Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong xu thế hội nhập

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm giải quyết vấn đề trên nhưng trong phạm vi nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của BIDV trong mối tương quan so sánh với các NHTM khác hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam (bỏ qua các định chế tài chính phi ngân hàng trong và ngoài nước).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong xu thế hội nhập

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM BÙI THỊ KIM HẠNH GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM TRONG XU THẾ HỘI NHẬP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007
1 MUÏC LUÏC Muïc luï c ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….1 Lôøi noùi ñaàu………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3 Danh muïc caùc töø vieát taét……………………………………………………………………………………………………………………………………………..5 Danh muïc baûng, bieåu ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…6 Chöông 1: Khaùi nieäm veà naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. ……………………………………………………………………………………………………… ……………….…. .7 1.1.Khaùi quaùt veà naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi………………………………………………………..………8 1.1.1.Khaùi nieäm caïnh tranh, naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi…………………………...8 1.1.1.1.Khaùi nieäm caïnh tranh…………………………………………………………………………………………………………………8 1.1.1.2. Khaùi nieäm naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi………………………………………8 1.1.2.Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng thöông maïi…….……9 1.1.2.1.Caùc nhaân toá thuoäc moâi tröôøng vó moâ………………………………………………………………………………..….9 1.1.2.2. Caùc nhaân toá thuoäc moâi tröôøng vi moâ……………………………………………………………………………..…..11 1.1.3. Caùc tieâu thöùc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng thöông maïi…………..…….12 1.1.3.1. Caên cöù vaøo phöông thöùc caïnh tranh………………………………………………………………………………….…13 1.1.3.2. Caên cöù vaøo caùc yeáu toá noäi löïc………………………………………………………………………………..……………14 1.2. Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaø vaán ñeà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá……………………….……………………..16 1.2.1.Toaøn caàu hoaù vaø vaán ñeà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam…………………………….………….16 1.2.1.1. Khaùi nieäm, baûn chaát cuûa toaøn caàu hoaù……………………………………………………………………………….16 1.2.1.2. Vaán ñeà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam…………………………………………………………...17 1.2.2.Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaø vaán ñeà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá…………………..……………..19 1.2.2.1.Toùm taét thöïc traïng heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam………………………………………………………….19 1.2.2.2.Loä trình hoäi nhaäp cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2010……..…21 1.2.2.3. Caùc cam keát veà môû cöûa khu vöïc ngaân haøng cuûa Vieät Nam vaø taùc ñoäng cuûa chuùng ñeán heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam………………………………………………………………………………..22 1.2.2.4. Nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp……………………………………………………………………………………………………………………………………..…….……25 Chöông 2: Thöïc traïng naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong xu theá hoäi nhaäp………………………………………28 2.1.Toång quan veà lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa BIDV………………………………………………………………………………..29 2.1.1.Lòch söû ra ñôøi cuûa Ngaân haøng ñaàu tö vaø phaùt trieån Vieät Nam………………………………………..………..29 2.1.2. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa BIDV……………………………………………………………………………………………….……30 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa BIDV…………………………………………………………………………………………………….………….…...31 2.2.1. Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh naêm 2006…………………………………………………………………………………..….………..31 2.2.2.Ñaùnh giaù caùc chæ tieâu hoaït ñoäng taøi chính…………………………………………………………..…………………………...34 2.3. Naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. …………………………………..…38 2.3.1.Naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….38 2.3.1.1.Naêng löïc caïnh tranh cuûa töøng ngaân haøng Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp………..….38 2.3.1.2.Möùc ñoä caïnh tranh trong heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ………………………………………..…….39 2.3.1.3. Caùc xu theá gia taêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng taïi Vieät Nam trong xu theá hoäi nhaäp………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……41 2.4. Ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong xu theá hoäi nhaäp……………………………………..…………………..44 2.4.1.Ñaùnh giaù veà noäi löïc cuûa BIDV baèng moâ hình SWOT……………………………………………………..…………….44 2.4.1.1. Ñieåm maïnh………………………………………………………………………………………………………………….…………………….44 2.4.1.2. Ñieåm yeáu……………………………………………………………………………………………………………………………………..…….44 2.4.1.3. Cô hoäi…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..45
2 2.4.1.4.Thaùch thöùc………………………………………………………………………………………………………………………………….….45 2.4.2.Ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong söï töông quan vôùi caùc ngaân haøng thöông maï i khaù c……………………………………………………………………………………………………………………………..46 2.4.2.1. Nhaän ñònh ñaëc ñieåm moâi tröôøng coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaønh ngaân haøng trong nhöõng naêm tôùi……………………………………………………………………….….46 2.4.2.2. Phaân tích khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ñoái thuû cuûa BIDV. ……………………………………..47 2.4.2.3. Toùm taét khaû naêng caïnh tranh cuûa BIDV so vôùi caùc ñoái thuû treân thò tröôøng trong caùc lónh vöïc kinh doanh chính……………………………………………………………………………………..…..49 Chöông 3:Moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong xu theá hoäi nhaäp………51 3.1.Ñaùnh giaù chung veà moâi tröôøng kinh doanh vaø kinh teá ngaønh ngaân haøng ñeán naêm 2010…………52 3.1.1. Phaân tích moâi tröôøng kinh doanh……………………………………………………………………………………………………...52 3.1.2. Phaân tích kinh teá ngaønh ngaân haøng………………………………………………………………………………………..………..56 3.1.2.1.Nhaän ñònh ñaëc ñieåm moâi tröôøng coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh c u û a ngaønh ngaân haøng trong 4 naêm tôùi…………………………………………………………………………………………….……56 3.1.2.2. Caùc saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng coù trieån voïng phaùt trieån ñeán naêm 2010…….……57 3.2. Ñònh höôùng phaùt trieån cuûa BIDV ñeán naêm 2010…………………………………………………………………………………....58 3.2.1.Caùc caên cöù, chuû tröông laäp keá hoaïch chieán löôïc ñeán naêm 2010…………………………….………………58 3.2.2.Keá hoaïch chieán löôïc cuûa BIDV ñeán naêm 2010……………………………………………...........................59 3.2.2.1. Toân chæ hoaït ñoäng vaø taàm nhìn chieán löôïc………………………………………………………………………..59 3.2.2.2. 10 muïc tieâu öu tieân cuûa BIDV………………………………………………………………………………………………..59 3.2.2.3. Caùc muïc tieâu cuï theå cho töøng lónh vöïc kinh doanh……………………………………………………..….60 3.2.3.Vaän duïng moâ hình SWOT…………………………………………………………………………………………………………………….…60 3.2.3.1. Phaùt huy theá maïnh………………………………………………………………………………………………………………………..60 3.2.3.2.Khaéc phuïc ñieåm yeáu…………………………………………………………………………………………………………………..….61 3.2.3.3. Taän duïng cô hoäi…………………………………………………………………………………………………………………………….…61 3.2.3.4. Vöôït qua thaùch thöùc……………………………………………………………………………………………………………………...62 3.3. Giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong xu theá hoäi nhaäp………………………….………….62 3.3.1. Giaûi phaùp veà maët taøi chính………………………………………………………………………………………………………………..…..63 3.3.2. Giaûi phaùp veà quaûn trò taøi saûn nôï – taøi saûn coù………………………………………………………..………………………..64 3.3.3. Giaûi phaùp veà coâng taùc tín duïng ……………………………………………………………………………………..…………………..64 3.3.4. Giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï môùi…………………………………………………………………………….……………………………65 3.3.5. Giaûi phaùp phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin………………………………………………………………………………………..65 3.3.6. Giaûi phaùp veà moâ hình toå chöùc maïng löôùi vaø keânh phaân phoái…………………………….…………………...66 3.3.7. Giaûi phaùp veà coâng taùc kieåm toaùn noäi boä. ………………………………………………………………………………………..67 3.3.8. Giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc……………………………………………………………………………………………..….68 Keát luaän……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………71 Phuï luïc…………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………72 Keá hoaïch coå phaàn hoaù BIDV………………………………………………………………………………………………………..…………………………………….72 Danh muïc taøi lieäu tham khaûo………………………………………………………………………….……………………………………………………………….74
3 LÔØI NOÙI ÑAÀU Theo quan ñieåm kinh teá hoïc hieän ñaïi thì “ñoùng cöûa” coù nghóa laø töï saùt. Lòch söû phaùt trieån kinh teá cuûa moät soá nöôùc nhö Nhaät Baûn, Trung Quoác … vaø keå caû Vieät nam ñaõ chöùng minh tính ñuùng ñaén cuûa quan ñieåm naøy. Chính vì vaäy, hoäi nhaäp, “môû cöûa” neàn kinh teá laø moät xu theá taát yeáu ñeå trieån kinh teá ñaát nöôùc. Hieän nay, ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam cuõng nhö cuûa haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu khoâng ñi ngoaøi xu theá naøy. Beân caïnh ñoù, trong neàn kinh teá thò tröôøng, söï caïnh tranh giöõa caùc chuû theå kinh teá noùi chung cuõng nhö caùc chuû theå kinh teá hoaït ñoäng trong lónh vöïc ngaân haøng noùi rieâng laø moät qui luaät taát yeáu khaùch quan. Coù theå noùi, caïnh tranh laø vaán ñeà soáng coøn cuûa moät doanh nghieäp trong neàn kinh teá thò tröôøng vaø möùc ñoä caïnh tranh seõ tyû leä thuaän vôùi soá löôïng chuû theå kinh teá tham gia trong cuøng moät lónh vöïc. Do vaäy, caïnh tranh seõ caøng theâm gay gaét trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vôùi nhieàu chuû theå tham gia caïnh tranh ñeán töø nhieàu quoác gia khaùc nhau. Naêm 2006 ñaõ ñaùnh daáu moät böôùc tieán daøi cuûa Vieät Nam vôùi vieäc toå chöùc thaønh coâng hoäi nghò APEC laàn thöù 14, trôû thaønh ñoái taùc bình ñaúng chính thöùc vôùi Hoa Kyø vaø ñaëc bieät vôùi vieäc trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc thöù 150 cuûa WTO sau moät quaù trình thöông löôïng gian nan keùo daøi hôn 10 naêm baét ñaàu töø naêm 1995. Nhö vaäy, keå töø ngaøy 17/01/2007 , Vieät Nam chính thöùc gia nhaäp toå chöùc thöông maïi toaøn caàu vaø phaûi chaáp nhaän caùc luaät chung cuûa toå chöùc naøy. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc neàn kinh teá chuùng ta saép tôùi seõ ñoùn nhaän raát nhieàu thôøi cô song cuõng phaûi ñoái maët vôùi khoâng ít thaùch thöùc. Vaø lónh vöïc taøi chính – ngaân haøng cuõng khoâng ngoaïi leä. Töø thöïc teá treân cho thaáy, trong thôøi gian saép tôùi, heä thoáng NHTM Vieät Nam noùi chung vaø Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV) noùi rieâng seõ phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh gay gaét chöa töøng coù. Vaø nhö treân ñaõ noùi, caïnh tranh laø vaán ñeà soáng coøn cuûa moät doanh nghieäp trong neàn kinh teá thò tröôøng. Vì vaäy naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong boái caûnh hoäi nhaäp ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån laø söï quan taâm haøng ñaàu, laø vaán ñeà caàn giaûi quyeát cuûa taát caû caùc chuû theå trong neàn kinh teá, cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam vaø cuûa BIDV. Nhö vaäy laøm theá naøo ñeå “naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa BIDV trong xu theá hoäi nhaäp” ? Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän vaên nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà treân nhöng trong phaïm vi nghieân cöùu veà naêng löïc caïnh tranh cuûa
4 BIDV trong moái töông quan so saùnh vôùi caùc NHTM khaùc hoaït ñoäng treân laõnh thoå Vieät Nam (boû qua caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc).
5 DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT ADB: ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ (Asian Development Bank) AFAS: hieäp ñònh khung veà thöông maïi dòch vuï cuûa ASEAN AFTA: hieäp ñònh thöông maïi töï do khu vöïc ASEAN APEC: Dieãn ñaøn hôïp taùc kinh teá Chaâu AÙ- Thaùi Bình Döông BIDV: Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam ( Bank for Investerment and Development of Vieät Nam) CAR: heä soá an toaøn voán FDI: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi GATS: hieäp ñònh chung veà thöông maïi dòch vuï cuûa WTO IAS: chuaån möïc keá toaùn quoác teá. IMF: quó tieàn teä theá giôùi (International Money Fun) IRFS: baùo caùo taøi chính quoác teá NH: ngaân haøng NHNN: ngaân haøng Nhaø nöôùc NHNNg&LD: ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø lieân doanh NHTM: ngaân haøng thöông maïi NHTMCP: ngaân haøng thöông maïi coå phaàn NHTMQD: ngaân haøng thöông maïi quoác doanh NXB: nhaø xuaát baûn ROA: tyû suaát sinh lôøi treân toång taøi saûn (Return on assets) ROE: tyû suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu (Return on equity) SWOT: ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi, thaùch thöùc TCTD: toå chöùc tín duïng USVNBTA: hieäp ñònh thöông maïi song phöông Vieät Nam – Hoa Kyø VAS: chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. WB: ngaân haøng theá giôùi (World Bank) WEF : dieãn ñaøn kinh teá Theá giôùi WTO: toå chöùc thöông maïi theá giôùi (World Trade Organization) XHCN: xaõ hoäi chuû nghóa
6 DANH MUÏC BAÛNG, BIEÅU Baûng 1: Nguoàn voán chuû sôû höõu cuûa BIDV Baûng 2: Heä soá an toaøn voán (CAR) cuûa BIDV Baûng 3 : Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV Baûng 4: Ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa caùc ngaân haøng Baûng 5: Caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng Baûng 6: Keá hoaïch döï kieán cuûa caùc ngaân haøng trong boái caûnh gia taêng caïnh tranh. Baûng 7 : Toång hôïp thò phaàn cuûa caùc NHTM Baûng 8 : Soá lieäu toång quan veà neàn kinh teá Vieät Nam ñeán naêm 2010 Baûng 9 :Danh muïc caùc saûn phaåm seõ phaùt trieån vaø saûn phaåm tieàm naêng trong nhöõng naêm tôùi
7 CHÖÔNG 1: KHAÙI QUAÙT VEÀ NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TRONG ÑIEÀU KIEÄN HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ.
8 1.1.KHAÙI QUAÙT VEÀ NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1.1.KHAÙI NIEÄM CAÏNH TRANH, NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 1.1.1.1.KHAÙI NIEÄM CAÏNH TRANH. Laâu nay, caùc chuyeân gia kinh teá ñaõ nhìn nhaän caïnh tranh laø vaán ñeà troïng taâm cho söï vaän haønh hieäu quaû vaø ñaày ñuû cuûa caùc thò tröôøng. Chính caïnh tranh thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp giaûm giaù xuoáng möùc thaáp nhaát coù theå. Vaø cuõng chính caïnh tranh taïo ñoäng löïc cho caùc doanh nghieäp khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng vaø ñoåi môùi veà moïi maët (veà coâng ngheä, phöông thöùc baùn haøng, phong caùch phuïc vuï, cheá ñoä haäu maõi…). Vaäy caïnh tranh laø gì? Caïnh tranh ñöôïc hieåu ñoù laø söï tranh ñua giöõa nhöõng caù nhaân, taäp theå, ñôn vò kinh teá coù chöùc naêng nhö nhau thoâng qua caùc haønh ñoäng, noå löïc vaø caùc bieän phaùp ñeå giaønh phaàn thaéng trong cuoäc ñua, ñeå thoaû maõn muïc tieâu cuûa mình. Caùc muïc tieâu naøy coù theå laø thò phaàn, lôïi nhuaän, hieäu quaû, ñoä an toaøn, danh tieáng… 1.1.1.2. KHAÙI NIEÄM NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. Dieãn ñaøn kinh teá theá giôùi -WEF - khi tieáp caän vaán ñeà caïnh tranh vôùi tính caùch laø naêng löïc cuûa moät quoác gia thì cho raèng : “naêng löïc caïnh tranh cuûa moät quoác gia laø khaû naêng ñaït, duy trì ñöôïc möùc taêng tröôûng cao treân cô sôû caùc chính saùch, theå cheá beàn vöõng töông ñoái vaø caùc ñaëc tröng kinh teá khaùc” ÔÛ goùc ñoä heïp hôn – naêng löïc caïnh tranh cuûa moät doanh nghieäp thì WEF cho raèng naêng löïc caïnh tranh cuûa moät doanh nghieäp laø “naêng löïc vaø cô hoäi trong hoaøn caûnh rieâng tröôùc maét vaø töông lai cuûa doanh nghieäp coù söùc haáp daãn veà giaù vaø chaát löôïng hôn so vôùi ñoái thuû caïnh tranh trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå thieát keá saûn xuaát, tieâu thuï haøng hoaù vaø cung caáp dòch vuï” NHTM cuõng laø moät daïng doanh nghieäp. Theo caùch nhìn chung cuûa nhieàu nhaø kinh teá theá giôùi thì naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp ñöôïc theå hieän thoâng qua khaû naêng taïo, duy trì lôïi nhuaän vaø thò phaàn treân thò rtröôøng. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù caùc doanh nghieäp caïnh tranh vôùi nhau thoâng qua vieäc tìm caùc yeáu toá ñaàu vaøo (nguoàn nhaân löïc, voán, coâng ngheä,…) vôùi giaù reû nhaát vaø baùn caùc yeáu toá ñaàu ra cho ngöôøi tieâu duøng vôùi giaù hôïp lyù nhaát vaø chaát löôïng toát nhaát so vôùi caùc doanh nghieäp khaùc treân cuøng moät thò tröôøng” Coøn theo ñònh nghóa veà naêng löïc caïnh tranh cuûa NHTM cuûa caùc chuyeân gia kinh teá trình baøy trong “ Döï aùn hoã trôï Kyõ thuaät Xaây döïng Chieán löôït Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaønh ngaân haøng” thì cuï theå hôn: “Naêng löïc caïnh tranh cuûa töøng
9 ngaân haøng ñöôïc phaûn aùnh qua khaû naêng cuûa ngaân haøng ñoù trong vieäc ñaït ñöôïc möùc lôïi nhuaän danh nghóa maø khoâng caàn coù söï trôï giuùp cuûa Chính phuû. Naêng löïc caïnh tranh theo thôøi gian chính laø khaû naêng coù theå ñieàu chænh tröôùc nhöõng thay ñoåi cuûa ñieàu kieän thò tröôøng coù theå duy trì ñöôïc thò phaàn vaø/hoaëc taêng hoaït ñoäng kinh doanh theo söï phaùt trieån thò tröôøng . Ñaëc ñieåm chính cuûa caùc ngaân haøng caïnh tranh ñoù laø khaû naêng cuûa caùc ngaân haøng naøy trong vieäc taän duïng nhöõng thay ñoåi cuûa ñieàu kieän thò tröôøng . Vò theá hieän taïi cuûa caùc ngaân haøng chæ laø vaán ñeà khi maø thò tröôøng khoâng coù söï thay ñoåi . Hoäi nhaäp quoác teá chæ laø ñoäng löïc chính cho söï thay ñoåi treân thò tröôøng khoâng chæ bôûi vì khaû naêng caïnh tranh töø söï tieáp caän thò tröôøng nhieàu hôn cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi , maø coøn bôûi söï thay ñoåi veà caàu ñoái vôùi caùc dòch vuï ngaân haøng.” 1.1.2.CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA MOÄT NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 1.1.2.1.CAÙC NHAÂN TOÁ THUOÄC MOÂI TRÖÔØNG VÓ MOÂ. Caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng vó moâ coù aûnh höôûng moät caùch khaùch quan, vaø tröïc tieáp ñeán cô cheá hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng. Qua ñoù, caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng vó moâ coù aûnh höôûng moät caùch giaùn tieáp ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng. Caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng vó moâ bao goàm: heä thoáng luaät phaùp, moâi tröôøng kinh teá, söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä… ☼ Heä thoáng phaùp luaät: Heä thoáng phaùp luaät quy ñònh cô sôû phaùp lyù ñeå caùc NHTM thöïc hieän hoaït ñoäng kinh doanh cuõng nhö caùc chieán löôïc caïnh tranh cuûa mình. Heä thoáng phaùp luaät tröïc tieáp taïo ra moät moâi tröôøng hoaït ñoäng (nhö cho pheùp caùc NHTM , caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng ñöôïc pheùp hoaëc khoâng ñöôïc pheùp toå chöùc hoaït ñoäng kinh doanh moät hoaëc moät soá caùc dòch vuï naøo ñoù hay ñieàu kieän ñeå toå chöùc kinh doanh moät dòch vuï naøo ñoù…). Vì theá, heä thoáng phaùp luaät chi phoái tröïc tieáp ñeán cô cheá hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc thu heïp hay môû roäng caùc chuû theå caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng treân thò tröôøng taøi chính. Ngoaøi ra, heä thoáng phaùp luaät coøn chi phoái ñeán vieäc môû roäng hoaëc thu heïp quy moâ hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nhaèm duy trì ñoä an toaøn, tính hieäu quaû trong hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. Ngaøy nay, xu theá toaøn caàu hoaù ñaõ thuùc ñaåy Chính phuû taêng daàn möùc ñoä töï do hoaù taøi chính vaø nôùi loûng caùc ñieàu kieän, thuû tuïc gia nhaäp thò tröôøngcho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ taïo aùp löïc buoäc caùc NHTM trong nöôùc phaûi luoân töï naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa mình trong hieän taïi cuõng nhö töông lai.
10 ☼ Moâi tröôøng kinh teá Neáu nhö heä thoáng phaùp luaät quy ñònh moâi tröôøng hoaït ñoäng cho caùc NHTM hoaøn toaøn mang tính chuû quan (phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa Chính phuû, caùc nhaø laøm luaät…) thì moâi tröôøng kinh teá laïi aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM moät caùch khaùch quan hôn. Moâi tröôøng kinh teá (keå caû moâi tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc) coù theå bao goàm caùc yeáu toá sau: Noäi löïc cuûa neàn kinh teá moät quoác gia ( theå hieän qua quy moâ vaø möùc taêng GDP, döï tröõ ngoaïi hoái…). Ñoä oån ñònh kinh teá vó moâ (theå hieän qua caùc chæ soá laïm phaùt, laõi suaát, tyû giaù hoái ñoaùi, caùn caân thanh toaùn…). Ñoä môû cöûa cuûa neàn kinh teá (theå hieän qua caùc raøo caûn, söï gia taêng nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp- FDI ,söï gia taêng caùc hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu…). Tieàm naêng taøi chính , hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng treân ñòa baøn trong nöôùc cuõng nhö xu theá chuyeån höôùng hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vaøo trong nöôùc. Caùc yeáu toá naøy taùc ñoäng ñeán khaû naêng tích luõy vaø ñaàu tö cuûa coâng chuùng, khaû naêng thu huùt tieàn göûi cuõng nhö caáp tín duïng cuûa caùc NHTM, khaû naêng môû roäng hoaëc thu heïp vieäc söû duïng caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng ... Töø ñoù laøm giaûm hay gia taêng nhu caàu môû roäng tín duïng, trieån khai dòch vuï, môû roäng thò phaàn cuûa NHTM. Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc ñích treân, caùc NHTM seõ aùp duïng caùc chieán löôïc caïnh tranh thích hôïp hoaëc thay ñoåi caùc chieán löôïc caïnh tranh laø ñieàu taát yeáu. ☼ Söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä Söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä ñaëc bieät laø coâng ngheä thoâng tin cho pheùp caùc NHTM noùi rieâng vaø caùc ngaønh thuoäc caùc lónh vöïc khaùc noùi chung coù theå öùng duïng nhaèm phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaønh mình. Ngaønh ngaân haøng xem vieäc öùng duïng söï tieán boä cuûa coâng ngheä thoâng tin nhö moät giaûi phaùp ñeå phaùt trieån ngaân haøng veà chieàu saâu ( ñoù laø vieäc naâng cao chaát löôïng caùc dòch vuï cuøng vôùi vieäc phaùt trieån theâm nhieàu dòch vuï ngaân haøng môùi nhö dòch vuï home-banking, phaùt haønh theû ña naêng…) vaø phaùt trieån caû veà chieàu roäng do söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin laøm thu heïp khoaûng caùch giöõa caùc NHTM vôùi ngöôøi söû duïng dòch vuï töø ñoù giuùp ngaân haøng coù theå tìm hieåu, naém baét ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng caû trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå töø ñoù coù theå phaùt trieån maïng löôùi ra caùc tænh hay nöôùc ngoaøi moät caùch hôïp lyù vaø coù hieäu quaû.
11 1.1.2.2. CAÙC NHAÂN TOÁ THUOÄC MOÂI TRÖÔØNG VI MOÂ. Ñaây laø caùc nhaân toá thuoäc veà moâi tröôøng kinh doanh vaø vì vaäy noù aûnh höôûng moät caùch tröïc tieáp ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTM. Thuoäc nhoùm nhaân toá naøy coù theå keå ñeán laø: caùc ñoái thuû caïnh tranh, caùc ñoái thuû caïnh tranh tieàm naêng,khaùch haøng cuûa ngaân haøng, caùc saûn phaåm thay theá… ☼ Caùc ñoái thuû caïnh tranh: Caùc ñoái thuû caïnh tranh ñöôïc hieåu laø caùc ñoái thuû ñang cuøng tham gia cung caáp caùc saûn phaåm, dòch vuï taøi chính maø NHTM ñang cung öùng cho thò tröôøng. Vì theá, caùc ñoái thuû caïnh tranh coù theå keå ñeán caùc toå chöùc tín duïng khaùc, caùc ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng ñöôïc pheùp kinh doanh moät hoaëc moät soá hoaït ñoäng ngaân haøng (caùc coâng ty taøi chính, caùc coâng ty kinh doanh baûo hieåm, tieát kieäm böu ñieän…). Ngoaøi ra, caùc caù nhaân vaø toå chöùc cho vay phi toå chöùc khaùc ñang hoaït ñoäng treân thò tröôøng töï do nhö toå chöùc cho vay naëng laõi, vay traû goùp… cuõng ñöôïc xem nhö laø caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa caùc NHTM. Thöïc teá cho thaáy: soá löôïng caùc ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng tyû leä thuaän vôùi cöôøng ñoä caïnh tranh treân thò tröôøng. Noùi caùc khaùc, soá löôïng caùc ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng caøng nhieàu thì cöôøng ñoä caïnh tranh caøng cao. Ñieàu naøy taïo aùp löïc cho NHTM ñoái maët vôùi moät ñieàu kieän caïnh tranh gay gaét. Vaø tình hình caïnh tranh seõ thaät söï khoác lieät moät khi chuùng ta hoaø nhaäp hoaøn toaøn vaøo saân chôi chung cuûa theá giôùi. Thaät vaäy, moät khi caùnh cöûa hoäi nhaäp ñaõ môû thì caùc ñoái thuû caïnh tranh nöôùc ngoaøi seõ gia nhaäp vaøo thò tröôøng laøm gia taêng ñaùng keå soá löôïng caùc ñoái thuû caïnh tranh . ☼ Caùc ñoái thuû tieàm naêng: Caùc ñoái thuû tieàm naêng laø caùc ñoái thuû coù theå vaø seõ cuøng kinh doanh moät hoaëc moät soá saûn phaåm, dòch vuï maø NHTM ñang cung caáp cho thò tröôøng. Trong hieän taïi thì caùc ñoái thuû tieàm naêng chöa ñe doïa ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa NHTM. Nhöng trong töông lai thì caùc ñoái thuû tieàm naêng seõ trôû thaønh caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa NHTM. Ñieàu naøy cuõng taïo aùp löïc caïnh tranh cho NHTM töông töï nhö trong tröôøng hôïp caùc ñoái thuû caïnh tranh. Nhöng khoù khaên hôn ôû choã: caùc NHTM moät maët phaûi caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän taïi, moät maët phaûi ñeà ra chieán löôïc ñoái phoù vôùi caùc ñoái thuû tieàm naêng vaø moät khi caùc ñoái thuû tieàm naêng trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh thì ñieàu ñoù ñoàng nghóa vôùi vieäc soá löôïng caùc ñoái thuû caïnh tranh gia taêng nhanh choùng. Söï gia taêng caùc ñoái thuû caïnh tranh laøm gay gaét hôn tình hình caïnh tranh treân thò tröôøng luùc baáy giôø.
12 Trong thöïc teá tình traïng gia taêng caùc ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng laø moät xu höôùng taát yeáu vì caùc lyù do nhö: theo xu höôùng toaøn caàu hoaù, söï phaùt trieån cuûa thöông maïi, ñoä môû cöûa vaø töï do hoaù ngaøy caøng cao daãn ñeán söï gia nhaäp cuûa moät soá coâng ty, taäp ñoaøn taøi chính xuyeân quoác gia; söï lôùn maïnh veà maët taøi chính cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá seõ thuùc ñaåy vieäc thaønh laäp hoaëc chuyeån sang kinh doanh trong lónh vöïc taøi chính… ☼ Khaùch haøng cuûa ngaân haøng Khaùch haøng cuûa ngaân haøng laø nhöõng caù nhaân, ñôn vò göûi tieàn vaøo ngaân haøng (bao goàm tieàn göûi thanh toaùn, tieàn göûi tieát kieäm) vaø caùc caù nhaân, ñôn vò söû duïng caùc saûn phaåm, dòch vuï cuûa ngaân haøng. ÔÛ goùc ñoä laø ngöôøi mua, caùc khaùch haøng cuûa ngaân haøng coù quyeàn löïa choïn nhöõng ngaân haøng naøo cung öùng saûn phaåm, dòch vuï taøi chính vôùi giaù reû nhaát, tieän ích nhaát, chính xaùc nhaát, giao dòch thuaän tieän nhaát. Ñeå thu huùt khaùch haøng hay noùi caùch khaùc laø ñeå gia taêng naêng löïc caïnh tranh, caùc NHTM tìm hieåu caùc tieâu thöùc nhö: Taäp quaùn sinh hoaït, thoùi quen, thò hieáu cuûa khaùch haøng Nieàm tin cuûa khaùch haøng vôùi ngaân haøng Phaân loaïi khaùch haøng Caùc saûn phaåm cuûa ngaân haøng ñaõ thoaõ maõn muïc tieâu cuûa khaùng haøng chöa? Mong muoán, yeâu caàu cuûa khaùch haøng ñoái vôùi ngaân haøng Xu höôùng tieâu duøng caùc saûn phaåm, dòch vuï taøi chính cuûa khaùch haøng Töø caùc phaân tích treân, caùc NHTM seõ phaûi bieát laøm gì ñeå thu huùt khaùch haøng veà ngaân haøng mình. 1.1.3.CAÙC TIEÂU THÖÙC ÑAÙNH GIAÙ NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA MOÄT NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. Vieäc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTM vaãn döïa treân moät soá chæ tieâu nhö caùc doanh nghieäp coù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh khaùc nhö : tính ña daïng cuûa saûn phaåm, chaát löôïng saûn phaåm, giaù caû…Tuy vaäy, khaùc vôùi saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp coù toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, saûn phaåm cuûa ngaønh ngaân haøng laø caùc dòch vuï taøi chính. Maø ñaëc ñieåm cuûa dòch vuï laø voâ hình, khoâng theå caûm nhaän baèng tröïc quan (nhö nhìn thaáy, caàm naém…ñöôïc). Cho neân, khi ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTM, ngöôøi ta duøng caû nhöõng tieâu thöùc ñaùnh giaù nhö caùc doanh nghieäp vaø caû nhöõng tieâu thöùc ñaëc tröng cho ngaønh
13 ngaân haøng. Cuï theå caùc tieâu thöùc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM coù theå laø: 1.1.3.1. CAÊN CÖÙ VAØO PHÖÔNG THÖÙC CAÏNH TRANH Neáu caên cöù vaøo caùc phöông thöùc caïnh tranh, ta coù caùc tieâu thöùc ñaùnh giaù sau: * Tính ña daïng cuûa caùc dòch vuï taøi chính Tính ña daïng cuûa caùc dòch vuï taøi chính seõ ñaùp öùng moät caùch toát nhaát nhu caàu cuûa khaùch haøng. Ñaëc bieät neáu dòch vuï cuûa ngaân haøng mang tính chuyeân bieät maø khoâng moät NHTM khaùc naøo coù theå cung caáp ñöôïc thì khaû naêng thu huùt khaùch haøng cuûa ngaân haøng laø raát lôùn. Nhö vaäy, caùc dòch vuï taøi chính cuûa ngaân haøng caøng ña daïng thì naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng caøng lôùn. Khi xeùt ñeán tính ña daïng cuûa caùc dòch vuï taøi chính, ngöôøi ta thöôøng xeùt 2 tieâu chí laø: soá löôïng danh muïc saûn phaåm dòch vuï vaø chuûng loaïi trong moãi danh muïc maø ngaân haøng cung caáp. * Chaát löôïng dòch vuï Chaát löôïng dòch vuï cuõng laø moät tieâu thöùc ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM. Chaát löôïng dòch vuï cuûa ngaân haøng caøng cao thì naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng caøng lôùn. Khi xem xeùt ñeán chaát löôïng dòch vuï, ta thöôøng xeùt ñeán caùc tieâu thöùc sau: Tieâu chuaån ñöôïc aùp duïng cho qui trình cung öùng saûn phaåm, chaúng haïn tieâu chuaån ISO… Thôøi gian cung öùng saûn phaåm so vôùi caùc ngaân haøng khaùc. Ñoä chính xaùc cuõng nhö tieän ích cuûa saûn phaåm dòch vuï ñöôïc cung caáp. * Giaù caû dòch vuï Giaù caû dòch vuï bao goàm laõi suaát huy ñoäng voán cuûa ngaân haøng, laõi suaát cho vay caùc thaønh phaàn kinh teá, caùc khoaûn phí cung öùng dòch vuï (nhö phí chuyeån tieàn, thanh toaùn quoác teá, baûo laõnh…). Khi söû duïng caùc dòch vuï taøi chính ngaân haøng, khaùch haøng seõ quan taâm ñeán giaù caû caùc dòch vuï maø ngaân haøng cung caáp. Vì theá, NHTM naøo coù giaù caû dòch vuï thaät caïnh tranh thì seõ thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng. Tuy nhieân, trong cuoäc chaïy ñua veà giaù, caùc NHTM vaáp phaûi maâu thuaãn giöõa hai muïc tieâu laø lôïi nhuaän cao vaø giaù caû dòch vuï caïnh tranh. Ñeå ñieàu hoøa hai maâu thuaãn treân, caùc NHTM phaûi noå löïc giaûm thieåu caùc chi phí ( nhö chi phí ñaàu vaøo), tieát kieäm nguoàn löïc ñeå vöøa baûo ñaûm muïc tieâu lôïi nhuaän cao vöøa ñaûm baûo duy trì giaù caû dòch vuï ôû möùc caïnh tranh.
14 * Khaû naêng tieáp caän khaùch haøng Ngaøy nay, NHTM naøo taïo ra caøng nhieàu cô hoäi tieáp caän dòch vuï vôùi khaùch haøng thì caøng coù khaû naêng thu huùt khaùch haøng. Coù theå ñaùnh giaù khaû naêng tieáp caän khaùch haøng cuûa ngaân haøng qua caùc tieâu thöùc sau: Soá löôïng maïng löôùi chi nhaùnh, ñaïi lyù cuûa ngaân haøng caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng Marketing cuûa ngaân haøng ( nhö quaûng baù, giôùi thieäu hình aûnh, thoâng tin cuûa ngaân haøng ñeán coâng chuùng vaø khaùch haøng…) Thôøi gian giao dòch cuûa ngaân haøng (hieän nay ñaõ coù moät soá ngaân haøng treân ñòa baøn TP.HCM trieån khai hoaït ñoäng giao dòch ngoaøi giôø – töø 9h ñeán 20h haøng ngaøy keå caû ngaøy nghæ cuoái tuaàn) Thaùi ñoä phuïc vuï cuûa nhaân vieân ngaân haøng. Caùc dòch vuï hoã trôï khaùc nhö: nôi ñeå xe khaùch haøng thuaän tieän, cô sôû vaät chaát cho khaùch haøng ñeán giao dòch… 1.1.3.2. CAÊN CÖÙ VAØO CAÙC YEÁU TOÁ NOÄI LÖÏC * Tieàm löïc taøi chính Tieàm löïc taøi chính cuûa moät NHTM ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua quy moâ voán chuû sôû höõu vaø taøi saûn cuûa NHTM. Ngaøy nay, tieàm löïc taøi chính coù yù nghóa raát lôùn, mang tính quyeát ñònh ñoái vôùi naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng, vaø noù ñöôïc theå hieän ôû nhöõng ñieåm sau: Ñoái vôùi chính baûn thaân ngaân haøng, vieäc môû roäng maïng löôùi chi nhaùnh, naâng cao chaát löôïng dòch vuï vaø phaùt trieån dòch vuï môùi ñaõ vaø ñang laø xu höôùng phaùt trieån ngaân haøng maø caùc NHTM quan taâm. Bôûi vì ñaây laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc NHTM. Nhöng ñeå môû roäng maïng löôùi, phaùt trieån dòch vuï môùi vaø naâng caáp chaát löôïng caùc dòch vuï ñang cung öùng ñoøi hoûi caùc ngaân haøng phaûi coù voán ñeå ñaàu tö theâm trang thieát bò, truï sôû vaên phoøng laøm vieäc. Ñieàu naøy baét buoäc caùc NHTM phaûi coù moät tieàm löïc taøi chính töông öùng bôûi vì haàu heát caùc quoác gia ñeàu quy ñònh caùc NHTM chæ ñöôïc ñaàu tö vaøo taøi saûn coá ñònh theo moät tyû leä töông öùng vôùi moät soá voán nhaát ñònh cuûa NHTM ( chaúng haïn Luaät caùc Toå chöùc tín duïng cuûa Vieät Nam quy ñònh tyû leä naøy laø 50%). Ñoái vôùi khaùch haøng, khi quyeát ñònh giao dòch vôùi moät ngaân haøng naøo, ñaëc bieät laø giao dòch göûi tieàn tieát kieäm hoï thöôøng nhìn vaøo tieàm löïc taøi chính cuûa ngaân haøng tröôùc khi quyeát ñònh coù göûi tieàn vaøo ngaân haøng naøy hay
15 khoâng. Vaø hoï thöôøng coù xu höôùng choïn giao dòch vôùi nhöõng ngaân haøng coù tieàm löïc taøi chính maïnh. * Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa moät ñôn vò thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua caùc tieâu thöùc sau: Trình ñoä nhaân vieân ( tyû leä coù baèng Tieán só, Thaïc só, Ñaïi hoïc, Trung hoïc, lao ñoäng phoå thoâng) Tyû leä nhaân vieân ñöôïc ñaøo taïo kieán thöùc boå trôï ( tin hoïc, ngoaïi ngöõ, kieán thöùc kinh teá, phaùp luaät…) Naêng löïc quaûn lyù cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù trong ngaân haøng. Kyõ naêng thao taùc nghieäp vuï cuûa nhaân vieân. Chính saùch tieàn löông, cheá ñoä ñaõi ngoä maø ngaân haøng ñang aùp duïng ñeå giöõ nhaân vieân gioûi, caùc tieâu chuaån tuyeån duïng nhaân vieân môùi… Vì sao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc xem laø moät tieâu thöùc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM? Vì moät ngaân haøng coù naêng löïc caïnh tranh cao seõ coù khaû naêng thu huùt nguoàn nhaân löïc vaø giöõ chaân ñöôïc nhaân vieân gioûi laøm vieäc laâu daøi taïi ngaân haøng. Vì theá nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao laø bieåu hieän cuûa moät ngaân haøng coù söùc caïnh tranh cao. Ngöôïc laïi, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuõng taùc ñoäng trôû laïi ñoài vôùi naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM. Thaät vaäy, moät NHTM coù ñoäi nguõ nhaân vieân gioûi khoâng nhöõng seõ naâng cao chaát löôïng dòch vuï maø coøn phaùt huy khaû naêng saùng taïo, phaùt huy khaû naêng hoaïch ñònh vaø thöïc thi caùc chieán löôïc kinh doanh coù hieäu quaû. Nhö vaäy, giöõa chaát löôïng nguoàn nhaân löïc vaø naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng coù taùc ñoäng hoã trôï laãn nhau, quy ñònh laãn nhau. Cho neân chaát löôïng nguoàn nhaân löïc luoân ñöôïc xem laø moät tieâu thöùc quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM. * Khaû naêng sinh lôøi Khaû naêng sinh lôøi cuûa moät doanh nghieäp noùi chung vaø moät NHTM noùi rieâng thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua hai chæ tieâu cô baûn laø: Tyû suaát sinh lôøi treân toång taøi saûn , töùc chæ tieâu ROA (return on assets). Tyû suaát naøy laø thöông soá giöõa lôïi nhuaän sau thueá vaø toång taøi saûn coù bình quaân. Tyû suaát sinh lôøi treân voán chuû sôû höõu , töùc chæ tieâu ROE (return on equity). Tyû suaát naøy laø thöông soá giöõa lôïi nhuaän sau thueá vaø voán chuû sôû höõu vaø caùc quyõ.
16 Neáu tyû soá ROA vaø ROE caøng lôùn chöùng toû khaû naêng sinh lôøi cuûa ngaân haøng caøng cao. Khaû naêng sinh lôøi cao taïo ñieàu kieän cho NHTM coù khaû naêng tích luõy cao vaø coù khaû naêng trang bò, ñaàu tö coâng ngheä naâng cao chaát löôïng dòch vuï cung öùng nhaèm thu huùt khaùch haøng. Thaät vaäy, ñöùng treân goùc ñoä nhaø ñaàu tö, ngöôøi göûi tieàn, khaùch haøng cuûa ngaân haøng seõ löïa choïn nhöõng NHTM coù khaû naêng sinh lôøi cao ñeå giao dòch (vì lyù do an toaøn, taâm lyù…). Nhö vaäy, nhöõng ngaân haøng coù khaû naêng sinh lôøi cao seõ coù öu theá veà caïnh tranh vaø ngöôïc laïi. Ngoaøi caùc chæ tieâu treân, ngöôøi ta coøn duøng moät soá chæ tieâu khaùc nhö: thò phaàn, uy tín, danh tieáng cuûa NHTM…trong vieäc ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa moät NHTM . 1.2.HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ. 1.2.1.TOAØN CAÀU HOAÙ VAØ VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ CUÛA VIEÄT NAM 1.2.1.1. KHAÙI NIEÄM, BAÛN CHAÁT CUÛA TOAØN CAÀU HOAÙ Hieän nay, trong giôùi hoïc thuaät vaø nghieân cöùu cuõng coøn duøng khaù nhieàu khaùi nieäm veà quaù trình toaøn caàu hoaù. Loaïi quan ñieåm thöù nhaát cho raèng, toaøn caàu hoaù laø keát quaû cuûa söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa löïc löôïng saûn xuaát, daãn ñeán phaù vôõ söï bieät laäp cuûa caùc quoác gia, taïo söï gaén keát, söï töông tuyø giöõa caùc quoác gia, daân toäc trong söï vaän ñoäng phaùt trieån. Vì theá, toaøn caàu hoaù laø moät xu höôùng bao goàm nhieàu phöông dieän: kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi…, laø söï gia taêng caùc moái quan heä treân caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Trong ñoù toaøn caàu hoaù veà kinh teá vöøa laø trung taâm, vöøa laø cô sôû vaø cuõng laø ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc lónh vöïc khaùc cuûa xu theá toaøn caàu hoaù noùi chung. Loaïi quan ñieåm thöù hai cho raèng, toaøn caàu hoaù kinh teá chæ môùi xuaát hieän nhöõng naêm gaàn ñaây, sau khi cheá ñoä XHCN ôû Lieân Xoâ cuõ vaø Ñoâng Aâu suïp ñoå vaø Myõ trôû thaønh sieâu cöôøng soá moät theá giôùi. Töø ñoù ngöôøi ta ngaàm hieåu raèng toaøn caàu hoaù kinh teá thöïc chaát laø chính saùch cuûa Myõ nhaèm baønh tröôùng quyeàn löïc treân moïi phöông dieän ñeå thoáng trò theá giôùi theo kieåu rieâng cuûa Myõ. Quan ñieåm naøy khoâng chæ toàn taïi ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån maø coøn caû trong loøng caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Loaïi quan ñieåm thöù ba cho raèng, toaøn caàu hoaù kinh teá coù nguoàn goác töø quoác teá hoaù. Toaøn caàu hoaù kinh teá laø quaù trình quoác teá hoaù ñôøi soáng kinh teá ñaït tôùi ñænh cao ñoøi hoûi phaûi ñöa vaøo löu thoâng quoác teá caùc yeáu toá cuûa quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi, döïa treân söï phaân coâng lao ñoäng toaøn caàu, thoâng qua caùc loaïi hình
17 kinh teá khaùc nhau giöõa caùc nöôùc vaø do ñoù khieán cho caùc neàn kinh teá quoác gia xaâm nhaäp vaøo nhau, gaén boù chaët cheõ vôùi nhau, chuyeån hoaù thaønh neàn kinh teá toaøn caàu. Nhö vaäy, coù theå hieåu toaøn caàu hoaù xeùt veà baûn chaát laø quaù trình taêng leân maïnh meõ nhöõng moái lieân heä, söï taùc ñoäng vaø phuï thuoäc laãn nhau cuûa taát caû caùc nöôùc vaø caùc khu vöïc. Toaøn caàu hoaù kinh teá laø keát quaû cuûa söï phaùt trieån cao ñoä cuûa quaù trình quoác teá hoaù saûn xuaát vaø phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Thöïc chaát cuûa toaøn caàu hoaù kinh teá laø töï do hoaù kinh teá maø tröôùc heát laø töï do hoaù thöông maïi, ñaàu tö, taøi chính… 1.2.1.2. VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ CUÛA VIEÄT NAM a)Chuû tröông cuûa Ñaûng veà vaán ñeà hoäi nhaäp Chuû tröông hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta gaén boù chaët cheõ vôùi ñöôøng loái ñoåi môùi kinh teá cuûa Ñaûng. Töø Ñaïi hoäi VI (1986) Ñaûng ta ñaõ khaúng ñònh ñöôøng loái ñoåi môùi kinh teá, chuyeån töø neàn kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung bao caáp sang neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc. Quaù trình xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng laïi ñoøi hoûi phaûi môû cöûa neàn kinh teá cho neân Ñaïi hoäi VII Ñaûng ta ñaõ khaúng ñònh ñöôøng loái ñoái ngoaïi “ña daïng hoaù, ña phöông hoaù” vaø “Vieät Nam saün saøng laø baïn cuûa taát caû caùc nöôùc trong coäng ñoàng quoác teá, phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån”. Töø ñöôøng loái ñoái ngoaïi ñoù nöôùc ta môû cöûa, hoäi nhaäp quoác teá, tröôùc heát laø lónh vöïc kinh teá. Ñeán Ñaïi hoäi IX (2001) chuû tröông hoäi nhaäp ñaõ môû ra con ñöôøng phaùt trieån môùi khi Ñaûng chuû tröông “phaùt huy cao ñoä noäi löïc, ñoàng thôøi tranh thuû nguoàn löïc beân ngoaøi vaø chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñeå phaùt trieån nhanh, coù hieäu quaû vaø beàn vöõng” . Ñaïi hoäi X (2006) vöøa qua moät laàn nöõa tieáp tuïc cuûng coá chuû tröông hoäi nhaäp: “môû roäng quan heä ñoái ngoaïi, chuû ñoäng vaø tích cöïc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñoàng thôøi môû roäng hôïp taùc quoác teá treân caùc lónh vöïc khaùc”. Nhö vaäy, coù theå noùi chuû tröông môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Ñaûng ñaõ manh nha töø Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VI (naêm 1986), ñöôïc khaúng ñònh chính thöùc ôû Ñaïi hoäi Ñaûng laån thöù VII (naêm 1991) vaø tieáp tuïc ñöôïc duy trì, phaùt trieån cho ñeán nay. b)Quan ñieåm chæ ñaïo cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Hoäi nhaäp laø ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN cuûa nöôùc ta. Ñeå thöïc hieän chuû tröông ñoù Boä Chính trò ñaõ ban haønh Nghò
18 quyeát 07 – NQ/TW (ngaøy 27/11/2001) veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá . Nghò quyeát ñaõ ñeà ra nhöõng quan ñieåm chuû yeáu veà hoäi nhaäp sau: Chuû ñoäng hoäi nhaäp. Chuùng ta chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi töø khi ñoåi môùi, nhöng chöa thaät chuû ñoäng neân Boä Chính trò nhaán maïnh tính chuû ñoäng töø nhaän thöùc ñeán haønh ñoäng ñeå hoäi nhaäp thaønh coâng, tranh thuû ngoaïi löïc, phaùt huy noäi löïc, giöõ gìn baûn saéc daân toäc, baûo ñaûm ñoäc laäp töï chuû trong ñieàu kieän hoäi nhaäp saâu roäng vôùi theá giôùi. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø söï nghieäp toaøn daân, phaùt huy moïi nguoàn löïc cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø quaù trình vöøa hôïp taùc, vöøa ñaáu tranh vaø caïnh tranh, coù nhieàu cô hoäi nhöng cuõng khoâng ít thaùch thöùc. Hoäi nhaäp laø traän chieán veà trí tueä, caàn söï tænh taùo, khoân kheùo, choáng giaûn ñôn, noân noùng nhöng cuõng ñeà phoøng tính thuï ñoäng, trì treä, boû lôõ cô hoäi. Ñeå chuû ñoäng hoäi nhaäp thaønh coâng phaûi xaây döïng loä trình hoäi nhaäp hôïp lyù, vöøa ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa ñaát nöôùc, tranh thuû ñöôïc caùc öu ñaõi maø caùc toå chöùc quoác teá daønh cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Caàn coù loä trình cuï theå cho töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, töøng loaïi haøng hoaù vaø loaïi hình dòch vuï. Hoäi nhaäp khoâng taùch rôøi nhieäm vuï an ninh, quoác phoøng. c)Tieán trình hoäi nhaäp cuûa nöôùc ta Cho ñeán nay nöôùc ta ñaõ thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi 167 nöôùc , coù quan heä thöông maïi vôùi gaàn 160 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå treân theá giôùi, thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc coâng ty vaø taäp ñoaøn thuoäc 70 nöôùc vaø vuøng laõnh thoå, tranh thuû vieän trôï phaùt trieån cuûa 45 nöôùc vaø caùc ñònh cheá taøi chính quoác teá. Ñaëc bieät naêm 1992 nöôùc ta ñaõ khai thoâng ñöôïc quan heä vôùi caùc toå chöùc taøi chính – tieàn teä quoác teá nhö WB, IMF, ADB. Moät soá moác quan troïng trong quaù trình gia nhaäp caùc toå chöùc kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam: Ngaøy 25/07/1994 Vieät Nam gia nhaäp ASEAN vaø thöïc hieän CEPT/AFTA. Trong cam keát thöïc hieän, ñoái vôùi AFTA trong naêm 2002 chuùng ta ñaõ caét giaûm 5500/6523 doøng thueá. Töø ngaøy 01/07/2003 ta tieáp tuïc caét giaûm tieáp 755 doøng thueá vôùi möùc thueá giaûm xuoáng chæ coøn baèng hoaëc nhoû hôn 20%. Thaùng 12/1994 Vieät Nam noäp ñôn xin gia nhaäp WTO ñeán nay ñaõ keát thuùc caùc voøng ñaøm phaùn cô baûn . Thaùng 03/1996 ta tham gia saùng laäp ASEM. Thaùng 11/ 1998 gia nhaäp APEC.
19 Ngaøy 13/07/2000 ta kyù hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø . Hieäp ñònh naøy coù hieäu löïc töø ngaøy 10/12/2001. Ngaøy 17/01/2007, Vieät Nam ñöôïc chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa WTO 1.2.2.HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM VAØ VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ. 1.2.2.1.TOÙM TAÉT THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM. Naêm 1989 heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam chuyeån ñoåi töø heä thoáng ngaân haøng moät caáp, trong ñoù NHNN Vieät Nam laø ngaân haøng thöïc hieän caû chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi vaø ngaân haøng trung öông, sang heä thoáng ngaân haøng hai caáp coù ñònh höôùng thò tröôøng, nhieäm vuï kinh doanh ñöôïc chuyeån cho caùc ngaân haøng thöông maïi. Hieän nay, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam bao goàm NHNN, 05 NHTMQD, 36 NHTMCP, 4NHLD vaø 27 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Taøi saûn coù do heä thoáng ngaân haøng naém giöõ töông ñöông vôùi 80% GDP quoác gia. Ngoaøi ra, coøn coù caùc toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng, bao goàm caùc coâng ty taøi chính, coâng ty cho thueâ taøi chính vaø heä thoáng quyõ tín duïng nhaân daân . Trong xu theá hoäi nhaäp, nhieàu cô cheá chính saùch lieân quan ñeán lónh vöïc ngaân haøng ñaõ ñöôïc ban haønh. Ngoaøi hai luaät ngaân haøng coù hieäu löïc töø naêm 1998, ñaàu naêm 2001 Vieät Nam baét ñaàu thöïc hieän moät chöông trình caûi caùch ngaân haøng toaøn dieän , aùp duïng caùc tieâu chuaån quoác teá vaøo hoaït ñoäng ngaân haøng . Muïc ñích chính cuûa chöông trình caûi caùch laø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho töøng ngaân haøng ñeå chuaån bò cho hoäi nhaäp quoác teá. Töø khi ñoåi môùi ñeán nay, ngaønh ngaân haøng Vieät Nam thöïc hieän thaønh coâng chính saùch tieàn teä, goùp phaàn ñaåy luøi vaø kieåm soaùt laïm phaùt, oån ñònh kinh teá vó moâ, huy ñoäng vaø cung öùng phaàn lôùn löôïng voán cho phaùt trieån kinh teá trong nöôùc. Song coù theå noùi sau hôn 15 naêm ñoåi môùi, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaãn ôû giai ñoaïn phaùt trieån ban ñaàu, naêng löïc taøi chính cuûa nhieàu NHTM Vieät Nam yeáu. Do keá thöøa töø heä thoáng ngaân haøng moät caáp tröôùc ñaây, caùc NHTMQD ñoùng vai troø chi phoái trong khu vöïc ngaân haøng. Boán NHTMQD lôùn nhaát goàm NH Ngoaïi thöông, NH Coâng thöông, NH Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, NH Ñaàu tö vaø phaùt trieån chieám gaàn 72% toång taøi saûn coù cuûa toaøn khu vöïc ngaân haøng vaø xaáp xæ 70% thò phaàn tín duïng nhöng voán töï coù ñöôïc ñaùnh giaù laø thaáp, chöa töông xöùng vôùi thò phaàn. Khoái NHTMCP maëc duø gia taêng nhanh choùng veà soá löôïng (hieän nay laø 19 ngaân haøng coå phaàn ñoâ thò vaø 17 ngaân haøng coå phaàn noâng