Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra các ưu nhược điểm của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình trong những năm qua, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ BÙI BÌNH AN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG Ở TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Hà Nội – Năm 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ BÙI BÌNH AN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG Ở TỈNH NINH BÌNH Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 60 31 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN DŨNG Hà Nội – Năm 2014
Mục lục Trang Danh mục các ký hiệu viết tắt i Danh mục các bảng ii MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 8 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 11 5. Đóng góp của đề tài 12 6. Phương pháp nghiên cứu 12 7. Kết cấu luận văn 15 Chương 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên 16 1.1. Khái luận về chất lượng đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ 16 1.1.1. Đội ngũ GV các trường ĐH, CĐ và yêu cầu về trình độ đối với đội ngũ này 16 1.1.2. Vai trò của đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ 23 1.1.3. Nội dung nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên 29 1.1.4. Những điều kiện nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên 35 1.1.5. Tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ giảng viên 40 1.2. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của một số nước, một số địa phương và bài học cho Ninh Bình 44 1.2.1. Tổng quan kinh nghiệm một số nước như Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc 45 1.2.2. Từ thực tiễn kinh nghiệm của một số trường và địa phương 46
1.2.3. Những bài học kinh nghiệm cho Ninh Bình 50 Chương 2: Thực trạng chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình 56 2.1. Thực trạng về đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình từ năm học 2005-2006 đến năm học 2011-2012 56 2.1.1. Khái quát các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình 56 2.1.2. Thực trạng về đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ ở tỉnh Ninh Bình từ năm học 2005-2006 đến năm học 2011-2012 58 2.2. Các chính sách của Ninh Bình nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng 77 2.2.1. Các chủ trương, chính sách của địa phương 77 2.2.2. Đối với các trường Đại học, Cao đẳng 79 2.3. Đánh giá chung 84 2.3.1. Thành tựu nâng cao chất lượng đội ngũ GV các trường ĐH, CĐ 84 2.3.2. Hạn chế về chất lượng đội ngũ GV các trường ĐH, CĐ 84 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế 86 Chương 3: Một số giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ ở tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, tầm nhìn 2030 88 3.1. Bối cảnh mới tác động đến chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình 88 3.1.1. Quốc tế 88 3.1.2. Đất nước và tỉnh Ninh Bình 89 3.2. Quan điểm cơ bản về nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình 93
3.2.1. Nâng cao chất lượng trên cơ sở số lượng và cơ cấu hợp lý, phải chú ý đến tính đồng bộ, toàn diện, đồng thời phải có trọng tâm, trọng điểm 93 3.2.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên phải xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, gắn với nhiệm vụ chính trị của nhà trường và địa phương 93 3.2.3. Nâng cao chất lượng ĐNGV phải đổi mới hệ thống tổ chức CB, cơ chế chính sách hợp lý, nhưng để nâng cao chất lượng trước hết phải do chính bản thân GV 94 3.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên phải đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực ở bậc Đại học, Cao đẳng và đội ngũ công nhân có trình độ, tay nghề cao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững 95 3.3. Một số giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, tầm nhìn 2030 95 3.3.1. Xây dựng quy hoạch tổng thể về đội ngũ giảng viên, xác định biên chế cho từng giai đoạn của nhà trường 96 3.3.2. Đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng, sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng viên cơ hữu của nhà trường 97 3.3.3. Mở rộng hợp tác, liên kết với các cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học để phát triển đội ngũ giảng viên 99 3.3.4. Xây dựng, hoàn thiên cơ chế, chính sách thu hút cán bộ, giảng viên có trình độ cao về công tác tại trường 100 3.3.5. Đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyển dụng, quản lý, đánh giá đội ngũ giảng viên 102 3.3.6. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất; đổi mới cơ chế chính sách, tạo điều kiện làm việc, nâng cao chất lượng đời sống cho giảng viên an tâm công tác, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao 102 KẾT LUẬN 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO 106
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CH : Cao học CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa: ĐH, CĐ : Đại học, Cao đẳng HĐND : Hội đồng nhân dân HSSV : Học sinh sinh viên KT : Kế toán KT-KT : Kinh tế - Kỹ thuật UBND : Uỷ ban nhân dân QTKD : Quản trị Kinh doanh NGƯT : Nhà giáo ưu tú NCKH : Nghiên cứu khoa học NCS : Nghiên cứu sinh SL : Số lượng SC : Sơ cấp SĐH : Sau đại học SP : Sư phạm ThS : Thạc sĩ TS : Tiến sĩ TC : Trung cấp VH-DL : Văn hóa - Du lịch XHCN : Xã hội chủ nghĩa i
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Số lượng các trường ĐH, CĐ ở tỉnh Ninh Bình 56 Bảng 2.2. Số lượng CB,GV,VC/HSSV trường Đại học Hoa Lư 57 Bảng 2.3. Số lượng CB,GV,VC/HSSV các trường Cao đẳng tỉnh Ninh Bình 59 Bảng 2.4. Về độ tuổi, giới tính, thâm niên công tác của giảng viên ĐH Hoa Lư 60 Bảng 2.5. Về giới tính, tuổi đời, thâm niên công tác của đội ngũ giảng viên các trường Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình 61 Bảng 2.6. Học hàm, học vị của giảng viên trường ĐH Hoa Lư. 62 Bảng 2.7. Học hàm học vị của GV các trường CĐ ở tỉnh Ninh Bình 63 Bảng 2.8. Chuyên môn của đội ngũ giảng viên Đại học Hoa Lư 65 Bảng 2.9. Chuyên môn của đội ngũ GV các trường CĐ ở tỉnh Ninh Bình 66 Bảng 2.10. Kết quả NCKH của trường Đại học Hoa Lư 68 Bảng 2.11. Kết quả NCKH của các trường CĐ ở tỉnh Ninh Bình 69 Bảng 2.12. Số giờ dạy (hệ chính qui) năm học 2005-2006 đến 2011-2012 của giảng viên trường ĐH Hoa Lư 71 Bảng 2.13. Số giờ dạy (hệ chính qui) năm học 2005-2006 đến 2011-2012 của giảng viên các trường Cao đẳng tỉnh Ninh Bình 72 ii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo là lĩnh vực gắn với chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng và bản sắc văn hóa, liên quan đến sự tồn vong, hưng thịnh của một quốc gia. Vì vậy, từ xa xưa đến nay, dù trong hoàn cảnh nào, đất nước ta cũng luôn quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đào tạo nhân tài. Sự phát triển của con người được Liên hiệp quốc thừa nhận là vấn đề trung tâm và là thước đo để đánh giá, xếp hạng mức độ phát triển kinh tế - xã hội của các Quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng đến nguồn lực con người, coi đó là nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của đất nước. Trên cơ sở những chủ trương, nghị quyết của Đảng và Nhà nước luôn xác định vai trò của Giáo dục và Đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Kế thừa và phát huy những tinh hoa và truyền thống qui báu của nền giáo dục và đào tạo dân tộc, khắc ghi lời dạy “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, nhanh chóng đưa đất nước ta “sánh ngang với các cường quốc năm châu” như Bác Hồ hằng mong muốn, trong nhiều thập kỷ qua Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng sự nghiệp giáo dục và đào tạo, chăm lo đến việc “trồng người” vì lợi ích trăm năm của đất nước. Trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, chúng ta lấy việc “phát huy nguồn nhân lực con người” làm yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Con người là nguồn lực của mọi nguồn lực, là tài nguyên của mọi tài nguyên. Chính vì vậy, Đảng ta đã khẳng định Giáo dục - Đào tạo và khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu và lấy Giáo dục - Đào tạo và khoa học, công nghệ làm yếu tố cơ bản, coi đó là khâu đột phá trong sự nghiệp CNH, HĐH; 1
Mặc dù, hiện nay phương pháp dạy học có nhiều thay đổi, song người thầy vẫn là một trong những nhân tố quyết định chất lượng giáo dục. Trình độ của một nền giáo dục không thể cao hơn trình độ của những người đã làm ra nó - đó là người thầy. Trong bối cảnh khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển mạnh mẽ tạo ra sự chuyển dịch định hướng giá trị, xã hội biến đổi nhanh chóng, đội ngũ giảng viên không chỉ đóng vai trò truyền đạt tri thức mà còn phải có năng lực phát triển cảm xúc, thái độ, hành vi của người học; là người gợi mở, hướng dẫn, tổ chức, cố vấn, định hướng đảm bảo cho người học tiếp nhận và ứng dụng hợp lý những tri thức vào thực tiễn cuộc sống. Trong chiến lược phát triển Giáo dục và Đào tạo, bậc giáo dục Đại học được xác định là yếu tố quyết định diện mạo nguồn nhân lực bậc cao. Thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, đã tạo cho giáo dục đào tạo phát triển, trong đó giáo dục Đại học có nhiều cơ hội phát triển mới nhưng cũng buộc ngành Giáo dục và Đào tạo, nhất là giáo dục Đại học phải đối mặt với nhiều thách thức gay gắt. Đại hội XI của Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục khẳng định “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, trong đó tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp và đẩy mạnh nâng cao chất lượng dạy nghề và giáo dục chuyên nghiệp”. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giáo dục Đại học nói chung và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng nói riêng là một việc làm rất quan trọng và hết sức cần thiết. Chất lượng đào tạo được xây dựng trên ba yếu tố đó là: Chương tình đào tạo, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất. Tại hội nghị quốc tế bàn về giáo dục và đào tạo cho thế kỷ XXI tại Giơ – ne – vơ đã nhấn mạnh “Muốn có nền giáo dục 2
tốt cần phải có những giáo viên tốt”. Đội ngũ giáo viên chính là nhân tố quyết định cho sự nghiệp và nâng cao chất lượng giáo dục. Chất lượng đội ngũ giảng viên ĐH, CĐ có vai trò quyết định trong việc đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, cung cấp hàng triệu nhân lực có trình độ cao làm nòng cốt phục vụ sự nghiệp đổi mới đất nước, nhưng giảng viên ĐH, CĐ nước ta hiện nay cũng bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Chất lượng đào tạo nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. Do vậy, việc phát triển đội ngũ giảng viên được coi là giải phát đột phá trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Để phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ĐH, CĐ đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và có chất lượng, bảo đảm sự kết nối một cách nhuần nhuyễn giữa các thế hệ, trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về chất lượng giảng viên, thực trạng đội ngũ giảng viên, xây dựng cơ sở vật chất và thiết bị; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý và đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu xã hội hiện nay. Trong đó phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên được coi là khâu đột phá có tính quyết định, nó tạo nên vị thế và tầm trí tuệ của một cơ sở đào tạo ra nguồn nhận lực có chất lượng cao cho đất nước. Điều đó đã được khẳng định qua sự phát triển của nhiều trường có danh tiếng hàng đầu trong nước. Sau hơn hai mươi năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo của Việt Nam đã có những biến đổi mạnh mẽ cả về quy mô và hình thức đào tạo, có bước phát triển đáng kể về chất lượng và nội dung đào tạo; trong đó, có sự đóng góp tích cực của các trường Đại học, Cao đẳng ở địa phương. Đội ngũ giảng viên đã không ngừng phát triển cả về số lượng và chất lượng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, từng bước đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 3
Tuy nhiên, thực tiễn cũng chỉ ra nền giáo dục và đào tạo của nước ta hiện nay còn thấp xa so với yêu cầu của đất nước, chưa thật sự là một động lực thúc đẩy và là một điều kiện cơ bản bảo đảm việc thực hiện những mục tiêu kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ đất nước. Song, vấn đề về chất lượng đội ngũ giảng viên của các trường Đại học, Cao đẳng vẫn đang còn khoảng cách so với thực tiễn xã hội đặt ra, nhất là ở các trường địa phương. Do đó, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trong trường Đại học, Cao đẳng trên toàn quốc nói chung, ở các trường Đại học, Cao đẳng ở địa phương, trong đó có Ninh Bình đang là nội dung cần quan tâm thực hiện ngay. Trong những năm qua, nhờ có sự quan tâm của Nhà nước và địa phương và sự nỗ lực, cố gắng của các trường, đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở Ninh Bình đã có những bước tiến đáng kể cả về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp lẫn số lượng, trình độ và năng lực chuyên môn. Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới, thực trạng về chất lượng của đội ngũ giảng viên ở các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình hiện nay còn nhiều bất cập, tồn tại và hạn chế, chưa hợp lý về cơ cấu. Đội ngũ giảng viên ĐH,CĐ ở các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình có trình độ sau đại học chiếm tỷ lệ chưa cao; giảng viên cốt cán, chuyên gia đầu ngành hầu như không có, nội dung chương trình; phương pháp giảng dạy chậm đổi mới chưa theo kịp với sự phát triển của khoa học công nghệ hiện đại... Bên cạnh đó còn tồn tại một số yếu kém như: Chất lượng giảng dạy còn chưa đạt yêu cầu, đặc biệt trong gắn việc dạy học với nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất. Nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy chậm đổi mới. Trình độ đào tạo chưa theo kịp với phát triển khoa học công nghệ hiện đại. 4
Việc mở rộng nhanh quy mô đào tạo ở một số cơ sở cùng với đó là sự gia tăng số lượng HSSV cũng khiến các giảng viên phải giảng dạy quá nhiều, không đủ thời gian cho việc tự học, tự bồi dưỡng, tham gia nghiên cứu và triển khai hoạt động khoa học & công nghệ. Trong công tác đào tạo đội ngũ giảng viên Đại học, Cao đẳng còn nhiều bất cập: Nhìn chung các trường chưa có kế hoạch đào tạo dài hạn, thiếu chủ động và chưa tận dụng thời cơ. Cơ chế chính sách trong việc tuyển dụng nhân tài chưa có sức thu hút. Về số lượng: Kể từ năm 2005 đến nay, số lượng đội ngũ giảng viên Đại học, Cao đẳng (GVĐH,CĐ) của tỉnh đã có sự gia tăng đáng kể, từ 561 người vào năm học 2005-2006 lên 1.013 người vào năm học 2011-2012 và dự báo sẽ còn tăng tiếp vào những năm sau. Mặc dù vậy, so với sự gia tăng về quy mô của các ngành và sự đòi hỏi nâng cao về chất lượng đào tạo thì số lượng đội ngũ GVĐH của các trường trong tỉnh chưa đáp ứng được yêu cầu. Tỉ lệ sinh viên/giảng viên (SV/GV) của một số ngành, một số trường còn ở mức quá cao so với quy định (tập trung vào khối ngành Kinh tế và Y, Dược,..): trung bình là 22 HSSV/GV vào năm học 2006 – 2007 tăng lên từ 40 - 45 HSSV/GV vào năm học 2009 - 2010; tỉ lệ này tại một số trường còn lên tới trên 50 HSSV/GV, cao hơn nhiều so với quy định hiện hành của Bộ Giáo dục & Đào tạo. Về cơ cấu: Tỉ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ trở lên chiếm chưa tới 20% tổng số GVĐH, CĐ trong đó trình độ tiến sĩ chiếm tỷ lệ quá nhỏ (thậm chí một số trường tỷ lệ giảng viên có trình độ Thạc sĩ chiếm không quá 10% và không có giảng viên trình độ Tiến sĩ). Con số này còn quá thấp so với mục tiêu của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra là đến năm 2020 phải đạt ít nhất 35% giảng viên có trình độ tiến sĩ. 5
Tại một số trường, nhất là các cơ sở xin mở thêm được mã ngành mới, số lượng giảng viên thỉnh giảng cao hơn nhiều lần so với đội ngũ cán bộ cơ hữu, làm ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng đào tạo của nhà trường. Một số trường có số lượng giảng viên thỉnh giảng gấp 2 lần số giảng viên cơ hữu; cá biệt có trường tỷ lệ giảng viên cơ hữu chỉ chiếm 1/3, trong khi số giảng viên thỉnh giảng là 2/3. Không ít trường hợp danh sách GV thỉnh giảng của một số trường trùng nhau, tập trung ở một số ngành được gọi là “HOT”. Việc sử dụng quá đông giảng viên thỉnh giảng một mặt làm cho cơ sở đào tạo khó chủ động thực hiện kế hoạch đề ra và chất lượng đào tạo không cao do GV thỉnh giảng ít có điều kiện tham gia sinh hoạt chuyên môn tại cơ sở thỉnh giảng và không có thời gian tập trung nghiên cứu, nâng cao chất lượng giảng dạy, cập nhật kiến thức mới,.. Chất lượng đội ngũ GVĐH, CĐ được thể hiện chủ yếu qua chất lượng hoạt động giảng dạy và chất lượng NCKH của giảng viên. Ở nội dung này, thực tế ở các trường cho thấy có tình trạng một số ngành quá tải giờ dạy của đội ngũ giảng viên do thu hút được HSSV vào học trong khi số lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy không tăng kịp theo tốc độ tăng quy mô. Thực tế này diễn ra tập trung vào một số ngành, như: ngoại ngữ, quản lý kinh tế, công nghệ thông tin, tài chính kế toán, Y- Dược... Có những giảng viên dạy hơn 1.000 tiết/năm trong khi quy định là 260 tiết/năm, như trường Cao đẳng nghề: LILAMA I, trường Cao đẳng Y tế Ninh Bình (năm học 2008-2009, 2009-2010,..) Tình trạng quá tải giờ dạy diễn ra liên tục làm cho rất nhiều giảng viên không còn thời gian dành cho học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, không cập nhật được một cách thường xuyên các kiến thức, kỹ năng mới,.. vì vậy nội dung bài giảng của họ nghèo nàn, lạc hậu và không đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Phương pháp giảng dạy của một bộ phận không nhỏ giảng viên chậm được đổi mới, chủ yếu vẫn là thuyết trình theo kiểu thầy đọc – trò chép. Trong khi đó, công tác nghiên cứu khoa học (NCKH) chưa được chú trọng; nội dung NCKH không có chất lượng, hiệu quả, thiếu tính 6
thực tiễn và khả năng ứng dụng mà chỉ nhằm đối phó hoặc để chấm điểm bình xét thi đua, xét phong danh hiệu. Công tác quản lý, sử dụng, đãi ngộ đội ngũ giảng viên hiện nay chưa phát huy hết tiềm năng của cả đội ngũ và từng cá nhân, không kích thích được sự phấn đấu trong chuyên môn; không sàng lọc được dễ dàng và thường xuyên những người yếu kém. Cơ chế, chính sách đãi ngộ, động viên khuyến khích chưa tương xứng, vẫn dựa chủ yếu vào khối lượng giảng dạy và thâm niên công tác mà không căn cứ vào thành tích và khả năng nghiên cứu của cá nhân; chưa bảo đảm cho giảng viên có cuộc sống đủ để có thể toàn tâm, toàn ý cho việc bảo đảm chất lượng hoạt động giảng dạy và NCKH để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Những hạn chế về số lượng và chất lượng đội ngũ GVĐH, CĐ hiện nay ở tỉnh Ninh Bình như đã đề cập trên đây cũng nằm chung trong trạng thái của cả nước và được đánh giá xuất phát từ những nguyên nhân chủ yếu: (1) Tiêu chuẩn về giảng viên được quy định trong Luật giáo dục, các văn bản dưới luật còn nhiều bất cập, chưa sát tình hình thực tiễn đặt ra, thậm chí còn bị thụt lùi không theo kịp sự phát triển của giáo dục hiện đại. (2) Chủ trương nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên chưa được các trường cụ thể hóa thành các quy hoạch, kế hoạch và triển khai thực hiện đầy đủ… (3) Hiện nay, nhà nước vẫn còn tồn tại cơ chế bao cấp trong hệ thống đào tạo nguồn nhân lực nói chung và đào tạo Đại học, Cao đẳng nói riêng; Công tác tuyển dụng đội ngũ giảng viên và kinh phí hoạt động vẫn còn ràng buộc bởi cơ chế xin cho theo chỉ tiêu,… (4) Công tác đào tạo, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ GVĐH, CĐ chưa trở thành điều kiện tiên quyết và chưa được sự quan tâm và ưu tiên hàng đầu của các trường và chính đội ngũ giảng viên… 7
(5) Công tác quản lý, sử dụng và đánh giá về hoạt động giảng dạy và NCKH của giảng viên chưa được quan tâm đúng mức và còn nhiều bất cập,… (6) Chính sách đãi ngộ của tỉnh Ninh Bình đối với đội ngũ nhà giáo nói chung và GVĐH, CĐ nói riêng ở trong tỉnh tuy được quan tâm nhưng vẫn chưa bảo đảm cuộc sống. Chủ yếu vẫn chỉ sống bằng đồng lương, thu nhập còn thấp… (7) Về hoạt động sư phạm: Các trường chưa xây dựng và công bố chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo; chưa xây dựng và ban hành đây đủ chương trình khung giáo dục đại học trình độ Đại học và Cao đẳng; Chất lượng giảng viên ĐH, CĐ chậm được nâng cao (tỷ lệ giảng viên có trình độ TS và Thạc sĩ thấp, chỉ chiếm tỷ lệ khá khiêm tốn); phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá chưa thực hiện thường xuyên; Thư viện các trường còn nghèo, giáo trình tài liệu chưa đáp ứng yêu cầu cả về số lượng và chất lượng; Tỷ lệ thời gian cho thực hành còn ít và chất lượng thực hành của các ngành đào tạo nói chung còn hạn chế; chưa triển khai việc HSSV đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên Những kết quả đạt được, cũng như các hạn chế, yếu kém nêu trên đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng đào tạo, giảng dạy của các cơ sở đào tạo Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình. Vì vậy, việc tìm ra các giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ở các trường Đại học, Cao đẳng trong tỉnh được xem là khâu mấu chốt để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực của tỉnh Ninh Bình và khu vực lân cận đang trở thành một yêu cầu bức thiết trong giai đoạn hiện nay. Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên các trƣờng Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình”. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề giáo viên và việc phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ này đã 8
được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả, của nhiều nhà khoa học ở các cấp cũng như các trường… Qua tìm hiểu, sưu tầm và dựa trên các tài liệu đã thu thập được, thời gian qua đã có nhiều đề tài, hội thảo, bài viết của nhiều tác giả nghiên cứu, tiếp cận dưới những góc độ khác nhau: Nhóm công trình, bài viết mang tính nghiên cứu về lý luận chung: Trần Bá Hoành “Vấn đề giáo viên - những nghiên cứu lý luận và thực tiễn”, NXB Đại học Sư phạm. Tác giả đã đề cập những vấn đề nội hàm của đối tượng giáo viên và việc nghiên cứu từ lý luận và thực tiễn để có cái nhìn rõ nét về giáo viên và những vấn đề cần được quan tâm nhìn nhận về đội ngũ này. Đặng Quốc Bảo - Nguyễn Đắc Hưng “Giáo dục Việt Nam hướng tới tương lai - Vấn đề và giải pháp”, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Tác giả Cuốn sách đã bàn về giáo dục ở nước ta và đưa ra những giải pháp định hướng cho phát triển giáo dục Việt Nam trong tương lai. Đại học Quốc gia Hà Nội “Chất lượng giáo dục và vấn đề đào tạo giáo viên”, Kỷ yếu hội thảo khoa học, Hà Nội. Đây là tập hợp những bài viết của nhiều tác giả tại hội thảo bàn về chất lượng giáo dục và vấn đề giáo viên. Nguyễn Thanh Bình “Giáo dục Việt Nam trong thời kỳ đổi mới” Tác giả đánh giá cơ bản về tình hình giáo dục Việt Nam trong thời ký đổi mới và đề xuất những ý kiến đóng góp cho sự nghiệp giáo dục trong giai đoạn phát triển đất nước. Bộ Giáo dục & Đào tạo “Đổi mới quản lý hệ thống giáo dục Đại học giai đoạn 2010 – 2020”; Là quyển sách tổng hợp những bài viết nhấn mạnh việc đổi mới công tác quản lý hệ thống giáo dục Đại học giai đoạn 2010 – 2020. Phạm Minh Hạc “Nhân tố mới về giáo dục và đào tạo trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH”. Tác giả muốn nhấn mạnh đến việc phát triển những nhân tố mới trong Giáo dục và Đào tạo trong thời kỳ đổi mới đất nước. 9
Nguyễn Văn Nhã “Đổi mới giáo dục đại học những vấn đề đạt ra hiện nay”. Đây là quyển sách mà tác giả tập hợp nhiều những nội dung đề cập đến thực trạng và nêu những ý kiến đặt ra cho sự phát triển giáo dục Đại học hiện nay. Nhóm những đề tài luận văn Thạc sĩ nghiên cứu về đối tƣợng cụ thể: Luận văn Thạc sĩ như: Dương Đức Hùng “Một số giải pháp về phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy trường đại học Sư phạm Hải Phòng”, trong Luận văn tác giả đã nêu lên thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Đại học sư phạm Hải Phòng; Trần Thị Thanh Hà “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên giảng dạy Tiếng Anh các trường Trung học cơ sở thị xã Hà Tĩnh” Luận văn này tác giả đánh giá thực trạng và đã đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên nhưng nó chỉ dừng lại phạm vi giảng dạy môn Tiếng Anh ở cấp THCS của tỉnh Hà Tĩnh; Đỗ Thị Thu Hằng “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Học viện Thanh Thiếu nhi Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”. Luận văn này tác giả tập trung đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ của Học viện Thanh Thiếu nhi Việt Nam. Phan Thị Phương “Một số biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên các trường nghiệp vụ thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội”. Đây là Luận án tiến sĩ quản trị nhân lực tập trung đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên của các trường nghiệp vụ của Bộ LĐTB & XH. Dương Trọng Hạnh “Phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn Ninh Bình”. Luận văn này được hoàn thành năm 2011 trong phạm vi nghiên cứu là việc phát triển đội ngũ giảng viên, tác giả cũng đã nêu ra thực trạng và đề xuất các giải pháp để phát triển đội ngũ này. Các luận văn và bài nghiên cứu trên đều nhấn mạnh đến yêu cầu cấp thiết 10
của việc phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo đội ngũ giảng viên trong các trường ĐH, CĐ. Từ đó, xác định những nội dung và giải pháp cơ bản về phát triển đội ngũ giảng viên của các trường ĐH, CĐ trong điều kiện hiện nay. Nhưng cho đến nay, chưa có một công trình nghiên cứu nào thuộc lĩnh vực “Nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên các trƣờng Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình” một cách toàn diện và có hệ thống. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài này để nghiên cứu với tư cách là đề tài độc lập ở trình độ luận văn Thạc sĩ, nhằm đóng góp một phần vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ ở Việt Nam hiện nay. Những kết quả nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội ngũ giảng viên nêu trên là những tài liệu giúp tác giả tham khảo về mặt lý luận, thực tiễn, kinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu luận văn này. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn là: (i) Tại sao phải nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng hiện nay? (ii) Phải làm như thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ở các trường Đại học, Cao đẳng? (iii) Các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình cần phải làm gì để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu *Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra các ưu nhược điểm của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình trong những năm qua, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình. 11
*Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng. - Phân tích, làm rõ thực trạng chất lượng đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ ở tỉnh Ninh Bình hiện nay; chỉ ra các thành tựu và hạn chế chủ yếu cùng nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình đến năm 2020, tầm nhìn 2030. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là đội ngũ giảng viên cơ hữu các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu chất lượng đội ngũ giảng viên dạy tại các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình về trình độ học vấn, khả năng giảng dạy và trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp. Luận văn không nghiên cứu sức khỏe, thể lực của đội ngũ này. Thời gian nghiên cứu từ năm 2005 đến nay. 5. Đóng góp của đề tài 5.1. Về mặt lý luận Đề tài góp phần xây dựng được cơ sở lý luận cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên dạy ở các trường ĐH, CĐ tỉnh Ninh Bình đến năm 2020. 5.2. Về mặt thực tiễn 12
Đề tài đề xuất một số giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình đủ về số lượng, vững về môn và hợp lý về cơ cấu. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng một số phương pháp chủ yếu như: Phương pháp duy vật biện chứng; duy vật lịch sử; phương pháp hệ thống và khái quát hóa; phương pháp toán thống kê, phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh và các phương pháp hỗ trợ, dự báo. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo; luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Chƣơng 2: Thực trạng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình hiện nay. Chƣơng 3: Một số giải pháp chủ yếu nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường Đại học, Cao đẳng ở tỉnh Ninh Bình đến năm 2020. 13