho thấy khả năng quản lý ngân hàng để tạo ra thu nhập từ tài sản của ngân hàng. Đây được xem là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng sinh lời của ngân hàng (Golin, 2001). Còn Tân (2012) cho rằng ROA là chỉ tiêu quan trọng nhất để đo lường hiệu quả hoạt động của các ngân hàng vì nó cho biết lợi nhuận được tạo ra từ các tài sản mà ngân hàng sở hữu. ROA được tính bằng cách lấy lợi nhuận ròng trong kỳ chia cho bình quân tổng tài sản trong kỳ. Đối với ngành ngân hàng, chỉ số ROA nằm trong ngưỡng từ 1% - 2% cho thấy ngân hàng đó có lợi nhuận tốt và an toàn, còn nếu ROA lớn hơn 2% thì lợi nhuận tốt nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro trong hoạt động. 2.2.2.4. Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu (ROE) Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE – Return on Equity) phản ánh khả năng của một ngân hàng trong việc sử dụng vốn chủ sở hữu của nó để tạo ra lợi nhuận (Tân, 2012), ROE được tính bằng cách lấy lợi nhuận ròng chia cho bình quân vốn chủ sở hữu trong kỳ. Tuy nhiên, hạn chế của việc sử dụng tỷ lệ ROE là bỏ qua những rủi ro của đòn bẫy: Ngân hàng có đòn bẫy càng cao thì ROE cao hơn và ROA thấp hơn.