Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020

Chia sẻ: Conmeothayxao | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài là đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh, nghiên cứu đưa ra một số giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty đến năm 2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ............................... BÀNH THU THẢO GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ TÂY NINH ĐẾN NĂM 2020 Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG NGỌC ĐẠI TP.Hồ Chí Minh - Năm 2012
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020” là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện với sự hướng dẫn khoa học của TS. Đặng Ngọc Đại. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính pháp lý trong quá trình nghiên cứu khoa học luận văn này. Người cam đoan Bành Thu Thảo
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực thực hiện luận văn cho phép tôi được gửi lời cảm ơn chân thành đến: Quý Thầy, Cô trường Đại học Kinh tế TP.HCM đã hết lòng truyền đạt những kiến thức quý báu trong suốt thời gian tôi học tại trường, đặc biệt là là TS.Đặng Ngọc Đại - Người Thầy đã động viên, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện cho đến khi hoàn thành luận văn. Ban giám đốc, các phòng ban chức năng của Công ty Cổ Phần Xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh đã nhiệt tình cung cấp thông tin và cho ý kiến giúp tôi định hướng cho sự phát triển kinh doanh của Công ty giai đoạn đến năm 2020. Các anh chị cán bộ, chuyên viên của Sở Xây dựng Tây Ninh, Ban quản lý dự án xây dựng tỉnh Tây Ninh và công ty Cổ Phần Xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh đã cung cấp thông tin và trả lời các phiếu khảo sát giúp tôi sớm hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, xin cảm ơn tập thể lớp Cao học Quản trị kinh doanh ngày 02 - K19 đã giúp đỡ tôi trong việc thu thập các số liệu, dữ liệu có liên quan trong quá trình thực hiện Luận văn này. Trân trọng cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU - HÌNH VẼ PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................2 5. Kết cấu của luận văn ...........................................................................................3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ...............4 1.1. Một số khái niệm ................................................................................................4 1.1.1. Cạnh tranh ......................................................................................................4 1.1.2. Năng lực cạnh tranh........................................................................................5 1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành xây dựng .........................................................................................................9 1.2.1. Các yếu tố môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ..............11 1.2.1.1. Yếu tố kinh tế .......................................................................................11 1.2.1.2. Yếu tố chính trị - pháp luật ..................................................................11 1.2.1.3. Yếu tố dân số .......................................................................................12 1.2.1.4. Yếu tố công nghệ .................................................................................12 1.2.1.5. Yếu tố tự nhiên.....................................................................................12 1.2.2. Các yếu tố môi trường vi mô ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ..............13 1.2.2.1. Nhà cung cấp .......................................................................................14 1.2.2.2. Khách hàng ..........................................................................................14 1.2.2.3. Đối thủ tiềm ẩn ....................................................................................15 1.2.2.4. Sản phẩm thay thế ................................................................................15 1.2.2.5. Cạnh tranh nội bộ ngành ......................................................................16
iv 1.2.3. Các yếu tố bên trong cấu thành năng lực cạnh tranh nhìn từ phía doanh nghiệp ........................................................................................................................16 1.2.3.1. Nguồn nhân lực ....................................................................................16 1.2.3.2. Quản lý – lãnh đạo ...............................................................................17 1.2.3.3. Năng lực tài chính ................................................................................18 1.2.3.4. Uy tín - Kinh nghiệm thi công .............................................................19 1.2.3.5. Năng lực máy móc thiết bị thi công .....................................................20 1.2.3.6. Marketing .............................................................................................20 1.2.3.7. Hoạt động đấu thầu ..............................................................................21 1.2.3.8. Chất lượng sản phẩm, dịch vụ .............................................................22 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá năng lực của doanh nghiệp ........................................22 1.2.4.1. Giá ........................................................................................................23 1.2.4.2. Chất lượng công trình ..........................................................................23 1.2.4.3. Tiến độ thi công ...................................................................................23 1.2.4.4. Năng lực tài chính ................................................................................24 1.2.4.5. Máy móc thiết bị, công nghệ thi công .................................................24 1.2.4.6. Trình độ của đội ngũ lãnh đạo và mô hình tổ chức của doanh nghiệp 24 1.2.4.7. Mô hình tổ chức của doanh nghiệp ......................................................24 CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ TÂY NINH ............................26 CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ TÂY NINH ............................26 2.1. Giới thiệu về công ty ........................................................................................26 2.1.1. Thông tin cơ bản ...........................................................................................26 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển ...................................................................26 2.1.3. Ngành nghề kinh doanh ................................................................................27 2.1.4. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý ......................................................................28 2.2. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của TANIDECO 30
v 2.2.1. Các yếu tố môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ..............30 2.2.1.1. Yếu tố kinh tế .......................................................................................30 2.2.1.2. Yếu tố chính trị - pháp luật ..................................................................31 2.2.1.3. Yếu tố dân số .......................................................................................32 2.2.1.4. Yếu tố công nghệ .................................................................................33 2.2.1.5. Yếu tố tự nhiên.....................................................................................36 2.2.1.6. Phân tích nhu cầu về đầu tư xây dựng tại tỉnh Tây Ninh ....................37 2.2.2. Các yếu tố môi trường vi mô ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ..............40 2.2.2.1. Nhà cung cấp .......................................................................................40 2.2.2.2. Khách hàng ..........................................................................................41 2.2.2.3. Đối thủ tiềm ẩn ....................................................................................42 2.2.2.4. Sản phẩm thay thế ................................................................................42 2.2.2.5. Cạnh tranh nội bộ ngành ......................................................................42 2.2.3. Các yếu tố bên trong cấu thành năng lực cạnh tranh của TANIDECO .......50 2.2.3.1. Các yếu tố quyết định khả năng thành công của doanh nghiệp trong ngành xây dựng .........................................................................................................50 2.2.3.2. Nguồn nhân lực ....................................................................................51 2.2.3.2. Quản lý – lãnh đạo ...............................................................................53 2.2.3.3. Năng lực tài chính ................................................................................53 2.2.3.4. Kinh nghiệm thi công ..........................................................................56 2.2.3.5. Năng lực máy móc thiết bị thi công .....................................................57 2.2.3.6. Marketing .............................................................................................58 2.2.3.7. Hoạt động đấu thầu ..............................................................................59 2.2.3.8. Chất lượng sản phẩm, dịch vụ .............................................................60 2.3. Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của TANIDECO ...........................63 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA TANIDECO ĐẾN NĂM 2020 ................................................................................65 3.1. Quan điểm về nâng cao năng lực cạnh tranh của TANIDECO ..................65 3.2. Mục tiêu của TANIDECO đến năm 2020: .....................................................65
vi 3.3. Giải pháp năng cao năng lực cạnh tranh của TANIDECO đến năm 2020 66 3.3.1. Hoàn thiện mô hình tổ chức – quản lý quá trình hoạt động sản xuất ...........66 3.3.2. Giải pháp duy trì và phát triển nguồn nhân lực ............................................67 3.3.3. Giải pháp tăng cường hoạt động Marketing .................................................70 3.3.4. Giải pháp đầu tư thiết bị máy móc và ứng dụng công nghệ mới .................71 3.3.5. Các giải pháp kết hợp khác: .........................................................................73 3.3.5.1. Giữ gìn và phát triển thương hiệu ........................................................73 3.3.5.2. Giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm ............................................74 3.3.5.3. Giải pháp quản lí hiệu quả đầu vào .....................................................75 3.3.5.4. Giải pháp tăng cường năng lực tài chính .............................................77 3.3.5.5. Giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ ...............................................77 KẾT LUẬN ..............................................................................................................79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................80 PHỤ LỤC ...................................................................................................................a
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BQLDA Ban quản lý dự án Cty Công ty Cty CP Công ty cổ phần ĐTXD Đầu tư xây dựng FDI Vốn đầu tư nước ngoài GDĐT Giáo dục - đào tạo ISO Tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa KCN Khu công nghiệp MMTB Máy móc thiết bị NHNN Ngân hàng nhà nước TANIDECO Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh UBND Ủy Ban Nhân dân WTO Tổ chức thương mại thế giới XNK Xuất nhập khẩu
viii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng số Tên bảng Trang Bảng 2.1 Thông tin các khu – cụm công nghiệp lớn tỉnh Tây Ninh 39 Bảng 2.2 Ma trận hình ảnh cạnh tranh của Cty CP xây dựng và phát 44 triển đô thị Tây Ninh với các đối thủ cạnh tranh Bảng 2.3 Thị phần về các lĩnh vực kinh doanh chủ yếu của Công ty với 45 các đối thủ cạnh tranh năm 2011 Bảng 2.4 Cơ cấu lao động theo trình độ 52 Bảng 2.5 Các chỉ tiêu tài chính của công ty giai đoạn 2009-2011 53 Bảng 2.6 Cơ cấu vốn đầu tư theo nguồn hình thành của TANIDECO 55 Bảng 2.7 Dự báo doanh thu của Công ty CP xây dựng và phát triển Đô 56 thị Tây Ninh từ năm 2012 - 2016 Bảng 2.8 Kinh nghiệm thi công của TANIDECO 57 Bảng 2.9 Trang thiết bị máy móc tính đến hết tháng 12/2011 58 Bảng 2.10 Vốn đầu tư cho hoạt động marketing của TANIDECO năm 59 2009-2011 Bảng 2.11 Tình hình đấu thầu giai đoạn 2009 - 2011 60
ix DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình số Tên hình Trang Hình 1.1 Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter 6 Hình 1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 9 theo quan điểm tổng thể Hình 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 10 ngành xây dựng Hình 1.4 Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter 13 Hình 2.1 Sơ đồ tổ chức của Cty CP Xây dựng và phát triển đô thị Tây 29 Ninh Hình 2.2 Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Cty CP Xây dựng và Phát 49 triển đô thị Tây Ninh
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Năm 2006, Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Nhà nước đã thực hiện chính sách mở cửa trong nhiều lĩnh vực. Chính vì thế, nhiều cơ hội được mở ra cho nền kinh tế nước ta nhưng cũng kèm theo không ít các thách thức do chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động của kinh tế thế giới. Do vậy các doanh nghiệp Việt Nam phải có sự nhanh nhạy nhận biết tình hình, nắm bắt thời cơ, vượt qua thách thức để có thể phát triển bền vững và có thể vươn ra thị trường quốc tế. Tỉnh Tây Ninh trong những năm gần đây đã trở thành một trong những tỉnh đi đầu trong quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng và thu hút nhà đầu tư tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh, rất nhiều khu – cụm công nghiệp, khu đô thị mọc lên. Nhưng trong giai đoạn nền kinh tế chưa thoát khỏi suy thoái kinh tế như hiện nay thì cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng ngày càng gay gắt, chưa kể đến ngày càng có nhiều doanh nghiệp mới tham gia vào lĩnh vực xây dựng khiến cho mức độ cạnh tranh trong ngành ngày càng khốc liệt hơn. Bởi vậy, câu hỏi lớn được đặt ra là làm thế nào để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhằm thành công trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh từ một xí nghiệp xây dựng qui mô nhỏ do nhà nước quản lý, đến nay đã trở thành một doanh nghiệp cổ phần có tầm cỡ hàng đầu trong lĩnh vực đầu tư xây dựng của tỉnh Tây Ninh. Cũng như nhiều doanh nghiệp khác trong, trước áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng Công ty đã sớm nhận định được đầu tư nâng cao năng lực cạnh tranh là vấn đề mang tính sống còn. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020”.
2 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát của đề tài là đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh, nghiên cứu đưa ra một số giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty đến năm 2020. Đề tài có các mục tiêu cụ thể sau đây: - Đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh: phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài và các yếu tố môi trường bên trong ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh. - Đề xuất giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020. - Phạm vi nghiên cứu: thực hiện nghiên cứu tại Công ty cổ phần Xây dựng và Phát triển đô thị Tây Ninh. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Nguồn số liệu sử dụng trong luận văn - Số liệu thống kê: từ niên giám thống kê, tạp chí, internet, các báo cáo do Công ty Cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh cung cấp, các báo cáo về tình hình phát triển kinh tế của tỉnh Tây Ninh, kết quả hoạt động của Sở Xây dựng để phân tích ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến năng lực cạnh tranh của Công ty. - Số liệu sơ cấp: kết quả phỏng vấn 30 chuyên gia để đánh giá, so sánh năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh so với các đối thủ. 4.2. Phƣơng pháp thực hiện: - Phương pháp định tính: để phân tích các số liệu thống kê thu thập được.
3 - Phương pháp chuyên gia: để đánh giá năng lực cạnh tranh của Công ty so với các đối thủ cạnh tranh. 5. Kết cấu của luận văn Phần mở đầu Chương 1: Cơ sở lý thuyết về năng lực cạnh tranh Chương 2: Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần xây dựng và phát triển đô thị Tây Ninh đến năm 2020 Phần kết luận Tài liệu tham khảo Các phụ lục
4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Cạnh tranh Trong bất kỳ lĩnh vực nào, bất kỳ ngành nghề nào cũng có sự cạnh tranh. Cạnh tranh là hiện tượng tự nhiên, là mâu thuẫn quan hệ giữa các cá thể có chung một môi trường sống khi cùng quan tâm tới một đối tượng nào đó. Trong hoạt động kinh tế, khái niệm cạnh tranh xuất hiện từ rất lâu, từ khi nền kinh tế hàng hóa xuất hiện thì đã có cạnh tranh. Rất nhiều nhà kinh tế đã nghiên cứu về cạnh tranh và cũng có nhiều khái niệm khác nhau. Khái quát lại, cạnh tranh là việc đấu tranh hoặc giành giật từ một số đối thủ về khách hàng, thị phần hay nguồn lực của các doanh nghiệp. Từ điển Kinh tế định nghĩa: “Cạnh tranh là sự đối địch giữa các hãng kinh doanh trên cùng một thị trường để giành lấy nhiều khách hàng, do đó nhiều lợi nhuận hơn cho bản thân, thường là bằng cách bán theo giá cả thấp hay cung cấp một chất lượng hàng hóa tốt nhất” (Nguyễn Đức Dụy, 2000). Quan điểm này là xem xét hoạt động cạnh tranh ở mức độ doanh nghiệp, theo đó mục đích của cạnh tranh là tối đa hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, bản chất của cạnh tranh ngày nay không phải tiêu diệt đối thủ để từ đó không dẫn đến việc cạnh tranh không lành mạnh, dùng những thủ đoạn xảo quyệt nhằm tạo cho mình một vị thế độc tôn trên thị trường, để khách hàng không có thể có sự lựa chọn nào khác. Bản chất của cạnh tranh chính là doanh nghiệp phải tạo ra và mang lại cho khách hàng những giá trị gia tăng cao hơn hoặc mới lạ hơn đối thủ để họ có thể lựa chọn mình mà không đến với đối thủ cạnh tranh. Cạnh tranh là một trong những đặc trưng cơ bản của nền kinh tế thị trường, là năng lực phát triển của kinh tế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là sự sống còn của doanh nghiệp, cạnh tranh đảm bảo điều chỉnh giữa cung và cầu về các sản phẩm dịch vụ; hướng việc sử dụng các yếu tố
5 kinh doanh vào những nơi hiệu quả nhất. Cạnh tranh còn là động lực thúc đẩy đổi mới hoạt động kinh doanh. Cạnh tranh là một tiến trình đổi mới không ngừng, nếu doanh nghiệp nào bằng lòng với vị thế cạnh tranh hiện tại của mình thì chắc chắn sẽ rơi vào tụt hậu. Doanh nghiệp luôn luôn phải gia tăng không ngừng phấn đấu để sử dụng hiệu quả các nguồn lực nhằm giảm chi phí hoạt động, hoàn thiện giá trị sử dụng của sản phẩm, dịch vụ, luôn luôn đổi mới, ngày càng tạo ra những giá trị gia tăng thêm cho khách hàng. Do đó, cạnh tranh đã buộc các doanh nghiệp nếu không muốn bị đào thải thì phải cần có những giải pháp để tăng cường năng lực cạnh tranh giúp tồn tại và phát triển trên thị trường. 1.1.2. Năng lực cạnh tranh Trong cơ chế thị trường, một doanh nghiệp muốn có một chỗ đứng vững chắc, ngày càng mở rộng quy mô hoạt động thì cần phải có một tiềm lực đủ mạnh để có thể cạnh tranh trên thị trường. Tiềm lực đó chính là năng lực cạnh tranh của một doanh nghiệp. Theo Michael Porter (1984), ở cấp độ doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh là khả năng tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao, phù hợp với nhu cầu khách hàng, có chi phí thấp, năng suất cao nhằm tạo ra lợi nhuận cao. Để luôn giành thắng lợi trong cạnh tranh, doanh nghiệp cần phải xây dựng cho mình “lợi thế cạnh tranh” bền vững. Michael Porter (1985, trang 33) đã nêu rằng: “Lợi thế cạnh tranh phát sinh từ các giá trị mà doanh nghiệp có thể tạo ra cho người mua, giá trị này phải lớn hơn các chi phí của doanh nghiệp đã phải bỏ ra. Giá trị là mức người mua sẵn lòng thanh toán, và một giá trị cao hơn (superior value) xuất hiện khi doanh nghiệp chào bán các tiện ích tương đương nhưng với mức giá thấp hơn các đối thủ cạnh tranh hoặc cung cấp các tiện ích độc đáo và người mua vẫn hài lòng với mức giá cao hơn bình thường”.
6 Trong cạnh tranh, giá trị là mức tiền mà người mua sẵn lòng thanh toán cho những sản phẩm mà doanh nghiệp cung cấp. Doanh nghiệp sẽ có lời nếu giá trị mà họ điều tiết vượt quá chi phí liên quan đến việc tạo ra sản phẩm. Tạo ra các giá trị cho người mua với chi phí thấp hơn giá trị đó là mục tiêu của mọi chiến lược tổng quát. “Công cụ cơ bản để phán đoán lợi thế cạnh tranh và tìm ra phương cách để củng cố nó chính là chuỗi giá trị (value chain)” (Michael Porter, 1985, trang 63). Cơ sở hạ tầng doanh nghiệp Các hoạt Quản trị nguồn nhân lực động hỗ Phát triển công nghệ trợ Thu mua Lợi nhuận Marketing Logistic Vận Logistic và Dịch vụ đầu vào hành đầu ra bán hàng Hoạt động sơ cấp Nguồn: Tác giả tổng hợp từ lý thuyết cạnh tranh của Michael Porter Hình 1.1: Mô hình chuỗi giá trị của Michael Porter Mô hình chuỗi giá trị chỉ ra mối quan hệ giữa các hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động sơ cấp và các hoạt động hỗ trợ, cho thấy cách thức tạo ra giá trị sản phẩm của một doanh nghiệp. Thông qua mô hình chuỗi giá trị, Porter cho rằng khả năng để thực hiện những hoạt động riêng biệt này và để quản lý kết nối giữa các hoạt động này là nguồn gốc của lợi thế cạnh tranh. Tùy theo từng ngành mà từng loại hoạt động sẽ mang ý nghĩa quyết định đối với lợi thế cạnh tranh. Michael Porter (1985, trang 43) xác định: “Cho dù doanh nghiệp có vô số điểm mạnh và điểm yếu trước các đối thủ khác, tựu trung lại có hai loại lợi thế cạnh tranh mà doanh nghiệp có thể sở hữu: chi phí thấp hoặc khác biệt hóa. Điều quan
7 trọng của bất cứ thế mạnh hay nhược điểm nào của doanh nghiệp cuối cùng vẫn là việc ảnh hưởng từ những ưu/khuyết điểm đó đến chi phí và sự khác biệt hóa có liên quan.” Chiến lược chi phí thấp là chiến lược tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách phát triển những năng lực nhằm sản xuất ra sản phẩm dịch vụ với chi phí thấp để có thể định giá thấp hơn các đối thủ cạnh tranh trong ngành nhằm thu hút khách hàng với giá thấp và chiếm được thị phần lớn. Chiến lược này giúp cho doanh nghiệp có hai lợi thế: thứ nhất là có được lợi nhuận bằng hoặc cao hơn đối thủ cạnh tranh, hai là có khả năng chịu đựng được sự cạnh tranh tốt hơn các doanh nghiệp khác. Điều kiện để doanh nghiệp theo đuổi chiến lược chi phí thấp cần có là: thứ nhất, vốn để đầu tư cho những công nghệ giúp cắt giảm chi phí; thứ hai, quá trình hoạt động sản xuất đạt hiệu quả cao và thứ ba là có nền tảng chi phí thấp trong quá trình quản lí đầu vào. Nguồn gốc về lợi thế chi phí thì khác nhau tùy theo từng ngành và phụ thuộc vào cấu trúc của ngành đó. Nhưng, rủi ro lớn nhất khi áp dụng chiến lược này là không phải chỉ có riêng một doanh nghiệp tiếp cận được các nguồn đầu vào giá rẻ. Vì thế, các đối thủ khác hoàn toàn có thể sao chép chiến lược chi phí thấp. Chiến lược khác biệt hóa là chiến lược tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách tạo ra sản phẩm được xem là duy nhất, độc đáo đối với khách hàng, thỏa mãn nhu cầu khách hàng bằng cách thức mà các đối thủ cạnh tranh không thể. Khác biệt hóa cho phép doanh nghiệp yêu cầu mức giá vượt trội, bán nhiều sản phẩm hơn ở mức giá cho trước, hoặc đạt những lợi ích tương đương như là người mua trung thành hơn hay tạo ra rào cản các công ty khác gia nhập vào thị trường. Khác biệt hóa là chiến lược quan trọng bậc nhất trong cạnh tranh. Một khi không có lợi thế về chi phí để cạnh tranh bằng giá thấp, khác biệt hóa trở thành sự lựa chọn gần như là duy nhất để doanh nghiệp đứng vững và phát triển trong một thị trường nhiều đối thủ. Khác biệt có thể dựa trên chính sản phẩm, hệ thống phân phối, phương pháp marketing hoặc là các yếu tố khác trên diện rộng. Tuy nhiên, chi phí cũng là vấn đề quan trọng có tính sống còn trong các chiến lược khác biệt hóa bởi vì những đơn vị thực hiện
8 khác biệt hóa thường đòi hỏi phải duy trì chi phí ở mức cao so với đối thủ cạnh tranh. Tóm lại, ưu thế của chiến lược khác biệt hóa là tính độc đáo, duy nhất của sản phẩm. Chính yếu tố đó cho phép sản phẩm được định giá vượt trội. Tuy vậy, vấn đề là làm sao duy trì được ưu thế này và chú ý đến mức giá mà thị trường có thể chấp nhận được. Định giá đúng có vai trò hết sức quan trọng, có khả năng quyết định sự tồn vong hay phát triển của công ty. Từ những khái niệm nêu trên, có thể thấy rằng, việc đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp có thể dựa trên nhiều tiêu chí như thị phần, doanh thu, lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận, phương pháp quản lý, uy tín doanh nghiệp, tài sản doanh nghiệp, tỷ lệ lao động lành nghề, tỷ lệ đội ngũ quản lý giỏi, … Những yếu tố đó tạo cho doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, tức là tạo cho doanh nghiệp khả năng triển khai các hoạt động với hiệu suất cao hơn đối thủ cạnh tranh, tạo ra giá trị cho khách hàng dựa trên sự khác biệt hóa trong các yếu tố của chất lượng hoặc chi phí thấp, hoặc cả hai. Để biết năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp như thế nào, cần phải dựa vào một hệ thống các tiêu chí. Hệ thống các tiêu chí này chủ yếu dựa trên cơ sở các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố nội tại của doanh nghiệp và các yếu tố thuộc về môi trường kinh doanh bên ngoài. Khi các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp thay đổi thì năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp cũng thay đổi hoặc có thể bị đối thủ cạnh tranh sao chép lợi thế cạnh tranh. Còn các yếu tố nội tại có mối quan hệ tương hỗ với nhau theo mô hình chuỗi giá trị làm nên thắng lợi cho doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp cần có những chính sách hợp lý, phù hợp để xây dựng và duy trì năng lực cạnh tranh dựa trên lợi thế cạnh tranh bền vững của mình. Với cách tiếp cận này, khi nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thì không thể không nghiên cứu cả các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Môi trường kinh doanh bên ngoài của doanh nghiệp bao gồm môi trường kinh tế vĩ mô và môi trường vi mô. Môi trường bên trong doanh nghiệp chính là các yếu tố nội lực của doanh nghiệp.
9 Các yếu tố Các Năng lực cạnh tranh môi yếu tố của doanh nghiệp trường môi kinh tế trường vĩ mô vi mô Các yếu tố nội lực Nguồn: Tác giả tổng hợp từ lý thuyết cạnh tranh của Michael Porter Hình 1.2: Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp theo quan điểm tổng thể 1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành xây dựng Để phân tích năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thì phải phân tích trong mối quan hệ hữu cơ với môi trường mà doanh nghiệp đang hoạt động và nó chịu sự ảnh hưởng của các yếu tố từ môi trường kinh doanh bên trong và bên ngoài doanh nghiệp. Đối với môi trường bên ngoài thì có các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô và môi trường vi mô. Môi trường vĩ mô bao gồm các yếu tố về kinh tế, chính trị - pháp luật, văn hóa xã hội, công nghệ và tự nhiên. Môi trường vi mô bao gồm các yếu tố: nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ tiềm ẩn, sản phẩm thay thế và cạnh tranh nội bộ ngành. Môi trường bên trong bao gồm rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp như là cơ cấu tổ chức quản lý, con người, tài chính, công nghệ, sản phẩm, giá, thương hiệu, kênh phân phối, xúc tiến quảng cáo, dịch vụ chăm sóc khách hàng, văn hóa doanh nghiệp..., tùy ngành nghề khác nhau mà mức độ của ảnh hưởng của các yếu tố nội lực là khác nhau. Theo kết quả khảo sát ý kiến của các chuyên gia trong ngành xây dựng thì có rất nhiều yếu tố nội lực ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành nhưng tựu chung thì có thể phân tích dựa trên ảnh hưởng của 8 yếu tố. Trong
10 số đó, có 4 yếu tố nội lực mang tính chất quyết định thành công của doanh nghiệp trong ngành xây dựng là nguồn nhân lực, quản lý – lãnh đạo, năng lực tài chính và uy tín – kinh nghiệm trong hoạt động sản xuất. Các yếu tố môi trƣờng vĩ mô - Yếu tố kinh tế - Yếu tố chính trị - pháp luật - Yếu tố dân số - Yếu tố công nghệ Các yếu tố nội lực - Yếu tố tự nhiên - Nguồn nhân lực - Quản lý – lãnh đạo - Năng lực tài chính Năng lực - Uy tín - Kinh nghiệm cạnh tranh thi công của doanh - Năng lực máy móc thiết nghiệp xây bị, công nghệ thi công dựng - Marketing - Hoạt động đấu thầu Các yếu tố - Chất lượng sản phẩm, môi trƣờng vi mô dịch vụ - Nhà cung cấp - Khách hàng - Đối thủ tiềm ẩn - Sản phẩm thay thế - Cạnh tranh nội bộ ngành Nguồn: Tác giả tự tổng hợp từ cơ sở lý thuyết Hình 1.3: Các yếu tố ảnh hƣởng đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngành xây dựng