Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chính sách đào tạo nghề và sinh kế người dân - Trường hợp các xã vùng đệm vườn quốc gia Tràm Chim huyện Tam Nông tỉnh Đồng Tháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn làm rõ thực trạng, kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế qua công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim, từ đó đề xuất các giải pháp để thực hiện và mang lại thu nhập bền vững cho các hộ dân các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm chim kết hợp với du lịch trên địa bàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Chính sách đào tạo nghề và sinh kế người dân - Trường hợp các xã vùng đệm vườn quốc gia Tràm Chim huyện Tam Nông tỉnh Đồng Tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH QUÁCH THỊ DIỆU CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ SINH KẾ NGƯỜI DÂN: TRƯỜNG HỢP CÁC XÃ VÙNG ĐỆM VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM HUYỆN TAM NÔNG TỈNH ĐỒNG THÁP. LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH QUÁCH THỊ DIỆU CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ SINH KẾ NGƯỜI DÂN: TRƯỜNG HỢP CÁC XÃ VÙNG ĐỆM VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM HUYỆN TAM NÔNG TỈNH ĐỒNG THÁP. LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH CÔNG Mã số: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS; TS. SỬ ĐÌNH THÀNH Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Học viên Quách Thị Diệu
MỤC LỤC ________ Trang phụ bìa Lời cam đoan Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng CHƯƠNG MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1 1.TÍNH CẤP THIẾT ........................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................ 4 2.1. Mục tiêu chung ....................................................................................... 4 2.2. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 4 3. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 5 4.1 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 5 4.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 5 4.3 Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 5 5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu........................................................................... 6 5.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................... 6 5.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................... 6 6. Kết cấu luận văn ............................................................................................. 7 Chương mở đầu ................................................................................................... 7 Chương 1: Lý thuyết tổng quan......................................................................... 7 Chương 2 : Thực trạng chính sách đào tạo nghề lao động nông các xã Vùng Đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim huyện Tam Nông Tỉnh Đồng Tháp................. 7 Chương 3. Giải pháp và kiến nghị ................................................................. 7 CHƯƠNG I: LÝ THUYẾT TỔNG QUAN ...................................................... 8 1.1. Một số khái niệm liên quan ......................................................................... 8 1.1.1. Khái niệm nghề, đào tạo và đào tạo nghề ........................................... 8 1.1.2 Khái niệm lao động, lao động nông thôn và bền vững ..................... 11 1.1.3 Chất lượng và chất lượng đào tạo: ..................................................... 12 1.2 Đặc điểm của lao động nông thôn .............................................................. 13 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề ............................. 13 1.4 Phân loại và các hình thức đào tạo nghề ................................................... 17 1.5 Các công trình nghiên cứu thực nghiệm. .................................................. 17 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH ĐÀO TẠO NGHỀ LAO ĐỘNG NÔNG CÁC XÃ VÙNG ĐỆM VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM HUYỆN TAM NÔNG TỈNH ĐỒNG THÁP .................................................. 19 2.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của các xã Vùng đệm Vườn Quốc Gia Tràm chim huyện Tam Nông ................................................... 19 2.1.1 Về đại lý kinh tế và đặc điểm tự nhiên ...................................................... 19
2.1.2 Thực trạng công tác đào tạo nghề lao động nông thôn các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm chim ...................................................................... 21 2.1.2.1 Thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn cấp huyện .......................................................................... 21 2.1.2.2 Việc phổ biến quán triệt chủ trương, chính sách của Đề án ........... 22 2.1.2.3. Việc xây dựng và phê duyệt Kế hoạch thực hiện Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn .................................................. 23 2.1.2.4. Việc xây dựng Kế hoạch đào tạo bôi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã: ......................................................................................................... 23 2.1.2.5. Hàng năm, UBND huyện đều bố trí 01 công chức chuyên trách quản lý đào tạo nghề tại Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Tam Nông.................................................................................................... 23 2.2 Kết quả thực hiện các hoạt động của đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2011-2016 ........................................................................ 24 2.2.1 Kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn các xã Vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim ........................................................................ 25 2.2.2. Kết quả thực hiện các hoạt động của đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn ................................................................................................ 26 2.2.3. Đánh giá kết quả thực hiện đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong giai đoạn 2011 - 2016 ................................................................ 30 2.2.3.1. Những mặt được ............................................................................. 30 2.2.3.2 Những tồn tại và nguyên nhân ........................................................ 31 a. Tồn tại, hạn chế ....................................................................................... 31 b. Nguyên nhân của tồn tại hạn chế ............................................................ 31 c. Bài học kinh nghiệm................................................................................ 32 2.3 Hạn chế của đào tạo nghề nông thôn ........................................................ 33 2.4 Bài học kinh nghiệm cho đào tạo nghề lao động nông thôn các xã vùng đệm VQGTC huyện Tam Nông .............................................................. 33 2.5 Thiết kế nghiên cứu ..................................................................................... 35 2.5.1 Khung phân tích ................................................................................. 35 2.5.2 Phương pháp thu thập số liệu ............................................................ 36 2.5.2.1 Thông tin thứ cấp ............................................................................ 36 2.5.2.2 Thông tin sơ cấp .............................................................................. 37 2.5.2.3 Phương pháp phân tích số liệu ........................................................ 38 2.6 Kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 39 2.6.1 Tổng hợp kết qủa khảo sát các học viên (điều tra điển hình) ........... 39 2.6.2 Tóm tắt ý kiến khảo sát của lao động qua đào tạo ............................. 46 2.6.3 Hiệu quả đào tạo nghềicho lao động nông thôn các xã vùng đệm trên địa bàn huyện Tam Nông tỉnh Đồng Tháp. ......................................... 47 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 49
3.1 Kết luận ................................................................................................ 49 3.2 Một số giải pháp nâng cao kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện nói chung và các xã vùng đệm nói riêng ............................................................................................................ 49 3.3 Kiến nghị .............................................................................................. 51 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 55
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu viết tắt Nội dung viết tắt 01 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 02 ĐTN Đào tạo nghề 03 HĐND Hội đồng nhân dân 04 LĐNT Lao động nông thôn 05 UBND Ủy ban nhân dân 06 VQGTC Vườn Quốc gia Tràm Chim
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả đào tạo nghề........................ 16 Hình 2.1. Bản đồ hành chính vùng đệm VQG................................................ 20 Bảng 2.2. Dân số vùng đệm VQG năm 2013................................................... 21 Bảng 2.3 Kết quả thực hiện các hoạt động của đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2011-2016 ....................................... 24 Bảng 2.4. Số lao động tham gia học nghề lao động nông thôn giai đoạn 2011-2016............................................................................................................ 25 Bảng 3.1 Nguồn thu thập thông tin ................................................................. 36 Bảng 3.2 Lựa chọn số lượng điều tra tại mỗi xã, thị trấn ............................. 37 Bảng 4.1 Thông tin chung về mẫu khảo sát .................................................... 39 Bảng 4.2 Đánh giá của học viên ....................................................................... 40 Bảng 4.3 Cách nhận biết thông tin và đánh giá về đào tạo nghề .................. 42 Bảng 4.4 Nhu cầu ngành nghề đào tạo do học viên đề nghị .......................... 43 Bảng 4.5 Nguyện vọng người học nghề ........................................................... 45
1 CHƯƠNG MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước về công tác an sinh xã hội và sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực nông thôn nước ta nhằm giải quyết việc làm cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo, gia đình chính sách, có công cách mạng, trong độ tuổi lao động có trình độ học vấn,…. Chính phủ đã đầu tư gần 26.000 tỷ đồng để thực hiện “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” theo quyết định 1956/QĐ-TTg với mục tiêu làm cho người dân có cuộc sống ấm no hạnh phúc, nâng cao nhận thức khi có việc làm họ không trông chờ chính sách hỗ trợ, tạo lòng tự trọng và có thu nhập ổn định và bền vững. Chính sách đào tạo nghề của Đảng và nhà nước ta thật đúng đắn và đầu tư kinh phí rất cao để đào tạo nghề cho khoảng 1 triệu lao động nông thôn, trong đó: Nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề, nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập của lao động nông thôn; đào tạo, bồi dưỡng 100.000 lượt cán bộ, công chức xã; Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ, năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý hành chính, quản lý, điều hành kinh tế - xã hội và thực thi công vụ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn; góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động và cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn;. Do đó, đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã được Đảng và Nhà nước ta coi là một nhiệmvụ chiến lược của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Căn cứ Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 về các Chương trình Mục tiêu quốc gia đào tạo nghề; Thông tư liên tịch số 112/2010/TTLT- BTC-BLĐTBXH Hướng dẫn quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện Đề án "Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020" ban hành theo Quyết
2 định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, UBND tỉnh ban hành số QĐ 498/QĐ-UBND.HC của tỉnh Đồng Tháp, đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 và được triển khai thực hiện trên địa bàn huyện với mục đích là đào tạo nguồn nhân lực nông thôn, giải quyết việc làm cho lao động gắn liền với tiềm năng phát triển của địa phương. Tính chất của các ngành nghề phù hợp nhằm tận dụng lao động nhàn rỗi. Ưu tiên các ngành nghề thủ công mỹ nghệ, tiểu thủ công nghiệp sử dụng nguyên liệu khai thác được ở địa phương. Cụ thể hóa chủ trương trên, Ủy ban nhân dân huyện Tam Nông Ban hành Quyết định số 69/QĐ-UBND- TL ngày 28 tháng 6 năm 2010 về việc thành lập Ban chỉ đạo đề án “ Đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện và Ban hành các Kế hoạch số 124/KH -UBND ngày 24 tháng 11 năm 2015 của Uỷ ban nhân dân huyện về việc thực hiện công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, giai đoạn 2016- 2020; Sau 5 năm thực hiện triển khai đề án tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo tăng lên từ 17% từ năm 2010 lên 25% năm 2015. Tuy đạt được về số lượng tham gia học nghề qua đào tạo nghề nông thôn trên địa bàn huyện nhưng chất lượng đầu ra sau khi qua đào tạo nghề chưa bền vững, cụ thể bà con các xã vùng đệm chưa tận dụng và khai thác phát huy lợi thế từ điểm du lịch VQGTC mà họ chỉ làm theo mùa vụ có việc thì làm không có thì thôi, bên cạnh đó họ chưa tự tạo cho mình việc làm ổn định, đôi lúc còn trông chờ, ỉ lại vào địa phương tìm sản phẩm đầu ra. Từ khái quát trên cho thấy, công tác đào tạo nghề lao động nông thôn chưa đáp ứng được yêu cầu, vẫn còn tình trạng đào tạo nghề chạy theo thành tích, sau khi đào tạo nghề họ chưa có việc làm ổn định, chủ yếu dựa vào tục quán, phong tục, thoái quen; vẫn còn thiếu lực lượng lao động làm nghề phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn, chưa gắn kết với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương; chưa áp dụng
3 kiến thức vào thực tiễn... Do đó, việc đào tạo nghề lao động nông thôn hết sức cần thiết và để họ trở thành lao động làm các công việc trong lĩnh vực nông nghiệp hiện đại, chuyển dịch cơ cấu lao động có vai trò quan trọng đối với việc thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm xây dựng một nền nông nghiệp và kinh tế nông thôn có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ và phù hợp để tăng năng suất lao động, nâng cao thu nhập ổn định, bền vững và đời sống của dân cư nông thôn góp phần xây dựng huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp thành một huyện có nông nghiệp và dịch vụ phát triển nhằm giải quyết việc làm xóa đói giảm nghèo và các vấn đề an ninh trật tự... Xuất phát từ tình hình trên, để tìm ra những nguyên nhân, hạn chế và rút ra bài học kinh nghiệm trong công tác đào tạo nghề lao động nông thôn và đưa ra nhiều phương án nhằm phát triển nâng cao tay nghề và tiếp cận công nghệ máy móc vào sản xuất nhằm mang lại thu nhập bền vững cho người dân các xã Vùng đệm VQGTC nên tôi chọn đề tài nghiên cứu giải pháp nào nhằm mang lại thu nhập bền vững cho người dân các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim qua công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn để làm luận văn Thạc sỹ, với lý do các xã vùng đệm VQG Tràm chim trên địa bàn huyện Tam Nông – tỉnh Đồng Tháp gồm các 05 xã và 01 thị trấn (Thị Trấn Tràm Chim, Tân Công Sính, Phú Đức, Phú Thọ, Phú Hiệp và Phú Thành B), hiện nay huyện Tam Nông đang tập trung phát triển du lịch sinh thái, gắn kết làng nghề và khởi nghiệp đổi mới sáng nhằm mang lại hiệu quả thực hiện đạt tiêu chí chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) theo quyết định 491/2009/QĐ-TTg, ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính Phủ, đó là giảm tỷ lệ lao động trong lĩnh vực nông nông. Đây là tiêu chí rất quan trọng về thu nhập, cơ cấu lao động, giáo dục và giảm tỷ lệ hộ nghèo nên em chọn các xã Vùng đệm VQGTC để nghiên cứu thực hiện.
4 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Luận văn làm rõ thực trạng, kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế qua công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim, từ đó đề xuất các giải pháp để thực hiện và mang lại thu nhập bền vững cho các hộ dân các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm chim kết hợp với du lịch trên địa bàn. 2.2. Mục tiêu cụ thể Làm rõ thực trạng đào tạo nghề lao động nông thôn các xã Vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim; Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở các xã vùng đệm. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn các xã Vùng đệm VQG Tràm Chim thời gian qua; những vấn đề đặt ra đối với quá trình thực hiện công tác đào tạo nghề trong thời gian tới. Rút ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác tuyên truyền đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Với kỳ vọng giảm gánh nặng cho xã hội và tạo công ăn việc làm cho tất cả người dân tham gia học nghề nhằm tạo nguồn thu nhập ổn định và bền vững trên địa bàn huyện Tam Nông nói chung và người dân các xã Vùng đệm VQGTC huyện Tam Nông - tỉnh Đồng Tháp nói riêng trong thời gian tới. 3. Câu hỏi nghiên cứu Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đào tạo nghề lao động nông thôn? Đề ra những giải pháp nhằm nâng cao kết quả đào tạo nghề lao động nông thôn và làm sau mang lại thu nhập bền vững cho người dân ở các xã Vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim sau khi học nghề?
5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các lao động nông thôn tham gia học nghề, nhà nước, giáo viên, cơ sở vật chất- tài chính, những vấn đề có liên quan đến công tác đào tạo nghề, kết quả đầu ra cho lao động nông thôn các xã vùng đệm VQG Tràm chim trên địa bàn huyện Tam Nông - tỉnh Đồng Tháp. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Thời gian: giai đoạn 2016 - 2017. - Không gian: các xã vùng đệm VQG Tràm chim trên địa bàn huyện Tam Nông – tỉnh Đồng Tháp gồm các 05 xã và 01 thị trấn (Thị Trấn Tràm Chim, Tân Công Sính, Phú Đức, Phú Thọ, Phú Hiệp và Phú Thành B). - Nội dung: Luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu các nội dung như: những nhân tố ảnh hưởng đến đào tạo nghề lao động nông thôn; phân tích đánh giá thực trạng đào tạo nghề trong thời gian qua từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo với kỳ vọng mang lại thu nhập bền vững cho các lao động nông thôn các xã vùng đệm. 4.3 Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích số liệu: Tiến hành đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong nghiên cứu các nguồn tài liệu liên quan đến đề tài. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: là một phương pháp phỏng vấn viết, được thực hiện cùng một lúc với nhiều nội dung theo một bảng hỏi in sẵn. Người được hỏi trả lời ý kiến của mình, bằng cách cung cấp thông tin hoặc đánh dấu vào các ô tương ứng theo một quy ước nào đó.
6 - Phương pháp phỏng vấn sâu: là cuộc đối thoại được lặp đi lặp lại giữa nhà nghiên cứu và người cung cấp thôn tin. - Phương pháp quan sát: Là phương pháp thu thập thông tin thông qua tri giác như nghe, nhìn, … để thu thập thông tin từ thực tế nhằm đáp ứng mục tiêu nghiên cứu của đề tài; phương pháp này được sử dụng để kiểm tra kết quả thông tin thu thập được từ nhóm hộ được khảo sát. - Phương pháp xử lý: Xử lý số liệu thu được, tổng hợp, trình bày, tính toán các số đo: kết quả có được sẽ giúp khái quát được đặc trưng của tổng thể. 5. Ý nghĩa của việc nghiên cứu 5.1. Ý nghĩa khoa học Góp phần hệ thống hóa các khái niệm, phạm trù và lý thuyết liên quan đến vấn đề đào tạo nghề lao động nông thôn. 5.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn hệ thống hóa được những vấn đề lý luận cơ bản đào tạo nghề lao đông nông thôn. Từ đó, xây dựng được khung lý thuyết, nghiên cứu thực tiễn thực hiện công tác đào tạo nghề lao động nông thôn các xã vùng đệm VQGTC huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Đề xuất những giải pháp với kỳ vọng nhằm mang lại hiệu quả và thu nhập bền vững cho các hộ dân qua công tác đào tạo nghề lao đông nông thôn các xã Vùng đệm VQGTC trên địa bàn huyện Tam Nông thời gian tới. Kết quả rút ra từ nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và nghiên cứu và là cơ sở phục vụ cho quá trình chỉ đạo thực tiển nhằm tạo sinh kế, nâng cao thu nhập ổn định và giảm nghèo cho người dân các xã vùng đệm VQG Tràm Chim thông qua hoạt động lồng ghép về đa dạng hóa sản xuất, phát triển làng nghề truyền thống có lợi thế của
7 địa phương, phát triển thị trường và định chế tổ chức để phát triển cộng đồng và phát triển kinh tế - xã hội vùng. Từ hiệu quả mong đợi từ đề án đã được liệt kê trên, sẽ hỗ trợ tốt cho bảo tồn và quản lý tài nguyên. Bên cạnh đó, với mong muốn qua công tác đào tạo nghề bà con các xã vùng đệm có thu nhập bền vững và mở rộng tầm nhìn xa hơn cụ thể không nên sản xuất tại một xã mà nên nhìn lại như ngoài lợi thế của địa phương để khai thác nên kết hơp lại với các xã khác nhằm tạo thế mạnh của các xã vùng đệm trong quá trình sản xuất với sản phẩm đầu ra làm sau mang đến an toàn, chất lượng, mẫu mã và cách phục vụ văn minh, lịch sự mang đến hài lòng đến với khách du lịch tại địa phương và quốc tế. 6. Kết cấu luận văn Chương mở đầu Chương 1: Lý thuyết tổng quan Chương 2 : Thực trạng chính sách đào tạo nghề lao động nông các xã Vùng Đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim huyện Tam Nông Tỉnh Đồng Tháp Chương 3. Giải pháp và kiến nghị
8 CHƯƠNG I: LÝ THUYẾT TỔNG QUAN 1.1. Một số khái niệm liên quan 1.1.1. Khái niệm nghề, đào tạo và đào tạo nghề * Nghề là gì Giáo trình kinh tế lao động của Trường Đại học kinh tế Quốc dân Hà Nội: “Nghề là một dạng xác định của hoạt động trong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức (hiểu biết) và kỹ năng mà một người lao động cần có để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định”. Hiện nay, ở các quốc gia đều có quan niệm khác nhau về nghề và được định nghĩa khác nhau. Khái niệm “nghề” ở Pháp: “Là một loại lao động có thói quen về kỹ năng, kỹ xảo của một người để từ đó tìm được phương tiện sống”. Khái niệm “nghề” ở Đức: “Là hoạt động cần thiết cho xã hội ở một lĩnh vực lao động nhất định đòi hỏi phải được đào tạo ở trình độ nào đó”. Đối với Nga, “Nghề” được định nghĩa “là một loại hoạt động lao động đòi hỏi có sự đào tạo nhất định và thường là nguồn gốc của sự sinh tồn”. Ở Việt Nam có nhiều định nghĩa nghề đưa ra, trong đó có định nghĩa: “Nghề là một tập hợp lao động do sự phân công lao động xã hội quy định mà giá trị của nó trao đổi được. Nghề mang tính tương đối, nó phát sinh, phát triển hay mất đi do trình độ của nền sản xuất và nhu cầu xã hội”. Tuy nhiên, khái niệm nghề được hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau song chúng ta có thể nhận thấy được một số nét đặc trưng sau: “Nghề là hoạt động, là công việc về lao động của con người được lặp đi lặp lại; là sự phân công lao động xã hội, phù hợp với yêu cầu xã hội; là phương tiện để sinh
9 sống; là lao động kỹ năng, kỷ xảo chuyên biệt có giá trị trao đổi trong xã hội đòi hỏi phải có một quá trình đào tạo nhất định”. * Đào tạo là gì Đào tạo là sự đào luyện, gây dựng, làm phát triển và bồi dưỡng khả năng. Tóm lại, đào tạo là quá trình hoạt động có mục đích, có kỹ năng, kỹ xảo trong lý thuyết và thực tiễn, có tổ chức nhằm truyền đạt các kiến thức nhằm tạo ra năng lực để thực hiện thành công một hoạt động nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu xã hội. Hay nói cách khác: “đào tạo là sự phát triển có hệ thống về kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo cho mỗi cá nhân để họ thực hiện một nghề hoặc một nhiệm vụ cụ thể một cách tốt nhất. Đào tạo được thực hiện bởi các loại hình tổ chức chuyên ngành nhằm thay đổi hành vi và thái độ làm việc của con người, tạo cho họ khả năng đáp ứng được tiêu chuẩn và hiệu quả của công việc chuyên môn”. * Đào tạo nghề Theo điều 5 Luật dạy nghề: “Đào tạo nghề là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học”. Đào tạo nghề gồm hai quá trình có mối quan hệ hữu cơ với nhau, đó là dạy nghề và học nghề. Dạy nghề “là hoạt động dạy và học, nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học”. Học nghề: “Là quá trình tiếp thu những kiến thức về lý thuyết và thực hành của người lao động để đạt được một trình độ nghề nghiệp nhất định”.
10 Tóm lại: Đào tạo nghề cho lao động là giáo dục kỹ thuật sản xuất cho người lao động để họ nắm vững nghề nghiệp, chuyên môn bao gồm đào tạo nghề mới, đào tạo nghề bổ sung, đào tạo lại nghề. Giáo trình Kinh tế lao động của Trường Đại học kinh tế quốc dân Hà Nội: “Đào tạo nghề là đào tạo nguồn nhân lực, là quá trình trang bị kiến thức nhất định về chuyên môn nghiệp vụ cho người lao động, để họ có thể đảm nhận được một số công việc nhất định”. Như vậy, các khái niệm trên đã không chỉ dừng lại ở kỹ năng cơ bản , trang bị kiến thức, mà còn đề cập đến thái độ lao động cơ bản. Điều này thể hiện tính nhân văn, tinh thần xã hội chủ nghĩa, đề cao người lao động ngay trong quan hệ về lao động chứ không chỉ coi lao động là một nguồn vốn nhân lực, coi công nhân như cái máy sản xuất với công nghệ và kỹ thuật tiên tiến hiện nay. Thực tế trong đời sống xã hội, các từ ngữ “dạy nghề” hoặc “đào tạo nghề” được dùng khá rộng rãi và phổ biến, còn thuật ngữ “đào tạo lao động kỹ thuật” chỉ mới xuất hiện gần đây. Đây cũng chính là bước phát triển mới về tư duy nhằm làm rõ hơn và năng lên tầm cao mới hệ thống giáo dục nghề nghiệp so với quan niệm truyền thống trước đây coi đào tạo nghề chỉ là đào tạo lực lượng lao động chân tay, mang tính cơ bắp, trong quá trình lao động chủ yếu sử dụng lao động cơ bắp của con người. Quan niệm này về dạy nghề không còn phù hợp với nền sản xuất hiện đại. Khái niệm dạy nghề theo quan niệm mới phải phù hợp với điều kiện và công nghệ phát triển, sử dụng trong sản xuất ngày càng phổ biến như hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại, tự động hóa. Bởi vậy, thực chất hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo định hướng mới là hệ thống đào tạo cho lao động với kỹ thuật trong thời kỳ mới. Hệ thống này có nhiệm vụ đào tạo người lao động về kỹ năng thực hành nghề, nhân cách ở các cấp trình độ,… Sau khi đào tạo họ có đủ khả năng tìm việc làm và năng lực tạo việc làm, năng lực thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng của công
11 nghệ và thực tế sản xuất kinh doanh, gắn kết chặt chẽ với việc làm trong xã hội, liên thông với các trình độ đào tạo khác. Hiện nay chúng ta phải thống nhất đúng khái niệm “đào tạo lao động kỹ thuật” thay thế cho khái niệm “dạy nghề” hoặc “đào tạo nghề” trong các văn bản pháp quy và trong đời sống xã hội. Trong trường hợp còn sử dụng thuật ngữ “dạy nghề” và “đào tạo nghề” thì phải hiểu với nội dung mới, đó là “đào tạo lao động kỹ thuật” trong hệ thống đào tạo kỹ thuật thực hành. Như vậy: “Đào tạo nghề chính là đào tạo lao động kỹ thuật có tổ chức và có kế hoạch trong hệ thống đào tạo kỹ thuật thực hành nhằm hình thành và phát triển kiến thức, kỹ năng, thái độ cho mỗi cá nhân người lao động ở các cấp trình độ để có thể hành nghề, làm công việc phức tạp với nâng suất và hiệu quả cao, đồng thời thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng của kỹ thuật và công nghệ trong thực tế”. 1.1.2 Khái niệm lao động, lao động nông thôn và bền vững C.Mác-Ph.Ăngghen, 1993. Toàn tập, tập 23, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Lao động “trước hết là một quá trình diễn ra giữa con người và tự nhiên, một qua trình trong đó, bằng hoạt động của chính mình, con người làm trung gian, điều tiết và kiểm tra sự trao đổi chất giữa họ và tự nhiên”. Lao động nông thôn là những người thuộc lực lượng lao động và tham gia hoạt động trong hệ thống các ngành kinh tế nông thôn như trồng trọt, chăn nuôi, ngư nghiệp, lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và các dịch vụ trong nông thôn. Bền vững là sự phát triển lâu dài và ổn định cho sự phát triển về mọi mặt trong xã hội hiện tại và tiếp tục phát triển trong tương lai xa. Khái niệm này hiện đang là mục tiêu hướng tới nhiều quốc gia trên thế giới, mỗi quốc
12 gia sẽ dựa theo đặc thù kinh tế, xã hội, chính trị, địa lý, văn hóa... riêng để hoạch định chiến lược phù hợp nhất với quốc gia đó. 1.1.3 Chất lượng và chất lượng đào tạo: *Chất lượng là gì Theo từ điển tiếng việt, Nhà xuất bản Văn hóa – Thông tin (1999): Chất lượng: “là phạm trù triết học biểu thị những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định, tính tương đối của sự vật phân biệt nó với sự vật khác, chất lượng là đặc tính khách quan của sự vật”. Theo Iso 9000 (2000): “Chất lượng là mức độ mà một tập hợp các đặc trưng vốn có đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng và những người khác có quan tâm”. * Chất lượng đào tạo nghề là gì Là một khái niệm khó xác định, khó đo lường và mỗi người có cách hiểu khác nhau. Vì vậy, khái niệm chất lượng trong giáo dục được đưa ra từ nhiều góc độ khác nhau. Theo quan niệm truyền thống, nếu xét chất lượng về một khóa học nghề cụ thể thì chất lượng sẽ được xem xét trên góc độ là kỹ năng, kiến thức, mà khóa học đã cung cấp, mức độ nắm, vận dụng các kiến thức và kỹ năng của học sinh sau khóa học... Luật Dạy nghề (2006): Theo định nghĩa về mục tiêu dạy nghề “chất lượng đào tạo ở cấp độ nghề là sự đáp ứng các mục tiêu đề ra của nhà trường. Đó là đào tạo tương xứng với trình độ đào tạo, có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khỏe nhằm tạo điều kiện cho người học nghề sau khi tốt nghiệp có khả năng tìm việc làm, tự tạo