Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:142

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dựa vào cơ sở lý thuyết quản trị rủi ro tín dụng, luận văn xây dựng mô hình định lượng nhằm đánh giá xem xét tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank, từ đó, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng cho giai đoạn phát triển sắp tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRƢƠNG SƠN TÙNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ NGÀNH: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. TRẦM THỊ XUÂN HƢƠNG TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2013
LỜI CAM KẾT Tôi xin cam đoan luận văn này do chính tôi thực hiện. Những thông tin và nội dung nêu trong đề tài đều dựa trên nghiên cứu thực tế, các số liệu và tài liệu đƣợc trích dẫn có nguồn gốc đáng tin cậy. Luận văn này đƣợc hoàn thành sau quá trình học tập, nghiên cứu thực tiễn của bản thân và dƣới sự hƣớng dẫn tận tình của Cô PGS.TS. Trầm Thị Xuân Hƣơng. Tác giả luận văn TRƢƠNG SƠN TÙNG
MỤC LỤC Trang LỜI CAM KẾT .......................................................................................................................... i MỤC LỤC ................................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................................... vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ .......................................................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................................... vii DANH MỤC BẢNG............................................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................................ 1 CHƢƠNG I – TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ......................................................................................................................... 8 1.1. Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại ................................................. 8 1.1.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng ......................................................................... 8 1.1.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng ................................................................... 10 1.1.3. Các nguyên tắc trong quản trị rủi ro ................................................................... 10 1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng ............................................... 11 1.2.1. Chính sách tín dụng ............................................................................................. 12 1.2.2. Quy trình cấp tín dụng ......................................................................................... 13 1.2.3. Thông tin tín dụng................................................................................................ 14 1.2.4. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ ...................................................................... 15 1.2.5. Chất lƣợng nguồn nhân lực .................................................................................. 17 1.2.6. Các yếu tố môi trƣờng bên ngoài ......................................................................... 18 1.3. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng tại một số NHTM trên thế giới ................ 21 1.3.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng Hong Kong và Shanghai - HSBC ......................... 21 1.3.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng United Overseas - UOB ........................................ 24 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng Việt Nam ................................... 26 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ....................................................................................................... 27 CHƢƠNG 2 – THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ................................................................................. 28 2.1. Tổng quan về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam .............. 28
2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam ............................................................................................................................. 30 2.2.1. Tình hình tổng dƣ nợ .................................................................................. 30 2.2.2. Tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn ............................................................................ 35 2.2.3. Phân loại các khoản nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng .................... 36 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam ................................................................................................................ 39 2.3.1. Các phƣơng pháp quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam ................................................................................. 39 2.3.2. Những mặt đạt đƣợc trong công tác quản trị rủi ro tín dụng ...................... 46 2.3.3. Những mặt hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng........................ 51 2.3.4. Nguyên nhân dẫn đến những mặt hạn chế .................................................. 57 2.3.4.1. Nguyên nhân về phía Vietinbank .......................................................... 57 2.3.4.2. Nguyên nhân từ phía môi trƣờng bên ngoài ......................................... 59 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ....................................................................................................... 62 CHƢƠNG 3: NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM ........................................................................................................... 63 3.1. Mô hình nghiên cứu .................................................................................................. 63 3.2. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................................... 64 3.2.1. Thang đo lƣờng ........................................................................................... 64 3.2.2. Mẫu nghiên cứu và phƣơng pháp thu thập thông tin .................................. 67 3.3. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu ................................................................................ 68 3.4. Kết quả nghiên cứu ................................................................................................... 69 3.4.1. Kiểm định thang đo .................................................................................... 71 3.4.2. Phân tích nhân tố EFA – Exploratory Facor Analysis................................ 73 3.4.2.1. Phân tích nhân tố EFA cho các biến độc lập......................................... 73 3.4.2.2. Phân tích nhân tố EFA cho biến phụ thuộc ........................................... 74 3.5. Phân tích tƣơng quan giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc ........................... 75 3.6. Mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng Vietinbank........................................................................................................................... 77 3.7. Kết luận của nghiên cứu ........................................................................................... 80 3.8. Hạn chế của đề tài nghiên cứu ................................................................................. 82 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ....................................................................................................... 84
CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM .................................................................... 85 4.1. Định hƣớng phát triển đến năm 2015 ...................................................................... 85 4.2. Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank .............................. 87 4.2.1. Hoàn thiện chính sách tín dụng .................................................................. 87 4.2.2. Thực hiện tốt việc thu thập, cập nhật và quản lý thông tin tín dụng trên hệ thống dữ liệu ........................................................................................................... 89 4.2.3. Nâng cao việc đánh giá và đo lƣờng rủi ro tín dụng .................................. 89 4.2.4. Nâng cao chất lƣợng thẩm định và phân tích tín dụng ............................... 90 4.2.5. Chấm điểm và xếp hạng khách hàng, phân loại nợ đúng quy định, hoàn thiện phƣơng pháp xếp hạng tín dụng theo tiêu chuẩn Basel ................................. 91 4.2.6. Nâng cao chất lƣợng thẩm định, quản lý TSBĐ ......................................... 92 4.2.7. Quản lý, giám sát chặt chẽ quy trình giải ngân và sau giải ngân ............... 94 4.2.8. Giải pháp nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin hiện đại cho quản trị rủi ro tín dụng............................................................................................................... 94 4.2.9. Giải pháp nâng cao năng lực kiểm tra của bộ phận kiểm tra kiểm soát nội bộ .................................................................................................................... 95 4.2.10. Nâng cao năng lực quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh của Ban lãnh đạo Vietinbank các cấp........................................................................................... 96 4.2.11. Nâng cao năng lực làm việc của nhân viên tín dụng .................................. 96 4.3. Kiến nghị đối với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc .......................................... 97 4.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ ...................................................................... 97 4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc ..................................................... 99 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ..................................................................................................... 101 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Basel Ủy ban giám sát ngân hàng quốc tế BĐS Bất động sản CNTT Công nghệ thông tin CSTD Chính sách tín dụng DN Doanh nghiệp DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa HĐQT Hội đồng quản trị HT XHTD Hệ thống xếp hạng tín dụng KH Khách hàng NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà Nƣớc NVTD Nhân viên tín dụng NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTW Ngân hàng trung ƣơng QTCTD Quy trình cấp tín dụng RRTD Rủi ro tín dụng TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thƣơng mại cổ phần TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSĐB Tài sản đảm bảo TTTD Thông tin tín dụng Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Dƣ nợ cho vay và tốc độ tăng trƣởng dƣ nợ của Vietinbank Biểu đồ 2.2: Tỷ trọng dƣ nợ theo ngành nghề của Vietinbank năm 2012 Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ nợ xấu một số NHTM năm 2012 Biểu đồ 2.4: Tỷ trọng các loại dƣ nợ cho vay của Vietinbank Biểu đồ 2.5: Dự phòng rủi ro tín dụng của Vietinbank DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1: Mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại NHTM Sơ đồ 2: Tổng quan nội dung luận văn Sơ đồ 3: Cơ cấu tổ chức Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Tổng tài sản và tổng dƣ nợ cho vay của Vietinbank Bảng 2.2: Cơ cấu dƣ nợ theo thời gian của Vietinbank Bảng 2.3: Cơ cấu dƣ nợ theo đối tƣợng khách hàng của Vietinbank Bảng 2.4: Cơ cấu dƣ nợ theo ngành nghề của Vietinbank Bảng 2.5: Nợ quá hạn và nợ xấu của Vietinbank Bảng 2.6: Phân loại dƣ nợ cho vay Bảng 3.1: Thang đo lƣờng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng Bảng 3.2: Đặc điểm mẫu nghiên cứu Bảng 3.3: Tỷ trọng tần số Chức vụ theo Kinh nghiệm làm việc Bảng 3.4: Hệ số Cronbach alpha của các khái niệm nghiên cứu Bảng 3.5: Phân tích nhân tố EFA các yếu tố ảnh hƣởng quản trị rủi ro tín dụng Bảng 3.6: Phân tích nhân tố EFA của yếu tố quản trị rủi ro tín dụng Bảng 3.7: Các biến trong mô hình hồi quy Bảng 3.8: Hệ số tƣơng quan Pearson giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc Bảng 3.9: Các biến đƣa vào/loại ra trong mô hình hồi quy bội Bảng 3.10: Tổng quan về mô hình hồi quy Bảng 3.11: Bảng ANOVA cho kiểm định F
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008, kinh tế thế giới không ngừng biến động bất lợi gây ảnh hƣởng không nhỏ đến nền kinh tế Việt Nam. Yếu tố kinh tế vĩ mô nhƣ lạm phát, lãi suất, tốc độ tăng trƣởng sản lƣợng quốc gia giảm, hàng tồn kho cao, doanh nghiệp phá sản ngày càng nhiều và những vấn đề khác gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại. Tình trạng yếu kém trong quản trị ngân hàng bộc lộ rõ trong đó đáng chú ý là công tác quản trị rủi ro tín dụng còn yếu kém dẫn đến tình trạng nợ xấu tăng cao trong các hệ thống ngân hàng, hơn nữa tình trạng thanh khoản của ngân hàng căng thẳng không đáp ứng đƣợc nhu cầu rút tiền của khách hàng. Chính vì vậy, quản trị rủi ro tín dụng là một việc rất quan trọng trong quá trình điều hành, hoạt động và phát triển của ngân hàng. Quản trị rủi ro hiệu quả không những giảm thiểu rủi ro tín dụng – một hoạt động chính yếu ở các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam hiện nay – mà còn góp phần đảm bảo lợi nhuận, nâng cao uy tín và năng lực hoạt động cho ngân hàng. Vì lý do trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam” để nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình. Dựa vào cơ sở lý thuyết quản trị rủi ro tín dụng, luận văn xây dựng mô hình định lƣợng nhằm đánh giá xem xét tác động của các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank, từ đó, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng cho giai đoạn phát triển sắp tới. Do thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế, luận văn chắc chắn sẽ có những thiếu sót nhất định. Tác giả mong rằng luận văn có giá trị thực tiễn cao và mang lại hiệu quả, có khả năng áp dụng trong công việc thực tiễn của đơn vị.
2 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài  Phân tích hoạt động tín dụng và đánh giá về quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam - Vietinbank  Nghiên cứu thực nghiệm và xây dựng mô hình các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng thông qua bảng khảo sát tại Vietinbank  Kết hợp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lƣợng đƣa ra giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong giai đoạn phát triển sắp tới 3. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc đây Trong quá trình tham khảo những tài liệu nghiên cứu có liên quan đến nội dung đề tài, tôi nhận thấy có nhiều luận văn đã khai thác đề tài quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank.  Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công thƣơng Việt Nam - Th.S. Nguyễn Bảo Thanh Vân, Trƣờng Đại học Kinh tế Tp.Hồ Chí Minh năm 2009 – đã nêu ra những vấn đề cơ bản của quản trị rủi ro tín dụng và mô hình quản lý rủi ro tín dụng của Vietinbank. Một số luận văn khác đề xuất giải pháp quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank theo hƣớng lấy chuẩn mực quốc tế, chuẩn mực Basel áp dụng cho công tác quản trị rủi ro tín dụng nhƣ:  Luận văn “Giải pháp quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế” – Th.S. Bùi Thị Hồng, Trƣờng Đại học Kinh tế Tp.Hồ Chí Minh năm 2010.  Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng theo Hiệp ƣớc Basel tại NHTMCP Công thƣơng Việt Nam” – Th.S. Trần Vũ Khƣơng, Trƣờng Đại học Kinh tế Tp.Hồ Chí Minh năm 2011.
3 Nhìn chung, hầu hết ở các luận văn đã nghiên cứu về đề tài quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank đã trình bày đầy đủ nội dung cơ bản và có những giải pháp thiết thực cho công tác quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng. Tuy nhiên, nội dung còn mang tính định tính theo hƣớng chủ quan và nhận định của các tác giả thực hiện. Đối với bài luận văn này, ngoài những nội dung cơ bản của quản trị rủi ro tín dụng và phân tích đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank, tác giả thực hiện nghiên cứu định lƣợng bằng việc xây dựng mô hình hồi quy các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng. Thông qua khảo sát ý kiến một số lãnh đạo, nhân viên tại bộ phận thẩm định, kinh doanh tín dụng và nhân viên kiểm tra kiểm soát nội bộ, số liệu đƣợc xử lý thông qua phần mềm phân tích thống kê SPSS 18.0 để kiểm định độ tin cậy của thang đo và phân tích nhân tố. Sau đó, mô hình hồi quy đƣợc thiết lập và cho kết quả nhằm đƣa ra giải pháp thích hợp. Đây đƣợc xem là điểm mới so với các nghiên cứu trƣớc về đề tài quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu o Đối tƣợng nghiên cứu Xuất phát từ lý do chọn đề tài nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu của bài luận văn là “Quản trị rủi ro tín dụng”. Đồng thời, nhằm đạt đƣợc mục tiêu trong nghiên cứu, luận văn tiến hành nghiên cứu đối với một số đối tƣợng bổ trợ khác nhƣ: rủi ro tín dụng, nội dung và phƣơng pháp quản trị rủi ro tín dụng, các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng. o Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu: - Nội dung và yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM. - Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank giai đoạn 2008 – 2012. - Nghiên cứu định lƣợng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank.
4 Từ đó, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng của Vietinbank. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu  Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng trong bài nghiên cứu ngày là phƣơng pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, đánh giá những thông tin về tình hình quản trị rủi ro dụng tại Vietinbank. Kết hợp với phƣơng pháp định lƣợng bằng thu thập số liệu khảo sát, xây dựng và phân tích mô hình hồi quy bội với nhiều biến độc lập và một biến phụ thuộc  Thông tin cần thu thập  Số liệu về tình hình hoạt động tín dụng của Vietinbank từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị từ năm 2008 đến năm 2012  Ý kiến khảo sát về các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng  Mô hình nghiên cứu định lƣợng  Câu hỏi nghiên cứu Các yếu tố nào sau đây có ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank: Chính sách tín dụng, Quy trình cấp tín dụng, Thông tin tín dụng, Hệ thống xếp hạng tín dụng, Chất lượng nguồn nhân lực, các yếu tố môi trường bên ngoài?  Xây dựng thang đo Dựa vào một số tài liệu nghiên cứu của Hennei Van Greuning và Sonja Brajovic Bratanonic (2009), Bùi Nguyên Ngọc (2010), Châu Trần (2009) kết hợp với sự đóng góp ý kiến của giảng viên hƣớng dẫn và lãnh đạo của Vietinbank, thang đo các yếu tố đƣợc xây dựng gồm 7 yếu tố đƣợc đo bởi 27 biến đo lƣờng với nội dung phù hợp với cơ sở lý thuyết và thực trạng hoạt động quản trị rụi ro tín dụng tại Vietinbank. Thang đo đƣợc sử dụng đo lƣờng là thang đo Likert 5 mức độ.
5  Mô hình nghiên cứu Mô hình nghiên cứu là mô hình hồi quy bội với 6 biến độc lập và 1 biến phụ thuộc nhƣ sau: Trong đó: Y - Quản trị rủi ro tín dụng là biến phụ thuộc; X1 - Chính sách tín dụng; X2 - Quy trình cấp tín dụng; X3 - Thông tin tín dụng; X4 - Hệ thống xếp hạng tín dụng; X5 - Chất lƣợng nguồn nhân lực; X6 - Các yếu tố bên ngoài là những biến độc lập;  - sai số thống kê. Sơ đồ 1. Mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại NHTM  Mẫu nghiên cứu Nghiên cứu đƣợc thực hiện thông qua lấy ý kiến khảo sát của 150 thành viên tham gia bao gồm lãnh đạo, nhân viên kinh doanh tín dụng, nhân viên thẩm định, kiểm soát viên của 5 Chi nhánh Vietinbank tại Tp.Hồ Chí Minh và Bình Dƣơng. Việc chọn mẫu theo phƣơng pháp thuận tiện.
6  Phƣơng pháp phân tích dữ liệu Việc đánh giá độ tin cậy của thang đo cho từng yếu tố và phân tích nhân tố đƣợc thực hiện nhằm đảm bảo việc xây dựng thang đo là phù hợp và có ý nghĩa thống kê. Sau khi các nhân tố đƣợc phân tách, mỗi nhân tố đƣợc lƣợng hóa bằng phƣơng pháp lấy trị trung bình. So sáng tƣơng quan để đánh giá mức độ quan hệ tuyến tính giữa các nhân tố đồng thời cũng là các biến độc lập và biến phụ thuộc. Phân tích và thiết lập mô hình hồi quy bội từ đó đánh giá mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố lên quản trị rủi ro tín dụng của Vietinbank. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn Luận văn đã xây dựng đƣợc mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng thông qua mô hình hồi quy bội. Đây là điểm mới trong nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng so với tài liệu nghiên cứu trƣớc đây đƣợc sử dụng, luận văn đã kế thừa những thành tựu của nghiên cứu trƣớc và nâng tầm nghiên cứu ở mức độ cao hơn. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế nên nghiên cứu mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro cần đƣợc tiếp tục hoàn thiện. Với mục tiêu của đề tài là hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng, luận văn kết hợp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lƣợng từ đó đề xuất giải pháp mang tính thực tiễn nhằm đóng góp vào công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank đƣợc hoàn thiện hơn, đảm bảo an toàn và mục tiêu phát triển bền vững của NH.
7 7. Kết cấu của luận văn Sơ đồ 2. Tổng quan nội dung luận văn Chƣơng 2 đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Chƣơng 1 Vietinbank Chƣơng 4 trình bày đề xuất giải tổng quan về pháp hoàn quản trị rủi thiện quản trị ro tín dụng rủi ro tín tại ngân Chƣơng 3 trình bày nghiên dụng tại hàng thƣơng cứu thực nghiệm các yếu tố Vietinbank mại hoạt động ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank Luận văn có kết cấu gồm 4 chương chính như sau: Chƣơng 1: Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại Chƣơng 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam Chƣơng 3: Nghiên cứu thực nghiệm các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam
8 CHƢƠNG I – TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại 1.1.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng Ngân hàng cung cấp tín dụng nhằm tìm kiếm lợi nhuận cho mình. Nhƣng rủi ro của việc cấp tín dụng này là việc khách hàng không trả đƣợc vốn gốc và lãi cho ngân hàng. Vấn đề đặt ra là các ngân hàng cần quản trị rủi ro tín dụng để hạn chế tối đa thiệt hại, đồng thời tối đa lợi nhuận và giá trị của cổ đông (Nguyễn Minh Kiều, 2009). Theo Hennie Van Greuning và Sonja Brajovic Bratanonic (2009), quản trị rủi ro tín dụng là vấn đề cốt lõi trong sự tồn tại của phần lớn các ngân hàng lớn. Rủi ro tín dụng có thể giảm đi bằng việc ban hành hệ thống các chính sách giới hạn tín dụng cho các bên vay mƣợn và nguy cơ đổ vỡ đến các bên liên quan. Việc phân loại danh mục tín dụng và dự phòng rủi ro cho các khoản tín dụng sẽ ngăn ngừa khả năng giảm giá trị của danh mục cho vay. Trong quản trị tín dụng, NH phải có thông tin minh bạch của KH, rủi ro của các sản phẩm tín dụng mà NH cung cấp, kỳ hạn của các sản phẩm tín dụng có ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro thanh khoản của NH hay không. Và năng lực quản trị tủi ro tín dụng của NH có tác động đáng kể đến chất lƣợng của nguyên tắc quản trị rủi ro. Theo Principles for Management of Credit Risk (2000) (tạm dịch: “Các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng”) - của Uỷ ban Basel về giám sát ngân hàng cho rằng, mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng là tối đa hoá lợi suất rủi ro hiệu chỉnh của ngân hàng bằng việc duy trì mức độ rủi ro ở một tỷ lệ chấp nhận đƣợc. Các NH cần quản trị rủi ro tín dụng cho toàn bộ danh mục cũng nhƣ rủi ro cho từng khoản vay hoặc các giao dịch khác. Các NH cũng cần xem xét mỗi quan hệ giữa rủi ro tín dụng với các loại rủi ro khác. Hiệu quả của công tác quản trị rủi ro tín dụng là nhân tố quan trọng trong quản trị rủi ro và là cần thiết cho sự thành công trong dài hạn của NH.
9 Theo định nghĩa về quản trị rủi ro thì “Quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện, và có hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những ảnh hƣởng bất lợi của rủi ro” (Trần Huy Hoàng, 2011). Nhƣ vậy, để hiểu một cách cụ thể hơn thì hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đƣợc định hình nhƣ sau: Quản trị rủi ro tín dụng chính là việc xây dựng hệ thống quản lý và các chính sách quản trị rủi ro thích hợp đối với hoạt động tín dụng nhằm tuân thủ các quy định của pháp luật, nhận diện, cảnh báo và đề ra các biện pháp hạn chế sự xuất hiện của rủi ro tín dụng, giảm thiểu những thiệt hại khi chúng phát sinh, đồng thời xác định sự tương quan hợp lý giữa các nguồn lực của ngân hàng với mức độ mạo hiểm có thể khi sử dụng vốn ngân hàng cho nghiệp vụ cấp tín dụng. Đối với ngân hàng, quản trị rủi ro tín dụng tốt không những đảm bảo tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng đƣợc an toàn, lợi nhuận kinh doanh, nâng cao uy tín và chất lƣợng dịch vụ của chính ngân hàng. Vì khi xảy ra rủi ro tín dụng, ngân hàng không thu đƣợc lãi và vốn gốc, trong khi ngân hàng đã cam kết thanh toán lãi và vốn huy động đúng hạn. Sự mất cấn đối thu chi này sẽ dẫn đến việc ngân hàng gặp rủi ro thanh khoản, ảnh hƣởng đến uy tín của NH với KH. Tình hình sẽ trở nên cực kỳ xấu khi cả hệ thống ngân gặp phải rủi ro tín dụng hay phá sản do hoạt động ngân hàng liên quan đến nhiều cá nhân, tổ chức và nhiều ngành nghề lĩnh vực trong xã hội. Khi đó, tình trạng ồ ạt rút tiền hàng loạt diễn ra. Ngân hàng phá sản ảnh hƣởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội. Doanh nghiệp không có vốn sản xuất kinh doanh, tiền trả lƣơng nhân công, … dẫn đến thu lỗ, phá sản DN, thất nghiệp, … Chính vì vậy, quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng đảm bảo sự ổn định và phát triển của cả nền kinh tế, nhất là những quốc gia phụ thuộc vốn vào hệ thống ngân hàng nhƣ Việt Nam.
10 1.1.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng1 Quản trị rủi ro tín dụng phải đƣợc chú ý và đáp ứng các mục tiêu sau đây:  Đảm bảo tài sản, vị thế kinh doanh của ngân hàng và các hoạt động của ngân hàng không phải gánh chịu những tổn thất có thể ảnh hƣởng đến khả năng cạnh tranh và sự tồn tại của ngân hàng.  Tối đa hoá lợi suất đã điều chỉnh theo rủi ro của ngân hàng bằng cách duy trì rủi ro tín dụng trong phạm vi chấp nhận đƣợc.  Tạo lập đƣợc một danh mục tín dụng hợp lý, có khả năng sinh lời cao, ít rủi ro và khi cần thiết có thể chứng khoán hoá để hỗ trợ thanh khoản.  Đảm bảo phản ánh minh bạch, chính xác chất lƣợng danh mục tín dụng, trích đủ dự phòng để bù đắp những rũi ro phát sinh trong quá trình cho vay.  Đảm bảo quy trình cấp tín dụng lành mạnh; thống nhất và minh bạch các bƣớc trong quy trình cấp tín dụng, hạn chế rủi ro phát sinh.  Tạo sự chủ động, nâng cao tinh thần trách nhiệm của các bộ phận tác nghiệp nhằm tìm kiếm các khoản vay có khả năng sinh lời cao và ít rủi ro.  Có hệ thống kiểm tra, kiểm soát thích hợp để kịp thời phát hiện, ngăn ngừa và xử lý kịp thời các rủi ro phát sinh. 1.1.3. Các nguyên tắc trong quản trị rủi ro 2 Cũng giống nhƣ các loại rủi ro khác, quản trị rủi ro tín dụng phải đƣợc thực hiện theo các nguyên tắc sau: Nguyên tắc chấp nhận rủi ro. Với mục tiêu có đƣợc những thu nhập, các nhà quản trị ngân hàng không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro mà cần phải chấp nhận rủi ro ở những mức độ cho phép. Loại và mức độ rủi ro cho phép là điều kiện quan trọng điều tiết những tác động tiêu cực trong quá trình quản trị rủi ro. 1 Phan Lê Duẩn, 2011. Bài học kinh nghiệm về quản lý rủi ro tín dụng các ngân hàng thƣơng mại Mỹ. Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán, số 5 (95), trang 59 2 Trần Huy Hoàng chủ biên, 2011. Giáo trình Quản trị Ngân hàng thương mại. Hà Nội: NXB Lao động xã hội, trang 194
11 Nguyên tắc điều hành rủi ro cho phép. Nguyên tắc này đòi hỏi gói “rủi ro cho phép” trong quá trình quản lý các nhà quản trị ngân hàng phải tính đến. Đối với những loại rủi ro không có khả năng điều chỉnh đƣợc cần phải đƣợc chuyển ra bên ngoài. Nguyên tắc quản lý độc lập các loại rủi ro riêng biệt. Các loại rủi ro là khá độc lập với nhau. Sự thiệt hại do một loại rủi ro nào đó xảy ra không nhất thiết làm tăng xác suất xảy ra các loại rủi ro khác. Mỗi loại rủi ro cần có phƣơng pháp quản lý riêng. Nguyên tắc phù hợp giữa mức độ rủi ro cho phép và mức độ thu nhập. Việc chấp nhận rủi ro phải dựa trên cơ sở đánh giá mối quan hệ lợi ích - rủi ro. Mức độ rủi ro chấp nhận phải phù hợp với lợi ích kỳ vọng. Nguyên tắc phù hợp giữa mức độ rủi ro cho phép và khả năng tài chính. Nguyên tắc này yêu cầu tổn thất mà ngân hàng dự liệu khi xảy ra rủi ro phải nằm trong khả năng dự phòng của ngân hàng. Nguyên tắc hợp lý về thời gian. Thời gian của một nghiệp vụ ngân hàng càng dài thì biên độ xảy ra rủi ro càng lớn và khả năng điều tiết rủi ro càng giảm. Do vậy, khi buộc phải chấp nhận các giao dịch này, ngân hàng cần yêu cầu những thu nhập vƣợt trội phù hợp. Nguyên tắc phù hợp với chiến lƣợc kinh doanh chung. Chiến lƣợc quản trị rủi ro phải là một bộ phận trong chiến lƣợc kinh doanh chung của ngân hàng. Trên cơ sở các nguyên tắc căn bản, các ngân hàng thƣơng mại sẽ xây dựng các chính sách hoặc chƣơng trình quản trị rủi ro cụ thể phù hợp với chiến lƣợc hoạt động của mình. 1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng chịu ảnh hƣởng bởi nhiều yếu tố nội tại và yếu tố bên ngoài. Một số tài liệu nghiên cứu sau đây đã đƣa ra các yếu tố chính và đƣợc dùng làm tài liệu cho nghiên cứu định lƣợng của bài luận văn này. Tài liệu “Analyzing Banking Risk: A framework for assessing corporate governance and risk management” (tạm dịch là “Phân tích rủi ro ngân hàng: Mô hình
12 đánh giá quản trị doanh nghiệp và quản trị rủi ro”) của hai tác giả Hennei Van Greuning và Sonja Brajovic Bratanonic (2009) do Ngân hàng Thế giới phát hành đã nhấn mạnh vai trò quản trị rủi ro tín dụng là trọng tâm trong sự tồn tại của hầu hết các ngân hàng lớn. Hai tác giả nhận định để đánh giá năng lực quản trị rủi ro tín dụng phải xem xét ở 4 yếu tố, đó là:  Quy trình cấp tín dụng có đƣợc xây dựng đầy đủ và chặt chẽ hay không?  Chính sách tín dụng có đƣợc trình bày chi tiết trong các văn bản hƣớng dẫn nội bộ hay không?  Nhân viên tín dụng có đầy đủ năng lực và tuân thủ các quy định, hƣớng dẫn về quy trình và chính sách tín dụng hay không?  Thông tin tín dụng sử dụng trong quá trình cấp tín dụng có kịp thời, chính xác và đầy đủ hay không? Tác giả Bùi Nguyên Ngọc (2010) đã sử dụng kết quả nghiên cứu của tác giả Châu Trần (2009) để kiểm nghiệm tác động của 4 yếu tố đó với tỷ lệ nợ xấu thông qua khảo sát ý kiến tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam bằng phƣơng pháp đánh giá trị số trung bình của 4 nhân tố từ kết quả khảo sát đã đƣợc thống kê. Riêng đối với bài luận văn này, tác giả tham khảo ý kiến của một số lãnh đạo của Vietinbank và sự góp ý nhiệt tình của giảng viên hƣớng dẫn Trầm Thị Xuân Hƣơng về các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng, kết hợp với kết quả nghiên cứu và lý thuyết của Bùi Nguyên Ngọc (2010) và Greuning và Bratanonic (2009), từ đó, đƣa ra mô hình các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng của Vietinbank tại chƣơng 3. Các yếu tố có ảnh hƣởng đến hoạt trị rủi ro tín dụng đƣợc tổng hợp lại bao gồm: 1.2.1. Chính sách tín dụng “Chính sách tín dụng của một ngân hàng thƣơng mại là một hệ thống các biện pháp liên quan đến việc khuyếch trƣơng tín dụng hoặc hạn chế tín dụng nhằm mục tiêu