Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả thẻ thanh toán tại ngân hàng TMCP Đông Á

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn này nghiên cứu những vấn đề cơ bản về thẻ thanh toán: lợi ích, đặc điểm và cơ sở pháp lý cũng như tính tất yếu của việc phát hành và sử dụng thẻ thanh toán tại Việt Nam. Đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng thẻ thanh toán tại Ngân hàng TMCP Đông Á. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả thẻ thanh toán tại ngân hàng TMCP Đông Á

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM ---------------------------- NGUYEÃN THÒ THU HOÀNG GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ THEÛ THANH TOAÙN TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑOÂNG AÙ LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP.Hoà Chí Minh - Naêm 2011
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM ---------------------------- NGUYEÃN THÒ THU HOÀNG GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ THEÛ THANH TOAÙN TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑOÂNG AÙ Chuyeân ngaønh : Kinh teá taøi chính - Ngaân haøng Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. ÑOAØN ÑÆNH LAM TP.Hoà Chí Minh - Naêm 2011
LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan luaän vaên naøy do baûn thaân toâi töï laøm vaø ñöôïc thöïc hieän theo chæ daãn cuûa ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc, caùc soá lieäu vaø thoâng tin söû duïng trong luaän vaên naøy ñeàu coù nguoàn goác ñöôïc trích daãn roõ raøng vaø trung thöïc. Neáu sai, toâi xin hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm tröôùc Khoa sau ñaïi hoïc, Khoa ngaân haøng, Nhaø tröôøng vaø phaùp luaät. TP.Hoà Chí Minh, naêm 2011 Nguyeãn Thò Thu Hoàng
1 MUÏC LUÏC Trang Trang phuï bìa Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét Danh muïc caùc hình veõ, ñoà thò Môû ñaàu CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM THEÛ THANH TOAÙN 1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của thẻ thanh toán .......................................... 8 1.2 Khái quát về thẻ thanh toán ............................................................................. 10 1.2.1 Thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët ........................................................... 10 1.2.2 Khaùi nieäm ............................................................................................... 11 1.2.3 Caáu truùc cuûa theû thanh toaùn ................................................................... 11 1.2.4 Phaân loaïi ................................................................................................. 12 1.3 Lôïi ích của việc thanh toaùn theû ....................................................................... 14 1.3.1 Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng theû ...................................................................... 14 1.3.2 Ñoái vôùi ngaân haøng .................................................................................. 15 1.3.3 Ñoái vôùi ñôn vò chaáp nhaän theû ................................................................. 16 1.3.4 YÙ nghóa kinh teá vaø xaõ hoäi ....................................................................... 16 1.4 Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh theû .......................................................... 17 1.5 Nhöõng kinh nghieäm thò tröôøng theû thanh toaùn treân theá giôùi vaø vaán ñeà taïi VN 1.5.1 Thò tröôøng theû moät soá quoác gia treân theá giôùi ......................................... 19 1.5.2 Moät soá vaán ñeà ruùt ra ñoái vôùi Vieät Nam ................................................. 21 Keát luaän chöông 1 ................................................................................................. 22
2 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG DÒCH VUÏ THEÛ THANH TOAÙN TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑOÂNG AÙ 2.1 Giôùi thieäu veà NH Ñoâng AÙ .............................................................................. 24 2.1.1 Giôùi thieäu veà ngaân haøng Ñoâng AÙ .......................................................... 24 2.1.2 Caùc saûn phaåm NH Ñoâng AÙ .................................................................... 27 2.1.2.1 Khaùch haøng caù nhaân ...................................................................... 27 2.1.2.2 Khaùch haøng doanh nghieäp ............................................................. 28 2.1.3 Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm gaàn ñaây cuûa Ñoâng AÙ ............ 28 2.2 Giôùi thieäu veà thẻ NH Ñoâng AÙ ....................................................................... 33 2.2.1 Söï ra ñôøi cuûa theû Ñoâng AÙ .......................................................................... 33 2.2.2 Phaân loaïi ...................................................................................................... 33 2.2.3 Thöïc traïng dòch vuï theû taïi NH Ñoâng AÙ ................................................. 34 2.2.3.1 Nghieäp vuï phaùt haønh theû ............................................................... 34 2.2.3.2 Tình hình kinh doanh theû ................................................................... 35 2.2.4 Ñaùnh giaù veà caùc chöùc naêng, tieän ích cuûa theû Ñoâng AÙ ............................... 46 2.2.4.1 Öu ñieåm .............................................................................................. 46 2.2.4.1 Nhöôïc ñieåm ........................................................................................ 47 2.2.5 Ñaùnh giaù veà hoaït ñoäng kinh doanh theû ...................................................... 48 2.2.5.1 Nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc ................................................................. 48 2.2.5.2 Nhöõng haïn cheá trong vieäc môû roäng thanh toaùn theû taïi NH Ñoâng AÙ 50 2.2.6 Ruûi ro hoaït ñoäng kinh doanh theû cuûa NH Ñoâng AÙ .................................... 53 Keát luaän chöông 2 ...................................................................................................... 54 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ THEÛ THANH TOAÙN TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑOÂNG AÙ 3.1 Ñònh höôùng vaø muïc tieâu phaùt trieån dòch vuï theû taïi ÑAB .............................. 55 3.2 Cô hoäi vaø thaùch thöùc ............................................................................................ 55
3 3.3 Caùc giaûi phaùp phaùt trieån theû taïi ÑAB ............................................................ 60 3.3.1 Taêng cöôøng caùc giaûi phaùp phoøng choáng ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh theû ......................................................................................................... 60 3.3.1.1 Nhoùm giaûi phaùp lieân quan ñeán ngaân haøng ................................... 61 3.3.1.2 Nhoùm giaûi phaùp lieân quan ñeán khaùch haøng .................................. 61 3.3.2 Naâng cao cô sôû haï taàng, chaát löôïng phuïc vuï ........................................ 62 3.3.3 Taêng cöôøng coâng taùc an ninh, baûo maät................................................... 64 3.3.4 Taêng cöôøng quaûng baù, giôùi thieäu saûn phaåm ra coâng chuùng .................. 64 3.3.5 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ...................................................................... 65 3.3.6 Taêng cöôøng moái quan heä hôïp taùc vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc 67 3.4 Kieán nghò ñoái vôùi caùc cô quan höõu quan ....................................................... 67 3.4.1 Ñoái vôùi Chính phuû .................................................................................. 67 3.4.2 Ñoái vôùi NHNNVN .................................................................................. 68 3.4.3 Ñoái vôùi Hieäp hoäi theû Vieät Nam ............................................................ 70 Keát luaän chöông 3 ................................................................................................. 71 Keát luaän ................................................................................................................. 72 Taøi lieäu tham khaûo ................................................................................................ 73
4 DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ACB : Ngaân haøng AÙ Chaâu Agribank : Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân ATM : Maùy ruùt tieàn töï ñoäng (Automatic Teller Machine) Banknetvn : Coâng ty coå phaàn chuyeån maïch taøi chính quoác gia Vieät Nam ÑAB : Ngaân haøng Ñoâng AÙ ÑÖTM : Ñieåm öùng tieàn maët ÑVCNT : Ñôn vò chaáp nhaän theû EMV : laø chuaån theû thanh toaùn thoâng minh do 3 lieân minh theû lôùn Europay, Master vaø Visa ñöa ra JCB : The Japan Card Based NHNNVN : Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam NHPHT : Ngaân haøng phaùt haønh theû NHTMCP : Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn NHTMQD : Ngaân haøng thöông maïi quoác doanh NSNN : Ngaân saùch Nhaø nöôùc PIN : Maät maõ caù nhaân (Personal Identification Number) POS : Nôi thöïc hieän caùc giao dòch mua baùn leû (Point of sale) Smartlink : Coâng ty coá phaàn dòch vuï theû thoâng minh TMCP : Thương mại cổ phần VCB : Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam (Vietcombank) Vietinbank : Ngaân haøng Coâng Thöông VNBC : Vieät Nam Bank Card WTO : Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (World Trade Organization)
5 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU STT Teân baûng bieåu Trang Baûng 2.1 Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh caùc naêm 2008 - 2010 29 Baûng 2.2 Baùo caùo keát quaû kinh doanh naêm 2010 29 Baûng 2.3 Caùc chæ soá taøi chính cô baûn naêm 2010 32 Baûng 2.4 Soá löôïng phaùt haønh theû Ñoâng AÙ 36 Baûng 2.5 Soá löôïng maùy ATM qua caùc naêm 37 Baûng 2.6 Soá löôïng ñieåm chaáp nhaän theû qua caùc naêm 39 Baûng 2.7 Doanh soá phaùt sinh treân taøi khoaûn theû 41 Baûng 2.8 Phí söû duïng theû ATM taïi ÑAB 43 DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ, ÑOÀ THÒ STT Teân ñoà thò, hình veõ Trang Baûng 2.1 Soá löôïng phaùt haønh theû qua caùc naêm 36 Baûng 2.2 Soá löôïng maùy ATM qua caùc naêm 37 Baûng 2.3 Soá löôïng ñieåm chaáp nhaän theû qua caùc naêm 40 Baûng 2.4 Doanh soá phaùt sinh treân taøi khoaûn theû qua caùc naêm 42
6 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Moät thöïc teá taïi Vieät Nam cho ñeán thôøi ñieåm hieän nay laø thoùi quen thanh toaùn baèng tieàn maët ñaõ aên saâu vaøo tieàm thöùc ngöôøi daân. Phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï theû laø moät trong nhöõng phöông thöùc giuùp ngöôøi daân laøm quen vôùi thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, ñaùp öùng tieán trình hoäi nhaäp. Ñeå thöïc hieän ñöôïc vieäc naøy vai troø cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi laø heát söùc quan troïng. Naêm 2002, theû thanh toaùn cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ chính thöùc gia nhaäp vaøo thò tröôøng. Vôùi nhöõng tieän ích cuûa mình, theû Ñoâng AÙ nhanh choùng thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa ñoâng ñaûo khaùch haøng, xoùa daàn ñi quan nieäm: theû Ngaân haøng chæ daønh cho nhöõng ngöôøi giaøu coù, ñöa dòch vuï ngaân haøng ñeán taát caû caùc taàng lôùp trong xaõ hoäi, töøng böôùc thay ñoåi thoùi quen thanh toaùn tieàn maët cuûa ngöôøi daân. Qua gaàn 10 naêm ra ñôøi, theû ATM cuûa Ngaân haøng Ñoâng AÙ khoâng ngöøng gia taêng veà nhieàu maët nhö soá löôïng chuû theû, doanh soá thanh toaùn, soá löôïng maùy ATM, soá löôïng ÑVCNT, caùc tính naêng tieän ích cuûa theû,….Dòch vuï theû phaùt trieån ñaõ mang laïi nhieàu tieän ích cho caû ngöôøi söû duïng, ngaân haøng vaø cho toaøn xaõ hoäi. Tuy nhieân, trong quaù trình phaùt trieån, theû ATM cuûa NH Ñoâng AÙ cuõng ñaõ boäc loä, phaùt sinh khoâng ít nhöõng baát caäp, khoù khaên caàn giaûi quyeát. Ñeå ÑAB coù theå môû roäng, phaùt trieån dòch vuï theû cuûa mình vaø trôû thaønh moät trong nhöõng Ngaân haøng baùn leû haøng ñaàu taïi Vieät Nam, toâi ñaõ quyeát ñònh choïn ñeà taøi: “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng theû thanh toaùn taïi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ.” 2. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi: - Nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà cô baûn veà theû thanh toaùn: lôïi ích, ñaëc ñieåm vaø cô sôû phaùp lyù cuõng nhö tính taát yeáu cuûa vieäc phaùt haønh vaø söû duïng theû thanh toaùn taïi Vieät Nam.
7 - Treân cô sôû thu thaäp phaân tích soá lieäu, ñeà taøi neâu leân ñöôïc thöïc traïng dòch vuï theû taïi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ. Töø ñoù, ñöa ra moät soá khoù khaên vaø nhöõng vaán ñeà caàn giaûi quyeát cuûa theû thanh toaùn. - Töø ñoù, ñeà xuaát moät soá kieán nghò, giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng theû thanh toaùn taïi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ. 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu vaø phöông phaùp nghieân cöùu: - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: dòch vuï theû cuûa Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ - Phaïm vi nghieân cöùu: Nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà chung veà theû ngaân haøng, soá lieäu lieân quan ñeán dòch vuï theû cuûa Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ trong 5 naêm gaàn ñaây. - Phöông phaùp nghieân cöùu: phaân tích thoáng keâ, ñoái chieáu vaø so saùnh nhöõng soá lieäu, keát hôïp vôùi cô sôû lyù luaän cô baûn veà theû thanh toaùn, töø ñoù ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï theû taïi Ngaân haøng Ñoâng AÙ. 4. Keát caáu, noäi dung cuûa ñeà taøi Chöông 1: Toång quan veà saûn phaåm theû thanh toaùn. Ñaây laø phaàn cô sôû lyù luaän cho toaøn boä ñeà taøi, bao goàm: toång quan veà theû thanh toaùn, lôïi ích, ruûi ro cuûa theû thanh toaùn. Chöông 2: Thöïc traïng dòch vuï theû thanh toaùn taïi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ. Chöông naøy trình baøy thöïc traïng vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng kinh doanh theû, ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh theû taïi ÑAB. Chöông 3: Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû söû duïng theû thanh toaùn taïi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ. Chöông 3 ñöa ra giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï vaø kieán nghò vôùi caùc cô quan höõu quan, ñeå phaùt trieån hôn nöõa dòch vuï theû thanh toaùn.
8 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM THEÛ THANH TOAÙN 1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thẻ thanh toán: Theo taøi lieäu cuûa Toå chöùc theû Visa quoác teá, naêm 1914, coâng ty ñieän baùo haøng ñaàu cuûa Hoa Kyø laø Western Union ñaõ phaùt haønh taám theû baùn cho khaùch haøng (KH) cuûa mình ñeå thöïc hieän nhöõng giao dòch treân thò tröôøng maø ngöôøi ta tin raèng ñoù laø theû thanh toaùn ñaàu tieân. Taám theû naøy laø moät mieáng kim loaïi moûng, nhoû vaø ñöôïc xem nhö moät loaïi tieàn kim loaïi. Taám theû naøy coù ghi teân KH vaø cho pheùp hoï thuaän tieän trong vieäc göûi ñi nhieàu böùc ñieän tín vaø coù theå thanh toaùn ngay. Ñeán cuoái moãi thaùng, coâng ty naøy lieät keâ vaø in ra hoùa ñôn töøng khoaûn thanh toaùn, tình hình thöïc hieän giao dòch cuûa hoï… - Naêm 1924, Coâng ty General Petroleum ôû California ñaõ phaùt haønh nhöõng taám theû xaêng daàu cho coâng nhaân vaø nhöõng khaùch haøng choïn loïc cuûa mình. - Cuoái naêm 1930, Coâng ty AT & T giôùi thieäu loaïi theû Bell System Credit Card, moät coâng cuï thuaän tieän ñöôïc thieát keá ñeå taïo döïng loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng, ñöôïc goïi laø “theû trung thöïc”. - Naêm 1949, McNamara ñaõ cho ra ñôøi loaïi theû mang teân “Diners club”. Vôùi leä phí haøng naêm laø 5 USD, nhöõng ngöôøi mang theû “Diners club” coù theå ghi nôï khi ñi aên ôû 27 nhaø haøng naèm trong hoaëc ven thaønh phoá New York. Ñeán naêm 1951 ñaõ coù hôn 1 trieäu USD ñöôïc tính nôï vaø soá löôïng theû ngaøy caøng taêng leân, coâng ty phaùt haønh theû Diners Club nhanh choùng thu ñöôïc laõi. Söï thaønh coâng vöôït ngoaøi döï kieán cuûa Diners Club ñaõ taïo tieàn ñeà cho hoaït ñoäng phaùt haønh theû tín duïng NH maø ñi tieân phong trong lónh vöïc naøy laø Franklin National Bank ôû Long Island, New York vaøo naêm 1951. Ñeå coù theå söû duïng theû tín duïng do Franklin National Bank phaùt haønh, KH phaûi yeâu caàu NH naøy cho vay moät
9 khoaûn tín duïng. Trong tröôøng hôïp ñöôïc NH ñoàng yù, KH seõ ñöôïc phaùt haønh moät theû tín duïng ñeå mua haøng hoùa, dòch vuï… - Naêm 1955 haøng loaït caùc loaïi theû môùi ra ñôøi nhö Trip Charge, Golden Key, Gourmet Club, Esquire Club; ñeán naêm 1958 Carde Blanche cuûa heä thoáng khaùch saïn Hilton vaø American Express cuûa American Express Corporation ra ñôøi vaø thoáng lónh thò tröôøng theá giôùi. Naêm 1960, Bank of America phaùt haønh theû Bank Americard. Bank of America ñaõ xaây döïng moät soá quy ñònh vaø tieâu chuaån rieâng ñoái vôùi caùc ñònh cheá taøi chính khi phaùt haønh theû Bank Americard. - Naêm 1966, 14 NH ôû Hoa Kyø ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp moät Hieäp hoäi theû lieân ngaân haøng goïi laø InterBank Card Association – ICA ñeå trao ñoåi caùc thoâng tin veà caùc giao dòch theû tín duïng. - Naêm 1967, boán NH thuoäc Bang California ñaõ thaønh laäp Hieäp hoäi theû ngaân haøng caùc bang phía Taây (Western States BankCard Association – WSBA) vaø saûn phaåm theû cuûa Hieäp hoäi ñöôïc goïi vôùi caùi teân laø MasterCharge. Ñeán cuoái thaäp nieân 1960, nhieàu ñònh cheá taøi chính ñaõ trôû thaønh hoäi vieân cuûa WSBA ñeå phaùt haønh caùc saûn phaåm theû NH mang thöông hieäu MasterCharge vaø caïnh tranh vôùi theû Bank Americard. - Naêm 1977, theû tín duïng Bank Americard trôû thaønh theû Visa vaø Toå chöùc Visa quoác teá ñaõ ra ñôøi töø ñaây. Ngaøy nay, Visa coù maët ôû 200 nöôùc treân theá giôùi, coù theå xöû lyù ñöôïc 175 loaïi tieàn teä khaùc nhau. Visa ñang keát noái 16.000 toå chöùc vôùi 1,8 tyû ngöôøi söû duïng vôùi haøng trieäu maùy ATM vaø ñieåm baùn haøng. Taïi Vieät Nam, soá löôïng ngöôøi söû duïng theû laø 1,5 trieäu ngöôøi tính ñeán heát naêm 2010. (Kinh doanh soá 91, ngaøy 30/05/2011) Ñeán naêm 1979, MasterCharge ñoåi teân thaønh MasterCard vaø caùc saûn phaåm theû MasterCard ñaõ ra ñôøi vaø phaùt trieån ñeå trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh chuû yeáu cuûa theû
10 Visa. MasterCard coù maët ôû 210 nöôùc treân theá giôùi, 3.800 khaùch haøng ñaêng kyù moãi ngaøy, coù khoaûng 25 trieäu ñieåm chaáp nhaän theû. (www.mastercard.com) Cho ñeán nay, soá löôïng thaønh vieân tham gia vaøo Hieäp hoäi MasterCard ñaõ leân ñeán hôn 31.000 thaønh vieân, maïng löôùi ruùt tieàn maët ñaõ ñöôïc trieån khai roäng raõi gaàn 200.000 NH treân theá giôùi, goùp phaàn ñöa thò tröôøng theû treân theá giôùi ngaøy caøng phaùt trieån. Baây giôø thì nhöõng caùi teân nhö Visa hay Master Card ñaõ naèm trong danh saùch thöông hieäu noåi tieáng nhaát haønh tinh. Chuùng goùp phaàn laøm cho caùc quoác gia gaàn nhau hôn. Chæ vôùi moät vaøi chieác theû trong tay, theá giôùi loaøi ngöôøi döôøng nhö ñaõ trôû neân nhoû beù vaø thaân thieän hôn nhieàu khi ngöôøi ta coù theå ñi töø chaâu AÂu sang chaâu Myõ, ñeán luïc ñòa ñen veà chaâu AÙ maø khoâng baän taâm nhieàu veà nhu caàu tieàn maët. 1.2 Khái quát về thẻ thanh toán: 1.2.1. Thanh toán không dùng tiền mặt: Thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët laø thanh toaùn qua ngaân haøng (NH), laø toång hôïp caùc moái quan heä chi traû tieàn teä ñöôïc thöïc hieän baèng caùch trích chuyeån töø taøi khoaûn cuûa ngöôøi naøy sang taøi khoaûn cuûa ngöôøi khaùc taïi NH, vôùi söï kieåm soaùt cuûa NH maø khoâng caàn duøng tieàn maët. Theo döï baùo cuûa caùc nhaø kinh teá, vôùi ñaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, löu thoâng haøng hoùa, trao ñoåi, dòch vuï ñöôïc môû roäng thì thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët ngaøy caøng chieám phaïm vi vaø khoái löôïng lôùn hôn so vôùi thanh toaùn baèng tieàn maët. Ngoaøi taùc duïng nhö goùp phaàn vaøo vieäc thuùc ñaåy quaù trình saûn xuaát vaø löu thoâng HH, laøm taêng toác ñoä chu chuyeån voán tieàn teä, tieát kieäm chi phí cho xaõ hoäi, thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët coøn laø coâng cuï quan troïng ñeå thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù kinh teá cuûa Nhaø nöôùc. Vì vaäy, nghò ñònh soá 123/2008/NÑ-CP vaø thoâng tö soá 129/2008/TT-BTC ra ñôøi quy ñònh ñieàu kieän ñöôïc thaáu tröø thueá GTGT ñoái vôùi hoaït ñoäng mua baùn treân 20.000.000ñ phaûi ñöôïc thanh toaùn qua ngaân haøng töø ngaøy 01/01/2009 vaø chæ thò soá
11 20/2007/CT/TTg cuûa Thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng veà vieäc traû löông cho caùn boä coâng nhaân vieân chöùc qua taøi khoaûn ngaân haøng. Trong phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, caùc ñoái töôïng kinh teá coù theå söû duïng caùc hình thöùc thanh toaùn khaùc nhau baèng caùch trích taøi khoaûn cuûa mình taïi NH ñeå chi traû cho ngöôøi thuï höôûng nhö thanh toaùn baèng seùc, uyû nhieäm chi, leänh chuyeån tieàn vaø theû thanh toaùn. Moät hình thöùc thanh toaùn ñang ñöôïc söû duïng phoå bieán treân theá giôùi hieän nay, ñoái vôùi caù nhaân, ñoù laø thanh toaùn baèng theû NH. So vôùi caùc hình thöùc thanh toaùn khaùc thì theû NH coù nhieàu öu ñieåm hôn vì ñaõ öùng duïng nhöõng tieán boä cuûa ngaønh coâng ngheä thoâng tin mang laïi ñeå phaùt trieån coâng ngheä thanh toaùn baèng theû, giuùp cho vieäc thanh toaùn cuûa ngöôøi daân qua NH trôû neân nhanh choùng vaø tieän lôïi. 1.2.2. Khaùi nieäm Treân quan ñieåm cuûa ngaân haøng, vieäc phaùt haønh vaø thöïc hieän thanh toaùn theû laø moät nghieäp vuï bao goàm caùc hoaït ñoäng cho vay, huy ñoäng voán, thanh toaùn trong nöôùc vaø quoác teá. Theû thanh toaùn laø moät phöông thöùc, moät dòch vuï thanh toaùn do NH cung caáp cho KH theo hôïp ñoàng giöõa toå chöùc phaùt haønh theû vaø chuû theû. Theo Quy cheá phaùt haønh, söû duïng vaø thanh toaùn theû NH, ban haønh keøm quyeát ñònh soá 371/1999/QÑ – Ngaân haøng Nhaø nöôùc thì theû ngaân haøng laø “coâng cuï thanh toaùn do ngaân haøng phaùt haønh theû caáp cho khaùch haøng söû duïng theo hôïp ñoàng kyù keát giöõa ngaân haøng phaùt haønh theû vaø chuû theû”. Töø ñoù coù theå khaùi quaùt, Theû thanh toaùn laø moät phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët do ngaân haøng phaùt haønh theû cung caáp cho chuû theû ñeå thanh toaùn tieàn haøng hoùa, dòch vuï taïi caùc ñôn vò chaáp nhaän theû hoaëc ruùt tieàn maët taïi caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng ATM. 1.2.3. Caáu truùc cuûa theû thanh toaùn Chieác theû nhöïa nhoû goïn nhö moät taám danh thieáp xinh xaén vôùi kích thöôùc gaàn nhö thoáng nhaát laø 84 mm x 54 mm x 0.76 mm. Maët tröôùc in maøu saéc coù bieåu töôïng cuûa toå
12 chöùc theû, teân vaø bieåu töôïng cuûa ngaân haøng phaùt haønh theû, soá theû, ngaøy hieäu löïc, teân chuû theû ñöôïc in noåi vaø coù theå coù theâm aûnh cuûa chuû theû. Maët sau coù caùc ñaëc ñieåm baûo maät, daûi baêng töø chöùa caùc thoâng tin taøi chính ñaõ ñöôïc maõ hoùa, theâm oâ chöõ kyù cuûa chuû theû vaø caùc quy ñònh ngaén goïn lieân quan. Haàu heát caùc loaïi theû quoác teá ñöôïc laøm baèng nhöïa vôùi kyõ thuaät cao, laïi ñöôïc duøng thay theá caùc hoaït ñoäng thanh toaùn söû duïng tieàn maët neân chieác theû ñöôïc goïi laø tieàn nhöïa (plastic money). 1.2.4. Phaân loaïi: - Phaân loaïi theo tính chaát thanh toaùn cuûa theû  Theû tín duïng (Credit Card): laø loaïi theû cho pheùp chuû theû söû duïng moät haïn möùc tín duïng theo thoûa thuaän vôùi toå chöùc phaùt haønh (thöôøng laø ngaân haøng) vaø chuû theû phaûi thanh toaùn möùc traû nôï toái thieåu vaøo ngaøy ñeán haïn. Ñaây laø loaïi theû ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát, ñöôïc xem laø moät coâng cuï tín duïng trong lónh vöïc cho vay tieâu duøng. Caùc ngaân haøng hay toå chöùc taøi chính phaùt haønh theû tín duïng döïa treân uy tín vaø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng. Do ñoù moãi ñoái töôïng khaùch haøng coù nhöõng haïn möùc tín duïng khaùc nhau. Theû tín duïng coù taïi Vieät Nam caùch ñaây 20 naêm nhöng vaãn khoâng phaùt trieån maïnh ñöôïc vì caùc ngaân haøng raát haïn cheá caáp haïn möùc tín chaáp cho chuû theû, thoâng thöôøng chuû theû phaûi kyù quyõ hoaëc theá chaáp taøi saûn ñeå ñaûm baûo cho haïn möùc tín duïng ñöôïc caáp.  Theû ghi nôï (Debit card): laø loaïi theû thanh toaùn lieân keát tröïc tieáp ñeán taøi khoaûn tieàn göûi thanh toaùn giuùp chuû theû ñaùp öùng caùc nhu caàu chi tieâu tieàn maët, ruùt tieàn maët hoaëc thanh toaùn. Thöôøng thì theû ghi nôï khoâng coù haïn möùc tín duïng vì noù phuï thuoäc vaøo soá dö hieän höõu treân taøi khoaûn cuûa chuû theû. Tuy nhieân, trong thöïc teá theû ghi nôï vaãn coù theå ruùt tieàn ôû möùc aâm, hay ruùt thaáu chi, nhö moät dòch vuï tín duïng giaù trò gia taêng maø caùc ngaân haøng trieån khai cho caùc chuû
13 taøi khoaûn döïa treân cô sôû coù taøi saûn theá chaáp, coù söï tin caäy nhaát ñònh, hoaëc thöïc hieän phöông thöùc traû löông qua taøi khoaûn. Theû ATM laø moät hình thöùc ñaàu tieân cuûa theû ghi nôï, cho pheùp chuû theû giao dòch tröïc tieáp qua taøi khoaûn töø heä thoáng maùy ruùt tieàn töï ñoäng (ATM). Ngoaøi giao dòch ruùt tieàn maët, chuû theû coøn coù theå thöïc hieän nhieàu giao dòch taïi caùc ATM nhö: vaán tin, chuyeån khoaûn, in sao keâ, thanh toaùn hoùa ñôn, göûi tieàn… maø khoâng caàn phaûi ñeán ngaân haøng.  Theû traû tröôùc (prepaid card): Theû traû tröôùc laø loaïi cho pheùp chuû sôû höõu göûi, naïp, ruùt tieàn maët, thanh toaùn tieàn haøng hoaù, dòch vuï, söû duïng caùc dòch vuï khaùc trong phaïm vi giaù trò tieàn ñöôïc naïp vaøo theû. Chuû theû traû tröôùc khoâng nhaát thieát phaûi coù moái quan heä taøi khoaûn vôùi ngaân haøng. Coù loaïi theû ñoøi hoûi xaùc ñònh danh tính chuû theû, cuõng coù loaïi voâ danh, cho pheùp duøng moät laàn hoaëc taùi naïp (naïp theâm tieàn ñeå taêng soá dö). Treân theá giôùi, theû traû tröôùc do ngaân haøng phaùt haønh khaù phoå bieán, maø moät daïng cuûa noù laø CashCard - theû tieàn maët. Khaùch haøng coù theå mua theû vôùi meänh giaù nhaát ñònh vaø duøng ñeå chi tieâu thay cho tieàn maët. - Phaân loaïi theo coâng ngheä saûn xuaát ta coù theå chia laøm 3 loaïi:  Theû khaéc chöõ noåi (Embossing Card): Ñöôïc laøm döïa treân kyõ thuaät khaéc chöõ noåi; taám theû ñaàu tieân ñöôïc saûn xuaát theo coâng ngheä naøy. Hieän nay ngöôøi ta khoâng coøn söû duïng loaïi theû naøy nöõa vì kyõ thuaät thoâ sô deã bò giaû maïo.  Theû baêng töø (Magnetic Stripe): theo ñoù, caùc döõ lieäu, thoâng tin lieân quan ñeán KH seõ ñöôïc löu tröõ trong baêng töø ôû maët sau cuûa theû. Nhöõng thoâng tin naøy khoâng ñöôïc maõ hoùa neân deã bò laáy caép thoâng tin. Hieän nay, taïi Vieät Nam loaïi theû naøy ñöôïc söû duïng phoå bieán, do chi phí giaù thaønh thaáp. Trong töông lai, caùc NH vaø toå chöùc phaùt haønh theû seõ chuyeån sang theû thoâng minh;  Theû thoâng minh (Smartcard): laø loaïi theû theo ñoù caùc döõ lieäu, thoâng tin lieân quan ñeán KH seõ ñöôïc löu tröõ trong moät boä nhôù ñieän töû, ñöôïc goïi laø “chíp”. Theû
14 thoâng minh coù öu ñieåm noåi baät laø haïn cheá vieäc söû duïng theû giaû maïo; tuy nhieân chi phí phaùt trieån laø raát cao. - Phaân loaïi theo phaïm vi laõnh thoå  Theû noäi ñòa: Laø theû chæ ñöôïc söû duïng trong phaïm vi moät quoác gia, do ñoù ñoàng tieàn giao dòch phaûi laø ñoàng baûn teä cuûa nöôùc ñoù. Giôùi haïn naøy daãn ñeán ña soá khaùch haøng theû noäi ñòa laø ngöôøi daân trong nöôùc vaø chæ coù nhöõng ñôn vò cung öùng haøng hoùa dòch vuï trong nöôùc môùi chaáp nhaän thanh toaùn loaïi theû naøy. Theû naøy laïi coù öu ñieåm thuaän tieän cho ngöôøi söû duïng trong nöôùc vaø deã daøng nhaän bieát taïi caùc ñieåm thanh toaùn trong nöôùc.  Theû quoác teá: Ñaây laø theû ñöôïc söû duïng treân phaïm vi toaøn caàu, ñöôïc pheùp giao dòch nhöõng ngoaïi teä maïnh. Maïng löôùi chaáp nhaän thanh toaùn cuûa loaïi theû naøy ñöôïc phuû khaép nhieàu quoác gia treân theá giôùi, raát thích hôïp vôùi caùc doanh nhaân vaø khaùch du lòch. Theû quoác teá coù nhieàu tính naêng cuûa theû ghi nôï, theû tín duïng, theû tieàn maët vaø ñöôïc söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi. 1.3. Lôïi ích của việc thanh toaùn theû 1.3.1. Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng theû - Theû laø moät phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët vöøa tieän lôïi, an toaøn, tieát kieäm, vöøa vaên minh, hieän ñaïi maø khoâng bò phaân bieät giaù so vôùi khi traû baèng tieàn maët. KH söû duïng theû coù theå thanh toaùn caùc giao dòch deã daøng nhôø vaøo maïng löôùi roäng raõi caùc ñaïi lyù chaáp nhaän theû trong vaø ngoaøi nöôùc nhö khaùch saïn, nhaø haøng, sieâu thò, taxi… - Söû duïng theû mang laïi söï an toaøn cho KH, traùnh söï phieàn haø vaø nguy hieåm khi duøng tieàn maët ñi coâng taùc hay mua baùn. Trong tröôøng hôïp bò maát theû, chuû theû coù theå baùo ngay cho NHPHT ñeå kòp thôøi phong toûa taøi khoaûn theû. Ngöôøi nhaët hay laáy caép theû cuõng khoù coù theå söû duïng ñöôïc vì theû coù hình, chöõ kyù cuõng nhö maät maõ chæ coù chuû theû môùi bieát ñöôïc.
15 - Khi caàn thieát chuû theû coù theå ruùt tieàn maët taïi caùc toå chöùc taøi chính hay caùc NH treân theá giôùi hoaëc taïi caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng ATM vôùi loaïi tieàn phuø hôïp cuûa nöôùc sôû taïi, vöøa an toaøn, vöøa ñôn giaûn, chi phí laïi thaáp hôn nhieàu so vôùi vieäc phaûi mang tieàn maët. - Söû duïng theû tín duïng, KH coù theå chi traû, thanh toaùn tieàn mua saém tröôùc vaø thanh toaùn laïi sau cho NH. KH söû duïng theû tín duïng ñöôïc caáp tröôùc moät haïn möùc chi tieâu maø khoâng phaûi traû laõi vay khi KH thanh toaùn ñuùng haïn theo yeâu caàu cuûa NH. - Ñoái vôùi caùc KH söû duïng theû ghi nôï, soá tieàn KH noäp vaøo theû ñeå chi tieâu ñöôïc höôûng laõi suaát khoâng kyø haïn ngay caû khi KH khoâng söû duïng theû. Beân caïnh ñoù, göûi tieàn trong theû laøm cho chuû theû tieát kieäm ñöôïc tieàn, do thoùi quen coù nhieàu tieàn trong tay seõ xaøi nhieàu cuûa moät soá ngöôøi. 1.3.2. Ñoái vôùi ngaân haøng - Goùp phaàn taêng thu nhaäp cho ngaân haøng Nguoàn thu nhaäp töø hoaït ñoäng kinh doanh dòch vuï phi tín duïng laø nguoàn thu chaéc chaén vôùi möùc ñoä ruûi ro raát thaáp. Thu phí dòch vuï lieân quan ñeán hoaït ñoäng theû laø nguoàn thu ñang ñöôïc nhieàu ngaân haøng quan taâm. Coù nhieàu loaïi phí dòch vuï lieân quan ñeán theû nhö: phí phaùt haønh theû, phí thöôøng nieân, phí caáp laïi theû, phí söû duïng thaáu chi, phí ruùt tieàn maët baèng theû taïi caùc maùy ATM… - Giaûm chi phí huy ñoäng voán, taêng nguoàn voán cho ngaân haøng Lôïi ích thieát thöïc nhaát maø theû mang laïi cho ngaân haøng laø vieäc tieát giaûm chi phí huy ñoäng voán vì laõi suaát traû cho soá dö tieàn göûi cuûa taøi khoaûn theû laø laõi suaát khoâng kyø haïn raát thaáp. Ñaây laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa ngaân haøng khi trieån khai saûn phaåm theû, ñeå taän duïng nguoàn voán huy ñoäng giaù reû naøy. Ngaân haøng söû duïng nguoàn voán huy ñoäng naøy ñöa vaøo caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù khaû naêng sinh lôøi cao. - Naâng cao thöông hieäu, hình aûnh ngaân haøng taïi thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá.
16 Ngoaøi nhöõng lôïi ích cuï theå, saûn phaåm theû coøn ñem laïi nhöõng lôïi ích voâ hình cho ngaân haøng: naâng cao vò theá cuûa ngaân haøng, quaûng baù hình aûnh thöông hieäu vaø keùo khaùch haøng ñeán vôùi ngaân haøng. Vôùi vieäc sôû höõu nhöõng chieác theû ngaân haøng nhoû goïn trong ví luoân mang theo ngöôøi, hình aûnh cuûa ngaân haøng ñaõ gaàn guõi hôn vôùi sinh hoaït thöôøng nhaät cuûa cuoäc soáng. - Thuùc ñaåy caùc dòch vuï khaùc phaùt trieån Thò tröôøng theû ngaân haøng phaùt trieån taïo ñieàu kieän cho NHTM môû roäng hoaït ñoäng thanh toaùn nhö môû roäng huy ñoäng voán, chi hoä löông qua taøi khoaûn theû, ngaân haøng ñieän töû… 1.3.3 Ñoái vôùi ñôn vò chaáp nhaän theû Vôùi tö caùch laø moät chuû theå quan troïng tham gia vaøo cô cheá phaùt haønh vaø thanh toaùn theû, caùc ñôn vò chaáp nhaän theû (ÑVCNT) thu ñöôïc nhieàu lôïi ích töø saûn phaåm dòch vuï naøy: - Vieâc chaáp nhaän theû mang laïi lôïi ích cho caùc ÑVCNT nhö moät bieän phaùp ñeå môû roäng thò tröôøng vaø doanh soá. Theû tín duïng laø moät caùch thöùc môû roäng khaû naêng taøi chính cuûa chuû theû, giuùp chuû theû chi tieâu vöôït quaù khaû naêng taøi chính ngaén haïn cuûa mình, laøm taêng söùc mua, kích caàu. - ÑVCNT ñöôïc höôûng lôïi ích töø chính saùch khaùch haøng cuûa ngaân haøng nhö: cung caáp maùy moùc, thieát bò cho vieäc thanh toaùn, vaø caùc öu ñaõi veà tín duïng, veà dòch vuï thanh toaùn vôùi “Hôïp ñoàng chaáp nhaän thanh toaùn theû” nhö moät chính saùch kheùp kín. - Khi thanh toaùn baèng theû, caùc ÑVCNT coù theå traùnh ñöôïc hieän töôïng khaùch haøng söû duïng tieàn giaû; ñoàng thôøi giaûm chi phí giao dòch, vaø ñaåy nhanh voøng quay ñoàng voán vì tieàn thu seõ ñöôïc haïch toaùn töùc thôøi töø taøi khoaûn cuûa chuû theû sang taøi khoaûn cuûa ÑVCNT. 1.3.4. YÙ nghóa kinh teá vaø xaõ hoäi - Theû thanh toaùn laø moät phöông tieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, laøm giaûm khoái löôïng tieàn maët trong löu thoâng, giaûm ñöôïc nhieàu chi phí do vieäc thanh toaùn baèng
17 tieàn maët ñem laïi nhö chi phí löu thoâng, vaän chuyeån, kieåm ñeám, in aán, baûo quaûn tieàn… - Theû thanh toaùn khuyeán khích ngöôøi daân chi tieâu thöôøng xuyeân hôn vaø maïnh daïn hôn, goùp phaàn laøm taêng voøng quay cuûa ñoàng tieàn, khôi thoâng caùc luoàng voán khaùc. Ñieàu naøy giuùp chính phuû thöïc hieän coù hieäu quaû chính saùch kích caàu, taêng tieâu duøng, daãn ñeán thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh phaùt trieån. - Naâng cao tính minh baïch cuûa neàn kinh teá, giaûm naïn tham nhuõng. Vieäc thanh toaùn baèng tieàn maët taïo nhieàu kheõ hôû cho nhöõng haønh vi gian laän, troán thueá, tham nhuõng. Thanh toaùn baèng theû qua ngaân haøng ñaõ goùp phaàn minh baïch hoùa moïi giao dòch, kieåm soaùt ñöôïc thu nhaäp cuûa caù nhaân laøm giaûm ñoäng cô tham nhuõng, troán thueá vì caùc giao dòch haàu nhö ñeàu ñöôïc theo doõi. Taïo neàn taûng cho coâng taùc quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc, thöïc hieän chính saùch tieàn teä quoác gia. 1.4 Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh theû: - Ruûi ro giaû maïo, gian laän theû: Nhöõng keõ hôû trong quy trình nghieäp vuï, vieäc khoâng ñaùp öùng ñöôïc neàn taûng kyõ thuaät coâng ngheä laø nguyeân nhaân cho keû gian laøm theû giaû, ñaùnh caép thoâng tin theû, hay do söï lô ñeãnh cuûa chuû theû ñeå loä caùc thoâng tin caù nhaân lieân quan ñeán theû, hoaëc bò keû gian thöïc hieän skimming (theo doõi) trong quaù trình chi tieâu, nhaát laø qua caùc giao dòch qua maïng…ñeå thöïc hieän vieäc gian laän theû. Hình thöùc tinh vi veà gian laän theû coøn ôû choã ñôn vò chaáp nhaän theû phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc toäi phaïm laáy caép thoâng tin treân baêng töø cuûa theû thaät söû duïng taïi ñôn vò mình ñeå taïo theû giaû. Ñaây laø hình thöùc gian laän tinh vi, raát khoù phaùt hieän, gaây toån thaát lôùn cho ngaân haøng vaø cho chuû theû. Vieäc ñaàu tö cô sôû haï taàng kyõ thuaät phuïc vuï cho hoaït ñoäng thanh toaùn cuûa caùc ngaân haøng hieän nay coøn chaïy theo soá löôïng, ñaàu tö chuû yeáu vaøo caùc thieát bò höõu hình nhö maùy ATM... maø thieáu ñaàu tö vaøo chieàu saâu nhö trang bò caùc phaàn meàm baûo maät, phaàn meàm tích hôïp keát noái vôùi caùc thieát bò ngoaïi vi khaùc khi ñieàu kieän coâng ngheä thay ñoåi. Loaïi theû phoå bieán hieän nay chuû yeáu laø theû töø vì vaäy maø ñoä baûo maät, an