Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đa dạng hóa kênh giao dịch và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng điện tử của các ngân hàng thương mại tại TP. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là tìm hiểu về chuẩn mực, nguyên tắc và góp phần hoàn thiện những lý luận cơ bản về hoạt động dịch vụ ngân hàng điện tử; phân tích thực trạng dịch vụ ngân hàng điện tử của các ngân hàng thương mại tại địa bàn TP.HCM, các rủi ro về phía ngân hàng khi cung ứng dịch vụ ngân hàng điện tử; trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp đa dạng hóa kênh giao dịch và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng điện tử nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại tại TP. HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đa dạng hóa kênh giao dịch và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng điện tử của các ngân hàng thương mại tại TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN THỊ NGỌC TRÂM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1 MUÏC LUÏC Phaàn môû ñaàu ......................................................................................................... v Chöông 1. Toång quan veà dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ............................................................................................................ 1 1.1. Dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ...........................................................1 1.1.1. Caùc khaùi nieäm ....................................................................................2 1.1.2. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån .....................................................................5 1.1.3. Caùc saûn phaåm cuûa dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ...................................7 1.2. Coâng ngheä - Yeáu toá quyeát ñònh ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa dòch vuï ngaân haøng ñieän töû.............................................................................................8 1.2.1. Thuaät toaùn maõ hoùa .............................................................................8 1.2.2. Chöõ kyù ñieän töû....................................................................................9 1.2.3. Baûo maät ..............................................................................................11 Chöông 2. Tình hình cung öùng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû taïi moät soá ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh.................................. 14 2.1. Dòch vuï e-banking cuûa Vietcombank......................................................14 2.2. Dòch vuï e-banking cuûa Techcombank.....................................................16 2.3. Dòch vuï e-banking cuûa ANZ ...................................................................18 2.4. Dòch vuï e-banking cuûa Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu – ACB ....................21 2.4.1. Caùc loaïi hình dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ñang ñöôïc ACB trieån khai 22 Phone banking .......................................................................................22
2 Mobile banking......................................................................................23 Home banking........................................................................................23 Internet banking.....................................................................................25 Call center..............................................................................................26 Theû ngaân haøng .......................................................................................28 2.4.2. Khaûo saùt löôïng khaùch haøng ñang söû duïng dòch vuï ..........................29 2.4.3. Nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng dòch vuï vaø möùc ñoä thoûa maõn nhu caàu .34 2.5. Nhöõng ruûi ro veà phía ngaân haøng khi cung öùng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû 38 2.6. Nhöõng vaán ñeà phaùt sinh ñoái vôùi khaùch haøng khi söû duïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû...........................................................................................45 Chöông 3. Giaûi phaùp ña daïng hoùa keânh giao dòch vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ................................................................................ 48 3.1. Tö töôûng vaø ñònh höôùng chieán löôïc cho dòch vuï ngaân haøng ñieän töû .......48 3.2. Caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ...............................51 3.2.1. Nhoùm caùc giaûi phaùp veà chính saùch cuûa ngaân haøng thöông maïi ......51 Quaûng baù saûn phaåm ...............................................................................51 Tieáp tuïc ñaàu tö hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng ..............................52 Ña daïng hoùa keânh giao dòch ..................................................................52 Naâng cao chaát löôïng dòch vuï .................................................................53 3.2.2. Nhoùm caùc giaûi phaùp veà quaûn lyù ruûi ro .............................................54
3 Nhoùm caùc giaûi phaùp quaûn trò .................................................................54 Nhoùm caùc giaûi phaùp kyõ thuaät.................................................................55 3.2.3. Ñeà xuaát phöông aùn môû roäng theâm moät keânh giao dòch cho dòch vuï ngaân haøng ñieän töû: dòch vuï ñaêng kyù vay voán vaø ñaêng kyù phaùt haønh theû qua maïng daønh cho khaùch haøng caù nhaân ............................................................................58 Xuaát phaùt yù töôûng ..................................................................................58 Moâ taû......................................................................................................59 Ñaùnh giaù tính khaû thi .............................................................................62 Keát luaän ..............................................................................................................64 Taøi lieäu tham khaûo .............................................................................................66 Phuï luïc
4 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Trong thôøi ñaïi buøng noå coâng ngheä thoâng tin nhö hieän nay, moïi ngaân haøng ñeàu phaûi töï vöôn leân ñeå ñuû söùc caïnh tranh vaø hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Trong hoaït ñoäng ngaân haøng hieän ñaïi, vieäc öùng duïng coâng ngheä tin hoïc taïo neân neàn taûng vaät chaát - kyõ thuaät cho vieäc trieån khai ña daïng caùc nghieäp vuï vaø dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, cung caáp caùc tieän ích môùi thuaän lôïi cho ngöôøi daân, cho doanh nghieäp. Nhaän thöùc roõ yeâu caàu ñoù, ngaønh ngaân haøng ñaõ coá gaéng öùng duïng coâng ngheä tin hoïc trong nhieàu naêm qua, ñaëc bieät laø trong nhöõng naêm gaàn ñaây vôùi vieäc trieån khai döï aùn Hieän ñaïi hoùa ngaân haøng vaø Heä thoáng thanh toaùn do Ngaân haøng Theá giôùi taøi trôï vaø vieäc caùc ngaân haøng thöông maïi phaûi cô caáu laïi ñeå ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp thì toác ñoä vaø hieäu quaû cuûa vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin ñaõ ñaåy leân moät möùc ñoä cao hôn. Khoâng naèm ngoaøi xu theá chung ñoù, caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñang phaán ñaáu ñuoåi kòp caùc ngaân haøng tieân tieán trong vieäc ñöa ra caùc tieän ích ngaân haøng môùi, ñoàng thôøi khoâng ngöøng naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa mình, ñaëc bieät chuù troïng ñeán vieäc phaùt trieån caùc loaïi hình dòch vuï, trong ñoù coù dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Thöïc vaäy, phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñieän töû laø moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå taêng vò theá caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng treân thò tröôøng. Ngoaøi vieäc xaây döïng ñöôïc hình aûnh thaân thieän vôùi caùc khaùch haøng, vieäc trieån khai thaønh coâng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû coøn khaúng ñònh söï tieân tieán trong aùp duïng coâng ngheä môùi cuûa moät ngaân haøng, laøm ña daïng hoùa caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng vaø môû ra nhieàu cô hoäi môùi.
5 Vì lyù do ñoù, toâi löïa choïn ñeà taøi "Ña daïng hoùa keânh giao dòch vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taïi TP. Hoà Chí Minh". 2. Muïc ñích vaø nhieäm vuï nghieân cöùu Tìm hieåu veà chuaån möïc, nguyeân taéc vaø goùp phaàn hoaøn thieän nhöõng lyù luaän cô baûn veà hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Phaân tích thöïc traïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taïi ñòa baøn TP. HCM, caùc ruûi ro veà phía ngaân haøng khi cung öùng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ña daïng hoùa keânh giao dòch vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taïi TP. HCM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan ñeán dòch vuï ngaân haøng ñieän töû vaø caùc coâng ngheä boå trôï ñi keøm. Nghieân cöùu thöïc traïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû vaø coâng taùc toå chöùc, vaän haønh, quaûn lyù öùng duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taïi ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh hieän nay, nhöõng ruûi ro maø caùc ngaân haøng coù theå gaëp phaûi khi cung öùng dòch vuï naøy. Veà khoâng gian, ñeà taøi nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng taïi ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh Veà thôøi gian, giôùi haïn nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng töø naêm 2001 ñeán naêm 2005.
6 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu döïa vaøo kieán thöùc cuûa caùc moân hoïc kinh teá, ñaëc bieät laø chuyeân ngaønh ngaân haøng, ñoàng thôøi keát hôïp vôùi caùc kieán thöùc cuûa lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin. Vieäc phaân tích caùc soá lieäu döïa treân phöông phaùp thoáng keâ lòch söû vaø phöông phaùp toång hôïp, phaân tích ñeå ñaùnh giaù caùch thöùc toå chöùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa ngaân haøng thöông maïi taïi TP. Hoà Chí Minh thôøi gian qua. Töø ñoù, phaân tích xu theá phaùt trieån trong töông lai. 5. Keát caáu luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, caùc baûng bieåu, danh muïc taøi lieäu tham khaûo vaø phuï luïc, noäi dung cuûa luaän vaên goàm coù 3 chöông: Chöông 1: Toång quaùt veà dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Chöông 2: Thöïc traïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi taïi ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh Chöông 3: Giaûi phaùp ña daïng hoùa keânh giao dòch vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû
7 CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG ÑIEÄN TÖÛ CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG ÑIEÄN TÖÛ Khoaûng hôn moät thaäp kyû tröôùc ñaây, haøng loaït caùc ngaân haøng baét ñaàu cung öùng moät phaàn meàm öùng duïng cho khaùch haøng nhaèm giuùp khaùch haøng cuûa mình coù theå xem soá dö taøi khoaûn, ñoàng thôøi thöïc hieän caùc leänh thanh toaùn cho moät soá dòch vuï coâng coäng nhö tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi… Ñeán naêm 1995, e-banking chính thöùc ñöôïc trieån khai vôùi söï tham gia hôïp taùc cuûa 16 ngaân haøng lôùn taïi Myõ. Khi ñoù, khaùch haøng chæ caàn maùy vi tính, moät modem vaø phaàn meàm laø ñaõ coù theå söû duïng dòch vuï. Ngaøy nay, dòch vuï e-banking ñaõ vaø ñang ñöôïc nhaân roäng ra ngoaøi nöôùc Myõ ñeán taát caû caùc chaâu luïc khaùc. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån, dòch vuï naøy trôû neân khaù quen thuoäc vôùi khaùch haøng vì tính tieän lôïi vaø hieäu quaû cuûa noù. Taïi Vieät Nam, dòch vuï e-banking ñöôïc khôûi ñoäng töø naêm 1999. Ñeán thaùng 11/2002, Ngaân haøng Coâng thöôngVieät Nam khai tröông dòch vuï naøy. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam trieån khai dòch vuï Home Banking töø naêm 1994, ñeán naêm 1999, Vietcombank thöïc hieän dòch vuï ngaân haøng baùn leû ñaàu tieân ôû Vieät Nam vôùi heä thoáng VCB Vision 2010. Ñeán naêm 2000, Vietcombank ñöa ra saûn phaåm Electronic Banking. Dòch vuï Phone Banking ñöôïc thí ñieåm bôûi Ngaân haøng AÙ Chaâu, Ngaân haøng Kyõ Thöông… Hieän nay, dòch vuï Internet Banking môùi chæ ôû möùc cho pheùp truy caäp veà thoâng tin taøi khoaûn, chöa thöïc hieän ñöôïc caùc giao dòch chuyeån tieàn vôùi caùc taøi khoaûn khaùc hoaëc thanh toaùn qua taøi khoaûn. 1.1.1. Caùc khaùi nieäm Coâng cuoäc ñoåi môùi coâng ngheä, hieän ñaïi hoùa hoaït ñoäng ngaân haøng ñaõ daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa haøng loaït caùc saûn phaåm vaø dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, ña tieän ích.
8 Caùc saûn phaåm vaø dòch vuï naøy ñöôïc phaân phoái ñeán khaùch haøng laø caù nhaân vaø doanh nghieäp moät caùch nhanh choùng (tröïc tuyeán, lieân tuïc 24 giôø/ngaøy vaø 7 ngaøy/tuaàn, khoâng phuï thuoäc vaøo khoâng gian vaø thôøi gian) thoâng qua caùc keânh phaân phoái ñieän töû (Internet vaø caùc thieát bò truy caäp ñaàu cuoái khaùc nhö maùy tính, ATM, POS, ñieän thoaïi ñeå baøn, ñieän thoaïi di ñoäng…) ñöôïc goïi laø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû (e-banking). Dòch vuï ngaân haøng ñieän töû (e-banking) laø dòch vuï cung caáp töï ñoäng caùc saûn phaåm vaø dòch vuï ngaân haøng moät caùch tröïc tieáp ñeán ngöôøi söû duïng thoâng qua keânh truyeàn thoâng töông taùc ñieän töû. Caùc loaïi ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính treân Internet: - Dòch vuï ngaân haøng PC (PC Banking). - Dòch vuï ngaân haøng Internet baùn leû (Retail Internet Banking). - Moâi giôùi qua Internet (Interner Brokerage). - Dòch vuï ngaân haøng tö nhaân Internet (Internet Private Banking). - Dòch vuï ngaân haøng ñaàu tö vaø coâng ty qua Internet (Internet Corporation and Investment Banking). - Caùc dòch vuï taøi chính Internet (Internet Financial Services). - Sôû giao dòch chöùng khoaùn Internet (Internet Stock Exchanges). Moät soá loaïi hình dòch vuï ngaân haøng ñieän töû: Phone banking Ñaây laø dòch vuï maø khaùch haøng coù theå duøng ñieän thoaïi coá ñònh, ñieän thoaïi di ñoäng goïi ñeán soá ñieän thoaïi cuûa toång ñaøi ñöôïc quy ñònh tröôùc baát kyø luùc naøo ñeå ñöôïc nghe caùc thoâng tin veà saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng hoaëc thoâng tin taøi khoaûn
9 caù nhaân. Dòch vuï naøy ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc heä thoáng töï ñoäng traû lôøi hoaït ñoäng 24/24, khaùch haøng chæ caàn nhaán vaøo caùc phím treân baøn phím ñieän thoaïi theo maõ do ngaân haøng quy ñònh ñeå yeâu caàu heä thoáng traû lôøi caùc thoâng tin caàn thieát. Vì töï ñoäng neân caùc loaïi thoâng tin ñöôïc aán ñònh tröôùc, bao goàm thoâng tin veà tyû giaù hoái ñoaùi, laõi suaát, giaù chöùng khoaùn, thoâng tin caù nhaân cho khaùch haøng nhö soá dö taøi khoaûn, lieät keâ caùc giao dòch cuoái cuøng treân taøi khoaûn, caùc thoâng baùo môùi nhaát… Heä thoáng cuõng töï ñoäng gôûi fax khi khaùch haøng yeâu caàu cho caùc loaïi thoâng tin noùi treân. Caùc thoâng tin naøy ñöôïc caäp nhaät, khaùc vôùi tröôùc ñaây, khaùch haøng chæ coù thoâng tin cuûa cuoái ngaøy hoâm tröôùc. Ñaây ñöôïc xem laø phöông tieän ñôn giaûn nhaát trong loaïi hình dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Mobile banking Laø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ñöôïc söû duïng roäng raõi hieän nay, toå chöùc döôùi hình thöùc thanh toaùn tröïc tuyeán qua maïng ñieän thoaïi di ñoäng, song haønh vôùi phöông thöùc thanh toaùn qua maïng Internet ra ñôøi khi maïng Internet phaùt trieån ñuû maïnh vaøo khoaûng thaäp nieân 90. Theo ñoù, khaùch haøng duøng ñieän thoaïi di ñoäng soaïn tin nhaén theo cuù phaùp do ngaân haøng quy ñònh, sau ñoù gôûi tin nhaén ñeán yeâu caàu ngaân haøng traû lôøi thoâng tin veà laõi suaát, veà tyû giaù, veà soá dö taøi khoaûn caù nhaân, yeâu caàu ngaân haøng lieät keâ giao dòch hoaëc thöïc hieän giao dòch thanh toaùn hoùa ñôn tieàn ñieän, nöôùc, ñieän thoaïi, truyeàn hình caùp, baûo hieåm. Ngoaøi ra, vôùi dòch vuï naøy, khaùch haøng coøn coù theå yeâu caàu chuyeån tieàn hoaëc thanh toaùn tieàn haøng hoùa, dòch vuï taïi caùc ñaïi lyù chaáp nhaän. Home banking Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng keânh quan troïng cuûa dòch vuï ngaân haøng ñieän töû cho pheùp khaùch haøng thöïc hieän haàu heát caùc giao dòch vôùi ngaân haøng chuû quaûn taïi nhaø hoaëc taïi vaên phoøng coâng ty. Thoâng qua dòch vuï Home banking, khaùch haøng
10 coù theå thöïc hieän caùc giao dòch veà chuyeån tieàn, lieät keâ giao dòch, tyû giaù, laõi suaát, baùo nôï, baùo coù… Ñeå söû duïng ñöôïc dòch vuï naøy, khaùch haøng chæ caàn coù maùy tính keát noái vôùi heä thoáng maùy tính cuûa ngaân haøng thoâng qua modem, ñöôøng ñieän thoaïi. Internet banking Ñaây laø moät keânh phaân phoái roäng caùc saûn phaåm vaø dòch vuï ngaân haøng ñeán taän nhaø hoaëc vaên phoøng cuûa khaùch haøng. Vôùi maùy tính keát noái Internet, khaùch haøng coù theå truy caäp vaøo website cuûa ngaân haøng ôû baát kyø nôi naøo vaø luùc naøo cuõng coù theå nhaän ñöôïc caùc thoâng tin, höôùng daãn ñaày ñuû caùc saûn phaåm, dòch vuï cuûa ngaân haøng. Beân caïnh ñoù, vôùi maõ soá truy caäp vaø maät khaåu ñöôïc caáp, khaùch haøng cuõng coù theå xem soá dö taøi khoaûn, lieät keâ giao dòch phaùt sinh… Internet banking coøn laø moät keânh phaûn hoài thoâng tin hieäu quaû giöõa khaùch haøng vaø ngaân haøng. Theû thanh toaùn Theû thanh toaùn laø moät hình thöùc thanh toaùn thay cho tieàn maët, theû thanh toaùn ñöôïc caùc toå chöùc taøi chính phaùt haønh cho caùc caù nhaân, doanh nghieäp söû duïng trong thanh toaùn tieàn mua haøng hoùa dòch vuï taïi caùc ñieåm chaáp nhaän theû; chuû theû cuõng coù theå söû duïng theû thanh toaùn ruùt tieàn maët taïi caùc toå chöùc tín duïng hoaëc taïi caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng (ATM). 1.1.2. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån Töø khi WellFargo, ngaân haøng taïi Myõ, laàn ñaàu tieân cung caáp dòch vuï ngaân haøng qua maïng ñeán nay ñaõ coù raát nhieàu tìm toøi, thöû nghieäm, thaønh coâng vaø thaát baïi treân con ñöôøng xaây döïng heä thoáng ngaân haøng ñieän töû hoaøn haûo, phuïc vuï toát nhaát cho khaùch haøng. Toång keát nhöõng moâ hình ñoù, nhìn chung, heä thoáng ngaân haøng ñieän töû ñöôïc phaùt trieån qua nhöõng giai ñoaïn sau:
11 Brochure ware: ñaây laø hình thaùi ñôn giaûn nhaát cuûa ngaân haøng ñieän töû. Haàu heát caùc ngaân haøng khi môùi baét ñaàu xaây döïng ngaân haøng ñieän töû ñeàu thöïc hieän theo moâ hình naøy. Vieäc ñaàu tieân chính laø xaây döïng moät website chöùa ñöïng nhöõng thoâng tin veà ngaân haøng, veà saûn phaåm nhaèm quaûng caùo, giôùi thieäu, chæ daãn, lieân laïc… Thöïc chaát, ñaây laø moät keânh quaûng caùo môùi ngoaøi nhöõng keânh thoâng tin truyeàn thoáng nhö baùo chí, truyeàn hình… E-commerce: trong hình thaùi thöông maïi ñieän töû, ngaân haøng söû duïng Internet nhö moät keânh phaân phoái môùi cho nhöõng dòch vuï truyeàn thoáng nhö xem thoâng tin taøi khoaûn, nhaän thoâng tin giao dòch chöùng khoaùn… Internet ôû ñaây chæ ñoùng vai troø nhö moät dòch vuï coäng theâm ñeå taïo söï thuaän lôïi cho khaùch haøng. Haàu heát caùc ngaân haøng vöøa vaø nhoû ñang ôû hình thaùi naøy. E-business: trong hình thaùi naøy, caùc xöû lyù cô baûn cuûa ngaân haøng caû ôû phía khaùch haøng vaø phía ngöôøi quaûn lyù ñeàu ñöôïc tích hôïp vôùi Internet vaø caùc keânh phaân phoái khaùc. Giai ñoaïn naøy ñöôïc phaân bieät bôûi söï gia taêng veà saûn phaåm vaø chöùc naêng cuûa ngaân haøng vôùi söï phaân bieät saûn phaåm theo nhu caàu vaø quan heä cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng. Hôn theá nöõa, söï phoái hôïp, chia seû döõ lieäu giöõa hoäi sôû vaø caùc chi nhaùnh giuùp cho vieäc xöû lyù yeâu caàu vaø phuïc vuï khaùch haøng ñöôïc nhanh choùng vaø chính xaùc hôn. Internet vaø khoa hoïc coâng ngheä ñaõ taêng söï lieân keát, chia seû thoâng tin giöõa ngaân haøng, ñoái taùc, khaùch haøng, cô quan quaûn lyù… E-bank: laø moâ hình lyù töôûng cuûa moät ngaân haøng tröïc tuyeán trong neàn kinh teá ñieän töû, moät söï thay ñoåi hoaøn toaøn trong moâ hình kinh doanh vaø phong caùch quaûn lyù. Nhöõng ngaân haøng naøy seõ taän duïng söùc maïnh thöïc söï cuûa maïng toaøn caàu nhaèm cung caáp toaøn boä caùc giaûi phaùp taøi chính cho khaùch haøng vôùi chaát löôïng toát nhaát. Töø nhöõng böôùc ban ñaàu laø cung caáp caùc saûn phaåm vaø dòch vuï hieän höõu thoâng qua nhieàu keânh rieâng bieät, ngaân haøng coù theå söû duïng nhieàu keânh lieân laïc
12 naøy nhaèm cung caáp nhieàu giaûi phaùp khaùc nhau cho töøng ñoái töôïng khaùch haøng rieâng bieät. ÔÛ Vieät Nam, phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñieän töû laø xu höôùng taát yeáu, lôïi ích ñem laïi töø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû laø raát lôùn cho khaùch haøng, ngaân haøng vaø cho neàn kinh teá nhôø tính tieän ích, nhanh choùng, chính xaùc vaø baûo maät. Laø keát quaû taát yeáu cuûa quaù trình phaùt trieån coâng ngheä tin hoïc, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ñöôïc öùng duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng nhö moät lôïi theá so saùnh. Tuy nhieân, ôû nöôùc ta, do haønh lang phaùp lyù chöa ñaày ñuû, vieäc phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñieän töû taïi caùc toå chöùc tín duïng chæ ñang döøng laïi ôû moät soá hình thöùc cô baûn nhö: xaây döïng vaø phaùt trieån website cuûa ngaân haøng (chuû yeáu ñeå quaûng baù saûn phaåm, dòch vuï, lónh vöïc hoaït ñoäng, cô caáu toå chöùc…); Home banking: hình thöùc giao dòch ñieän töû giaûn ñôn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp; caùc truy vaán thoâng tin qua ñieän thoaïi di ñoäng vaø moät soá hình thöùc thanh toaùn dòch vuï coâng. 1.1.3. Caùc saûn phaåm cuûa dòch vuï ngaân haøng ñieän töû Caùc saûn phaåm cuûa dòch vuï ngaân haøng ñieän töû, gioáng nhö saûn phaåm cuûa caùc keânh phaân phoái khaùc, caên cöù treân loaïi hình khaùch haøng phuïc vuï vaø keânh phaân phoái, thoâng thöôøng bao goàm: - Truy vaán thoâng tin lieân quan ñeán ngaân haøng nhö thoâng tin laõi suaát, tyû giaù, giaù chöùng khoaùn. - Quaûn lyù taøi khoaûn caù nhaân: kieåm tra soá dö, lieät keâ giao dòch, chuyeån khoaûn. - Chuyeån ñoåi ngoaïi teä. - Thoâng baùo soá dö töï ñoäng.
13 - Ñaët leänh thanh toaùn hoùa ñôn, thanh toaùn tieàn haøng hoùa dòch vuï. - Giôùi thieäu vaø tö vaán dòch vuï. - Chæ daãn mua saém, thoâng tin mua saém. - Giaûi ñaùp thaéc maéc, khieáu naïi. Ñaây laø moät soá saûn phaåm chính cuûa dòch vuï e-banking. Töø caùc saûn phaåm chính naøy, caùc ngaân haøng cung öùng dòch vuï coù theå trieån khai caùc nhaùnh saûn phaåm phuï tuøy theo nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng vaø tuøy thuoäc vaøo cô sôû haï taàng maø ñôn vò ñang coù. Haàu nhö taát caû caùc loaïi hình dòch vuï naøy ñeàu ñöôïc khaùch haøng söû duïng 24/24 vaø ôû moïi nôi. Hieän nay, trong thanh toaùn tieàn haøng hoùa, dòch vuï, ngoaøi chieác theû thanh toaùn hoaëc theû tín duïng truyeàn thoáng, moät soá ngaân haøng taïi Vieät Nam ñaõ baét ñaàu trieån khai dòch vuï thanh toaùn mua baùn haøng qua maïng Internet vaø söû duïng chieác ñieän thoaïi di ñoäng nhö moät coâng cuï thanh toaùn höõu hieäu chæ ñôn giaûn baèng tin nhaén. 1.2. COÂNG NGHEÄ - YEÁU TOÁ QUYEÁT ÑÒNH ÑOÁI VÔÙI DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG ÑIEÄN TÖÛ 1.2.1. Thuaät toaùn maõ hoùa Ta hình dung moät ví duï: OÂng An söû duïng Internet muoán gôûi moät ñeà nghò ñeán ngaân haøng cuûa oâng ta yeâu caàu chuyeån tieàn. OÂng An muoán ñeà nghò naøy cuûa mình phaûi ñöôïc giöõ bí maät vì noù chöùa caùc thoâng tin quan troïng nhö soá taøi khoaûn, soá tieàn caàn chuyeån. Giaûi phaùp ñaët ra laø söû duïng phöông phaùp maõ hoùa. Ñaây laø moät kyõ thuaät cho pheùp chuyeån thoâng tin noäi dung ñeà nghò cuûa oâng An töø daïng vaên baûn sang daïng maõ hoùa, chæ ñöôïc ñoïc bôûi ngöôøi/ toå chöùc ñöôïc pheùp. ÔÛ daïng maõ hoùa naøy, ñeà nghò cuûa oâng An chæ coù theå ñöôïc ñoïc khi duøng moät chìa khoùa ñeå giaûi maõ. Neáu khoâng coù chìa khoùa giaûi maõ, thoâng tin seõ khoâng coù giaù trò söû duïng.
14 Coù hai loaïi thuaät toaùn maõ hoùa: thuaät toaùn quy öôùc vaø thuaät toaùn söû duïng public key. Thuaät toaùn quy öôùc, coøn goïi laø thuaät toaùn maõ hoùa ñoái xöùng. Theo ñoù, ngöôøi gôûi vaø ngöôøi nhaän seõ duøng chung moät chìa khoùa (key). Ñoù laø moät maõ soá bí maät duøng ñeå maõ hoùa vaø giaûi maõ moät thoâng tin maø chæ coù ngöôøi nhaän vaø ngöôøi gôûi bieát ñöôïc. Neáu oâng An vaø ngaân haøng cuûa oâng ta quy öôùc söû duïng chung moät key, hoï coù theå gôûi caùc thoâng tin hoaøn toaøn ñöôïc baûo maät. Tuy nhieân, vôùi thuaät toaùn naøy coøn nhieàu vaán ñeà ñaët ra, ví duï: soá löôïng caùc key seõ taêng raát nhieàu khi löôïng khaùch haøng taêng keùo theo vieäc quaûn lyù seõ ñöôïc toå chöùc nhö theá naøo… Thuaät toaùn söû duïng public key, coøn ñöôïc goïi laø thuaät toaùn maõ hoùa baát ñoái xöùng, giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà trao ñoåi key ôû thuaät toaùn quy öôùc. Theo ñoù, thuaät toaùn maõ hoùa baát ñoái xöùng seõ quy öôùc vieäc söû duïng 2 key, moät key duøng ñeå maõ hoùa vaø key coøn laïi duøng ñeå giaûi maõ. Vieäc nhaän moät thoâng tin ñöôïc thöïc hieän an toaøn vaø baûo maät khi thoâng baùo moät key (public key) vaø giöõ bí maät key coøn laïi (private key). Baát kyø khaùch haøng naøo cuõng coù theå maõ hoùa thoâng tin ñeà nghò cuûa mình baèng caùch söû duïng public key nhöng chæ duy nhaát ngöôøi sôû höõu private key môùi coù theå giaûi maõ vaø ñoïc ñöôïc thoâng tin ñoù. Ñaây laø coâng ngheä an toaøn baûo maät thoâng tin treân caùc öùng duïng vaø ñaëc bieät söû duïng trong giao dòch e-banking. Coâng ngheä naøy laø söï phoái hôïp giöõa hai coâng ngheä maõ hoùa ñöôøng truyeàn vaø chöõ kyù ñieän töû. Chöõ kyù ñieän töû duøng ñeå giöõ söï rieâng tö cuûa thoâng tin. Vieäc maõ hoùa ñöôøng truyeàn seõ bao beân ngoaøi ñeå ñaûm baûo thoâng tin ñöôïc an toaøn. Cuï theå, khi A gôûi cho B moät thoâng ñieäp, A seõ duøng private key cuûa A ñeå “kyù” vaøo thoâng ñieäp vaø duøng public key cuûa B ñeå maõ hoùa thoâng ñieäp ñoù. Khi B nhaän, B seõ duøng private key cuûa B ñeå giaûi maõ thoâng ñieäp vaø duøng public key cuûa A ñeå
15 thaåm ñònh chöõ kyù cuûa A. Ñeå traùnh tröôøng hôïp Hacker coù theå thay public key cuûa anh ta vaøo public key cuûa A töø ñoù coù theå can thieäp vaøo vieäc maõ hoùa caùc thoâng ñieäp ñöôïc gôûi vaø nhaän. Trôû laïi vôùi ví duï ôû treân, oâng An coù theå duøng public key maõ hoùa vaø gôûi ñeà nghò cuûa mình ñeán ngaân haøng vaø luùc naøy, chæ coù ngaân haøng môùi coù theå giaûi maõ ñeà nghò cuûa oâng An baèng caùch duøng private key. 1.2.2. Chöõ kyù ñieän töû Chöùng chæ soá laø moät taäp tin (file) coù chöùa ñöïng döõ lieäu veà ngöôøi chuû sôû höõu. Caùc döõ lieäu naøy ñöôïc nhaø cung caáp chöùng chæ soá xaùc nhaän vaø chöùng thöïc. Ngöôøi söû duïng seõ duøng chöùng chæ soá maø mình ñöôïc caáp ñeå kyù vaøo thoâng ñieäp ñieän töû. Vieäc kyù chöõ kyù ñieän töû naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc maõ hoùa thoâng ñieäp tröôùc khi gôûi ñi qua ñöôøng truyeàn Internet. Luùc naøy chöùng chæ soá (CA) caáp cho khaùch haøng ñöôïc xem nhö laø chöõ kyù ñieän töû. Chöõ kyù ñieän töû laø döõ lieäu ñaõ ñöôïc kyù vaø maõ hoùa bôûi vaø chæ duy nhaát bôûi ngöôøi chuû sôû höõu. Ñaây laø coâng ngheä caáp maõ baát ñoái xöùng maõ hoùa döõ lieäu treân ñöôøng truyeàn vaø xaùc ñònh raèng; veà phía khaùch haøng ñöôïc xaùc nhaän laø ñang giao dòch, veà phía Ngaân haøng ñöôïc xaùc ñònh laø ñang thöïc hieän giao dòch vôùi khaùch haøng. Chöùng chæ soá do moät ñôn vò hoaït ñoäng trong lónh vöïc phaàn meàm ñöôïc ngaân haøng chuû quaûn löïa choïn laøm nhaø cung caáp, caáp cho khaùch haøng khi söû duïng dòch vuï naøy. Khi oâng An gôûi ñeà nghò ñeán ngaân haøng qua Internet, ngaân haøng caàn chaéc chaén raèng ñeà nghò naøy do chính oâng An gôûi. Moät chöõ kyù ñieän töû ñöôïc oâng An taïo ra baèng caùch gôûi noäi dung thoâng tin ñeà nghò sau khi ñaõ duøng private key maõ hoùa, bao goàm caû thoâng tin ñeà nghò giuùp giaûi quyeát söï quan taâm naøy cuûa ngaân haøng.
16 Khi giao dòch treân maïng thoâng qua hình thöùc thanh toaùn tröïc tuyeán, ngöôøi giao dòch seõ söû duïng chöùng chæ soá naøy vôùi cam keát öùng duïng coâng ngheä maõ hoùa baûo maät chöõ kyù ñieän töû khaùch haøng cuûa nhaø cung caáp dòch vuï nhaèm ñaûm baûo: chöùng thöïc nguyeân goác döõ lieäu, choáng xem troäm vaø toaøn veïn döõ lieäu. Coù theå giaûi thích cuï theå nhö sau: - Ñoái vôùi vieäc chöùng thöïc nguyeân goác döõ lieäu: chæ coù ngöôøi chuû sôû höõu chöùng chæ soá môùi coù theå thöïc hieän ñöôïc quyeàn kyù chöõ kyù ñieän töû vaø gôûi thoâng ñieäp ñi. Khi ngaân haøng hoaëc nhaø cung caáp nhaän ñöôïc thoâng ñieäp coù chöõ kyù ñieän töû ñoù thì coù theå ñaûm baûo raèng thoâng ñieäp ñoù ñuùng laø cuûa ngöôøi chuû sôû höõu hôïp phaùp ñaõ gôûi ñeán. - Ñoái vôùi vieäc choáng xem troäm: moät thoâng ñieäp ñaõ ñöôïc kyù xaùc nhaän baèng chöùng chæ soá vaø ñöôïc maõ hoùa, sau ñoù gôûi ñi treân ñöôøng truyeàn Internet thì khoâng theå coù tröôøng hôïp bò xem troäm. - Ñoái vôùi tính toaøn veïn döõ lieäu: do khoâng theå xem troäm vaø khoâng theå söûa ñoåi thoâng tin treân ñöôøng truyeàn neân giöõ ñöôïc söï toaøn veïn döõ lieäu khi gôûi ñeán ngaân haøng hay nhaø cung caáp. Tính toaøn veïn döõ lieäu ñaûm baûo cho giao dòch ngaân haøng ñieän töû vaø thöông maïi ñieän töû ñöôïc an toaøn, chính xaùc. Nhö vaäy, khi duøng chöõ kyù ñieän töû trong giao dòch ngaân haøng ñieän töû, khaùch haøng coù theå yeân taâm vì khoâng sôï bò giaû maïo chöõ kyù. Ngaân haøng hoaøn toaøn yeân taâm vì ngöôøi giao dòch ñaõ ñöôïc xaùc thöïc. 1.2.3. Baûo maät Trong caùc dòch vuï e-banking, Home banking laø dòch vuï ngaân haøng ñieän töû yeâu caàu tính baûo maät raát cao vì dòch vuï naøy laø keânh phaân phoái cho pheùp khaùch haøng thöïc hieän haàu heát caùc giao dòch chuyeån khoaûn taïi vaên phoøng coâng ty vôùi soá tieàn
17 giao dòch lôùn vaø maät ñoä cao phuïc vuï cho vieäc thanh toaùn trong kinh doanh, thanh toaùn hoaù ñôn, traû löông nhaân vieân…. Vì vaäy tính phaùp lyù chöùng töø giao dòch vaø baûo maät, an toaøn heä thoáng raát quan troïng. Vôùi tình hình thöïc teá cuûa Vieät Nam hieän nay khi maø söï coâng nhaän veà maët phaùp lyù ñoái vôùi caùc giao dòch qua maïng coøn chöa ñöôïc hoaøn thieän nhö ôû caùc nöôùc phaùt trieån thì vieäc choïn giaûi phaùp thöïc hieän Home banking treân cô sôû heä thoáng Intranet (khoâng thöïc hieän treân Internet ñeå taêng tính an toaøn heä thoáng) laø phoå bieán ñoái vôùi caùc ngaân haøng trieån khai dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Intranet laø heä thoáng rieâng cuûa ngaân haøng chæ cho pheùp caùc ñôn vò, coâng ty coù ñaêng kyù tham gia Home banking môùi ñöôïc pheùp truy caäp vaøo vaø thöïc hieän giao dòch. Ngoaøi ra heä thoáng Home banking ñöôïc baûo veä baèng heä thoáng firewall. Firewall laø moät kyõ thuaät ñöôïc tích hôïp vaøo heä thoáng maïng ñeå choáng laïi söï truy caäp traùi pheùp nhaèm baûo veä caùc nguoàn thoâng tin noäi boä cuõng nhö choáng laïi söï xaâm nhaäp vaøo heä thoáng cuûa moät soá thoâng tin khoâng mong muoán (nhö virus). Ta cuõng coù theå hieåu raèng firewall laø moät cô cheá baûo veä moät heä thoáng maïng rieâng hoaït ñoäng trong moät moâi tröôøng maïng chung. Veà chöùc naêng, firewall laø moät thaønh phaàn ñöôïc ñaët giöõa hai maïng ñeå kieåm soaùt taát caû caùc vieäc löu thoâng vaø truy caäp giöõa chuùng vôùi nhau nhö: - Taát caû caùc trao ñoåi döõ lieäu töø trong ra ngoaøi vaø ngöôïc laïi phaûi thöïc hieän thoâng qua firewall. - Chæ nhöõng löu thoâng ñöôïc pheùp bôûi cheá ñoä an ninh cuûa heä thoáng maïng noäi boä môùi ñöôïc löu chuyeån qua firewall (thöôøng do ngöôøi quaûn trò maïng aán ñònh döïa treân nhöõng tieâu chuaån chung cuûa moät toå chöùc).
18 Veà phía khaùch haøng, khi ñaêng kyù söû duïng caùc dòch vuï e-banking do ngaân haøng cung caáp seõ ñöôïc ñoàng thôøi caáp maõ soá truy caäp, maät khaåu. Khaùch haøng söû duïng caùc maõ soá naøy trong giao dòch seõ ñaûm baûo tính an toaøn cho heä thoáng. Caùc leänh giao dòch ñöôïc boä phaän giao dòch e-banking kieåm tra laïi tính chính xaùc hoaëc xaùc nhaän laïi vôùi khaùch haøng neáu caàn tröôùc khi ñöa vaøo heä thoáng xöû lyù nghieäp vuï. Toùm laïi, trong phaàn naøy luaän vaên giôùi thieäu moät soá khaùi nieäm lieân quan ñeán dòch vuï ngaân haøng ñieän töû, caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa loaïi hình dòch vuï naøy vaø sô löôïc moät soá saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Beân caïnh ñoù, chöông 1 cuõng ñeà caäp ñeán moät soá yeáu toá veà coâng ngheä coù lieân quan maät thieát ñeán quaù trình vaän haønh vaø hoaït ñoäng cuûa caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû. Coù theå thaáy raèng e-banking laø dòch vuï môùi, phuø hôïp vôùi xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh dòch vuï ngaân haøng, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cao cho ngöôøi söû duïng; ñoàng thôøi dòch vuï naøy laïi öùng duïng nhieàu coâng ngheä hieän ñaïi, chöùa ñöïng trong noù caùc nguyeân taéc, thuaät toaùn vaø caùc yeáu toá baûo maät ñaëc thuø. Tình hình thöïc teá vieäc cung öùng dòch vuï ngaân haøng ñieän töû taïi moät soá ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TP. Hoà Chí Minh seõ ñöôïc ñeà caäp chi tieát ôû chöông 2.
19 CHÖÔNG 2. TÌNH HÌNH CUNG ÖÙNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG ÑIEÄN TÖÛ TAÏI MOÄT SOÁ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TP. HCM 2.1. DÒCH VUÏ E-BANKING CUÛA VIETCOMBANK Töông töï nhö caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû ñöôïc trieån khai theo xu höôùng hieän nay, Vietcombank cuõng cung caáp cho khaùch haøng dòch vuï thoâng qua ñieän thoaïi coá ñònh, ñieän thoaïi di ñoäng vaø thanh toaùn caùc hoùa ñôn dòch vuï coâng. Ñoái vôùi dòch vuï Phone banking, khaùch haøng goïi ñieän thoaïi ñeán soá ñieän thoaïi ñöôïc ngaân haøng quy ñònh tröôùc vaø caøi ñaët saün chöông trình seõ ñöôïc traû lôøi caùc thoâng tin veà tyû giaù, laõi suaát, thoâng tin soá dö taøi khoaûn, tình hình ñòa oác vaø thò tröôøng, thoâng tin veà chính saùch, saûn phaåm, dòch vuï môùi; ñoàng thôøi khaùch haøng coøn ñöôïc tö vaán nghieäp vuï ñaàu tö - taøi chính - tieàn teä vaø giaûi ñaùp caùc thaéc maéc khaùc coù lieân quan. Ñoái vôùi dòch vuï Mobile banking, khaùch haøng coù theå thoâng qua ñieän thoaïi di ñoäng gôûi tin nhaén ñeán toång ñaøi ñöôïc quy ñònh tröôùc cuûa ngaân haøng ñeå yeâu caàu truy vaán thoâng tin taøi khoaûn cuûa mình. Ngöôïc laïi, khi coù giao dòch phaùt sinh laøm thay ñoåi soá dö taøi khoaûn, khaùch haøng cuõng seõ nhaän ñöôïc tin nhaén thoâng baùo soá dö môùi qua ñieän thoaïi di ñoäng. Ñoái vôùi dòch vuï Internet banking, Vietcombank cuõng xaây döïng website cho pheùp khaùch haøng cuûa mình truy caäp tröïc tieáp ñeå xem thoâng tin veà tyû giaù, bieåu phí, truy vaán soá dö taøi khoaûn, sao keâ taøi khoaûn, in soå phuï… Ñaëc bieät, ñoái vôùi theû tín duïng quoác teá VISA, MasterCard vaø theû ATM noäi ñòa VCB Connect 24 do Vietcombank phaùt haønh, chuû theû coù theå thöïc hieän leänh thanh toaùn taïi heä thoáng maùy ruùt tieàn töï ñoäng, yeâu caàu ngaân haøng thanh toaùn cho caùc