Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện dự toán ngân sách tại Công ty TNHH Hưng Thông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu hệ thống hóa cơ sở lý luận về dự toán ngân sách; phân tích và đánh giá thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại Công ty TNHH Hưng Thông; hoàn thiện dự toán ngân sách tại Công ty TNHH Hưng Thông. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện dự toán ngân sách tại Công ty TNHH Hưng Thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM ------------------------ LÊ THỊ MỸ NƯƠNG HOÀN THIỆN DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI CÔNG TY TNHH HƯNG THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM  LÊ THỊ MỸ NƯƠNG HOÀN THIỆN DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI CÔNG TY TNHH HƯNG THÔNG Chuyên ngành: KẾ TOÁN Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG TP. Hồ Chí Minh - Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của thầy TS. Huỳnh Đức Lộng. Những thông tin về quy trình lập dự toán ngân sách được mô tả theo thực tế, còn những thông tin về số liệu đã được điều chỉnh lại vì mục đích đảm bảo tính bảo mật thông tin doanh nghiệp. Những kết luận trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. . Tác giả luận văn Lê Thị Mỹ Nƣơng
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục các sơ đồ Phần mở đầu ............................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TRONG DOANH NGHIỆP .................................................................................................. 5 1.1 Khái niệm dự toán ngân sách ............................................................................. 5 1.2 Phân loại dự toán ngân sách ............................................................................... 5 1.2.1 Phân loại theo chức năng................................................................................. 5 1.2.1.1 Dự toán hoạt động ........................................................................................ 5 1.2.1.2 Dự toán tài chính .......................................................................................... 6 1.2.2 Phân loại theo phương pháp lập ...................................................................... 6 1.2.2.1 Dự toán cố định ............................................................................................ 6 1.2.2.2 Dự toán linh hoạt .......................................................................................... 6 1.2.3 Phân loại theo thời gian ................................................................................... 7 1.2.3.1 Dự toán ngân sách ngắn hạn ........................................................................ 7 1.2.3.2 Dự toán ngân sách dài hạn ........................................................................... 7 1.2.4 Phân loại theo mức độ phân tích ..................................................................... 7 1.2.4.1 Dự toán gốc .................................................................................................. 7 1.2.4.2 Dự toán cuốn chiếu....................................................................................... 8 1.3 Vai trò của dự toán ............................................................................................. 8 1.3.1 Chức năng hoạch định ..................................................................................... 8 1.3.2 Chức năng tổ chức và điều hành ..................................................................... 9 1.3.3 Chức năng kiểm soát ....................................................................................... 9 1.4 Quy trình lập dự toán ngân sách......................................................................... 10 1.4.1 Giai đoạn chuẩn bị........................................................................................... 11
1.4.2 Giai đoạn soạn thảo ......................................................................................... 12 1.4.3 Giai đoạn kiểm soát ......................................................................................... 12 1.5. Các mô hình dự toán ......................................................................................... 12 1.5.1 Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống ........................................................ 13 1.5.2 Mô hình thông tin phản hồi ............................................................................. 14 1.5.3 Mô hình thông tin từ dưới lên ......................................................................... 16 1.6 Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình lập dự toán ............................................. 17 1.7 Nội dung và trình tự lập dự toán ngân sách ....................................................... 20 1.7.1 Nội dung các dự toán ngân sách ..................................................................... 20 1.7.1.1 Dự toán tiêu thụ sản phẩm ........................................................................... 20 1.7.1.2 Dự toán sản xuất........................................................................................... 20 1.7.1.3 Dự toán nguyên vật liệu trực tiếp ................................................................. 21 1.7.1.4 Dự toán nhân công trực tiếp ......................................................................... 22 1.7.1.5 Dự toán chi phí sản xuất chung .................................................................... 22 1.7.1.6 Dự toán thành phẩm tồn kho cuối kỳ ........................................................... 23 1.7.1.7 Dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp ..................................... 23 1.7.1.8 Dự toán tiền mặt ........................................................................................... 24 1.7.1.9 Dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ........................................... 24 1.7.1.10 Dự toán bảng cân đối kế toán ..................................................................... 25 1.7.2 Trình tự lập dự toán ngân sách ........................................................................ 25 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ....................................................................................... 26 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI CÔNG TY TNHH HƢNG THÔNG ..................................................................... 27 2.1 Tình hình tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh và tổ chức công tác kế toán tại công ty TNHH Hưng Thông .................................................................................... 27 2.1.1 Tình hình tổ chức quản lý ............................................................................... 27 2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Hưng Thông ............. 27 2.1.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của công ty TNHH Hưng Thông .......................... 28 2.1.1.3 Qui mô .......................................................................................................... 29 2.1.1.4 Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty TNHH Hưng Thông ........................... 30
i Sơ đồ tổ chức ........................................................................................................ 30 ii Chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận................................................................ 30 2.1.1.5. Quy trình sản xuất ....................................................................................... 32 2.1.1.6 Một số chỉ tiêu kết quả sản xuất kinh doanh ................................................ 35 2.1.1.7 Thuận lợi, khó khăn và phương hướng phát triển ........................................ 36 i Thuận lợi ................................................................................................................ 36 ii Khó khăn ............................................................................................................... 36 iii Phương hướng phát triển...................................................................................... 36 2.1.2 Tổ chức công tác kế toán tại công ty TNHH Hưng Thông ............................ 37 2.1.2.1 Chính sách và chế độ kế toán áp dụng ......................................................... 37 2.1.2.2 Tổ chức bộ máy kế toán ............................................................................... 40 2.2 Thực trạng công tác dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông .......... 42 2.2.1 Mô hình lập dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông .................... 42 2.2.2 Quy trình lập dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông .................. 42 2.2.2.1 Giai đoạn chuẩn bị........................................................................................ 42 2.2.2.2 Giai đoạn soạn thảo ...................................................................................... 44 2.2.2.3 Giai đoạn kiểm soát ...................................................................................... 46 2.2.3 Thực trạng lập các dự toán tại công ty TNHH Hưng Thông .......................... 47 2.2.3.1 Dự toán tiêu thụ ............................................................................................ 47 2.2.3.2 Dự toán sản xuất ........................................................................................... 48 2.2.3.3 Dự toán nguyên vật liệu trực tiếp ................................................................. 49 2.2.3.4 Dự toán chi phí nhân công trực tiếp ............................................................. 50 2.2.3.5 Dự toán chi phí sản xuất chung .................................................................... 51 2.2.3.6 Dự toán giá thành sản xuất ........................................................................... 52 2.2.3.7 Dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp ..................................... 53 2.2.3.8 Dự toán chi phí lãi vay ................................................................................. 54 2.2.3.9 Dự toán tiền .................................................................................................. 55 2.2.3.10 Dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ......................................... 56 2.2.4 Đánh giá thực trạng công tác dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông........................................................................................................................ 57
2.2.4.1 Ưu điểm ........................................................................................................ 57 2.2.4.2 Nhược điểm .................................................................................................. 58 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ....................................................................................... 62 CHƢƠNG 3 HOÀN THIỆN DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TẠI CÔNG TY TNHH HƢNG THÔNG ...................................................................................................... 63 3.1 Quan điểm hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách ........................................... 63 3.3 Mục tiêu và nguyên tắc hoàn thiện .................................................................... 63 3.3.1 Mục tiêu hoàn thiện ......................................................................................... 63 3.3.2 Nguyên tắc hoàn thiện dự toán ngân sách....................................................... 64 3.4 Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông ........................ 64 3.4.1 Hoàn thiện mô hình dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông ....... 64 3.4.2 Hoàn thiện quy trình lập dự toán ngân sách.................................................... 66 3.4.3 Hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông....... 73 3.4.3.1 Hoàn thiện dự toán tiêu thụ .......................................................................... 73 3.4.3.2 Hoàn thiện dự toán nguyên vật liệu trực tiếp ............................................... 76 3.4.3.3 Hoàn thiện dự toán nhân công trực tiếp ....................................................... 77 3.4.3.5 Hoàn thiện dự toán chi phí sản xuất chung .................................................. 77 3.4.3.6 Hoàn thiện dự toán giá thành sản xuất ......................................................... 78 3.4.3.7 Hoàn thiện dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp ................... 78 3.4.3.8 Lập dự toán bảng cân đối kế toán ................................................................ 80 3.5 Một số giải pháp khác để hoàn thiện công tác dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông ................................................................................................. 80 3.5.1 Tổ chức lại bộ máy kế toán ............................................................................. 80 3.5.2 Tổ chức nguồn nhân lực trong việc thực hiện dự toán ngân sách................... 82 3.5.3 Trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho việc lập dự toán ngân sách.................... 83 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ....................................................................................... 84 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT  TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ : Tài sản cố định NVL : Nguyên vật liệu CP NVLTT : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CP CNTTSX : Chi phí công nhân trực tiếp sản xuất SXC : Sản xuất chung CP SXC : Chi phí sản xuất chung CPBH : Chi phí bán hàng CPQLDN : Chi phí quản lý doanh nghiệp KQHĐKD : Kết quả hoạt động kinh doanh CPSXDDĐK : Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ CPSXDDCK : Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ ĐK : Đầu kỳ CK : Cuối kỳ SLTP : Số lượng thành phẩm HHDV : Hàng hóa dịch vụ P.GĐ : Phó giám đốc HC-NS : Hành chính nhân sự KTQT : Kế toán quản trị
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Tình hình sản xuất kinh doanh của công ty năm 2011- 2013 ............... 35 Bảng 2.2 Bảng định mức giờ công lao động sản xuất bao tay nhựa .................... 50 Bảng 2.3 Bảng định mức giờ công lao động sản xuất sản phẩm ......................... 50
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ  Sơ đồ 1.1 Quy trình dự toán ngân sách trong doanh nghiệp ................................ 11 Sơ đồ 1.2 : Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống ........................................... 13 Sơ đồ 1.3 Mô hình thông tin phản hồi .................................................................. 14 Sơ đồ 1.4 Mô hình thông tin từ dưới lên ............................................................. 16 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy của công ty TNHH Hưng Thông ..................... 30 Sơ đồ 2.2 Quy trình công nghệ sản suất bao tay nhựa ......................................... 32 Sơ đồ 2.3 Quy trình công nghệ sản xuất bao bì PP .............................................. 33 Sơ đồ 2.4 Quy trình công nghệ sản xuất bao bì nhựa định hình .......................... 34 Sơ đồ 2.5 Sơ đồ tồ chức bộ máy kế toán .............................................................. 40 Sơ đồ 3.1 Mô hình dự toán ngân sách hiện nay ................................................... 65 Sơ đồ 3.2 Mô hình dự toán ngân sách đề xuất ..................................................... 65 Sơ đồ 3.3 Qui trình lập dự toán ngân sách đề xuất .............................................. 70 Sơ đồ 3.4 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán đề xuất ................................................. 81
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài : Dự toán ngân sách là việc cụ thể hóa kế hoạch chiến lược trong từng thời kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong doanh nghiệp dự toán ngân sách có vai trò rất quan trọng thể hiện qua chức năng của nhà quản trị là hoạch định, tổ chức điều hành và kiểm soát mọi hoạt động của doanh nghiệp. Lập dự toán ngân sách giúp doanh nghiệp hoạt động tốt hơn trong tương lai vì nó giúp nhà quản trị nắm rõ được nguồn lực của mình, phán đoán trước hình tình sản xuất kinh doanh, từ đó giúp doanh nghiệp sử dụng và phân phối hiệu quả nguồn lực. Mặt khác dự toán ngân sách còn là công cụ hữu hiệu để nhà quản trị kiểm soát chi phí và định hướng mọi hoạt động đạt được mục tiêu ngắn hạn và dài hạn doanh nghiệp đã đặt ra. Công ty TNHH Hưng Thông với sứ mệnh trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình là “ Mang đến sự hài lòng cho khách hàng, người tiêu dùng, cộng sự với sự trân trọng của tình bằng hữu, thông qua các cam kết bằng sự chính trực trong kinh doanh”. Với mục tiêu trong tương lai đó chính là “ Công ty TNHH Hưng Thông trở thành một doanh nghiệp đi đầu trong lĩnh vực sản xuất bao bì nhựa chuyên nghiệp khu vực miền nam Việt Nam”. Công tác lập dự toán ngân sách được thực hiện tại công ty TNHH Hưng Thông từ năm 2011 ban đầu chỉ là những chỉ tiêu kế hoạch chung về sản lượng tiêu thụ, doanh thu, chi phí. Năm 2012 công ty bắt đầu đi vào lập các dự toán ngân sách tuy là những dự toán lập lần đầu tiên không tránh khỏi có nhiều khuyết điểm như chỉ tiêu sản lượng tiêu thụ đặt cao hơn so với tiềm lực của công ty, cụ thể năm 2013 công ty không đạt được mục tiêu dự toán đã đặt ra. Nhưng dự toán ngân sách đã giúp cho công ty có định hướng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, thúc đẩy mọi thành viên trong công ty cố gắng để hoàn thành chỉ tiêu được giao. Do đó việc hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách luôn là việc làm cần thiết trong công ty TNHH Hưng Thông. Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông sẽ giúp dự toán ngân sách phát huy được hết vai trò của mình trong doanh nghiệp.
2 Dự toán ngân sách sẽ giúp nhà quản trị chủ động và đưa ra các quyết định phù hợp để đạt được mục tiêu mà doanh nghiệp đã đề ra. Từ vai trò của công tác dự toán ngân sách đối với công ty hiện nay, nên tác giả đã chọn đề tài “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông “ làm luận văn thạc sĩ kinh tế cho mình. Nhằm nghiên cứu thực trạng công tác lập dự toán tại công ty, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác dự toán ngân sách, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của công ty trong tương lai. 2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu trong nước đã đề cập đến vấn đề hoàn thiện dự toán ngân sách như: - Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Trí Minh “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty cổ phần sữa Việt Nam” năm 2013 . Luận văn đã làm rõ được các vấn đề như: Sự cần thiết hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty cổ phần sữa Việt Nam, thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại công ty theo mô hình thông tin phản hồi, quy trình các báo cáo dự toán ngân sách và việc áp dụng phần mền EPR hỗ trợ công tác lập dự toán tại công ty từ đó đưa ra các giải pháp giúp nhà quản trị hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách, sử dụng dự toán ngân sách là công cụ để hoạch định và kiểm soát hoạt động của công ty cổ phần sữa Việt Nam - Luận văn thạc sĩ của tác giả Hồ Xuân Hữu “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty Cổ phần Bánh kẹo Phạm Nguyên” năm 2009. Luận văn đã làm rõ được sự cần thiết hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty cổ phần bánh kẹo Phạm nguyên, thực trạng công tác lập dự toán ngân sách theo mô hình thông tin từ dưới lên, từ đó tác giả đã đề xuất giải pháp công tác lập dự toán ngân sách theo mô hình thông tin phản hồi, thành lập ban soạn thảo và giám sát việc thực hiện dự toán ngân sách. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Minh Đức “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty Pepsico Việt Nam – Ngành Foods thực trạng và
3 một số giải pháp hoàn thiện”, năm 2010, cũng đã làm rõ sự cần thiết hoàn thiện công tác dự toán ngân sách tại công ty Pepsico Việt Nam, thực trạng công tác lập dự toán ngân sách theo mô hình thông tin phản hồi, từ đó tác giả đề xuất giải pháp việc hoàn thiện dự toán ngân sách theo mô hình thông tin từ dưới lên và các giải pháp cụ thể để hoàn thiện từng báo cáo dự toán Kế thừa từ các đề tài nghiên cứu trước đây, đề tài “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông” nghiên cứu kỹ thuật trong công tác dự báo chỉ tiêu dự toán ngân dựa trên đường khuynh hướng mà các đề tài nghiên cứu trước chưa đề cập đến. 3. Mục tiêu của đề tài  Hệ thống hóa cơ sở lý luận về dự toán ngân sách.  Phân tích và đánh giá thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông  Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:  Đối tượng nghiên cứu: Các vấn đề về hệ thống dự toán ngân sách ngắn hạn  Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông và được thực hiện trong năm 2013 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài thực hiện dựa trên các phương pháp  Phương pháp luận nghiên cứu : Phương pháp duy vật biện chứng  Phương pháp nghiên cứu cụ thể là phương pháp định tính. - Sử dụng phương pháp quan sát và phỏng vấn để tìm hiểu thực trạng hệ thống dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông. - Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tìm hiểu về cơ sở lý luận dự toán ngân sách cũng như thực trạng hệ thống dự toán ngân sách tại công ty.
4 - Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp về hệ thống dự toán ngân sách và đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông 6. Những đóng góp mới của luận văn Với đề tài “ Hoàn thiện dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông” Luận văn đã có những đóng góp như sau: Về mặt lý luận: - Đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về dự toán ngân sách. Về thực tiễn: - Đề tài phản ánh được thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông, đáng giá những ưu điểm, nhược điểm của hệ thống dự toán ngân sách tại công ty. Đưa ra giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông. 7. Kết cấu Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm 3 chương  Chương 1: Cơ sở ý luận về dự toán ngân sách  Chương 2: Thực trạng công tác dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông.  Chương 3: Hoàn thiện công tác dự toán ngân sách tại công ty TNHH Hưng Thông. Ngoài ra, luận văn còn có phần phụ lục trình bày các báo cáo dự toán ngân sách thực tế của công ty TNHH Hưng Thông để minh chứng cho những vấn đề thực trạng của công ty TNHH Hưng Thông được trình bày trong nội dung bài luận văn. Ngoài ra còn có các báo cáo dự toán ngân sách đã được hoàn thiện theo quan điểm của tác giả.
5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH TRONG DOANH NGHIỆP 1.1 Khái niệm dự toán ngân sách Dự toán là những tính toán dự kiến một cách toàn diện mục tiêu mà tổ chức phải đạt được, đồng thời chỉ rõ cách thức huy động các nguồn lực để thực hiện các mục tiêu mà tổ chức đặt ra. Dự toán được xác định bằng hệ thống các chỉ tiêu về số lượng và giá trị cho một khoảng thời gian xác định trong tương lai. Dự toán được xây dựng trên cơ sở của kế hoạch và là trung tâm của kế hoạch. Dự toán ngân sách: Là những tính toán, dự kiến một cách toàn diện về mục tiêu kinh tế, tài chính mà doanh nghiệp cần đạt được trong kỳ hoạt động, đồng thời chỉ rõ cách thức, biện pháp huy động các nguồn lực để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ đó. Dự toán ngân sách là một hệ thống bao gồm nhiều dự toán như dự toán tiêu thụ, dự toán sản xuất, dự toán chi phí nguyên vật liệu, dự toán nhân công, dự toán chi phí sản xuất chung, dự toán chi phí bán hàng, dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp, dự toán giá vốn hàng bán, dự toán vốn đầu tư, dự toán kết quả hoạt động kinh doanh, dự toán bảng cân đối kế toán.( Huỳnh Đức Lộng,2013) 1.2 Phân loại dự toán ngân sách 1.2.1 Phân loại theo chức năng Theo chức năng hoạt động dự toán chia thành dự toán hoạt động và dự toán tài chính. 1.2.1.1 Dự toán hoạt động : Dự toán hoạt động là dự toán liên quan đến các hoạt động của doanh nghiệp trong một thời gian cụ thể, các hoạt động kinh doanh như mua hàng, sản xuất, bán hàng, quản lý và xác định kết quả kinh doanh trong đó dự toán tiêu thụ sản phẩm được lập trên cơ sở dự báo sản phẩm tiêu thụ trong kỳ. Dự toán sản xuất được lập trong các doanh nghiệp sản xuất, sau khi dự toán tiêu thụ đã được lập xong dựa vào dự toán này lập dự toán sản xuất để xác định số lượng sản phẩm sản xuất ra để đáp ứng đủ cho yêu cầu tiêu thụ trong kỳ và cho yêu cầu tồn kho cuối kỳ. Từ Dự toán sản xuất này lập các dự toán chi phí sản xuất như Dự toán nguyên vật liệu trực tiếp,
6 dự toán nhân công trực tiếp, dự toán chi phí sản xuất chung. Đối với doanh nghiệp thương mại để xác định lượng hàng hóa cần tiêu thụ trong kỳ và số lượng hàng tồn kho cần thiết thì tiến hành lập dự toán mua hàng, sau đó lập dự toán bán háng và dự toán quản lý doanh nghiệp để dự toán chi phí hoạt động cho doanh nghiệp trong kỳ liên quan đến bán hàng và quản lý doanh nghiệp, và từ đó lập lên dự toán kết quả hoạt động kinh doanh nhằm cho thấy lợi nhuận sẽ đạt được trong kỳ dự toán. 1.2.1.2 Dự toán tài chính: Dự toán tài chính là dự toán cho các hoạt động tài chính và đầu tư như về cách thức huy động các nguồn tài chính của doanh nghiệp. Dự toán tài chính bao gồm các dự toán liên quan đến tiền tệ là dự toán tiền, dự toán vốn đầu tư, dự toán bảng cân đối kế toán… trong đó dự toán tiền là kế hoạch chi tiết cho việc thu, chi tiền. Dự toán đầu tư là kế hoạch đầu tư thêm tài sản dài hạn và vốn trong doanh nghiệp trong những năm kế tiếp. Dự toán bảng cân đối kế toán trình bày tổng quan về tình hình tài sản và nguồn vốn tại một thời điểm nhất định trong kỳ dự toán. 1.2.2 Phân loại theo phƣơng pháp lập Theo phương pháp lập dự toán chia làm hai loại là dự toán cố định và dự toán linh hoạt. 1.2.2.1 Dự toán cố định: Dự toán được lập trên cơ sở một mức hoạt động ấn định từ trước, dự toán sẽ không thay đổi hay điều chỉnh bất kể sự thay đổi điều kiện của dự toán. Dự toán này phù hợp với doanh nghiệp có hoạt động kinh tế ổn định. Nếu dùng dự toán này đánh giá thành quả của một doanh nghiệp mà có nhiều nghiệp vụ biến động thì khó đánh giá được tình hình thực hiện dự toán của doanh nghiệp. 1.2.2.2 Dự toán linh hoạt : Dự toán được lập trên cơ sở nhiều mức độ hoạt động, là dự toán cung cấp cho doanh nghiệp khả năng tính toán ở mức độ doanh thu và chi phí khác nhau, giúp nhà quản trị xác định ngân sách dự kiến tương ứng ở mức độ và phạm vi hoạt động khác nhau, các nhà quản lý thường thích dự toán linh hoạt hơn dự toán cố định
7 vì khi sử dụng dự toán linh hoạt nhà quản lý có thể đánh giá tình hình thực hiện và kết quả hoạt động trong thực tế. 1.2.3 Phân loại theo thời gian Theo cách phân loại theo thời gian dự toán được phân thành hai loại dự toán ngân sách ngắn hạn và dự toán ngân sách dài hạn. 1.2.3.1 Dự toán ngân sách ngắn hạn : Dự toán ngân sách ngắn hạn là dự toán phản ánh kế hoạch kinh doanh và kết quả dự toán của một tổ chức trong một kỳ kế hoạch, kỳ kế hoạch thường là một năm hoặc được chia ngắn hơn là hàng quí hoặc hàng tháng, kỳ kế hoạch thường trùng với kỳ kế toán của doanh nghiệp. Dự toán ngắn hạn thường liên quan đến hoạt động kinh doanh thường xuyên của doanh nghiệp như mua hàng, bán hàng, thu tiền, chi tiền, sản xuất,… Dự toán ngân sách được lập hàng năm, trước khi kết thúc niên độ kế toán kết thúc nhằm hoạch định kế hoạch sản xuất kinh doanh cho năm kế tiếp. 1.2.3.2 Dự toán ngân sách dài hạn : Dự toán ngân sách dài hạn là dự toán được lập cho khoảng thời gian dài trên 1 năm có thể là 2, 5 ,7 ,10 năm. Dự toán ngân sách dài hạn thường liên quan đến các tài sản dài hạn và các hoạt động kinh doanh dài hạn trên 1 năm. Dự toán dài hạn liên quan đến việc mua sắm tài sản lớn phục vụ cho hoạt động sản xuất và kênh phân phối, nghiên cứu và phát triển cho một chiến lược kinh doanh dài hạn. Đây là việc sắp xếp các nguồn lực để thu được lợi nhuận dự kiến trong một khoảng thời gian dài, đặc điểm của loại dự toán này là mức độ rủi ro cao, thời gian từ lúc đưa vốn vào sản xuất đến khi thu hồi vốn dài. 1.2.4 Phân loại theo mức độ phân tích. Căn cứ vào mức độ phân tích chia làm hai loại dự toán gốc và dự toán cuốn chiếu. 1.2.4.1 Dự toán gốc : Là dự toán khi lập phải gạt bỏ hết số liệu dự toán đã tồn tại trong quá khứ và xem các nghiệp vụ kinh doanh như mới bắt đầu, dự toán được lập dựa trên xem xét thu nhập, những khoản chi phí phát sinh và khả năng thực hiện lợi nhuận của doanh nghiệp. Dự toán gốc không phụ thuộc vào số liệu của dự toán cũ không phụ thuộc
8 vào các chỉ tiêu cũ, không có khuôn mẫu, chính vì vậy đòi hỏi người quản lý phải phát huy tính chủ động, sáng tạo, tùy tình hình thực tế của doanh nghiệp để tiến hành lập dự toán Lập dự toán gốc có nhược điểm là tốn nhiều thời gian do phải nghiên cứu mới từ đầu mọi công việc, khối lượng công việc nhiều, chi phí cao và không đảm bảo được tính chính xác của số liệu và sai sót. Nhưng dự toán gốc cũng có những ưu điểm không phụ thuộc vào số liệu của dự toán cũ do đó tránh được các khuyết điểm của dự toán cũ, phương pháp này phát huy tính chủ động, sáng tạo, cẩn thận, đánh giá chi tiết tình hình của bộ phận lập dự toán. 1.2.4.2 Dự toán cuốn chiếu : Dự toán cuốn chiếu hay còn là dự toán nối mạnh, theo phương pháp này bộ phận lập dự toán sẽ dựa vào báo cáo cũ của doanh nghiệp và điều chỉnh theo tình hình thực tế để lập báo cáo dự toán mới, dự toán cuốn chiếu thường được lập cho một năm tài chính và chia thành những kế hoạch quý hay tháng, trong trường hợp có sự thay đổi mức độ hoạt động và có sự chênh lệch với dự toán cũ và số liệu thực tế thì sẽ tiến hành điều chỉnh hoặc sửa đổi dự toán cũ cho phù hợp với tình hình thực tế rồi mới làm cơ sở cho việc lập dự toán cho các tháng tiếp theo. Ưu điểm của phương pháp này là các báo cáo được soạn thảo, theo dõi và cập nhật một cách liên tục, giúp cho nhà quản lý có thể lên kế hoạch hóa liên tục hoạt sản xuất kinh doanh của năm mà không đợi đến khi thực hiện dự toán năm cũ, mới có thể lập dự toán cho năm mới. Nhà quản trị thường xuyên đánh giá lại kế hoạch của mình làm cho kế hoạch của mình mang tính thực tế hơn và có thể đạt được mục tiêu của dự toán. Nhược điểm của phương pháp này là quá trình lập dự toán ngân sách phụ thuộc rất nhiều vào dự toán cũ, không phát huy được tính chủ động sáng tạo của bộ phận lập dự toán. 1.3. Vai trò của dự toán ngân sách. Vai trò của dự toán ngân sách là phục vụ cho chức năng của nhà quản trị như chức năng hoạch định, chức năng tổ chức và điều hành, và chức năng kiểm soát
9 hoạt động kinh doanh của nhà quản trị. Thông qua các chức năng này nhà quản trị đạt được mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận. 1.3.1 Chức năng hoạch định : Hoạch định: là chức năng quản trị có mục đích xác lập một mô hình ( tham chiếu) cho tương lai nhờ đó mà ta nhận ra những cơ hội và rủi ro, căn cứ vào đó phải làm những việc ngay bây giờ để khai thác cơ hội và né tránh rủi ro. Hoạch định liên quan đến dự báo và tiên liệu tương lai, đến mục tiêu cần đạt được và những phương thức đạt những mục tiêu đó. Dự toán ngân sách xác định mục tiêu mà doanh nghiệp đạt được trong kỳ hoạt động, đồng thời dự kiến nguồn lực để thực hiện mục tiêu đó, vai trò này của dự toán ngân sách thể hiện ở việc lập dự toán báo báo kết quả hoạt động kinh doanh, dự toán tiêu thụ, dự toán chi phí sản xuất, dự toán chi phí nguyên vật liệu, dự toán nhân công, dự toán chi phí sản xuất chung,..có thể nói chức năng này là công cụ để nhà quản trị lượng hóa các kế hoạch của mình. Dự toán ngân sách đòi hỏi các nhà quản trị luôn phải suy nghĩ về những gì họ dự tính sẽ xảy ra trong tương lai. Nếu những dự tính sẽ xảy ra có kết quả không tốt, các nhà quản trị phải thấy được những gì cần phải làm để thay đổi kết quả không mong muốn đó. Ngoài ra hoạch định còn là cơ sở để đánh giá kết quả hoạt động của các bộ phận trong doanh nghiệp. Đây chính là cơ sở để tăng cường trách nhiệm, thực hiện các phương pháp tổ chức quản lý và điều hành của doanh nghiệp. 1.3.2 Chức năng tổ chức và điều hành. Tổ chức: Là chức năng quản trị có mục đích phân công nhiệm vụ, tạo dựng một cơ cấu, thiết lập thẩm quyền và phân phối ngân sách cần thiết để thực hiện kế hoạch. Nó sẽ xác định xem ai sẽ hoàn thành nhiệm vụ nào, ở đau và khi nào thì xong. Công việc tổ chức thực hiện đúng đắn sẽ tạo nên môi trường nội bộ thuận lợi thúc đẩy hoạt động đạt mục tiêu, tổ chức kém thì công ty sẽ thất bại dù hoạch định tốt. Điều hành: Là chức năng quản trị nhằm gây ảnh hưởng, thúc đẩy, hướng dẫn nguồn nhân lực thực hiện mục tiêu của công ty. Chức năng điều hành liên quan đến hoạt động thúc đẩy quan hệ cá nhân và nhóm trong mối quan hệ quản trị nhằm xây
10 dựng một bản sắc văn hóa trong tổ chức. Cuối cùng là quá trình thông tin và truyền thông tin trong tổ chức. Chức năng này thể hiện sự huy động và phân phối nguồn lực để thực hiện mục tiêu của nhà quản trị, nhà quản trị kết hợp hoạch định giữa các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể của từng bộ phận với việc đánh giá năng lực sản xuất kinh doanh, qua đó điều phối lại nguồn lực của doanh nghiệp sao cho sử dụng nguồn lực hiệu quả nhất, đạt được mục tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp. Thể hiện ở dự toán là các văn bản cụ thể, súc tính truyền đạt các mục tiêu, chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp đến các quản lý bộ phận phòng ban. 1.3.3 Chức năng kiểm soát : Kiểm soát là quá trình so sánh kết quả thực hiện với dự toán và đánh giá việc thực hiện dự toán đó. Việc kiểm soát phụ thuộc và dự toán, chức năng này xem dự toán ngân sách là cơ sở, là chuẩn để so sách với kết quả thực tế của doanh nghiệp. Kiểm soát dự toán ngân sách thông qua việc thực hiện các chiến lược đánh giá mức độ thành công của dự toán, và trong trường hợp cần thiết có thể đưa ra các giải pháp sửa chữa, khắc phục nhược điểm. Nếu doanh nghiệp không thực hiện việc kiểm soát thì dự toán ngân sách sẽ không phát huy hết tác dụng vốn có của nó. Ngoài ra dự toán ngân sách còn có vai trò quan trọng trong quá trình ra quyết định phân bổ nguồn lực, trong bố trí nhân lực thông qua việc đánh giá trách nhiệm trong việc thực hiện mục tiêu mà dự toán đề ra. 1.4 Quy trình lập dự toán ngân sách Quy trình là một trình tự có tổ chức các hoạt động của doanh nghiệp nhằm thực hiện được mục tiêu của doanh nghiệp. Lập dự toán ngân sách là một công việc rất quan trọng, người lập phải dự đoán được chính xác trong tương lai. Nhưng tương lai sẽ có những nhân tố khách quan tác động mà con người không thể kiểm soát được, yêu cầu đối với dự toán ngân sách không thể chấp nhận có quá nhiều sai sót, làm sao để lập dự toán ngân sách một cách chính xác nhất, đòi hỏi bộ phận lập ngân sách phải có một quy trình lập dự toán ngân sách phù hợp để hạn chế thấp nhất mức độ rủi ro khi tiến hành lập ngân sách.