Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chất lượng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh đông Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng hoạt động và chất lượng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh Đông Đăk Lăk, nêu ra được những điểm mạnh, điểm yếu và những giải pháp khắc phục nhằm được hiệu quả tín dụng tại chi nhánh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chất lượng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh đông Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH TRỊNH NGỌC THÀNH CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI BIDV CHI NHÁNH ĐÔNG ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017 --- Ðắk Lắk, tháng 09/2015 ---
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH TRỊNH NGỌC THÀNH CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI BIDV CHI NHÁNH ĐÔNG ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS,TS. Nguyễn Đăng Dờn TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017 --- Ðắk Lắk, tháng 09/2015 ---
ii MỤC LỤC MỤC LỤC ........................................................................................................................... ii CHƢƠNG 1 ........................................................................................................................ 5 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................................................................. 5 1.1. Tổng quan về tín dụng đối với khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại 5 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng đối với khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại .......................................................................................................... 5 1.1.2. Các hình thức tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại ... 6 1.1.3. Vai trò của tín dụng Ngân hàng đối với khách hàng cá nhân ..................... 10 1.2. Chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân ................................................ 12 1.2.1. Khái niệm.......................................................................................................... 12 1.2.2 . Sự cần thiết phải nâng cao chất lƣợng tín dụng ............................................... 13 1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng tín dụng ..................................................... 14 1.3 Các y u tố ảnh hƣởng đ n chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân .. 21 1.3.1 Môi trƣờng kinh doanh .................................................................................... 21 1.3.2. Y u tố từ phía khách hàng .............................................................................. 22 1.3.3. Y u tố chủ quan từ phía Ngân hàng ............................................................. 23 1.4 Kinh nghiệm từ một số Ngân hàng trên thế giới về chất lƣợng tín dụng cá nhân và bài học kinh nghiệm cho ngân hàng Việt Nam ................................................................ 26 1.4.1 Kinh nghiệm từ một số Ngân hàng trên thế giới................................................. 26 1.4.2 Bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam đối với chất lƣợng tín dụng cá nhân .............................................................................................. 29 CHƢƠNG 2 ...................................................................................................................... 31 THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH ĐÔNG ĐẮK LẮK ............................................................................................ 31 2.1 Tổng quan về ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông ĐăkLăk .............................................................................................. 31 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển .......................................................................... 31 2.1.2. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 32 2.1.3. Thực trạng hoạt đ ng kinh doanh của BIDV chi nhánh Đông Đắk Lắk giai đoạn 2013-2015 ................................................................................................... 34 2.2 . Thực trạng chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đăklăk.... 39 2.2.1 Quy trình cho vay tại ngân hàng. ................................................................... 40 2.2.2. Quy mô và tỷ lệ tăng trƣởng tín dụng ............................................................ 45 2.2.2 Số lƣợng khách hàng và tỷ lệ tăng trƣởng khách hàng cá nhân ................. 51 2.2.3 Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu .............................................................................. 52 2.2.4 Xử lý nợ xấu và trích lập dự phòng rủi ro ...................................................... 55 2.2.5 Lợi nhuận trên tổng dự nợ tín dụng cá nhân ................................................ 56
iii 2.2.6 Tỷ lệ thu lãi từ hoạt đ ng tín dụng cá nhân so với tín dụng chung toàn chi nhánh 57 2.2.7 Tỷ lệ sinh lời của tín dụng cá nhân ................................................................ 58 2.3. Đánh giá chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông ĐăkLăk trong 3 năm 2013-2015 .................................................................................................. 59 2.3.1 Những k t quả đã đạt đƣợc.............................................................................. 59 2.3.2 Những mặt còn hạn ch .................................................................................... 61 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn ch trên ........................................................... 61 CHƢƠNG 3 ...................................................................................................................... 65 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH ĐÔNG ĐẮK LẮK .............................................................. 65 3.1. Những thuận lợi và khó khăn ảnh hƣởng đ n chất lƣợng tín dụng của ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đăklăk. ............................................................................................................................ 65 3.2. Định hƣớng phát phiển tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đăklăk đến năm ........... 67 3.3. Giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân .... 70 3.3.1 Giải pháp mở r ng và nâng cao chất lƣợng tín dụng .................................... 70 3.3.2. Các giải pháp h trợ ........................................................................................ 78 3.3.3. Đề xuất giải pháp để thực hiện phƣơng hƣớng k hoạch đã đề ra đ n năm 2030) ..................................................................................................................... 80 3.4. M t số ki n nghị đối với H i sở chính BIDV nhằm nâng cao chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại Chi nhánh Đông Đaklak ................................. 82 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 83
iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ vi t tắt Nghĩa Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát BIDV triển Việt Nam NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần RRTD Rủi ro tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại DNBQ Dƣ nợ bình quân TSĐB Tài sản đảm bảo TM-DV Thƣơng mại – dịch vụ CBNV Cán bộ nhân viên CBQLKH Cán bộ quản lý khách hàng TPQLKH Trƣởng phòng quản lý khách hàng PQLKH Phòng quản lý khách hàng LĐPQLKH Lãnh đạo phòng quản lý khách hàng CBQTTD Cán bộ quản trị tín dụng PQTTD Phòng quản trị tín dụng CBGDKH Cán bộ giao dịch khách hàng LĐPGDKH Lãnh đạo phòng giao dịch khách hàng PQLRR Phòng quản lý rủi ro KHCN Khách hàng cá nhân HĐKD Hoạt động kinh doanh KHDN Khách hàng doanh nghiệp PGD Phòng giao dịch CIC Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam CBTD Cán bộ tín dụng
v DANH SÁCH CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 : Tình hình nguồn vốn của chi nhánh Bảng 2.2: Tình hình hoạt động tín dụng của chi nhánh Bảng 2.3: Kết qủa hoạt động kinh doanh của chi nhánh Bảng 2.4: Tỷ trọng cho vay cá nhân trong tổng dƣ nợ Bảng 2.5: Cơ cấu cho vay cá nhân theo mục đích vay Bảng 2.6: Cơ cấu cho vay cá nhân theo thời hạn vay Bảng 2.7: Số lƣợng khách hàng cá nhân qua các năm Bảng 2.8: Tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu Bảng 2.9: Tình hình x lý nợ tại chi nhánh qua các năm Bảng 2.10: Trích lập dự phòng Bảng 2.11: Phân tích lợi nhuận trên tổng dự nợ tín dụng cá nhân Bảng 2.12: Tỷ lệ thu lãi từ hoạt động tín dụng cá nhân so với tín dụng
vi DANH SÁCH CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ. Sơ đồ 1: Sơ đồ Cơ cấu tổ chức nhân viên trong ngân hàng TMCP Đầu Tƣ Và Phát Triển Việt Nam – Chi Nhánh Đông Đăk Lăk Biểu đồ 2.1: Tỷ trọng cho vay cá nhân trong tổng dƣ nợ Biểu đồ 2.2: cơ cấu cho vay cá nhân theo mục đích vay Biểu đồ 2.3: Cơ cấu cho vay cá nhân theo thời hạn vay Biểu đồ 2.4: Tỷ lệ tăng trƣởng khách hàng cá nhân Biểu đồ 2.5: Tỉ lệ nợ xấu, nợ quá hạn trên tổng dƣ nợ khách hàng cá nhân
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1.Đ T VẤN ĐỀ Việt Nam là một nƣớc đang phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần cần có những chính sách, giải pháp, nhu cầu vốn vốn, nhu cầu thanh toán… Các tổ chức tín dụng ra đời gắn liền với sự ra đời và phát triển của nền kinh tế. Trong đó phần lớn dân cƣ s dụng sản phẩm dịch vụ Ngân hàng. Đặc biệt Tín dụng đối với khách hàng cá nhân đã đƣợc các tổ chức Tín dụng trong đó có Ngân hàng TMCP Đầu Tƣ Và Phát Triển Việt Nam – Chi Nhánh Đông Đăk Lăk định hƣớng mục tiêu chiến lƣợc phát triển trong những năm sau. Đối với các ngân hàng thƣơng mại thì hoạt động tín dụng là hoạt động đem lại lợi nhuận chủ yếu, nó quyết định sự tồn tại và phát triển của Ngân hàng. Đặc biệt hiện nay tín dụng cá nhân chiếm giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu vốn của các Ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên, đi đôi với những lợi ích mà hoạt động tín dụng mang lại là tiềm ẩn rất nhiều rủi ro tín dụng. Và những rủi ro đó sẽ ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng và sự ổn định của nền kinh tế quốc gia. Vậy nên chất lƣợng tín dụng đang là một vấn đề cấp bách cần đƣợc giải quyết trong nền Tài chính – Ngân hàng quốc gia Ngân hàng TMCP Đầu Tƣ Và Phát Triển Việt Nam – Chi Nhánh Đông Đăk Lăk Là một Ngân hàng có nguồn thu nhập chủ yếu từ hoạt động tín dụng, đặc biệt là tín dụng bán lẻ (tín dụng đối với khách hàng cá nhân) Nhiều năm gần đây hoạt động tín dụng và chất lƣợng của hoạt động tín dụng luôn đƣợc Ngân hàng chú trọng làm mục tiêu chính để phát triển, là cán bộ đang công tác tại ngân hàng và đƣợc trực tiếp nhận nhiệm vụ phát triển các sản phẩm tín dụng đối với khách hàng cá nhân nên tôi rất quan tâm về vấn đề chất lƣợng của các sản phẩm dịch vụ mà ngân hàng đem lại cho khách hàng của mình, chính vì vậy sau quá trình học tập và nghiên cứu chƣơng trình cao học, tôi đã chọn đề tài “ Chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh Đông Đắk Lắk” làm luận văn thạc sĩ với mong muốn vận dụng những kiến thức mình đã tiếp thu đƣợc trong quá trình học tập tại trƣờng cùng với kinh nghiệm thực tiễn mà mình có đƣợc trong quá trình tác nghiệp để đánh giá thực trạng công tác và ngày càng hoàn thiện mình hơn trong công việc đang đảm nhận tại chi nhánh 1
2 2.MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1Mục tiêu tổng quát: Đánh giá thực trạng của chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân trong các Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. 2.2 Mục tiêu cụ thể: Đánh giá thực trạng hoạt động và chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh Đông Đăk Lăk, nêu ra đƣợc những điểm mạnh, điểm yếu và những giải pháp khắc phục nhằm đƣợc hiệu quả tín dụng tại chi nhánh. 3.CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Đánh giá ƣu - nhƣợc điểm của chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam nói chung và tại Chi nhánh Đông Đắk Lắk nói riêng, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh Đông Đăk Lăk. 4.ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tƣợng : Hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân - Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi về không gian: Đề tài đƣợc nghiên cứu tại Ngân hàng Đầu tƣ và phát triển Việt Nam chi nhánh Đông Đắk Lắk - Số 55 đƣờng Nguyễn Tất Thành huyện Eakar tỉnh Đăk lăk. + Phạm vi về thời gian: Số liệu phục vụ đề tài nghiên cứu thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến 2015. 5.PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phƣơng pháp nghiên cứu: đề tài s dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ: thống kê, so sánh, tổng hợp, phân tích, suy luận logic, thu thập tài liệu từ sách báo, tạp chí, trang web, luận văn có s dụng số liệu, tài liệu tại chi nhánh BIDV đông Đắk Lắk và một số tài liệu tài chính khác đã đƣợc công bố trong và ngoài nƣớc liên quan đến đề tài, đồng thời kết hợp các bảng biểu để minh họa, chứng minh và rút ra kết luận về dữ liệu đó. 2
3 6.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Nghiên cứu và phân tích tổng quan của ngân hàng thƣơng mại và cụ thể chi tiết tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đắk Lắk về: - Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng tín dụng khách hàng cá nhân. - Các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng tín dụng khách hàng cá nhân. - Các kinh nghiệm về phát triển tín dụng khách hàng cá nhân của các ngân hàng để đƣa ra bài học cho Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đắk Lắk - Ƣu nhƣợc điểm, cơ hội và thách thức đối với chất lƣợng tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đắk Lắk. - Những thành tựu đạt đƣơc đối với tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đắk Lắk. - Giải pháp, định hƣớng và kiến nghị cho hiệu quả chất lƣợng tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Đông Đắk Lắk. 7.ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI - Lý luận: Biện giải cơ sở khoa học liên quan đến tín dụng cá nhân và hoạt động tín dụng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại, theo đó làm rõ một số khái niệm, vai trò, đặc điểm, nội dung hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân của các Ngân hàng thƣơng mại. Đồng thời tổng hợp những kinh nghiệm của nƣớc ngoài và rút ra những kinh nghiêm, vấn đề cần nghiên cứu đối với Việt Nam. - Thực tiễn: Trên cơ sở luận cứ khoa học có tham chiếu kinh nghiệm của trong và ngoài nƣớc đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại BIDV chi nhánh Đông Đắk Lắk, đặc biệt đề ra các giải pháp và kiến nghị để chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại đơn vị. 8.TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU - Trong cuộc khủng hoảng tài chính ngân hàng khu vực châu Á thời kỳ 1997-1998, và cuộc khủng hoảng tài chính-ngân hàng toàn cầu khởi đầu từ Mỹ 3
4 những năm gần đây đã và đang cho thấy ngày càng nhiều ngân hàng trên thế giới công bố các khoản nợ xấu và thua lỗ lớn kỷ lục, trong đó có rất nhiều ngân hàng trong khu vực và trên thế giới bị phá sản, kể cả những ngân hàng lớn tầm cỡ thế giới với bề dày hoạt động hàng trăm năm. Vì vậy, nghiên cứu kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng ở các Ngân hàng trên thế giới sẽ là bài học hữu ích để chất lƣợng tín dụng khách hàng cá nhân tại các Ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam 4
5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về tín dụng đối với khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng đối với khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại 1.1.1.1. Khái niệm tín dụng khách hàng cá nhân Tín dụng ngân hàng là giao dịch tài sản giữa Ngân hàng (TCTD) với bên đi vay (là các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nền kinh tế) trong đó Ngân hàng (TCTD) chuyển giao tài sản cho bên đi vay s dụng trong một thời gian nhất định theo thoả thuận, và bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện cả vốn gốc và lãi cho Ngân hàng (TCTD) khi đến hạn thanh toán. Xuất phát từ đặc trƣng của hoạt động ngân hàng là kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ nên tài sản giao dịch trong tín dụng ngân hàng chủ yếu là dƣới hình thức tiền tệ. Tuy nhiên trong một số hình thức tín dụng, nhƣ cho thuê tài chính thì tài sản trong giao dịch tín dụng cũng có thể là các tài sản khác nhƣ tài sản cố định. Tín dụng là nghiệp vụ có vị trí rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh của mỗi ngân hàng thƣơng mại, đồng thời đó cũng là nghiệp vụ có qui trình kỹ thuật rất phong phú, phức tạp đòi hỏi nhà quản trị ngân hàng cũng nhƣ kế toán tín dụng phải nắm vững nghiệp vụ này để làm tốt công tác quản trị và kế toán. Sau đây là một số nội dung cần chú ý trong nghiệp vụ tín dụng đứng trên góc độ kế toán và quản trị tín dụng ngân hàng gồm tín dụng khách hàng doanh nghiệp và tín dụng khách hàng cá nhân. Trong phạm vi của đề tài này, luận văn nghiên cứu về tín dụng khách hàng cá nhân Hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân là một bộ phận của tín dụng Ngân hàng phân chia theo khách hàng. Tín dụng cá nhân là mảng tín dụng tập trung vào đối tƣợng khách hàng là những cá nhân, hộ gia đình. Các khoản vay này phục vụ cho nhu cầu chi tiêu cá nhân nhƣ mua sắm các vật dụng cần thiết trong sinh hoạt, s dụng cho cá mục đích cá nhân hoặc phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ của các hộ gia đình. 5
6 1.1.1.2. Đặc điểm tín dụng khách hàng cá nhân - Tín dụng đối với khách hàng cá nhân là các khoản vay ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn có quy mô nhỏ nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng hay kinh doanh của các khách hàng cá nhân, hộ gia đình - Tín dụng đối với khách hàng cá nhân (tín dụng bán lẻ) có độ rủi ro thấp hơn so với các khách hàng là doanh nghiệp (tín dụng bán buôn), thời gian vay ngắn hơn chính vì thế, độ rủi ro cũng ít hơn. Thêm nữa, lƣợng dƣ nợ tín dụng cho mỗi một hợp đồng vay cá nhân lại ít hơn rất nhiều, nên rủi ro dàn trải, không tập trung lại, nếu một khoản vay cá nhân có vấn đề thì thiệt hại của Ngân hàng cũng không đáng kể so với một hợp đồng cho vay lớn đối với các doanh nghiệp vay qui mô lớn - Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân: Chính vì Lãi suất cho vay cá nhân thƣờng cao hơn cho vay đối với doanh nghiệp và lƣợng khách hàng cá nhân rất đa dạng, chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu khách hàng của Ngân hàng và mức độ rủi ro không cao, lợi nhuận từ hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân cũng cao, nên một số Ngân hàng thƣơng mại thƣờng tập trung phát triển chủ yếu vào các khách hàng cá nhân. - Tín dụng cấp cho các cá nhân có đối tƣợng cho vay là các cá nhân, hộ gia đình có địa bàn sinh sống khá rộng, số lƣợng lớn khách hàng khiến cho Ngân hàng tốn nhiều thời gian để kiểm soát chặt chẽ từng khoản vay. Chính điều này cũng gây khó khăn trong quá trình thu hồi nợ. 1.1.2. Các hình thức tín dụng khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại Việc phân loại các hình thức tín dụng thƣờng đƣợc dựa vào một số tiêu thức nhất định. Căn cứ đó ngân hàng thiết lập quy trình cho vay, nâng cao hiệu quả tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng đƣợc tốt hơn. • Căn cứ vào mục đích - Cho vay bất động sản: Bao gồm các khoản cho vay xây dựng ngắn hạn và giải phóng mặt bằng cũng nhƣ các khoản cho vay dài hạn tài trợ cho việc mua đất canh tác, nhà, trung tâm thƣơng mại. Đối với loại hình cho vay này, ngân hàng đƣợc bảo đảm bằng chính tài sản thực: đất đai, toà nhà và các công trình khác. 6
7 - Cho vay nông nghiệp: nhằm hỗ trợ nông dân trong hoạt động trồng trọt, chăn nuôi . - Cho vay đối với các cá nhân: Nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng cho việc mua ô tô, nhà ở, trang thiết bị gia đình, vật liệu xây dựng để s a chữa, hiện đại hóa nhà c a hay trang trải các khoản viện phí và các chi phí cá nhân khác. - Cho vay khác: gồm các khoản cho vay không đƣợc xếp ở trên và các khoản cho vay kinh doanh chứng khoán. • Căn cứ vào kỳ hạn - Cho vay ngắn hạn: những khoản cho vay có kỳ hạn tối đa đến 12 tháng, đƣợc xác định phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng. - Cho vay trung, dài hạn: những khoản cho vay đƣợc xác định chủ yếu để đầu tƣ mua sắm tài sản cố định, mua nhà ở, mua ô tô, xây phòng trọ, nhà nghỉ cho thuê... Loại cho vay này đang ngày càng đƣợc các ngân hàng chú trọng phát triển, một mặt chúng đáp ứng nhu cầu vay vốn của khách hàng cá nhân, mặt khác chúng cũng phù hợp với khả năng vốn của các ngân hàng thƣơng mại. Thời hạn cho vay trung hạn thƣờng là từ 12 tháng đến 60 tháng, • Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng - Tín dụng không bảo đảm: là loại tín dụng không có tài sản thế chấp, cầm cố hay bảo lãnh của ngƣời thứ ba, việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. Ngân hàng không nắm giữ một loại tài sản nào của ngƣời vay để thanh lý nhằm thu hồi khoản vay khi có vi phạm hợp đồng mà thay vào đó là những điều kiện: phƣơng án kinh doanh đƣợc ngân hàng đánh giá có tính khả thi, có khả năng đem lại lợi nhuận cao. Khách hàng là những khách hàng tốt, trung thực trong kinh doanh, khả năng tài chính lành mạnh, quản trị có hiệu quả, khi đó ngân hàng dựa vào uy tín của khách hàng mà không cần nguồn thu nợ bổ sung. - Tín dụng có bảo đảm: là hình thức tín dụng dựa trên cơ sở ngân hàng nắm giữ các tài sản thuộc sở hữu trực tiếp của ngƣời đi vay hoặc thuộc sở hữu của ngƣời bảo lãnh. Các hình thức bảo đảm thƣờng gặp là: thế chấp, cầm cố, hoặc bảo lãnh. Mục đích của việc này là khi có sự vi phạm hợp đồng tín dụng ngân hàng có quyền x lý các tài sản đó để thu hồi tiền cho vay. Sự bảo đảm này là căn cứ pháp lý để 7
8 ngân hàng có thêm một nguồn thứ hai, bổ sung cho nguồn thu nợ thứ nhất thiếu chắc chắn. Các tài sản bảo đảm ở đây thƣờng là các bất động sản, động sản thuộc quyền sở hữu của bên đi vay, đƣợc phép giao dịch, không có tranh chấp, tài sản đƣợc bảo hiểm theo quy định của pháp luật. • Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng - Tín dụng bằng tiền: là loại hình tín dụng đƣợc cung cấp bằng tiền. Đây là hình thức cấp tín dụng chủ yếu của ngân hàng và đƣợc thực hiện bằng các kỹ thuật khác nhau nhƣ: tín dụng ứng trƣớc, thấu chi, tín dụng thời vụ, tín dụng trả góp. - Tín dụng bằng tài sản: là hình thức cho vay bằng tài sản rất phổ biến và đa dạng, mà điển hình nhất là tài trợ thuê mua. Theo phƣơng thức này ngân hàng hoặc công ty thuê mua (công ty con của Ngân hàng) cung cấp trực tiếp tài sản cho khách hàng và theo định kỳ khách hàng hoàn trả nợ vay gồm cả gốc và lãi. • Căn cứ vào xuất xứ của tín dụng - Cho vay trực tiếp: ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho những khách hàng có nhu cầu, đồng thời ngƣời đi vay trực tiếp hoàn trả nợ vay cho ngân hàng. - Cho vay gián tiếp: là khoản cho vay đƣợc thực hiện thông qua việc mua lại các khế ƣớc hoặc chứng từ nợ đƣợc phát sinh và còn trong thời hạn thanh toán. Các hình thức này gồm có: chiết khấu, mua lại các phiếu bán hàng, nghiệp vụ thanh lý. • Căn cứ vào phương thức cho vay Theo quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng, ngân hàng tiến hàng cho vay theo các phƣơng thức nhƣ sau: - Cho vay từng lần: mỗi lần vay vốn khách hàng và ngân hàng tiến hành thực hiện những thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. Phƣơng thức này áp dụng với những khách hàng có nhu cầu vay vốn không thƣờng xuyên, sản xuất không ổn định, kinh doanh theo thời vụ, thƣơng vụ. - Cho vay theo hợp đồng tín dụng: ngân hàng và khách hàng xác định, thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một thời hạn nhất định hoặc theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh. - Cho vay theo dự án đầu tƣ: ngân hàng cho khách hàng vay vốn để thực hiện đầu tƣ phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tƣ phục vụ đời sống. 8
9 - Cho vay hợp vốn: một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phƣơng án vay vốn của khách hàng. Trong đó có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng khác. Ngoài ra cho vay hợp vốn còn phải thực hiện theo quy chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc ban hành. Cho vay hợp vốn có ƣu điểm là san sẻ đƣợc rủi ro song nhƣợc điểm là nới lỏng việc kiểm soát tiền vay khách hàng. - Cho vay trả góp: khi vay vốn, ngân hàng và khách hàng xác định và thoả thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc chƣa đƣợc chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay. - Cho vay theo hạn mức tín dụng: khách hàng và ngân hàng xác định và thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. Việc cho vay và thu nợ đan xen nhau, không phân định ranh giới, thời điểm cụ thể lúc nào cho vay, lúc nào thu nợ. Phƣơng thức này áp dụng đối với các khách hàng có nhu cầu vay trả thƣờng xuyên, tình hình kinh doanh ổn định, vòng quay vốn nhanh và có tín nhiệm trong quan hệ tín dụng. - Cho vay theo dự án đầu tƣ: Tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tƣ phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tƣ phục vụ đời sống. - Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và s dụng thẻ tín dụng: Tổ chức tín dụng chấp thuận cho khách hàng đƣợc s dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho vay phát hành và s dụng thẻ tín dụng, tổ chức tín dụng và khách hàng phải tuân theo các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam về phát hành và s dụng thẻ tín dụng. - Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: Tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Tổ chức tín dụng và khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phòng. - Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là việc cho vay mà tổ chức tín dụng thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vƣợt số tiền có trên tài khoản 9
10 thanh toán của khách hàng phù hợp với các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. - Các phƣơng thức cho vay khác mà pháp luật không cấm, phù hợp với quy định tại Quy chế cho vay và điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng và đặc điểm của khách hàng vay 1.1.3. Vai trò của tín dụng Ngân hàng đối với khách hàng cá nhân 1.1.3.1. Đối với các khách hàng Tín dụng cấp cho các cá nhân sẽ tạo điều kiện cho các cá nhân có thể trang trải các khoản chi phí sinh hoạt, học tập; giúp họ có vốn sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống. Nền kinh tế nƣớc ta đang ngày một phát triển, các chi phí sinh hoạt, học tập ngày càng tăng cao, đặc biệt là trong giai đoạn gần đây. Nhu cầu của các cán bộ công nhân viên chức đƣợc s dụng các dịch vụ vay vốn của Ngân hàng ngày càng tăng cao. Tín dụng cấp cho các cá nhân có vai trò ngày càng quan trọng. Ở các khu vực nông thôn, miền núi, hải đảo, cuộc sống của ngƣời dân còn nhiều khó khăn. Họ muốn thay đổi cách làm ăn, vƣơn lên thoát nghèo. Muốn làm đƣợc điều đó, họ cũng cần có một nguồn vốn ổn định, uy tín. Các chƣơng trình hỗ trợ của nhà nƣớc chỉ đáp ứng đƣợc một phần nào đó, nên tín dụng Ngân hàng đóng vai trò then chốt trong vấn đề này. 1.1.3.2. Đối với Ngân hàng Một Ngân hàng muốn tồn tại và phát triển tốt phải luôn nỗ lực tìm kiếm và huy động đƣợc những nguồn vốn trong xã hội, rồi từ đó đẩy mạnh cho vay và đầu tƣ kiếm lời. Việc s dụng vốn có hiệu quả hay không quyết định sự thành bại trong hoạt động của Ngân hàng. Hiện nay, điều kiện kinh tế đang ngày càng phát triển, chất lƣợng cuộc sống của ngƣời dân cũng dần đƣợc nâng lên. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều cá nhân, hộ gia đình đang gặp khó khăn trong quá trình vƣơn lên làm giầu, những sinh viên cũng không có nhiều cơ hội để có thể tiếp cận với những nguồn vốn để có thể kinh doanh hoặc trang trải các khoản chi phí học tập… Nếu biết khai thác thị trƣờng tín dụng 10
11 đối với khách hàng cá nhân, thì các Ngân hàng có thể thu đƣợc một nguồn lợi không nhỏ. 1.1.3.3. Đối với nền kinh t Có thể nói rằng trong tình hình nền kinh tế nƣớc ta hiện nay thì tín dụng Ngân hàng là một nguồn vốn vô cùng quan trọng giúp thúc đẩy phát triển nền kinh tế. Có rất nhiều yếu tố, nhân tố trong nền kinh tế chịu sự ảnh hƣởng và tác động qua lại với tín dụng Ngân hàng. Trong số các loại hình tín dụng Ngân hàng thì tín dụng đối với khách hàng cá nhân có vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, giúp chu chuyến, lƣu thông lƣợng vốn dƣ thừa trong xã hội vào sản xuất, nâng mức sống của ngƣời dân. Một nền kinh tế vững mạnh thì mỗi cá thể trong đó cũng cần phải tốt. Các cá nhân có khả năng tiếp cận với các nguồn vốn lớn nhƣ tín dụng Ngân hàng có nhiều điều kiện hơn để sản xuất kinh doanh, trang trải các khoản chi phí, nâng mức sống, góp phân thúc đẩy tiêu dùng, từ đó cũng góp phần phát triển kinh tế. Ngày nay, nền kinh tế nƣớc ta đang phát triển tuy nhiên tập trung chủ yếu ở các đô thị lớn hay ở nội thành, còn ở những nơi nhƣ miền núi hay hải đảo xa xôi thì cuộc sống của ngƣời dân vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Các dự án của Chính phủ để phát triển kinh tế ở các khu vực này đang đóng góp một phần không nhỏ vào việc cải thiện chất lƣợng cuộc sống của ngƣời dân nơi đây. Tuy nhiên, vì nguồn vốn của Nhà nƣớc cũng hạn hẹp mà các khu vực trọng điểm lại nhiều, chính vì thế, các dƣ án này cũng chỉ đáp ứng đƣợc phần nào nhu cầu của ngƣời dân. Họ cần có một nguồn vốn thƣờng xuyên hơn, ổn định hơn. Đó là lí do vì sao mà nguồn vốn của Ngân hàng lại đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc cải thiện cuộc sống ngƣời dân, góp phần ổn định an ninh kinh tế, chính trị và trật tự an toàn xã hội… Ở một phƣơng diện khác, tín dụng cấp cho các cá nhân cũng tạo công ăn việc làm cho ngƣời lao động, giúp họ an cƣ lạc nghiệp, ổn định kinh tế. Điều này góp một phần dáng kể vào các chính sách vĩ mô của Chính phủ trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. 11
12 1.2. Chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân 1.2.1. Khái niệm Chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân là một khái niệm vừa cụ thể vừa trừu tƣợng. Đối với từng chủ thể, chất lƣợng tín dụng thể hiện ở những khía cạnh khác nhau: - Dƣới giác độ Ngân hàng: Chất lƣợng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tốt nghĩa là khoản tín dụng đó phải đƣợc tài trợ từ nguồn vốn tốt, đƣợc đảm bảo an toàn với rủi ro thấp nhất. Đồng thời, món vay này đƣợc s dụng đúng mục đích cam kết ban đầu, đƣợc hoàn trả gốc và lãi vay đúng thời hạn, mang lại lợi nhuận cho ngân hàng với chi phí nghiệp vụ thấp nhất. Bên cạnh đó, khoản tín dụng có chất lƣợng còn tạo điều kiện tăng uy tín và khả năng cạnh tranh của Ngân hàng trên thị trƣờng tài chính, thiết lập và làm lành mạnh những mối quan hệ kinh tế, phục vụ cho sự phát triển của hệ thống. - Dƣới giác độ khách hàng: Thì khoản tín dụng có chất lƣợng trƣớc hết phải đáp ứng tối ƣu nhu cầu vốn của họ, phù hợp về lãi suất và khả năng trả nợ cũng nhƣ kì hạn trả nợ của khách hàng. Thủ tục vay vốn đơn giản, thuận tiện, thu hút nhiều khách hàng trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc tín dụng. - Dƣới giác độ nền kinh tế: Khoản tín dụng chất lƣợng phải hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng hợp pháp, góp phần phục vụ sản xuất, lƣu thông hàng hoá, giải quyết công ăn việc làm, xây dựng các cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, khai thác khả năng tiềm tàng trong nền kinh tế, thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung vốn cho sản xuất, giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng trƣởng tín dụng và tăng trƣởng kinh tế. Từ những điều trên, ta có thể rút ra: - Chất lƣợng tín dụng là một chỉ tiêu tổng hợp, nó phản ánh mức độ thích nghi của NHTM và sự thay đổi của môi trƣờng bên ngoài, nó thể hiện sức mạnh một ngân hàng trong quá trình cạnh tranh để tồn tại. - Chất lƣợng tín dụng đƣợc xác định qua nhiều yếu tố: thu hút đƣợc khách hàng, thủ tục đơn giản, thuận tiện, mức độ an toàn của vốn tín dụng, chi phí tổng thể về sản xuất, chi phí nghiệp vụ… 12
13 - Chất lƣợng tín dụng không tự nhiên mà có, nó là kết quả của một quy trình kết hợp hoạt động giữa con ngƣời trong một tổ chức, giữa các tổ chức với nhau vì một mục đích chung, do đó để đạt đƣợc chất lƣợng tín dụng cần có sự quản lý chặt chẽ từ hệ thống Ngân hàng Quản lý chất lƣợng về cơ bản là những hoạt động và kỹ thuật đƣợc s dụng nhằm đạt đƣợc chất lƣợng tốt. 1.2.2 . Sự cần thi t phải nâng cao chất lƣợng tín dụng  Chất lƣợng tín dụng đối với nền kinh t xã h i Lịch s hình thành và phát triển quan hệ tín dụng cho ta thấy vai trò quan trọng của nó trong nền kinh tế đặc biệt là nền kinh tế hàng hóa ngày càng phát triển. Cùng với sự sản xuất và lƣu thông hàng hóa, tín dụng ngày càng phát triển nhằm cung cấp thêm các phƣơng tiện giao dịch để đáp ứng nhu cầu giao dịch trong xã hội. Trong điều kiện đó, nâng cao chất lƣợng tín dụng là vấn đề ngày càng đƣợc quan tâm vì: - Chất lƣợng tín dụng để đƣa hoạt động tín dụng thích nghi với điều kiện kinh tế thị trƣờng, phục vụ và thúc đẩy nền kinh tế thị trƣờng. - Đảm bảo chất lƣợng tín dụng là điều kiện để Ngân hàng làm tốt chức năng trung gian thanh toán, vì khi chất lƣợng tín dụng đƣợc đảm bảo sẽ tăng vòng quay vốn tín dụng. Nó tạo điều kiện cho Ngân hàng làm tốt chức năng trung gian tín dụng trong nền kinh tế quốc dân là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tƣ, tín dụng góp phần điều hòa vốn trong nền kinh tế. - Chất lƣợng tín dụng sẽ góp phần tăng vòng quay vốn, huy động tới mức tối đa lƣợng tiền nhàn rỗi trong xã hội để phục vụ quá trình phát triển đất nƣớc. - Chất lƣợng tín dụng sẽ làm giảm tối thiểu lƣợng tiền thừa trong lƣu thông. Nó góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định tiền tệ, tăng trƣởng kinh tế, tăng uy tín quốc gia. Đồng thời, thông qua các công trình đầu tƣ vốn phát huy tác dụng, tạo ra những sản phẩm, dịch vụ cho nền kinh tế. Tín dụng là một trong những công cụ để thực hiện các chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về phát triển kinh tế xã hội theo từng ngành, từng lĩnh vực. Chất lƣợng tín dụng sẽ góp phần tăng hiệu quả sản xuất xã hội, đảm bảo phát triển cân đối giữa các ngành, các vùng trong cả nƣớc, ổn định và phát triển nền kinh tế. 13