Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết cấu của luận văn gồm có 4 chương: Chương 1 - Tín dụng và rủi ro tín dụng; Chương 2 - Thực trạng hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng tại các NHTM tỉnh Sóc Trăng; Chương 3 - Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM tỉnh Sóc Trăng. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH YZ TRẦN KIM HIỂN GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐNA BÀN TỈNH SÓC TRĂNG Chuyên ngành : Kinh tế Tài chính - Ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS.TRẦN HOÀNG NGÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2009
MôC LôC Trang Më ®Çu ......................................................................................................................... 1 Ch−¬ng 1: TÝN DôNG Vµ RñI RO TÝN DôNG ............................................................ 3 1.1 Tæng quan vÒ tÝn dông ............................................................................................... 3 1.1.1 Kh¸i niÖm tÝn dông .................................................................................................. 3 1.1.2 B¶n chÊt tÝn dông ..................................................................................................... 3 1.1.3 Chøc n¨ng cña tÝn dông............................................................................................ 4 1.1.4 C¸c lo¹i tÝn dông ng©n hµng..................................................................................... 6 1.1.5 Nguyªn t¾c tÝn dông ................................................................................................. 8 1.1.6 Quy tr×nh tÝn dông.................................................................................................... 9 1.2 Rñi ro tÝn dông .......................................................................................................... 14 1.2.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông....................................................................................... 14 1.2.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông......................................................................................... 14 1.2.3 Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông ....................................................................... 15 1.2.3.1 Nguyªn nh©n ph¸t sinh tõ kh¸ch hµng vay vèn .................................................. 15 1.2.3.2 Nguyªn nh©n ph¸t sinh tõ phÝa ng©n hµng .......................................................... 16 1.2.3.3 Nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n kh¸c................................................. 16 1.2.4 NhËn d¹ng rñi ro tÝn dông ..................................................................................... 17 1.2.5 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông..................................................................... 19 1.2.6 ThiÖt h¹i do rñi ro tÝn dông g©y ra ......................................................................... 22 1.2.7 Qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông ......................................................................................... 22 1.2.8 Nh÷ng kinh nghiÖm h¹n chÕ rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông t¹i mét sè NHTM trªn thÕ giíi ..................................................................................................................... 23 1.2.9 ý nghÜa cña viÖc h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ............................................................... 25
Ch−¬ng 2 : THùC TR¹NG HO¹T §éNG TÝN DôNG Vµ RñI RO TÝN DôNG T¹I C¸C NHTM TØNH SãC TR¡NG ................................................................................. 28 2.1 T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vµ HÖ thèng Ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn TØnh Sãc Tr¨ng ........................................................................................................................ 28 2.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh Sãc Tr¨ng ............................................................. 28 2.1.2. HÖ thèng NHTM trªn ®Þa bµn TØnh Sãc Tr¨ng ..................................................... 34 2.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM trªn ®Þa bµn.......................................... 35 2.2.1 Thùc tr¹ng nguån vèn huy ®éng ............................................................................ 35 2.2.2 Thùc tr¹ng vÒ tÝn dông ........................................................................................... 39 2.2.2.1 T×nh h×nh cho vay cña c¸c NHTM trªn ®Þa bµn .................................................. 39 2.2.2.2 C¬ cÊu tÝn dông cña c¸c NHTM trªn ®Þa bµn...................................................... 42 2.2.2.3 HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông c¸c NHTM trªn ®Þa bµn........................................ 46 2.2.2.4 T×nh h×nh hç trî l·i suÊt theo QuyÕt ®Þnh 131/Q§-TTg ngµy 23/01/2009 vµ QuyÕt ®Þnh sè 443/2009/Q§-TTg cña thñ t−íng chÝnh phñ ........................................... 47 2.3 Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông ........................................................................................ 50 2.3.1 T×nh h×nh nî xÊu, nî qu¸ h¹n cña c¸c NHTM trªn ®Þa bµn ................................... 50 2.3.1.1 T×nh h×nh nî xÊu ................................................................................................. 50 2.3.1.2 T×nh h×nh nî qu¸ h¹n ......................................................................................... 53 2.3.2 §¸nh gi¸ rñi ro tÝn dông qua viÖc ph©n nhãm nî vµ trÝch lËp, sö dông dù phßng rñi ro tÝn dông cña c¸c NHTM trªn ®Þa bµn .................................................................... 55 2.3.3 C¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra rñi ro tÝn dông ................................................... 57 2.3.3.1 Do biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ b¶n chÊt chøa ®ùng rñi ro cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: thiªn tai, dÞch bÖnh, gi¸ c¶ ®Çu vµo, ®Çu ra ............................................... 58 2.3.3.2 Do ®Þnh gi¸, xö lý tµi s¶n ®¶m b¶o gÆp khã kh¨n.............................................. 60 2.3.3.3 Do kh¸ch hµng sö dông vèn vay kh«ng ®óng môc ®Ých .................................... 62 2.3.3.4 Do c¸n bé ng©n hµng vi ph¹m ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ......................................... 63
2.3.3.5 Do hµnh lang ph¸p lý trong ho¹t ®éng ng©n hµng thiÕu ®ång bé, bÊt cËp......... 64 2.3.3.6 Do th«ng tin bÊt c©n xøng gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng ............................... 68 Ch−¬ng 3: MéT Sè GI¶I PH¸P NH»M H¹N CHÕ RñI RO TÝN DôNG T¹I C¸C NHTM TØNH SãC TR¡NG........................................................................................... 70 3.1 §Þnh h−íng ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i TØnh Sãc Tr¨ng.................. 70 3.1.1 C¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña tØnh ................................................................... 70 3.1.2 §Þnh h−íng ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i TØnh Sãc Tr¨ng............... 71 3.2 C¸c gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ....................................................................... 72 3.2.1 C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó qu¶n lý rñi ro tÝn dông...................................................... 72 3.2.1.1 ChÝnh phñ cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch hç trî tháa ®¸ng cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp .........................................................................................................................................72 3.2.1.2 ChÝnh phñ cÇn x©y dùng hµnh lang ph¸p lý ®ång bé, hîp lý.............................. 74 3.2.1.3 UBND tØnh cÇn kÞp thêi x©y dùng vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tØnh ............................................................................ 76 3.2.1.4 UBND tØnh cÇn kÞp thêi ®iÒu chØnh khung gi¸ ®Êt phï hîp víi gi¸ thÞ tr−êng....78 3.2.2 Nhãm gi¶i ph¸p cña chÝnh c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i ......................................... 79 3.2.2.1 Tæ chøc bé phËn qu¶n trÞ rñi ro chuyªn biÖt ë mçi NHTM ................................ 79 3.2.2.2 T¨ng c−êng c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t tr−íc, trong vµ sau khi cho vay .............. 81 3.2.2.3 C¸c gi¶i ph¸p liªn quan tíi chÊt l−îng c¸n bé lµm c«ng t¸c tÝn dông ................ 83 3.2.2.4 Xö lý nghiªm vµ b¾t båi th−êng thiÖt h¹i cho Ng©n hµng b»ng tµi s¶n c¸ nh©n ®èi víi nh÷ng c¸n bé thiÕu tr¸ch nhiÖm hoÆc ®¹o ®øc kÐm ®Ó kh¸ch hµng lõa ®¶o....... 84 3.2.2.5 KiÓm tra chÆt chÏ vµ xö lý triÖt ®Ó nî ®Õn h¹n vµ nî nhãm 2............................. 85 PhÇn kÕt luËn ......................................................................................................... 86 Phô lôc Tµi liÖu tham kh¶o
DANH MỤC CÁC BẢNG - BIỂU TRONG LUẬN VĂN Trang DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Cơ cấu tổng sản phNm tỉnh Sóc Trăng ......................................................... 30 Bảng 2.2: Diện tích, năng suất, sản lượng lúa qua các năm ........................................... 31 Bảng 2.3: Tình hình huy động vốn các N HTM trên địa bàn .......................................... 36 Bảng 2.4: Cơ cấu nguồn vốn huy động của các N HTM trên địa bàn............................. 38 Bảng 2.5: Tình hình dư nợ của các N HTM trên địa bàn ................................................ 40 Bảng 2.6: Tình hình doanh số cho vay, thu nợ giai đoạn 2006 - 2008........................... 41 Bảng 2.7 : Cơ cấu dư nợ theo thời gian và theo nội ngoại tệ ......................................... 42 Bảng 2.8: Cơ cấu dư nợ theo thành phần kinh tế và ngành kinh tế ................................ 44 Bảng 2.9: Tỷ trọng vốn vay N H so với GDP của địa phương ...................................... 46 Bảng 2.10: Kết quả kinh doanh ...................................................................................... 47 Bảng 2.11: Tình hình hỗ trợ lãi suất theo Quyết định 131/QĐ-TTg ............................. 47 Bảng 2.12: Tình hình nợ xấu của các N HTM ở Sóc Trăng ............................................ 50 Bảng 2.13: Tình hình nợ quá hạn của các N HTM ở Sóc Trăng ..................................... 53 Bảng 2.14: Tình hình phân nhóm nợ ............................................................................. 56 Bảng 2.15: Tình hình trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro ........................................... 57 DANH MỤC CÁC BIỂU Biểu đồ 2.1: Tình hình huy động vốn các N HTM trên địa bàn ...................................... 37 Biểu đồ 2.2: Tình hình dư nợ của các N HTM trên địa bàn ............................................ 40 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu dư nợ theo thành phần kinh tế........................................................ 44
Biểu đồ 2.4: Cơ cấu dư nợ theo ngành kinh tế ............................................................... 45 Biểu đồ 2.5: Tình hình nợ xấu của các N HTM trên địa bàn........................................... 51 Biểu đồ 2.6: Cơ cấu nợ xấu theo thành phần kinh tế ...................................................... 52 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu nợ xấu theo ngành phần kinh tế ..................................................... 53 Biểu đồ 2.8: Tình hình nợ quá hạn của các N HTM trên địa bàn.................................... 54 Biểu đồ 2.9: Tình hình phân nhóm nợ ............................................................................ 57
1 Më §ÇU Lý do chän ®Ò tµi: NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi xu h−íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ quèc tÕ ho¸ c¸c luång tµi chÝnh ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n hÖ thèng ng©n hµng, ho¹t ®éng kinh doanh ngµy cµng trë nªn phøc t¹p. N¨m 2008 cã rÊt nhiÒu khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng cña ngµnh Ng©n hµng: l·i suÊt t¨ng cao, tû gi¸, gi¸ vµng, thÞ tr−êng tiÒn tÖ diÔn biÕn phøc t¹p. ChÝnh phñ vµ NHNN ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ, ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia nh»m kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. ThÞ tr−êng tiÒn tÖ diÔn biÕn bÊt th−êng cïng víi nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña khñng ho¶ng tµi chÝnh thÕ giíi vµ hiÖu øng cña viÖc t¨ng tr−ëng tÝn dông nãng, t¨ng qui m« vµ m¹ng l−íi ho¹t ®éng qu¸ nhanh cña nh÷ng n¨m tr−íc ®· ¶nh h−ëng lín ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. HiÖn nay, ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam vÉn chiÕm tû träng lín nhÊt trong danh môc tµi s¶n cã, c¸c dÞch vô phi tÝn dông cßn yÕu, kinh doanh tÝn dông lµ ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp chñ yÕu cña c¸c NHTM ViÖt Nam, trong khi ®ã m«i tr−êng kinh doanh tÝn dông cßn nhiÒu rñi ro, chÊt l−îng tÝn dông ch−a cao, tû lÖ nî xÊu, nî qu¸ h¹n cßn ë møc cao, rñi ro tÝn dông vÉn lµ lo¹i rñi ro chiÕm tû träng lín nhÊt vµ mang l¹i hËu qu¶ nghiªm träng nhÊt cho c¸c Ng©n hµng. Do ®ã viÖc n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña c¸c NHTM. Ho¹t ®éng qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông lu«n ®−îc quan t©m, lu«n lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. V× lÏ ®ã, t«i chän ®Ò tµi nghiªn cøu: "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn TØnh Sãc Tr¨ng" Môc ®Ých, ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi nghiªn cøu: - NhËn thøc c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ tÝn dông, rñi ro tÝn dông, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông.
2 - Thu thËp d÷ liÖu ®iÒu tra, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ qu¶n lý rñi ro tÝn dông ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông. - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro tÝn dông trªn c¬ së kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn TØnh Sãc Tr¨ng. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng Th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh Sãc Tr¨ng tõ n¨m 2006 – 2008. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc sö dông chñ yÕu trong luËn v¨n lµ ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, thèng kª, ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch tæng hîp kÕt hîp víi nh÷ng lý luËn khoa häc ®Ó lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu cña luËn v¨n. --------- *** --------
3 Ch−¬ng 1: TÝN DôNG Vµ RñI RO TÝN DôNG -------YZ------- 1.1 Tæng quan vÒ tÝn dông: 1.1.1 Kh¸i niÖm tÝn dông: TÝn dông, theo tiÕng Latinh gäi lµ creditium, tiÕng Anh gäi lµ credit, cã nghÜa lµ tin t−ëng vµ tÝn nhiÖm. Theo ng«n ng÷ d©n gian ViÖt Nam, tÝn dông cã nghÜa lµ sù vay m−în. VÒ mÆt tµi chÝnh, tÝn dông lµ quan hÖ chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông vèn tõ ng−êi së h÷u sang cho ng−êi sö dông trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh víi mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh. Mét quan hÖ ®−îc xem lµ quan hÖ tÝn dông khi nµo chøa ®ùng ®Çy ®ñ ba néi dung: 1. Cã sù chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông vèn tõ ng−êi së h÷u sang cho ng−êi sö dông. 2. Sù chuyÓn nh−îng nµy cã thêi h¹n. 3. Sù chuyÓn nh−îng nµy cã kÌm theo chi phÝ. NÕu thiÕu mét trong c¸c néi dung trªn th× kh«ng cßn lµ quan hÖ tÝn dông hay quan hÖ cho vay. Ch¼ng h¹n, trong ba néi dung trªn, nÕu chóng ta bá bít ®i néi dung thø ba th× quan hÖ kh«ng cßn lµ quan hÖ cho vay mµ chØ lµ quan hÖ cho m−în, v× kh«ng cã chi phÝ nghÜa lµ kh«ng cã kÌm theo l·i. NÕu thiÕu c¶ néi dung thø hai th× quan hÖ còng kh«ng ph¶i lµ quan hÖ cho vay hay quan hÖ cho m−în mµ lµ quan hÖ cho lu«n. Cßn nÕu thiÕu c¶ néi dung thø nhÊt th× ch¼ng cã quan hÖ g× x¶y ra c¶, v× kh«ng cã chuyÓn nh−îng vèn cã nghÜa lµ kh«ng x¶y ra quan hÖ g× gi÷a hai bªn. Trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng th× tÝn dông ®−îc xem nh− mét chøc n¨ng c¬ b¶n. HÇu hÕt d− nî tÝn dông ë c¸c NHTM chiÕm tû lÖ rÊt cao, h¬n 50%/tæng tµi s¶n cã vµ thu nhËp cña ng©n hµng tõ ho¹t ®éng tÝn dông còng lµ chñ yÕu trong tæng thu nhËp cña NHTM.
4 1.1.2 B¶n chÊt tÝn dông: TÝn dông lµ hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh gi÷a ng−êi ®i vay vµ ng−êi cho vay, nhê quan hÖ Êy mµ vèn tiÒn tÖ ®−îc vËn ®éng tõ chñ thÓ nµy sang chñ thÓ kh¸c ®Ó sö dông cho c¸c nhu cÇu kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ x· héi. -Thø nhÊt: qu¸ tr×nh tËp trung vµ ph©n phèi vèn Ng©n hµng ®Ó gi¶i quyÕt hiÖn t−îng gi÷a viÖc t¹m thêi thõa vèn vµ t¹m thêi thiÕu vèn trong x· héi th× Ng©n hµng lµ ng−êi trung gian ®øng ra gi¶i quyÕt b»ng c¸ch huy ®éng vèn tõ nh÷ng ng−êi thõa vèn tõ ®ã ph©n phèi vèn cho nh÷ng ng−êi cã nhu cÇu vÒ vèn b»ng h×nh thøc cho vay Ng©n hµng sau ®ã chuyÓn sang cho ng−êi vay sö dông vèn trong mét th¬× gian nhÊt ®Þnh. -Thø hai: ng−êi ®i vay sö dông vèn trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt sau khi nhËn ®ùoc vèn tÝn dông ng−êi ®i vay ®ù¬c quyÒn sö dông vèn vay ®ã ®Ó tho¶ m·n mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh. -Thø ba: Sù hoµn tr¶ vèn tÝn dông Ng©n hµng. Sau khi vèn tÝn dông ®· tham gia hoµn thµnh mét chu kú s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Ó trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ th× vèn tÝn dông ®−îc ng−êi ®i vay hoµn tr¶ l¹i cho Ng©n hµng vµ l·i ®Ó nguån vèn tÝn dông ph¶i lµ vèn sinh lêi. §©y lµ giai ®o¹n rÊt quan träng liªn quan cña ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng, v× nÕu vèn tÝn dông mµ kh«ng ®−îc hoµn tr¶ cho Ng©n hµng th× Ng©n hµng sÏ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, cã thÓ bÞ ph¸ s¶n do vèn huy ®éng thuéc së h÷u cña ng−êi gëi tiÒn cßn Ng©n hµng chØ t¹m thêi sö dông vµ hoµn tr¶ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt sèng cßn ®èi víi hÇu hÕt c¸c NHTM. §Æc tr−ng b¶n chÊt cña tÝn dông lµ tiÒm Èn rñi ro cao. C¬ së quyÕt ®Þnh mét kho¶n tÝn dông lµ lßng tin cña ng©n hµng vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng vµ lµ sù tÝn nhiÖm, sù tin t−ëng lÉn nhau. 1.1.3 Chøc n¨ng cña tÝn dông: TÝn dông cã 3 chøc n¨ng:
5 - TËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ: §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña tÝn dông, nhê chøc n¨ng nµy mµ c¸c nguån vèn tiÒn tÖ trong x· héi ®−îc ®iÒu tiÕt tõ n¬i “thõa” sang n¬i “thiÕu” ®Ó sö dông nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. TËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ lµ hai mÆt hîp thµnh chøc n¨ng cèt lâi cña tÝn dông. + ë mÆt tËp trung vèn tiÒn tÖ: Nhê sù ho¹t ®éng cña hÖ thèng tÝn dông mµ c¸c nguån tiÒn nhµn rçi ®−îc tËp trung l¹i, bao gåm tiÒn nhµn rçi cña d©n chóng, vèn b»ng tiÒn cña c¸c doanh nghiÖp, vèn b»ng tiÒn cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, x· héi. + ë mÆt ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ: §©y lµ mÆt c¬ b¶n cña chøc n¨ng nµy – ®ã lµ sù chuyÓn hãa ®Ó sö dông c¸c nguån vèn ®· tËp trung ®−îc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt l−u th«ng hµng hãa còng nh− nhu cÇu tiªu dïng trong toµn x· héi. C¶ hai mÆt tËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn ®Òu ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c hoµn tr¶. V× vËy tÝn dông cã −u thÕ râ rÖt, nã kÝch thÝch mÆt tËp trung vèn, thóc ®Èy viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Nhê chøc n¨ng tËp trung vµ ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ cña tÝn dông, mµ phÇn lín nguån tiÒn trong x· héi tõ chç tiÒn “nhµn rçi” mét c¸ch t−¬ng ®èi ®· ®−îc huy ®éng vµ sö dông cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn trong toµn x· héi t¨ng. - TiÕt kiÖm tiÒn mÆt vµ chi phÝ l−u th«ng cho x· héi: Nhê ho¹t ®éng cña tÝn dông mµ nã cã thÓ ph¸t huy chøc n¨ng tiÕt kiÖm tiÒn mÆt vµ chi phÝ l−u th«ng cho x· héi, ®iÒu nµy thÓ hiÖn qua c¸c mÆt sau ®©y: + Ho¹t ®éng tÝn dông, tr−íc hÕt nã t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña c¸c c«ng cô l−u th«ng tÝn dông nh− th−¬ng phiÕu, kú phiÕu ng©n hµng, c¸c lo¹i sÐc, c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i nh− thÎ tÝn dông, thÎ thanh to¸n,… cho phÐp thay thÕ mét sè l−îng lín tiÒn mÆt l−u hµnh (kÓ c¶ tiÒn ®óc b»ng kim lo¹i quý nh− tr−íc ®©y vµ tiÒn giÊy hiÖn nay) nhê ®ã lµm gi¶m bít c¸c chi phÝ cã liªn quan nh− in tiÒn, ®óc tiÒn, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n tiÒn …
6 + Víi ho¹t ®éng cña tÝn dông, ®Æc biÖt lµ tÝn dông ng©n hµng ®· më ra mét kh¶ n¨ng lín trong viÖc më tµi kho¶n vµ giao dÞch thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng d−íi c¸c h×nh thøc chuyÓn kho¶n hoÆc bï trõ cho nhau. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña tÝn dông th× hÖ thèng thanh to¸n qua ng©n hµng ngµy cµng më réng, võa thóc ®Èy qu¸ tr×nh Êy, võa t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. + Nhê ho¹t ®éng cña tÝn dông, mµ c¸c nguån vèn ®ang n»m trong x· héi ®−îc huy ®éng ®Ó sö dông cho c¸c nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng hãa sÏ cã t¸c dông t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn trong ph¹m vi toµn x· héi. - Ph¶n ¸nh vµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ: §©y lµ chøc n¨ng ph¸t sinh, hÖ qu¶ cña hai chøc n¨ng nãi trªn. Sù vËn ®éng cña vèn tÝn dông phÇn lín lµ sù vËn ®éng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña vËt t−, hµng hãa, chi phÝ trong c¸c xÝ nghiÖp, c¸c TCKT. V× vËy qua ®ã tÝn dông kh«ng nh÷ng lµ tÊm g−¬ng ph¶n ¸nh ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp mµ cßn th«ng qua ®ã thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng Êy nh»m ng¨n chÆn c¸c hiÖn t−îng tiªu cùc l·ng phÝ, vi ph¹m luËt ph¸p trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. 1.1.4 C¸c lo¹i tÝn dông ng©n hµng: Ph©n lo¹i tÝn dông ng©n hµng gióp chóng ta thiÕt lËp quy tr×nh tÝn dông hîp lý, qua ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n trÞ rñi ro vµ n©ng cao chÊt l−îng tÝn dông. Ph©n lo¹i tÝn dông dùa trªn c¸c tiªu thøc sau: Thø nhÊt, dùa vµo môc ®Ých tÝn dông: Theo tiªu thøc nµy, tÝn dông ng©n hµng cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Cho vay phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh c«ng th−¬ng nghiÖp. - Cho vay tiªu dïng c¸ nh©n. - Cho vay mua b¸n bÊt ®éng s¶n. - Cho vay s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - Cho vay kinh doanh xuÊt nhËp khÈu …
7 Thø hai, dùa vµo thêi h¹n tÝn dông: Theo tiªu thøc nµy, tÝn dông cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Cho vay ng¾n h¹n: lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n d−íi mét n¨m. Môc ®Ých cña lo¹i cho vay nµy th−êng lµ nh»m tµi trî cho viÖc ®Çu t− vµo tµi s¶n l−u ®éng. - Cho vay trung h¹n: lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m. Môc ®Ých cña lo¹i cho vay nµy lµ nh»m ®Çu t− vµo tµi s¶n cè ®Þnh. - Cho vay dµi h¹n: lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. Môc ®Ých cña lo¹i cho vay nµy th−êng lµ nh»m tµi trî vµo c¸c dù ¸n ®Çu t−. Thø ba, dùa vµo møc ®é tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng Theo tiªu thøc nµy, tÝn dông cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc b¶o l·nh cña ng−êi kh¸c mµ chØ dùa vµo uy tÝn cña b¶n th©n kh¸ch hµng vay vèn ®Ó quyÕt ®Þnh cho vay. - Cho vay cã b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay dùa trªn c¬ së c¸c b¶o ®¶m cho tiÒn vay nh− thÕ chÊp, cÇm cè, hoÆc b¶o l·nh cña mét bªn thø ba nµo kh¸c. Thø t−, dùa vµo ph−¬ng thøc cho vay Theo tiªu thøc nµy, tÝn dông cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Cho vay theo mãn vay. - Cho vay theo h¹n møc tÝn dông. - Cho vay theo h¹n møc thÊu chi. Thø n¨m, dùa vµo ph−¬ng thøc hoµn tr¶ nî vay Theo tiªu thøc nµy, tÝn dông cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c lo¹i sau: - Cho vay chØ cã mét kú h¹n tr¶ nî hay cßn gäi lµ cho vay tr¶ nî mét lÇn khi ®¸o h¹n. - Cho vay cã nhiÒu kú h¹n tr¶ nî hay cßn gäi lµ cho vay tr¶ gãp. - Cho vay tr¶ nî nhiÒu lÇn nh−ng kh«ng cã kú h¹n nî cô thÓ mµ tïy kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh ng−êi ®i vay cã thÓ tr¶ nî bÊt cø lóc nµo.
8 1.1.5 Nguyªn t¾c tÝn dông: - Sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých ®· tháa thuËn trong hîp ®ång tÝn dông. Khi kh¸ch hµng muèn ®Õn ng©n hµng vay vèn th× ph¶i cã ph−¬ng ¸n cô thÓ vµ thuéc ®èi t−îng ®−îc ng©n hµng xem xÐt cho vay. - Ph¶i hoµn tr¶ nî gèc vµ l·i vay ®óng h¹n ®· tháa thuËn trong hîp ®ång tÝn dông. Bëi v× ®Ó cã nguån tiÒn cho vay, ng©n hµng ph¶i ®i huy ®éng tõ nguån tiÒn nhµn rçi trong d©n c− vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, tÊt c¶ nh÷ng kho¶n tiÒn huy ®éng ®−îc ®Òu cã tr¶ l·i vµ cã thêi gian tr¶ nî nhÊt ®Þnh. V× vËy khi kh¸ch hµng vay vèn cña ng©n hµng khi ®Õn h¹n mµ kh«ng tr¶ nî l·i vµ gèc cho ng©n hµng th× ng©n hµng sÏ ra sao? Ng©n hµng sÏ thËt sù khã kh¨n trong kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh v× kh«ng cã tiÒn chi tr¶ cho kh¸ch hµng (tiÒn gèc vµ l·i tiÒn göi) vµ sÏ lµm mÊt lßng tin trong d©n chóng. NÕu cã mét ng©n hµng nµo ®ã míi chØ cã mét Ýt kh¸ch hµng ®Õn rót tiÒn vµ cã sù trî gióp ®¾c lùc tõ sù chØ ®¹o cña ChÝnh phñ vµ NHNN th× vÉn gi÷ ®−îc an toµn. Nh−ng khi ®· mÊt lßng tin trong d©n chóng qu¸ lín th× nÕu hÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng tiÒn göi ®Òu ®Õn rót tiÒn th× ng©n hµng ch¾c ch¾n sÏ khã kh¨n, khi ®ã cho dï mét ng©n hµng nµo m¹nh ®i n÷a còng sÏ buéc ph¶i ®ãng cöa, theo ®ã sÏ l©y lan sang c¸c ng©n hµng kh¸c nh− vÕt dÇu loan bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c NHTM vµ t¹o thµnh mét d©y chuyÒn sôp ®æ, nÒn kinh tÕ sÏ rèi lo¹n kÐo theo hÖ thèng chÝnh trÞ còng sÏ v« cïng r¾c rèi. - ViÖc ®¶m b¶o tiÒn vay ph¶i thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ NHNN ViÖt Nam. Hoµn tr¶ tÝn dông lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh cña ng©n hµng. §Ó thu håi ®−îc nî vay mét c¸ch ®Çy ®ñ, ng©n hµng ph¶i thÈm ®Þnh mét c¸ch thËn träng ®Õn ph−¬ng ¸n kinh doanh, n¨ng lùc tµi chÝnh, uy tÝn cña kh¸ch hµng ®Ó ¸p dông ph−¬ng ph¸p cho vay thÝch hîp. Ng©n hµng vÉn cßn cho vay tÝn chÊp ®èi víi mét sè doanh nghiÖp nhµ n−íc cã t×nh h×nh tµi chÝnh tèt vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cao hay n¨ng lùc tµi chÝnh lµnh m¹nh, chÊp hµnh tèt c¸c hîp ®ång
9 tÝn dông trong qu¸ khø vµ cã triÓn väng trong t−¬ng lai. §Ó h¹n chÕ rñi ro, ng©n hµng cho vay ®èi víi kh¸ch hµng ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, v× ®ã lµ nguån thu nî thø hai khi mµ kh¸ch hµng lµm ¨n thua lç th× ng©n hµng vÉn thu håi ®−îc nî vay tõ viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp cña kh¸ch hµng. 1.1.6 Quy tr×nh tÝn dông: Quy tr×nh tÝn dông lµ b¶ng tæng hîp m« t¶ c¸c b−íc ®i cô thÓ tõ khi tiÕp nhËn nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng cho ®Õn khi ng©n hµng ra quyÕt ®Þnh cho vay, gi¶i ng©n vµ thanh lý hîp ®ång tÝn dông. HÇu hÕt c¸c TCTD ®Òu tù thiÕt kÕ cho m×nh mét quy tr×nh tÝn dông cô thÓ, bao gåm nhiÒu b−íc ®i kh¸c nhau víi kÕt qu¶ cô thÓ cña tõng b−íc ®i. ViÖc thiÕt lËp vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn quy tr×nh tÝn dông cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. VÒ mÆt hiÖu qu¶, quy tr×nh tÝn dông hîp lý gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng vµ gi¶m thiÓu rñi ro tÝn dông. VÒ mÆt qu¶n trÞ, quy tr×nh tÝn dông cã c¸c t¸c dông sau: - Quy tr×nh tÝn dông lµm c¬ së ®Ó ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña tõng bé phËn liªn quan trong ho¹t ®éng tÝn dông. - Quy tr×nh tÝn dông lµm c¬ së cho viÖc thiÕt lËp c¸c hå s¬ vµ thñ tôc vay vèn vÒ mÆt hµnh chÝnh. - Quy tr×nh tÝn dông chØ râ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn liªn quan trong ho¹t ®éng tÝn dông. Mçi quy tr×nh tÝn dông bao gåm c¸c b−íc c¬ b¶n sau: ¾ LËp hå s¬ ®Ò nghÞ cÊp tÝn dông LËp hå s¬ tÝn dông lµ kh©u c¨n b¶n ®Çu tiªn cña quy tr×nh tÝn dông, nã ®−îc thùc hiÖn ngay sau khi c¸n bé tÝn dông tiÕp xóc víi kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn. LËp hå s¬ tÝn dông lµ kh©u quan träng v× nã lµ kh©u thu thËp th«ng tin lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn c¸c kh©u sau, ®Æc biÖt lµ kh©u ph©n tÝch vµ ra quyÕt ®Þnh cho vay. Tïy theo quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng, lo¹i tÝn dông yªu cÇu vµ quy m« tÝn dông, c¸n bé tÝn dông h−íng dÉn kh¸ch hµng lËp hå s¬ víi nh÷ng th«ng
10 tin yªu cÇu kh¸c nhau. Nh×n chung, mét bé hå s¬ ®Ò nghÞ cÊp tÝn dông cÇn thu thËp tõ kh¸ch hµng nh÷ng th«ng tin sau: - Th«ng tin vÒ n¨ng lùc ph¸p lÝ vµ n¨ng lùc hµnh vi cña kh¸ch hµng. - Th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng sö dông vµ hoµn tr¶ vèn cña kh¸ch hµng. - Th«ng tin vÒ b¶o ®¶m tÝn dông. §Ó thu thËp ®−îc nh÷ng th«ng tin c¨n b¶n nh− trªn, ng©n hµng th−êng yªu cÇu kh¸ch hµng lËp vµ nép cho ng©n hµng c¸c lo¹i giÊy tê sau: - GiÊy ®Ò nghÞ vay vèn. - GiÊy tê chøng minh t− c¸ch ph¸p nh©n cña kh¸ch hµng, ch¼ng h¹n nh− giÊy phÐp thµnh lËp, quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm gi¸m ®èc, ®iÒu lÖ ho¹t ®éng. - Ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ kÕ ho¹ch tr¶ nî, hoÆc dù ¸n ®Çu t−. - B¸o c¸o tµi chÝnh cña thêi k× gÇn nhÊt. - C¸c giÊy tê liªn quan ®Õn tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc b¶o l·nh nî vay. - C¸c giÊy tê liªn quan kh¸c nÕu cÇn thiÕt. ¾ Ph©n tÝch tÝn dông Ph©n tÝch tÝn dông lµ ph©n tÝch kh¶ n¨ng hiÖn t¹i vµ tiÒm tµng cña kh¸ch hµng vÒ sö dông vèn tÝn dông, kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn vay c¶ gèc vµ l·i. Môc tiªu cña ph©n tÝch tÝn dông lµ t×m kiÕm nh÷ng t×nh huèng cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro cho ng©n hµng, tiªn l−îng kh¶ n¨ng kiÓm so¸t nh÷ng lo¹i rñi ro ®ã vµ dù kiÕn c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. MÆt kh¸c, ph©n tÝch tÝn dông cßn quan t©m ®Õn viÖc kiÓm tra tÝnh ch©n thùc cña hå s¬ vay vèn mµ kh¸ch hµng cung cÊp, tõ ®ã nhËn ®Þnh vÒ th¸i ®é tr¶ nî cña kh¸ch hµng lµm c¬ së quyÕt ®Þnh cho vay. ¾ QuyÕt ®Þnh vµ ký hîp ®ång tÝn dông QuyÕt ®Þnh tÝn dông lµ quyÕt ®Þnh cho vay hoÆc tõ chèi ®èi víi mét hå s¬ vay vèn cña kh¸ch hµng. §©y lµ kh©u cùc kú quan träng trong quy tr×nh tÝn dông v× nã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn c¸c kh©u sau vµ ¶nh h−ëng ®Õn uy tÝn vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. Mét ®iÒu kh«ng may lµ kh©u quan träng nµy l¹i lµ kh©u khã
11 xö lý nhÊt vµ th−êng dÔ ph¹m sai lÇm nhÊt. Cã hai lo¹i sai lÇm c¬ b¶n th−êng x¶y ra trong kh©u nµy: - QuyÕt ®Þnh chÊp thuËn cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng tèt. - Tõ chèi cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng tèt. C¶ hai lo¹i sai lÇm nµy ®Òu dÉn ®Õn thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ng©n hµng. Lo¹i sai lÇm thø nhÊt dÔ dÉn ®Õn thiÖt h¹i do nî qu¸ h¹n hoÆc nî kh«ng thÓ thu håi, tøc lµ thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh. Lo¹i sai lÇm thø hai dÔ dÉn ®Õn thiÖt h¹i vÒ uy tÝn vµ mÊt c¬ héi cho vay. Nh»m h¹n chÕ sai lÇm, trong kh©u quyÕt ®Þnh tÝn dông c¸c ng©n hµng th−êng chó träng hai vÊn ®Ò (1) thu thËp vµ xö lý th«ng tin mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c lµm c¬ së ®Ó ra quyÕt ®Þnh, (2) trao quyÒn quyÕt ®Þnh cho mét héi ®ång tÝn dông hoÆc nh÷ng ng−êi cã n¨ng lùc ph©n tÝch vµ ph¸n quyÕt. * Cë së ra quyÕt ®Þnh tÝn dông C¬ së ®Ó ra quyÕt ®Þnh tÝn dông tr−íc hÕt dùa vµo th«ng tin thu thËp vµ xö lý tõ hå s¬ tÝn dông, do giai ®o¹n tr−íc chuyÓn sang. KÕ ®Õn, dùa vµo nh÷ng th«ng tin kh¸c hoÆc th«ng tin cËp nhËt hãa cã liªn quan, th«ng tin ®a d¹ng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®· ®−îc cËp nhËt hãa, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin ®¸ng tin cËy tõ c¸c c«ng ty nghiªn cøu thÞ tr−êng cã uy tÝn, ch¼ng h¹n nh− th«ng tin cËp nhËt vÒ t×nh h×nh thÞ tr−êng chÝnh s¸ch tÝn dông cña ng©n hµng, c¸c quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng Nhµ n−íc, nguån vèn cho vay cña ng©n hµng, kÕt qu¶ thÈm ®Þnh c¸c h×nh thøc b¶o ®¶m nî vay. * QuyÒn ph¸n quyÕt tÝn dông Tïy theo quy m« vèn vay lín hay nhá quyÒn ph¸n quyÕt th−êng ®−îc trao cho mét héi ®ång tÝn dông hay mét c¸ nh©n phô tr¸ch. Héi ®ång tÝn dông bao gåm nh÷ng ng−êi cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm quan träng trong ng©n hµng, th−êng ph¸n quyÕt nh÷ng hå s¬ vay vèn cã quy m« lín trong khi quyÒn ph¸n quyÕt c¸c hå s¬ cã quy m« nhá th−êng ®−îc trao cho c¸ nh©n phô tr¸ch. Sau khi ra quyÕt ®Þnh tÝn dông, kÕt qu¶ cã thÓ lµ chÊp thuËn hoÆc tõ chèi cho vay tïy vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ thÈm ®Þnh ë kh©u tr−íc. NÕu chÊp thuËn cho vay,
12 c¸n bé tÝn dông sÏ h−íng dÉn kh¸ch hµng ký kÕt hîp ®ång tÝn dông vµ lµm c¸c b−íc tiÕp theo. NÕu tõ chèi cho vay, ng©n hµng sÏ cã v¨n b¶n tr¶ lêi vµ gi¶i thÝch lÝ do cho kh¸ch hµng ®−îc râ. ¾ Gi¶i ng©n Gi¶i ng©n lµ kh©u tiÕp theo sau khi hîp ®ång tÝn dông ®· ®−îc ký kÕt. Gi¶i ng©n lµ ph¸t tiÒn vay cho kh¸ch hµng trªn s¬ së møc tÝn dông ®· ®−îc cam kÕt trong hîp ®ång. Tuy lµ kh©u tiÕp theo sau cña quyÕt ®Þnh tÝn dông, nh−ng gi¶i ng©n còng lµ kh©u quan träng v× nã cã thÓ gãp phÇn ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh kÞp thêi nÕu cã sai sãt ë c¸c kh©u tr−íc. Ngoµi ra, c¸ch thøc gi¶i ng©n cßn gãp phÇn kiÓm tra vµ kiÓm so¸t xem vèn tÝn dông cã ®−îc sö dông ®óng môc ®Ých cam kÕt hay kh«ng? Nguyªn t¾c gi¶i ng©n lµ lu«n lu«n g¾n liÒn vËn ®éng tiÒn tÖ víi vËn ®éng hµng hãa hoÆc dÞch vô ®èi øng nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thu håi nî sau nµy. Tuy vËy, gi¶i ng©n còng ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®¶m b¶o thuËn lîi tr¸nh g©y khã kh¨n vµ phiÒn hµ cho kh¸ch hµng. ¾ Gi¸m s¸t tÝn dông Gi¸m s¸t tÝn dông lµ kh©u kh¸ quan träng nh»m môc tiªu b¶o ®¶m cho tiÒn vay ®−îc sö dông ®óng môc ®Ých ®· cam kÕt, kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông, ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh kÞp thêi nh÷ng sai ph¹m cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu håi nî sau nµy. C¸c ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t tÝn dông cã thÓ ¸p dông bao gåm: - Gi¸m s¸t ho¹t ®éng tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng; - Ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña kh¸ch hµng theo ®Þnh kú. - Gi¸m s¸t kh¸ch hµng th«ng qua viÖc tr¶ l·i ®Þnh kú; - ViÕng th¨m vµ kiÓm so¸t ®Þa ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc n¬i c− ngô cña kh¸ch hµng ®øng tªn vay vèn; - KiÓm tra c¸c h×nh thøc b¶o ®¶m tiÒn vay; - Gi¸m s¸t ho¹t ®éng kh¸ch hµng th«ng qua mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng kh¸c; - Gi¸m s¸t kh¸ch hµng th«ng qua nh÷ng th«ng tin thu thËp kh¸c. ¾ Thanh ký hîp ®ång tÝn dông
13 Thanh lý hîp ®ång tÝn dông cã thÓ x¶y ra do kh¸ch hµng vi ph¹m hîp ®ång hoÆc do kho¶n vay ®· ®Õn h¹n. §©y lµ kh©u kÕt thóc cña quy tr×nh tÝn dông. Kh©u nµy gåm cã c¸c kh©u quan träng cÇn xö lý (1) thu nî c¶ gèc vµ l·i, (2) t¸i xÐt hîp ®ång tÝn dông, (3) thanh lý hîp ®ång tÝn dông. * Thu nî Ng©n hµng tiÕn hµnh thu nî kh¸ch hµng theo ®óng nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt trong hîp ®ång tÝn dông. Tïy theo tÝnh chÊt cña kho¶n vay vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, hai bªn cã thÓ tháa thuËn vµ lùa chän mét trong nh÷ng h×nh thøc thu nî sau: - Thu nî gèc vµ l·i mét lÇn khi ®¸o h¹n; - Thu nî gèc mét lÇn khi ®¸o h¹n vµ thu l·i theo ®Þnh kú; - Thu nî gèc vµ l·i theo nhiÒu kú h¹n. NÕu ®Õn h¹n tr¶ nî mµ kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî th× ng©n hµng cã thÓ xem xÐt cho gia h¹n nî hoÆc chuyÓn sang nî qu¸ h¹n ®Ó sau nµy cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o thu håi nî. * T¸i xÐt hîp ®ång tÝn dông Thùc chÊt lµ tiÕn hµnh ph©n tÝch tÝn dông trong ®iÒu kiÖn kho¶n tÝn dông ®· ®−îc cÊp nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ chÊt l−îng tÝn dông, ph¸t hiÖn rñi ro ®Ó cã h−íng xö lý kÞp thêi. * Thanh lý hîp ®ång tÝn dông NÕu hÕt thêi h¹n cña hîp ®ång tÝn dông vµ kh¸ch hµng ®· hoµn tÊt c¸c nghÜa vô tr¶ nî gèc vµ l·i th× ng©n hµng vµ kh¸ch hµng lµm thñ tôc thanh lý hîp ®ång tÝn dông, gi¶i chÊp tµi s¶n nÕu cã vµ l−u hå s¬ vay vèn cña kh¸ch hµng vµo kho l−u tr÷. Trong tr−êng hîp nµy hai bªn ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tiÕn hµnh thanh lý hîp ®ång tÝn dông mÆc nhiªn. Trong tr−êng hîp ng©n hµng gi¸m s¸t vµ ph¸t hiÖn thÊy kh¸ch hµng vi ph¹m nh÷ng cam kÕt ghi trong hîp ®ång tÝn dông nghiªm träng cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu håi nî sau nµy, ng©n hµng cã thÓ ®Ò nghÞ vµ thanh lý hîp ®ång tÝn dông b¾t buéc.
14 1.2 Rñi ro tÝn dông: C¸c NHTM lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh trong mét lÜnh vùc ®Æc thï vµ tiÒm Èn nh÷ng rñi ro c¬ b¶n nh− rñi ro l·i suÊt, rñi ro tû gi¸, rñi ro thanh kho¶n, rñi ro tÝn dông vµ nhiÒu rñi ro kh¸c, trong luËn v¨n t¸c gi¶ chØ ®i s©u vµo rñi ro tÝn dông. §©y lµ rñi ro lín nhÊt vµ th−êng xuyªn x¶y ra. Khi ng©n hµng r¬i vµo t×nh tr¹ng tµi chÝnh khã kh¨n nghiªm träng, th× nguyªn nh©n th−êng ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. 1.2.1 Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông: Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ rñi ro tÝn dông, trong luËn v¨n nµy, t¸c gi¶ sö dông c¸ch gi¶i thÝch tõ ng÷ trong quyÕt ®Þnh sè 493/2005/Q§-NHNN ngµy 22/04/2005 cña Thèng §èc NHNN ViÖt Nam vÒ viÖc ban hµnh “Quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i nî, trÝch lËp vµ sö dông dù phßng ®Ó xö lý rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng ng©n hµng cña TCTD”, ®Þnh nghÜa “Rñi ro tÝn dông lµ kh¶ n¨ng x¶y ra tæn thÊt trong ho¹t ®éng ng©n hµng cña TCTD do kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh theo cam kÕt”. Nh− vËy, cã thÓ nãi r»ng rñi ro tÝn dông cã thÓ xuÊt hiÖn trong c¸c mèi quan hÖ mµ trong ®ã ng©n hµng lµ chñ nî, mµ kh¸ch nî l¹i kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî khi ®Õn h¹n. Nã diÔn ra trong qu¸ tr×nh cho vay, chiÕt khÊu c«ng cô chuyÓn nh−îng vµ giÊy tê cã gi¸, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh, bao thanh to¸n cña ng©n hµng. 1.2.2 Ph©n lo¹i rñi ro tÝn dông: Rñi ro tÝn dông ®−îc chia thµnh hai loai lµ: rñi ro giao dÞch (Transaction risk) vµ rñi ro danh môc (Portfolio risk). - Rñi ro giao dÞch: lµ mét h×nh thøc cña rñi ro tÝn dông mµ nguyªn nh©n ph¸t sinh lµ do nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh giao dÞch vµ xÐt duyÖt cho vay, ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. Rñi ro giao dÞch cã ba bé phËn chÝnh lµ rñi ro lùa chän, rñi ro b¶o ®¶m vµ rñi ro nghiÖp vô.