Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa tại tỉnh An Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là căn cứ vào hệ thống thể chế và chính sách hiện hành để tìm ra những nhân tố thúc đẩy các DDN&V phát triển. Tìm ra các giải pháp tài chính hỗ trợ phát triển DDN&V tại tỉnh An Giang là trọng tâm của đề tài nghiên cứu. Đánh giá thực trạng DDN&V và các chính sách tài chính hỗ trợ phát triển DDN&V tại tỉnh An Giang từ đó đề nghị môt số giải pháp tài chính thiết thực khắc phục những khó khăn, vướng mắc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp tài chính hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa tại tỉnh An Giang

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH ________________________ TRAÀN VAÊN SÔN GIAÛI PHAÙP TAØI CHÍNH HOÃ TRÔÏ PHAÙT TRIEÅN DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI TÆNH AN GIANG LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP.HCM - NAÊM 2006
2 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH ________________________ TRAÀN VAÊN SÔN GIAÛI PHAÙP TAØI CHÍNH HOÃ TRÔÏ PHAÙT TRIEÅN DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI TÆNH AN GIANG Chuyeân ngaønh : kinh teá Taøi chính - Ngaân haøng Maõ soá: 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔNG DAÃN KHOA HOÏC: TS.NGUYEÃN VAÊN SÓ TP.HCM - NAÊM 2006
3 Muïc luïc Caùc danh muïc vieát taét: Danh muïc caùc Baûng: Môû ñaàu: 01 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: 01 2. Muïc tieâu nghieân cöùu: 01 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: 01 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: 02 5. Boá cuïc ñeà taøi: 02 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DNN&V ÔÛ VIEÄT NAM: 03 1.1. Söï caàn thieát vaø tính taát yeáu cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò 03 tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû Vieät Nam. 1.2. Vò trí, vai troø cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng 03 XHCN: 1.3. Ñaëc ñieåm, tieâu chí cuûa DNN&V ôû Vieät Nam. 05 1.3.1. Ñaëc ñieåm DNN&V ôû Vieät Nam: 05 1.3.2. Tieâu chí phaân loaïi: 06 1.4. Nhöõng öu theá vaø haïn cheá cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò tröôøng: 07 1.4.1. Moät soá öu theá cuûa DNN&V: 07 1.4.2. Moät soá haïn cheá cuûa DNN&V: 09 1.5. Caùc chính saùch hoã trôï DNN&V ôû Vieät Nam töø phía Nhaø nöôùc: 10 1.5.1. Chính saùch taøi chính tín duïng: 10 1.5.2. Chính saùch thueá: 12 1.5.3. Chính saùch thöông maïi: 12 1.5.4. Chính saùch ñaàu tö: 12 1.5.5. Chính saùch ñaát ñai: 13 1.5.6. Chính saùch coâng ngheä vaø ñaøo taïo: 14 1.5.7. Chính saùch xuùc tieán xuaát khaåu: 14 1.6. Kinh nghieäm cuûa moät soá nuôùc trong vieäc söû duïng chính saùch hoã trôï 14 phaùt treån DNN&V: 1.6.1. Mieãn giaûm thueá thuùc ñaåy ñaàu tö: 15 1.6.2. Cho pheùp khaáu hao nhanh taøi saûn coá ñònh: 16
4 1.6.3. Thöïc hieän tín duïng öu ñaõi, baûo ñaûm vaø baûo laõnh tín duïng: 16 1.6.4.Hoã trôï taøi chính nhaèm thuùc ñaåy ñoåi môùi thieát bò vaø coâng ngheä vaø 19 ñaøo taïo: 1.6.5. Hoã trôï taøi chính, ñaåy maïnh xuaát khaåu: 20 CHÖÔNG 2: TÌNH HÌNH HOÃÕ TRÔÏ TAØI CHÍNH TRONG PHAÙT TRIEÅN 22 DNN&V TAÏI TÆNH AN GIANG. 2.1. Khaùi quaùt veà tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh An Giang. 22 2.2. Tình hình thöïc hieän Luaät doanh nghieäp ôû tænh An Giang. 22 2.1.2. Giai ñoaïn tröôùc khi coù Luaät DN naêm 1999 (1976 - 1999): 22 2.1.2. Giai ñoaïn khi coù Luaät DN ñeán nay: 24 2.3. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa DNN&V ôû tænh An Giang: 24 2.4. Haïn cheá vaø nguyeân nhaân: 26 2.4.1. Haïn cheá veà taøi chính: 26 2.4.2. Haïn cheá veà maùy moùc thieát bò laïc haäu 27 2.4.3. Chính saùch thuế - việc thực hiện ở địa phương 28 2.4.4. Trình ñoä quaûn lyù - lao ñoäng thaáp: 29 2.4.5.Thieáu ñaát laøm maët baèng kinh doanh: 30 2.4.6. Thieáu thoâng tin thöông maïi: 31 2.4.7. Söùc caïnh tranh keùm: 32 2.4.8. Thieáu cô cheá thöïc hieän chính saùch hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc: 33 2.5. Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chính saùch taøi chính hoã trôï 34 phaùt trieån caùc DNN&V. 2.5.1. Chính saùch hoã trôï voán - Luaät ñaát ñai 2003: 34 2.5.2. Quyõ hoã trôï phaùt trieån - Quõy BLTD ñoái vôùi caùc DNN&V. 36 2.5.3. Chính saùch thueá taùc ñoäng ñeán caùc DNN&V: 36 2.5.4. Quaù trình ñaêng kyù kinh doanh ñoái vôùi caùc DNN&V: 38 2.5.5. Cheá ñoä chính saùch khaùc: 39 - Cheá ñoä keá toaùn vaø taøi chính 39 - Ñaát ñai vaø maët baèng saûn xuaát cho DNN&V: 39
5 - Chính saùch lao ñoäng ñoái vôùi DNN&V: 40 - Giao dòch, baûo ñaûm 41 CHÖÔNG 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP TAØI CHÍNH HOÃ TRÔÏ VAØ PHAÙT 43 TRIEÅN DNN&V ÔÛ TÆNH AN GIANG. 3.1. Caùc phöông höôùng vaø quan ñieåm veà hoã trôï phaùt trieån DNN&V ôû 43 tænh An Giang: 3.1.1. Quan ñieåm phaùt trieån DNN&V 43 3.1.2. Boái caûnh KT - XH giai ñoïan 2006-2010: 43 + Quoác teá: 44 + Trong nöôùc 3.1.3. Muïc tieâu phaùt trieån DNN&V ôû tænh An Giang giai ñoaïn 2006-2010. 45 3.2. Giaûi phaùp taøi chính hoã trôï phaùt trieån caùc DNN&V ôû tænh An Giang: 46 3.2.1. Môû roäng vieäc tieáp caän caùc nguoàn taøi chính: 46 + Quyõ baûo laõnh tín duïng cho DNN&V 48 + Quyõ hoã trôï phaùt trieån – Ngaân haøng Phaùt trieån Vieät Nam: 50 + Nguoàn tín duïng öu ñaõi: 52 + Nguoàn voán Ngaân haøng Thöông maïi: 53 + Nguoàn voán phi chính thöùc: 53 + Môû roäng hình thöùc cho thueâ taøi chính: 54 + Khuyeán khích caùc Ngaân haøng Thöông maïi cung caáp tín duïng hoaëc 54 goùp voán vaøo caùc DNN&V cuøng hôïp taùc kinh doanh, lieân doanh lieân keát. 3.2.2.Thueá vaø quaûn lyù thueá: 56 3.2.3.Ñaát ñai, cô sôû haï taàng vaø quaûn lyù: 59 3.2.4. Ñaàu tö ngaân saùch vaø thu huùt ñaàu tö: 62 3.2.5. Xuùc tieán thöông maïi, phaùt trieån thò tröôøng trong nöôùc vaø XK: 63 3.2.6. Thoâng tin kinh teá: 66 3.2.7. Coâng ngheä vaø ñaøo taïo: 67 3.2.8. ÖÙng duïng thöông maïi ñieän töû cho caùc DNN&V: 68
6 3.2.9. Coâng ty mua, baùn nôï vaø taøi saûn toàn ñoïng: 69 3.3. Moät soá ñieàu kieän thöïc hieän giaûi phaùp: 70 3.3.1. Duy trì söï oå ñònh kinh teá, chính trò, xaõ hoäi cuûa tænh An Giang: 70 3.3.2. Caûi caùch haønh chính trong quaûn lyù DNN&V ôû tænh An Giang: 71 3.3.3. Naâng cao hoaït ñoäng thieát thöïc, hieäu quaû cuûa caùc cô quan, caùc toå 72 chöùc vaø ñaïi dieän cuûa DNN&V töø trung öông ñeán ñòa phöông. 3.4. Moät soá chính saùch vaø giaûi phaùp cuûa tænh An Giang: 73 3.5. Moät soá chính saùch vaø giaûi phaùp cuûa DNN&V: 74 Keát luaän 75
7 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG I Baûng Tieâu chí xaùc ñònh DNN&V theo luaät cô baûn veà DNN&V Baûng 1 naêm 1993 ôû Nhaät Baûn. Tieâu chí xaùc ñònh DNN&V theo luaät cô baûn veà DNN&V naêm Baûng 2 1962 ôû Nhaät Baûn. Tyû troïng giaù trò saûn löôïng haøng hoaù cuûa DNN&V trong neàn kinh Baûng 3 teá caùc nöôùc. Soá ñôn vò haønh chaùnh söï nghieäp dieän tích vaø daân soá tænh An Giang Baûng 4 naêm 2005. Baûng 5 Baùo caùo toång hôïp doanh nghieäp ÑKKD theo thôøi ñieåm. Baûng 6 Hoä kinh doanh caù theå ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn tænh An Giang. Hoä kinh doanh caù theå ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn tænh AG. Baûng 7 (Theo ngaønh ngheà) Hoä kinh doanh caù theå ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn tænh AG. Baûng 8 (Theo huyeän, thò. TP). Baûng 9 Soá löôïng DN theo ngaønh ngheà. Ñieàu tra möùc ñoä thuaän lôïi, khoù khaên khi quan heä vay voán Baûng 10 ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng trong tænh. Baûng 11 Ñieàu tra möùc ñoä ñaùnh giaù cuûa DNN&V ñoái vôùi cöôùc phí cuûa NH. Baûng 12 Ñieàu tra möùc ñoä hoã trôï voán cho caùcDNN&V. Baûng 13 Ñieàu tra möùc ñoä hoã trôï veà ñaêng kyù kinh doanh Ñieàu tra möùc ñoä hoã trôï veà ñaêng kyù kinh doanh ñoái vôùi DNN&V Baûng 14 ( sau khi coù luaät doanh nghieäp). Baûng 15 Tyû leä voán ñaêng kyù kinh doanh DN môùi thaønh laäp. Baûng 16 Ñieàu tra trình ñoä chuyeân moân trong caùc DNN&V Baûng 17 Soá lao ñoäng theo loaïi hình DN Baûng 18 Nhaän xeùt veà vaên baûn phaùp lyù cuûa Nhaø nöôùi ñoái vôùi DNN&V. Baûng 19 Nhaän xeùt veà chính saùch Nhaø nöôùc ñoái vôùi DNN&V. Baûng 20 Nhaän xeùt thöïc hieän hoã trôï thueá ñoái voái DNN&V. Baûng 21 Nhaän xeùt thöïc hieän hoã trôï thueá cuûa ñòa phöông.
8 Baûng 22 Nhaän xeùt veà söï hoã trôï maët baèng ôû ñòa phöông ñoái vôùi DNN&V Baûng 23 Ñaùnh giaù söï hoã trôï maët baèng cuûa Nhaø nöôùc Baûng 24 Tyû leä doanh nghieäp quan taâm Baûng 25 Tyû suaát lôïi nhuaän theo loaïi hình doanh nghieäp Baûng 26 Tyû suaát lôïi nhuaän theo ngaønh ngheà. Baûng 27 Voán kinh doanh bình quaân theo loaïi hình DN. Baûng 28 Cô caáu nguoàn voán theo loaïi hình DN Baûng 29 Soá DNN&V coù söû duïng voán vay vaø khoâng söû duïng voán vay Baûng 30 Tyû leä chuaån bò möùc ñoä hoäi nhaäp kinh teá. Baûng 31 Keá hoaïch kinh doanh theo ngaønh Baûng 32 Nguyeân nhaân keá hoaïch kinh doanh giöõ nguyeân. Baûng 33 Döï baùo GDP ôû caùc ngaønh giai ñoaïn töø 2006 – 1010. Baûng 34 Döï baùo Soá DNN&V ñaêng kyù KD giai ñoaïn töø 2006 – 1010. Döï baùo huy ñoäng tích luõy GDP (giaù thöïc teá) ôû caùc ngaønh giai ñoaïn Baûng 35 töø 2006 – 1010. Baûng 36 Döï baùo khaû naêng huy ñoäng voán phuïc vuï ñaàu tö phaùt trieån. Baûng 37 Döï baùo soá nguoàn nhaân löïc giai ñoaïn 2006 -2010. Baûng 38 Trôï giuùp DNN&V taêng tröôûng giai ñoaïn 2006 -2010 II Bieåu: Bieåu 1 Söï khoù khaên cuûa DNN&V khi tieáp caän vôùi caùc NHTM.. Bieåu 2 YÙ kieán cuûa DNN&V ñoái vôùi vieäc ñaêng kyù thaønh laäp DN. Bieåu 3 So saùnh möùc voán môùi thaønh laäp vaø voán hieän nay: Bieåu 4 Tyû leä soá lao ñoäng tham gia trong DNN&V. Bieåu 5 Vaán ñeà DNN&V quan taâm.
9 DANH MUÏC VIEÁT TAÉT - CNCB Coâng nghieäp cheá bieán - CNH Coâng nghieäp hoaù - CNXD Coâng nghieäp xaây döïng - CSHT Cô sôû haï taàng - CTCP Coâng ty coå phaàn - CTTNHH Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn - DN Doanh nghieäp - DNN&V Doanh nghieäp nhoû vaø vöaø - DNTN Doanh nghieäp tö nhaân - HÑH Hieän ñaïi hoaù - KH - CN Khoa hoïc - coâng ngheä - KT - XH Kinh teá - Xaõ hoäi - KTQD Kinh teá quoác daân - ÑBSCL Ñoàng baèng soâng Cöûu Long - NH PTVN Ngaân haøng Phaùt trieån Vieät Nam - NHTM Ngaân haøng thöông maïi - NHTMCP Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn - ÑKKD Ñaêng kyù kinh doanh - NQD Ngoaøi quoác doanh - NS Ngaân saùch - QD Quoác doanh - Quyõ BLTD Quyõ BLTD - SXKD Saûn xuaát kinh doanh - TM Thöông maïi - TNDN Thu nhaäp doanh nghieäp - UBND Uûy ban nhaân daân - VÑTNN Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi - XHCN Xaõ hoäi chuû nghóa
10 MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: Phaùt trieån doanh nghieäp nhoû vaø vöøa (DDN&V) laø moät nhieäm vuï quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi (KT - XH), ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù (CNH) hieän ñaïi hoaù (HÑH) ñaát nöôùc, Nhaø nöôùc khuyeán khích vaø taïo thuaän lôïi cho DDN&V phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù, phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä (KHCN ) vaø nguoàn nhaân löïc, môû roäng moái lieân keát vôùi caùc loaïi hình doanh nghieâp (DN) khaùc, taêng hieäu quaû kinh doanh vaø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng; phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh (SXKD), taïo vieäc laøm vaø naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng. Maëc duø coù nhieàu noå löïc caûi tieán chính saùch vaø caùc qui ñònh lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh teá, moâi tröôøng kinh doanh cuûa Vieät Nam vaãn coøn nhieàu trôû ngaïi ñoái vôùi tieàm naêng phaùt trieån cuûa DDN&V. Caùc theå cheá vaø chính saùch coù vai troø quan troïng trong vieäc ñònh ra nhöõng chuaån möïc vaø khuoân khoå hoaït ñoäng cho caùc DDN&V. Phaân tích nhöõng haïn cheá trong quaù trình vaän haønh heä thoáng caùc theå cheá vaø chính saùch ñeå tìm ra nhöõng nhaân toá ñoåi môùi nhaèm thuùc ñaåy caùc DDN&V phaùt trieån. Treân cô sôû ñoù tìm ra giaûi phaùp taøi chính hoã trôï phaùt trieån DDN&V taïi tænh An Giang laø troïng taâm cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Giaûi phaùp taøi chính trôï giuùp cho caùc chöông trình muïc tieâu daønh cho caùc DDN&V taïi tænh An Giang. Chöông trình trôï giuùp goàm: muïc tieâu, ñoái töôïng DDN&V cuï theå theo ngaønh, ngheà lónh vöïc vaø ñòa baøn hoaït ñoäng, noäi dung trôï giuùp, nguoàn löïc, keá hoaïch vaø bieän phaùp veà cô cheá chính saùch, toå chöùc thöïc hieän. Khuyeán khích ñaàu tö, chính saùch öu ñaõi trong vieäc thueâ ñaát, chuyeån nhöôïng, theá chaáp vaø caùc quyeàn khaùc veà söû duïng ñaát ñai theo quy
11 ñònh cuûa phaùp luaät. Taïo ñieàu kieän ñeå DDN&V môû roäng thò tröôøng, trôï giuùp xuùc tieán xuaát khaåu, naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong xu theá hoäi nhaäp Quoác teá. 2. Muïc tieân nghieân cöùu: Caên cöù vaøo heä thoáng theå cheá vaø chính saùch hieän haønh ñeå tìm ra nhöõng nhaân toá thuùc ñaåy caùc DDN&V phaùt trieån. Tìm ra caùc giaûi phaùp taøi chính hoã trôï phaùt trieån DDN&V taïi tænh An Giang laø troïng taâm cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Ñaùnh giaù thöïc traïng DDN&V vaø caùc chính saùch taøi chính hoã trôï phaùt trieån DDN&V taïi tænh An Giang töø ñoù ñeà nghò moât soá giaûi phaùp taøi chính thieát thöïc khaéc phuïc nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc DDN&V ñoùng treân ñòa baøn tænh An Giang, cuï theå laø caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh ñoäc laäp ñaõ ñaêng kinh doanh theo Luaät DN 2005. Nghieân cöùu caùc taøi lieäu hieän thôøi veà phaùt trieån kinh teá taïi Vieät Nam noùi chung vaø taïi tænh An Giang noùi rieâng nhö: nghò ñònh 90/2001/CP ngaøy 23/11/2001 Nghò ñònh cuûa Chính phuû veà trôï giuùp vaø phaùt trieån DDN&V, Keá hoaïch soá 60/KH.UBND ngaøy 02/10/2006 cuûa UBND Tænh An Giang veà Keá hoaïch phaùt trieån KT – XH 5 naêm 2006 - 2010.v.v.. Caùc taøi lieäu ñöôïc cung caáp bôûi caùc Sôû, Ban ngaønh, caùc Trung taâm trong tænh, Nieân giaùm thoáng keâ, caùc taøi lieäu truy caäp treân maïng, Nghò quyeát, Keá hoaïch cuûa UBND tænh An Giang v.v.. Caùc cuoäc phoûng vaán tröïc tieáp caùc DDN&V hoaëc thoâng qua caùc hoäi thaûo chuyeân ñeà veà hoã trôï caùc DDN&V. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Phöông phaùp thu thaäp döõ lieäu: • Soá lieäu thöù caáp: Ñöôïc thu thaäp töø Cuïc thueá, phoøng ñaêng lyù kinh doanh cuûa Sôû keá hoaïch & Ñaàu tö, Phoøng Taøi chính doanh nghieäp cuûa Sôû Taøi chính, Nieân giaùm thoáng keâ cuûa
12 Cuïc thoáng keâ v.v... taïi tænh An Giang. Saùch, Baùo, Taïp chí Taøi chính, caùc taøi lieäu, hoäi thaûo, hoäi nghò chuyeân ñeà, caùc taøi lieäu treân maïng Internet coù lieân quan ñeán DDN&V. • Soá lieäu thöù caáp: Döïa vaøo maãu, baûng, caùc caâu hoûi ñaõ soaïn thaûo duøng phöông phaùp phoûng vaán tröïc tieáp DDN&V. - Phöông phaùp phaân tích: Sau quaù trình thu thaäp, soá lieäu ñöôïc tieán haønh nhaäp, xöû lyù baèng Excel vaø SPSS, toång hôïp so saùnh, moâ hình hoaù vaø phaân tích ñeå laøm saùng toû caùc quan ñieåm vaø nhöõng vaán ñeà nghieân cöùu ñaët ra. 5. Boá cuïc ñeà taøi: Ñeà taøi toång coäng 75 trang, goàm 03 chöông. Chöông 1: Toång quan veà DDN&V ôû Vieät Nam. Chöông 2: Tình hình hoã trôï taøi chính trong vieäc phaùt trieån DDN&V taïi tænh An Giang. Chöông 3: Caùc giaûi phaùp taøi chính hoã trôï phaùt trieån DDN&V ôû tænh An Giang.
13 CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DNN&V ÔÛ VIEÄT NAM 1.1. Söï caàn thieát vaø tính taát yeáu cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû Vieät Nam: Trong baát kyø neàn kinh teá naøo, söï toàn taïi vaø phaùt trieån caùc DDN&V laø moät taát yeáu bôûi caùc lyù do sau: - Söï phaùt trieån cuûa phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi giöõa caùc ngaønh, , caùc lónh vöïc vaø caùc vuøng so vôùi söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø xaõ hoäi hoaù lao ñoäng trong neàn kinh teá cuûa moãi nöôùc luoân toàn taïi khoâng ñoàng ñeàu bieåu hieän baèng nhöõng hình thöùc toå chöùc saûn xuaát vôùi nhöõng quy moâ khaùc nhau. - Nhu caàu voâ cuøng ña daïng, phong phuù treân thò tröôøng, caùc DN lôùn khoâng theå toàn taïi moät mình vaø vöôn tôùi taát caû moïi hoaït ñoäng ñeå ñaùp öùng ñöôïc. Quy luaät lôïi nhuaän vaø yeâu caàu hieäu quaû kinh teá laøm xuaát hieän vaø toàn taïi ñoàng thôøi trong moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau giöõa DN lôùn DDN&V nhö nhöõng löïc löôïng boå sung, hoã trôï nhau cuøng phaùt trieån. - Trong neàn kinh teá cuûa moãi nöôùc, caùc DDN&V laø moät boä phaän höõu cô khoâng theå thieáu ñöôïc. Söï phaùt trieån vaø toàn taïi cuûa DDN&V töøng nöôùc ñaõ ñoùng goùùp heát söùc quan troïng vaøo taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa moãi quoác gia. - DDN&V mang laïi lôïi ích raát lôùn, ñaëc bieät trong vieäc giaûi quyeát nhöõng muïc tieâu xaõ hoäi quan troïng nhö vieäc laøm, thu nhaäp. Söï phaùt trieån khoâng ñeàu giöõa caùc vuøng daân cö, caùc DDN&V ñöôïc söû duïng nhö moät giaûi phaùp phaùt trieån nhaèm thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï ñoù. Do ñoù, söï hoã trôï caùc DDN&V khoâng chæ ñem laïi lôïi ích cho caùc caùc DDN&V maø ñem laïi cho lôïi ích xaõ hoäi. 1.2. Vò trí, vai troø cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN:
14 Veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn soá lieäu thoáng keâ cho thaáy DNN&V coù vò trí khaù lôùn ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi, trong ñoù bao goàm caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Veà soá löôïng chieám öu theá tuyeät ñoái, DNN&V coù maët trong nhieàu ngaønh ngheà, lónh vöïc vaø toàn taïi trong moät boä phaän khoâng theå thieáu ñöôïc trong neàn kinh teá cuûa moãi nöôùc. Noù laø moät boä phaän höõu cô gaén boù chaët cheõ vôùi caùc DN lôùn phaùt trieån. - DNN&V goùp phaàn quan troïng taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, taêng thu nhaäp cho daân cö. Vôùi toác ñoä taêng daân soá hieän nay cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù, quaù trình CNH - HÑH laøm cho nhu caàu giaûi quyeát vieäc laøm ngaøy caøng trôû neân böùc baùch, suaát ñaàu tö ñeå taïo ra moät choã laøm vieäc ôû DNN&V thaáp hôn nhieàu so vôùi DN lôùn, Chi phí trung bình ñeå taïo ra moät choã laøm cho DNN&V ôû Vieät Nam vaøo khoaûn 740.000 ñoàng, chæ baèng 3% trong caùc DN lôùn. DNN&V deã daøng tieáp nhaän lao ñoäng doâi ra töø khu vöïc noâng nghieäp chöa ñoøi hoûi trình ñoä cao, phaûi ñaøo taïo qua nhieàu thôøi gian chi phí toán keùm, maø chæ caàn boài döôõng hay ñaøo taïo ngaén haïn laø caù theå tham gia saûn xuaát ñöôïc. Hieän nay DNN&V ñaõ thu huùt raát nhieàu lao ñoäng, ñöa toång soá lao ñoäng ñeán khoaûn 6 trieäu vieäc laøm chieám khoaûn 17% löïc löôïng lao ñoäng , nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu, tham gia canh tranh, phaùt trieån noâng thoân cuõng nhö taïo söï phaùt trieån ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng laøm nhieäm vuï heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch ñaûm baûo söï laâu daøi, beàn vöõng vaø coâng baèng. Vai troø giaûi quyeát vieäc laøm cuûa caùc DNN&V khoâng chæ laø soá lao ñoäng thöôøng xuyeân ôû caùc DNN&V, maø coøn laø söï taïo ñieàu kieän ñeå lao ñoäng ngoaøi quoác doanh coù vieäc laøm thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö cung öùng ñaàu vaøo, tieáp nhaän ñaàu ra vaø phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh cuõng nhö nhöõng coâng vieäc khoâng thöôøng xuyeân do caùc caù nhaân vaø hoä gia ñình beân ngoaøi ñaûm nhaän. Ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngaønh ngheà truyeàn thoáng thì tyû leä naøy coøn cao hôn. - DNN&V ñaõ taïo neân nguoàn thu ñaùng keå cho neàn kinh teá quoác daân.
15 DNN&V ôû nöôùc ta coù nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå cho neàn kinh teá quoác daân, cuõng nhö nhieàu nöôùc treân theá giôùi, ñaõ ñoùng goùp khoaûn 31% giaù trò toång saûn löôïng coâng nghieäp, khoaûn 35 – 36% GDP trong toaøn quoác caû nöôùc. Neáu caên cöù vaøo toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa caùc DNN&V toác ñoä taêng tröôûng, tieàm naêng taêng tröôûng ñeå ñaït nhöõng muïc tieâu kinh teá xaõ hoäi ñeà ra trong giai ñoaïn phuï thuoäc raát lôùn vaøo söï phaùt tieån cuûa DNN&V chöù khoâng chæ phuï thuoäc vaøo caùc coâng trình, döï aùn lôùn. - Phaùt trieån DNN&V taïo ñieàu kieän taän duïng trieät ñeå caùc nguoàn löïc xaõ hoäi: DNN&V thöôøng ñöôïc baét ñaàu töø moät nguoàn voán raát haïn heïp vaø chuû yeáu töø ngöôøi daân. Haàu nhö khoâng coù söï trôï giuùp naøo töø beân ngoaøi, voán ñaàu tö cho DNN&V thöôøng laø vaøi ba traêm trieäu thaäm chí chöa ñeán moät traêm trieäu vì vaäy, noù coù khaû naêng thu huùt voán moät soá ngaønh ngheà trong daân cö raát lôùn. DNN&V vôùi nguoàn lôïi raát ít, lao ñoäng thuû coâng cô giôùi laø chuû yeáu. - DNN&V ñoùng goùp phaàn ñaøo taïo, boài döôõng, reøn luyeän trong thöïc teá moät ñoäi nguõ doanh nhaân môùi trong neàn kinh teá thò tröôøng: Trong thöïc teá, coù nhöõng DNN&V cöù giöõ maõi quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình laø bôûi vì phuø hôïp vôùi khaû naêng kinh doanh vaø ngaønh ngheà maø hoï ñeo ñuoåi nhöng cuõng coù vaøi DN phaùt trieån leân thaønh DN lôùn. Duø ôû quy moâ naøo DNN&V cuõng laø vöôøn öôm nhaân taøi cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc . Phaûi xoaù boû moïi kyø thò, phaân bieät hoaëc ñoái xöû ñoái vôùi doanh nhaân nhaát laø doanh nhaân trong khu vöïc doanh nhaân. - DNN&V khoâng caàn voán lôùn, coù theå giaûm chi phí ñaàu vaøo vaø taêng khaû naêng thu nhaäp töø ñaàu ra. DNN&V coù lôïi theá laø quy moâ voán nhoû, deã daøng huy ñoäng, söû duïng ñoàng tieàn phaân taùn vaø nhaøn roãi trong nhaân daân. Coù nhieàu DNN&V thaønh laäp treân cô sôû
16 laáy töø nguoàn voán do tieát kieäm cuûa gia ñình. Söû duïng voán tieát kieäm cuûa gia ñình , khoâng chòu laõi suaát cao. - DNN&V coù taùc duïng taïo nguoàn kích thích caïnh tranh kinh teá giöõa caùc DN. Khi caùc nhaø saûn xuaát chæ laø moät soá nhoû DN lôùn thì khaùch haøng deã bò hoï aùp ñaûo, hoï coù theå aùp ñaët giaù cao, kìm haõm söï phaùt trieån cuûa kyõ thuaät, loaïi tröø caùc caïnh tranh vaø laïm duïng vò trí laïm quyeàn cuûa hoï ñeå thao tuùng thò tröôøng. Do ñoù, caàn coù DNN&V ñeå taïo ra theá caïnh tranh nhaèm haïn cheá tình hình treân. 1.3. Ñaëc ñieåm, tieâu chí cuûa DNN&V ôû Vieät Nam. 1.3.1. Ñaëc ñieåm DNN&V ôû Vieät Nam: - DDN&V ôû Vieät Nam thöôøng gaén vôùi coâng ngheä laïc haäu, thuû coâng. DDN&V do coâng ngheä laïc haäu chieám tyû troïng raát lôùn, ñaây laø ñieåm khaùc bieät DDN&V ôû Vieät Nam so vôùi DDN&V ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Maët khaùc, toác ñoä ñoåi môùi coâng ngheä cuûa caùc DDN&V ôû Vieät Nam raát chaäm so vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi, coâng ngheä trang bò vaø söû duïng thöôøng raát hieän ñaïi. Chuùng chæ khaùc DN lôùn veà quy moâ voán ñaàu tö, soá lao ñoäng. Do ñoù, khaû naêng saûn xuaát, naêng suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng saûn phaåm do caùc DDN&V cuûa nöôùc ngoaøi taïo ra vaø laø moät boä phaän khoâng theå taùch rôøi cuûa DN lôùn. So vôùi DDN&V nöôùc ngoaøi caùc DDN&V ôû Vieät Nam phaân taùn hôn, khaû naêng lieân keát vôùi nhau vaø vôùi DN lôùn yeáu hôn. - DDN&V ôû Vieät Nam tröôùc tieân vaø chuû yeáu laø DN thuoäc khu vöïc ngoaøi quoác doanh. Bôûi vaäy, ñaëc ñieåm vaø tính chaát cuûa DN thuoäc khu vöïc naøy mang tính ñaïi dieän cho DN Vieät Nam. Cuï theå caùc con soá thoáng keâ cho ñeán nay chuû yeáu toång keát cho khu vöïc DN ngoaøi Quoác doanh (DNNQD) chöù chöa coù soá lieäu ñieàu tra rieâng bieät cho toaøn boä caùc DDN&V ôû Vieät Nam. 1.3.2. Tieâu chí phaân loaïi: ÔÛ Vieät Nam, coù nhieàu tieâu chí phaân laïi DNN&V:
17 - Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam coù nhieàu tieâu chí phaân loaïi DNN&V laø DN coù döôùi 50 lao ñoäng, voán coá ñònh döôùi 10 tyû ñoàng, voán löu ñoäng vaø doanh thu haøng naêm döôùi 20 tyû ñoàng. - Thoâng tö lieân boä soá: 21/LÑTT ngaøy 17/06/1993 cuûa Boä Lao ñoäng vaø Thöông binh xaõ hoäi vaø Boä Taøi chính: Lao ñoäng thöôøng xuyeân döôùi 100 ngöôøi, doanh thu haøng naêm döôùi 10 tyû ñoäng, voán phaùp ñònh döôùi 1 tyû ñoàng. - Döï aùn VPE/US/95/004 hoã trôï DN nhoû ôû Vieät Nam do UNIDO taøi trôï coi DNN&V coù lao ñoäng döôùi 30 ngöôøi voán ñaêng kyù 1 tyû ñoàng, cuõng theo döï aùn DN vöøa coù lao ñoäng töø 31 ñeán 200 ngöôøi vaø voán ñaêng kyù döôùi 50 tyû ñoàng. - Quyõ hoã trôï DNN&V chöông trình VN-EU: DN nghieäp ñöôïc quõy naøy hoã trôï goàm caùc DN coù soá coâng nhaân töø 10 ñeán 500 ngöôøi vaø voán ñieàu leä töø 50 ngaøn ñeán 300 ngaøn USD. - Quyõ phaùt trieån noâng thoân (thuoäc Ngaân haøng Nhaø nöôùc) coi DNN&V laø DN giaù trò taøi saûn khoâng quaù 2 trieäu USD, lao ñoäng khoâng quaù 500 ngöôøi. - Ngaøy 20/06/1998 taïi coâng vaên soá 681/CP-KTN cuûa Chính phuû ñaõ taïm thôøi thoáng nhaát tieâu chí xaùc ñònh DNN&V ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay laø nhöõng DN coù voán ñieàu leä döôùi 5 tyû ñoàng vaø coù soá lao ñoäng trung bình haøng naêm döôùi 200 ngöôøi. Quy ñònh cuõng neâu roõ trong quaù trình thöïc hieän caùc Boä, Ngaønh, ñòa phöông coù theå caên cöù vaøo tình hình xaõ hoäi cuï theå maø aùp duïng ñoàng thôøi 2 tieâu chí voán vaø lao ñoäng hoaëc moät trong hai tieâu chí noùi treân. - Nghò ñònh 90/2001/NÑ-CP ngaøy 23/11/2001 cuûa Chính phuû veà hoã trôï phaùt trieån. Theo ñieàu 3 cuûa Nghò ñònh naøy laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc lao ñoäng trung bình khoâng quaù 300 ngöôøi. Ñoàng thôøi cho pheùp caùc ngaønh, ñòa phöông coù theå aùp duïng linh hoaït caû hai hay moät trong hai tieâu chí treân. Vôùi Nghò ñònh naøy, hoä caù theå ñaêng kyù theo Nghò ñònh soá 02/2000/NÑ-CP veà ñaêng
18 kyù kinh doanh vaãn ñöôïc xeáp loaïi laø cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñoäc laäp, ñaõ ñaêng kyù kinh doanh theo phaùp luaät hieän haønh, coù voán ñaêng kyù khoâng quaù 10 tyû ñoàng hoaëc lao ñoäng trung bình khoâng quaù 300 ngöôøi. Tieâu chí xaùc ñònh DNN&V ôû Vieät Nam môùi chæ coù tính öôùc leä. Baûn thaân tieâu chí ñoù chöa xaùc ñònh theá naøo laø DNN&V. Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà caùc ñoái töôïng, caùc chuû theå kinh doanh naøo ñöôïc coi laø thuoäc veà hoaëc khoâng thuoäc veà DNN&V. Theo luaät phaùp hieän haønh thì nhieàu chuû theå tieán haønh hoaït ñoäng SXKD (coù theå laø töï cung töï caáp), hoaëc thöïc hieän vieäc kinh doanh vaãn chöa ñuôïc coi laø DN phaùp lyù, nghóa laø chöa ñöôïc ñaêng kyù kinh doanh. Töø khaùi nieäm DN phaùp lyù DNN&V ôû Vieät Nam laø cô sôû saûn xuaát kinh doanh coù ñaêng kyù, khoâng phaân bieät thaønh phaàn kinh teá, coù quy moâ voán lao ñoäng thoûa maõn quy ñònh cuûa Chính phuû ñoái vôùi töøng ngaønh ngheà töông öùng vôùi töøng thôøi kyø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. 1.4. Nhöõng öu theá vaø haïn cheá cuûa DNN&V trong neàn kinh teá thò tröôøng: 1.4.1. Moät soá öu theá cuûa DNN&V: DNN&V laø nguoàn ñoäng löïc maïnh meõ taïo neân söï taêng tröôûng lieân tuïc cho neàn kinh teá noùi chung, cuûa vuøng, cuûa khu vöïc noùi rieâng. Phaùt trieån caùc ngaønh hoã trôï ñoái vôùi caùc ngaønh muõi nhoïn nhö cheá taïo maùy, ñieän tö ûvaø moät soá ngaønh khaùc, goùp phaàn caûi thieän caùn caân thanh toaùn nhôø vieäc taêng xuaát khaåu haøng hoaù, thaønh phaåm, thay theá haøng nhaäp khaåu baèng caùc haøng hoaù xuaát khaåu trong nöôùc vaø taïo ra vieäc laøm chuû yeáu cho lao ñoäng noâng thoân laãn thaønh thò. Maëc khaùc vieäc xoaù ñoùi giaûm ngheøo, CNH - HÑH noâng nghieäp noâng thoân giaûm söï cheânh leäch giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, cuõng nhö coù söï ñoùng goùp khoâng nhoû cuûa DNN&V. Nhöõng thuaän lôïi, öu theá coù theå ñöôïc khaùi quaùt nhö sau: - Caùc DNN&V coù quy moâ thích hôïp, linh hoaït, goïn nheï, deã khôûi nghieäp, ban ñaàu khoâng ñoøi hoûi gì nhieàu nhö voán, soá löôïng nhaân coâng, maët baèng saûn xuaát
19 kinh doanh,….Chính vì vaäy DNN&V toàn taïi vaø phaùt trieån ôû haàu heát caùc ngaønh, caùc lónh vöïc vaø chieám tyû leä lôùn trong caùc thaønh phaàn kinh teá. Vôùi öu theá ñoù DNN&V deã chuyeån ñoåi, chuyeån ñoåi nhanh choùng do ñoù deã daøng thích nghi vôùi söï bieán ñoåi cuûa thò tröôøng. Ñaëc bieät laø nhöõng maët haøng coù nhu caàu nhoû leõ vaø mang tính ñòa phöông , DNN&V coù khaû naêng chuyeån höôùng ñeå ñaùp öùng nhu caàu moät caùch nhanh choùng cuûa thò tröôøng. − Boä maùy quaûn lyù goïn nheï, linh hoaït, naêng ñoäng, thích nghi nhanh vôùi nhöõng thay ñoåi, bieán ñoäng cuûa thò tröôøng. Khaû naêng chuyeån höôùng KD nhanh vaø ít bò toån thaát hôn so vôùi DN lôùn khi thò tröôøng bieán ñoäng do voán ñaàu tö ít, thu hoài voán nhanh, qua ñoù goùp phaàn tieát kieäm giaûm chi phí. − Voán ñaàu tö ban ñaàu ít, hieäu quaû cao, thu hoài nhanh. Ñieàu ñoù taïo ra söï haáp daãn trong ñaàu tö SXKD ñoái vôùi nhieàu caù nhaân, moïi thaønh phaàn kinh teá vaøo khu vöïc saûn xuaát naøy. Deã daøng phaùt huy vôùi moïi tieàm naêng cuûa ñòa phöông vaø cô sôû. DNN&V deã daøng ñöôïc thieát laäp vaø phaùt trieån ôû moïi khu vöïc, moïi khoaûn troáng nhoû cuûa thò tröôøng ñeå tieáp caän vaø phaùt huy tieàm naêng cuûa ñòa phöông, nôi coù DN lôùn khoâng theå len loõi vaøo ñöôïc. − Thuaän lôïi ôû ñieåm keát hôïp kinh teá vôùi coâng baèng xaõ hoäi. DNN&V hôn haún DN lôùn veà aûnh höôûng tích cöïc veà moâi tröôøng xung qunh vì ñaây laø thaønh phaàn kinh teá thu huùt nhieàu lao ñoäng, ñaëc bieät laø lao ñoäng trung bình vaø lao ñoäng thaáp. Goùp phaàn raát lôùn trong vieäc giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho xaõ hoäi, taïo söï phaùt trieån caân baèng giöõa caùc khu vöïc. − DNN&V laø nguoàn boå sung thieát yeáu cho DN lôùn cho chính söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa caùc DN lôùn. DNN&V laø nhöõng maéc xích nhoû nhöng raát quan troïng ñoái vôùi DN lôùn vì DNN&V thöôøng saûn xuaát hoaëc gia coâng caùc saûn phaåm laøm ñaàu vaøo hoaëc ñaàu ra cho quaù trình saûn xuaát cuûa DN lôùn.
20 DNN&V thöôøng coù thuaän lôïi veà vò trí ñòa lyù, taäp trung vaøo vuøng ñoâng daân cö neân ñaõ thu huùt lao ñoäng deã tuyeån duïng. Ñieàu naøy raát phuø hôïp cho caùc DNN&V saûn xuaát ra caùc saûn phaåm thôøi vuï khi caàn huy ñoäng nhieàu nhaân coâng. Haøng naêm ñòa phöông ñaõ coù caùc chöông trình laøm vieäc tröïc tieáp nhö chöông trình khuyeán noâng, khuyeán coâng, laéng nghe caùc DN ñeå thaùo gôû vöôùn maéc, khoù khaên haàu taïo ñieàu kieän cho caùc DNN&V naøy phaùt trieån. Hieän nay vieäc hoã trôï xuaát khaåu cho caùc DNN&V ñöôïc Ngaân haøng Thöông maïi vaø coå phaàn hoã trôï voán theo hôïp ñoàng cung öùng cho caùc DN lôùn…. − Theo nghò ñònh 90/2001/CP ngaøy 23/11/2001, söï phaùt trieån DDN&V laø moät nhieäm vuï quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån KT - XH, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù (CNH), hieän ñaïi hoaù (HÑH) cuûa ñaát nöôùc. Doù ñoù ñaây cuõng laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå cho söï phaùt trieån cuûa DNN&V. 1.4.2. Moät soá haïn cheá cuûa DNN&V: − Do voán ít neân thieáu nguoàn löïc ñeå tieán haønh nhöõng coâng trình nghieân cöùu, trieån khai lôùn ñeå taän duïng khaû naêng cuûa caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä, taát yeáu daãn ñeán trình ñoä yeáu keùm, laïc haäu, chaát löôïng saûn phaåm thaáp, khoù coù khaû naêng xuaát khaåu, môû roäng thò tröôøng. Moät soá khu vöïc nhö khu vöïc ÑBSCL ñang trong giai ñoaïn khôûi ñaàu neân khaû naêng tích luõy kinh nghieäm coøn haïn cheá. − Taøi löïc vaø naêng löïc ít neân khoâng thoaùt khaûi voøng laãn quaån: voán ít daãn ñeán khoâng coù naêng löïc ñoåi môùi coâng ngheä daãn ñeán giaù thaønh cao, caïnh tranh keùm. Khoâng ñuû söùc thöïc hieän nhöõng döï aùn lôùn veà ñaàu tö, chuyeån ñoåi cô caáu, tieáp thò, ñaøo taïo,…Moät khoù khaên nöõa laø DN raát thieáu thoâng tin veà thò tröôøng. Maëc duø coù söï hoã trôï töø moät soá toå chöùc nhöng caùc thoâng tin khoâng coù tính caäp nhaät , ñieàu naøy aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caùc quyeát ñònh saûn xuaát kinh doanh cuûa DNN&V. − Trong caùc moái quan heä Nhaø nöôùc, ngaân haøng, khaùch haøng, caùc trung taâm khoa hoïc, … vì quy moâ nhoû, uy tín khoâng ñuû ñeå gaây söï chuù yù , quan taâm cuûa caùc ñoái