Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là đánh giá mức độ ảnh hưởng của môi trường kinh doanh, đặc điểm hoạt động, cơ chế kinh doanh đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm; đánh giá tính tuân thủ các quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam mà doanh nghiệp bảo hiểm nghiên cứu. Trên cơ sở đó chỉ rõ những hạn chế, nguyên nhân hạn chế và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nhằm tăng cường công tác quản lý kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------------------------- NGUYỄN HẢI YẾN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ, KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY BẢO HIỂM PVI CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN MÃ SỐ : 60.34.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐỖ MINH THÀNH HÀ NỘI, NĂM 2017
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số liệu và kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu này chưa được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào trước đây. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Nguyễn Hải Yến
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt bài luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của rất nhiều thành viên và tập thể. Lời đầu tiên, tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS, TS. Đỗ Minh Thành – Người Thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi rất nhiều trong thời gian làm bài luận văn này. Tiếp đó, tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ nhân viên của Tổng công ty Bảo hiểm PVI đã tạo điều kiện cho tôi được học hỏi và tìm hiểu để tôi có thể hoàn thành tốt bài luận văn của mình. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô giáo trong Khoa Kế toán, Khoa Sau đại học trường Đại học Thương mại đã nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi về mọi mặt. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Hải Yến
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ...................................................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ...................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .........................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................5 6. Kết cấu luận văn ....................................................................................................7 CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM ........................8 1.1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm tác động đến kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh ......................................................................................8 1.1.1. Khái niệm và vai trò của hoạt động kinh doanh bảo hiểm ............................8 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm ............................................11 1.2 Doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm ........15 1.2.1 Khái niệm, bản chất doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm .......................................................................................................15 1.2.2 Nội dung, yêu cầu quản lý doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm ............................................................................................22 1.3. Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm……. .................................................................................................................24 1.3.1. Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm dưới góc độ KTTC ...........................................................................................24
iv 1.3.2. Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm dưới góc độ KTQT ....................................................................................46 1.4. Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại các nước và bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp Việt Nam ......................................................51 1.4.1. Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh theo hệ thống kế toán các nước…….. ................................................................................................................51 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp Việt Nam về kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh..............................................................................56 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY BẢO HIỂM PVI ........................58 2.1. Tổng quan về Tổng công ty Bảo hiểm PVI ....................................................58 2.1.1. Đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh ......................................................58 2.1.2 Đặc điểm tổ chức quản lý ...............................................................................62 2.1.3. Đặc điểm về tổ chức công tác kế toán ...........................................................64 2.2. Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty bảo hiểm PVI .......................................................................................................66 2.2.1 Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty bảo hiểm PVI dưới góc độ kế toán tài chính ..........................................................66 2.2.2 Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty bảo hiểm PVI dưới góc độ kế toán quản trị ........................................................93 2.3 Đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty bảo hiểm PVI ...................................................................................96 2.3.1 Những ưu điểm ...............................................................................................96 2.3.2 Những nhược điểm .........................................................................................97 CHƯƠNG III: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY BẢO HIỂM PVI ......................100 3.1. Định hướng phát triển và yêu cầu hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI ..........................................100 3.1.1 Định hướng phát triển của Tổng công ty Bảo hiểm PVI ............................100
v 3.1.2 Yêu cầu hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI ............................................................................................102 3.2. Một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI ..........................................104 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI ...................................................................................104 3.2.2 Điều kiện thực hiện các giải pháp ................................................................113 3.3 Những hạn chế của nghiên cứu ......................................................................115 3.4 Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu...............................................115 KẾT LUẬN ............................................................................................................116 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Giải nghĩa 1 BCTC Báo cáo tài chính 2 BH Bảo hiểm 3 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 4 BHXH Bảo hiểm xã hội 5 BHYT Bảo hiểm y tế 6 CBNV Cán bộ nhân viên 7 CCDC Công cụ dụng cụ 8 DNBH Doanh nghiệp bảo hiểm 9 GCN Giấy chứng nhận 10 GTGT Giá trị gia tăng 11 HĐKD Hoạt động kinh doanh 12 KDBH Kinh doanh bảo hiểm 13 KPCĐ Kinh phí công đoàn 14 KQKD Kết quả kinh doanh 15 KTQT Kế toán quản trị 16 KTTC Kế toán tài chính 17 QLDN Quản lý doanh nghiệp 18 SXKD Sản xuất kinh doanh 19 TCT Tổng công ty 20 TK Tài khoản 21 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 22 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 23 TSCĐ Tài sản cố định 24 TTĐB Tiêu thụ đặc biệt
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Biểu đồ 2.1: Tăng trưởng các chỉ tiêu tài chính 2012 - 2015....................................59 Biểu đồ 2.2: Thị phần Bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam năm 2015.........................60 Biểu đồ 2.3: Thị phần Bảo hiểm PVI trong một số lĩnh vực ....................................61 bảo hiểm chính năm 2015 .........................................................................................61 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức Tổng công ty Bảo hiểm PVI .............................................62 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức Ban Tài chính - Kế toán....................................................64 Sơ đồ 2.3: Hạch toán doanh thu bảo hiểm ................................................................82 Sơ đồ 2.4: Hạch toán hoàn phí, giảm phí bảo hiểm ..................................................83 Sơ đồ 2.5: Hạch toán chi bồi thường, giám định bảo hiểm.......................................85 Sơ đồ 2.6: Hạch toán chi hoa hồng đại lý bảo hiểm .................................................86 Sơ đồ 2.7: Hạch toán chi hoa hồng môi giới bảo hiểm .............................................86 Sơ đồ 2.8: Hạch toán chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm, chi phí quản lý doanh nghiệp ........................................................................................................................87 Sơ đồ 2.9: Hạch toán doanh thu hoạt động tài chính ................................................89 Sơ đồ 2.10: Hạch toán chi phí tài chính ....................................................................90 Sơ đồ 2.11: Hạch toán xác định kết quả kinh doanh .................................................91 Bảng 3.1: Bảng phân loại chi phí theo bộ phận ......................................................106
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Ngày nay khi nền kinh tế thế giới đang trên đà phát triển với trình độ ngày càng cao thì nền kinh tế Việt Nam cũng đang dần phát triển theo xu thế hội nhập với nền kinh tế khu vực và quốc tế. Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp phải luôn luôn có sự cố gắng thay đổi nhằm thích nghi với những điều kiện mới trong cả công tác quản lý cũng như tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ. Mục tiêu hàng đầu của tất cả các doanh nghiệp luôn là tối đa hoá lợi nhuận. Doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh là những chỉ tiêu chất lượng phản ánh đích thực tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp đã cố gắng tìm ra hướng kinh doanh để đem lại doanh thu cho doanh nghiệp thì việc sử dụng những chi phí trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh hay hoạt động thương mại dịch vụ của doanh nghiệp phải hợp lý và tiết kiệm. Mặt khác, kết quả kinh doanh là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh tình hình hoạt động kinh doanh, nó liên quan chặt chẽ đến chi phí bỏ ra và lợi nhuận đem lại. Do đó, việc quản lý doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh là vấn đề vô cùng quan trọng, nó góp phần cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, giúp cho nhà lãnh đạo doanh nghiệp đánh giá hiệu quả kinh doanh để từ đó đưa ra những biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao lợi nhuận. Đối với doanh nghiệp bảo hiểm nói riêng, hiện nay hoạt động kinh doanh bảo hiểm góp phần không nhỏ trong việc huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế. Thực tế hoạt động kinh doanh bảo hiểm thời gian qua đã cho thấy sự lớn mạnh không ngừng của ngành bảo hiểm và nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai. Để có được sự thành công đó trước tiên phải kể đến công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm. Sự tăng trưởng cao về doanh thu, chi phí và gia tăng về số lượng nghiệp vụ bảo hiểm đòi hỏi các doanh nghiệp bảo hiểm phải xây dựng đồng bộ và hoàn thiện các quy trình quản lý doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh. Đây là hoạt động có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc quản lý chi phí kinh doanh.
2 Trong quản lý tài chính ở các doanh nghiệp, kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh giữ vai trò quan trọng vì nó là công cụ không thể thiếu được để thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin về toàn bộ hoạt động về kinh tế tài chính của doanh nghiệp, phục vụ cho yêu cầu quản lý tài chính nhà nước và yêu cầu quản lý kinh doanh, thực hiện hạch toán kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên thực tế tại các doanh nghiệp bảo hiểm nói chung, tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI nói riêng, kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh còn những hạn chế bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý. Điều này dẫn đến việc quản lý doanh thu, chi phí kinh doanh gặp nhiều khó khăn, làm giảm hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. Xuất phát từ thực tế nêu trên, học viên đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: "Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI". 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong những năm qua, có rất nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về đề tài Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại một doanh nghiệp. Tuy nhiên, các đề tài này phần lớn nghiên cứu tại các doanh nghiệp sản xuất, thương mại. Một số ít các công trình nghiên cứu về đề tài Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp bảo hiểm như sau: - Luận văn thạc sỹ: "Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh tại Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ PREVOIR Việt Nam trong điều kiện vận dụng hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam", tác giả Nguyễn Thanh Tú, Trường Đại học Thương Mại, năm 2007. Luận văn đã khái quát được vị trí của hoạt động kinh doanh bảo hiểm trong nền kinh tế thị trường ở nước ta, đồng thời phân tích, làm rõ những lý luận chung về chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Bên cạnh đó, luận văn còn trình bày kinh nghiệm kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh theo chuẩn mực kế toán quốc tế và một số nước như Mỹ, Pháp và những bài học rút ra cho kế toán toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm ở nước ta hiện nay.
3 Luận văn đã khảo sát thực tế tại Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ PREVOIR Việt Nam. Tác giả đã đi sâu phân tích quy trình hạch toán cũng như sổ sách của mỗi loại hình doanh thu, chi phí của Công ty. Doanh thu được tương ứng với chi phí cần thiết bỏ ra để có được doanh thu đó. Cuối cùng tác giả đưa ra nhận xét ưu, nhược điểm trong tổ chức công tác kế toán từ đó đưa ra giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm tại Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ PREVOIR Việt Nam. - Luận án tiến sỹ: "Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh bảo hiểm gốc tại Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Việt", tác giả Đỗ Thị Hương Lan, Trường Đại học Thương Mại, năm 2009. Tác giả đã hệ thống hóa, phân tích làm sáng tỏ những lý luận cơ bản về tổ chức kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm ở góc độ tổ chức thu nhận, hệ thống hóa và cung cấp thông tin kế toán về hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Luận án tiếp cận kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh ở cả góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Tác giả đã phân tích rõ đặc điểm tổ chức hoạt động kinh doanh và tổ chức quản lý ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm ở Việt Nam hiện nay. Từ kết quả khảo sát thực tế tại Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Việt, tác giả đã trình bày thực trạng tổ chức thu nhận thông tin kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh theo đặc thù của từng loại hình bảo hiểm. Qua đó tác giả đã chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong công tác kế toán và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm. Tác giả đưa ra các giải pháp như: hoàn thiện hệ thống chứng từ ghi nhận chi phí, doanh thu kinh doanh bảo hiểm; hoàn thiện tổ chức phân loại chi phí kinh doanh để tổ chức tài khoản tập hợp chi phí kinh doanh; hoàn thiện cách xác định thời điểm ghi nhận doanh thu; xây dựng hệ thống chỉ tiêu quản trị doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động;.... - Luận văn thạc sỹ: “Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại công ty Bảo Việt Bắc Ninh”, tác giả Nguyễn Xuân Huy, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, năm 2014.
4 Luận văn đã tập trung phân tích, đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại công ty Bảo Việt Bắc Ninh, tuy nhiên nội dung chỉ chú trọng phần lớn vào doanh thu bảo hiểm gốc, chi bồi thường bảo hiểm gốc. Các giải pháp tác giả đưa ra để hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp nhìn chung phù hợp với thực tiến, có thể giúp Công ty Bảo Việt Bắc Ninh tăng trưởng, phát triển bền vững trong điều kiện kinh doanh bảo hiểm trên thị trường ngày càng quyết liệt. Tóm lại, những công trình trước đây nghiên cứu về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp nói chung nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI trong năm 2015. Những vấn đề đặt ra cần nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI như sau: Thứ nhất, hệ thống hóa phân tích làm sáng tỏ lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp bảo hiểm trong điều kiện hội nhập. Thứ hai, làm rõ thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI trên các nội dung kế toán tài chính và kế toán quản trị.. Thứ ba, qua nghiên cứu thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI, đề xuất giải pháp để hoàn thiện các nhược điểm còn tồn tại. 3. Mục tiêu nghiên cứu - Về mặt lý luận: Hệ thống hóa và phân tích làm sáng tỏ những lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh bảo hiểm. - Về mặt thực tiễn: Phân tích, đánh giá đúng thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI nhằm xác định tính phù hợp của các quy định về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh áp dụng trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Ngoài ra còn xem xét, đánh giá mức độ ảnh hưởng của môi trường kinh doanh, đặc điểm hoạt động, cơ chế kinh doanh đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp bảo hiểm; đánh giá tính tuân thủ các quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam mà doanh nghiệp bảo hiểm nghiên cứu. Trên cơ sở đó chỉ rõ những hạn chế, nguyên nhân hạn chế và đề
5 xuất một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh nhằm tăng cường công tác quản lý kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. Nghiên cứu dưới góc độ kế toán tài chính kết hợp kế toán quản trị. Về thời gian: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI theo số liệu kế toán năm 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu Cơ sở phương pháp luận: Để thực hiện đề tài, tác giả đã sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê Nin trong quá trình nghiên cứu nội dung của Luận văn. Hệ thống phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, tác giả đã sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như: phương pháp điều tra, phân tích, hệ thống hóa; phương pháp khảo sát, ghi chép; phương pháp tổng hợp, phân tổ thống kê; phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh; phương pháp thực chứng... để nghiên cứu, phân tích, đánh giá, trình bày các vấn đề có liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp nói chung và trong các doanh nghiệp bảo hiểm nói riêng. - Phương pháp thu thập thông tin: Đối với dữ liệu sơ cấp: Trong quá trình thu thập thông tin phục vụ cho nghiên cứu, tác giả đã thực hiện phỏng vấn đối với các kế toán viên tại doanh nghiệp bảo hiểm để thu thập các dữ liệu liên quan đến đến công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh.
6 Ngoài ra, tác giả cũng đã sử dụng phương pháp khảo sát, ghi chép để nghiên cứu đối với hệ thống sổ sách, cơ sở vật chất thực hiện công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp bảo hiểm. Đối với dữ liệu thứ cấp: Tác giả thu thập thông tin thông qua các kênh thông tin có sẵn: Niên giám thống kê, trang GOOGLE, các BCTC, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trên trang web của Tổng công ty Bảo hiểm PVI. Ngoài ra tác giả còn thực hiện khai thác thông tin từ nhiều nguồn khác nhau bao gồm: Tổng cục Thống kê điều tra và phát hành, một số trang Web của các tổ chức hành nghề kế toán - kiểm toán ở Việt Nam. .. Luận văn cũng tham khảo kết quả điều tra, phân tích về công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh ở một số luận văn thạc sỹ để tổng kết kinh nghiệm và rút ra bài học cho việc vận dụng vào công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. - Phương pháp tổng hợp, phân tích, xử lý số liệu: Số liệu thu được từ điều tra, quan sát, phỏng vấn, ghi chép... được tác giả tổng hợp lại, sau đó dùng phương pháp phân tổ thống kê để xử lý thông tin. Trên cơ sở đó tác giả thực hiện đánh giá, phân tích thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI, mặt mạnh, mặt yếu, các nguyên nhân chủ quan, khách quan... để từ đó tác giả đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI. Luận văn cũng vận dụng các phương pháp cụ thể trong quá trình nghiên cứu như: phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh, phương pháp thống kê... để phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn. Sử dụng các kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản sử dụng trong kế toán quản trị như: Thiết kế thông tin dưới dạng so sánh được, phân loại chi phí đáp ứng các mục tiêu cụ thể, trình bày thông tin dưới dạng phương trình, mô hình và đồ thị. Trên cơ sở đó đánh giá và ra kết luận, đưa ra các giải pháp hoàn thiện phù hợp và khả thi.
7 6. Kết cấu luận văn Kết cấu luận văn chia làm 3 chương: Chương I: Lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp bảo hiểm Chương II: Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI Chương III: Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Bảo hiểm PVI
8 CHƯƠNG I LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM 1.1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm tác động đến kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh 1.1.1. Khái niệm và vai trò của hoạt động kinh doanh bảo hiểm Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ huy động các nguồn lực tài chính thông qua sự đóng góp của những người tham gia bảo hiểm, từ đó tạo lập nên quỹ bảo hiểm. Tùy vào giá trị của đối tượng bảo hiểm, phạm vi bảo hiểm, loại hình bảo hiểm và tính chất rủi ro mà người tham gia bảo hiểm chấp nhận mua bảo hiểm theo từng mức phí bảo hiểm mà doanh nghiệp bảo hiểm đưa ra. Doanh nghiệp bảo hiểm sau đó phân phối sử dụng quỹ bảo hiểm này để chi trả tiền bảo hiểm bồi thường tổn thất rủi ro cho các đối tượng bảo hiểm tuân theo quy định của pháp luật. Lợi nhuận thu được và phần phí bảo hiểm thu về khi chưa dùng để bồi thường tổn thất sẽ đem đi đầu tư sinh lời. Kinh doanh bảo hiểm là kinh doanh rủi ro, chia sẻ tổn thất với khách hàng. Kinh doanh bảo hiểm tác động và ảnh hưởng nhiều đến hoạt động đời sống kinh tế – xã hội, có vai trò quan trọng để ổn định và phát triển kinh tế xã hội của các quốc gia.  Kinh doanh bảo hiểm góp phần ổn định tài chính và đảm bảo cho các khoản đầu tư Từ khi các loại hình bảo hiểm ra đời cho đến nay đã chứng minh, hoạt động kinh doanh bảo hiểm góp phần to lớn trong việc ổn định tài chính cho các cá nhân và các tổ chức tham gia bảo hiểm. Có thể là ổn định về thu nhập cũng có thể là ổn định về tài chính. Khi rủi ro hay sự kiện bảo hiểm xảy ra đối với đối tượng bảo
9 hiểm, nếu bị tổn thất các cơ quan hay doanh nghiệp bảo hiểm sẽ trợ cấp hoặc bồi thường kịp thời để người tham gia nhanh chóng khắc phục hậu quả, ổn định cuộc sống và sản xuất làm cho sản xuất kinh doanh phát triển bình thường. Điều đó thể hiện vai trò bù đắp thiệt hại và khắc phục tổn thất của bảo hiểm. Nói đến bảo hiểm là nói đến khả năng bồi thường khi có tổn thất xảy ra, và vai trò của các công ty bảo hiểm là cung cấp các loại dịch vụ đặc biệt nhằm khôi phục khả năng vật chất, tài chính như trước khi xảy ra rủi ro, hoặc bồi thường cho người thụ hưởng trong hợp đồng bảo hiểm con người. Khi có tổn thất xảy đến với đối tượng được bảo hiểm thì nhiệm vụ cơ bản của bảo hiểm là khắc phục những hậu quả đó, ổn định đời sống và quá trình sản xuất - kinh doanh.  Kinh doanh bảo hiềm góp phần ổn định và tăng thu cho ngân sách nhà nước Với các loại quỹ bảo hiểm ngày càng tăng do người tham gia đóng góp, các cơ quan, DNBH sẽ trợ cấp hoặc bồi thường kịp thời cho họ để ổn định đời sống và sản xuất. Vì vậy ngân sách Nhà nước không phải chi tiền để trợ cấp cho các thành viên, các doanh nghiệp khi gặp rủi ro. Mặt khác, các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm thương mại còn có trách nhiệm đóng góp vào ngân sách thông qua các loại thuế. Bên cạnh đó, bảo hiểm đã góp phần tiết kiệm cho ngân sách thông qua việc tốt khâu phòng ngừa và hạn chế tổn thất, giúp bảo vệ tối đa tài sản công cộng, giảm đến mức thấp nhất những thiệt hại đáng tiếc. Điều này giúp nhà nước giảm bớt chi tiêu những khoản lớn để bù đắp những tổn thất như phải xây dựng đường xá, cầu cống, nhà xưởng, công trình... ngoài ra, một thị trường bảo hiểm phát triển mạnh mẽ và ổn định sẽ thu hút các cá nhân và tổ chức mua bảo hiểm của công ty bảo hiểm trong nước, góp phần tiết kiệm một khoản ngoại tệ lớn cho ngân sách nhà nước.  Kinh doanh bảo hiểm là kênh huy động vốn rất hữu hiệu để đầu tư phát triển kinh tế-xã hội. Trong cuộc sống cũng như trong kinh doanh, người ta luôn phải tính đến những rủi ro có thể gặp phải, và luôn muốn chủ động trong tình huống xấu nhất. Việc tự khắc phục rủi ro đòi hỏi các cá nhân, tổ chức phải bỏ ra một khoản tiền lớn lập quỹ dự phòng. Xét trên toàn xã hội, tổng các quỹ dự phòng sẽ là một khoản tiền
10 không nhỏ, có nhả năng sinh lợi lớn nếu đem đầu tư. Các cơ quan và DNBH thu phí bảo hiểm trước khi rủi ro và sự kiện bảo hiểm xảy ra đối với đối tượng bảo hiểm. Điều đó cho phép họ có một số tiền rất lớn và cần phải quản lý chặt chẽ để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm. Ngoài ra giữa thời điểm xảy ra rủi ro do tổn thất và thời điểm chi trả hoặc bồi thường luôn có khoảng cách. Khoảng cách thời gian này có thể kéo dài nhiều năm. Khi đó số phí thu được phải dựa vào dự trữ dự phòng và phải đem đầu tư để thu lãi. Vốn là yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất - kinh doanh trong nền kinh tế thị trường. Một nền kinh tế muốn tăng trưởng thì phải có một thị trường vốn phát triển lành mạnh, các kênh thu hút vốn đa dạng để có thể đáp ứng tối đa nhu cầu về vốn. Ngày nay, các công ty bảo hiểm là một kênh huy động vốn không thể thiếu của nền kinh tế và đang ngày càng được khai thác một cách hiệu quả, do phạm vi hoạt động rộng, các loại hình bảo hiểm phong phú. Thông qua các hợp đông bảo hiểm, các công ty bảo hiểm đã tập trung lượng tiền phân tán rải rác thành những quĩ tiền tệ khá lớn. Quĩ bảo hiểm đã trở thành một định chế tài chính trung gian quan trọng trên thị trường vốn. Đặc biệt, thông qua loại hình bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm đã khuyến khích các tầng lớp nhân dân tăng cường tiết kiệm và qua đó đã thu hút được một khối lượng lớn vốn nhàn rỗi để đầu tư. Điều đó khẳng định vai trò huy động vốn để đầu tư của toàn ngành bảo hiểm là vô cùng quan trọng đối với các nền kinh tế.  Tạo tâm lý an tâm trong kinh doanh cuộc sống Khi kinh doanh ngày càng phát triển, đời sống xã hội ngày càng được nâng cao thì người ta càng có nhu cầu được đảm bảo an toàn cho tương lai. Môi trường kinh doanh cũng như môi trường xã hội đang dần xuất hiện những rủi ro mới. Những rủi ro thiên nhiên như bão lũ, hạn hán, cháy rừng tự nhiên... xảy ra triền miên. Thế giới đang biến triển hết sức phức tạp, khó đoán như chiến tranh, khủng bố, xung đột. Trong tình hình như vậy, bảo hiểm chính là một giải pháp hữu hiệu, góp phần tích cực tạo ra tâm lý an tâm trong kinh doanh cuộc sống cho con người. Đối với sự phát triển kinh tế, bảo hiểm có vai trò như một đòn bẩy tâm lí, giúp ổn định quá trình đầu tư của các doanh nghiệp, tăng khả năng phát triển đối với nền kinh tế.
11 Ở một quốc gia có nền kinh tế phát triển mạnh, thì hệ thống bảo hiểm cũng phát triển một cách tương xứng để có thể đáp ứng được những yêu cầu khắt khe của nền kinh tế. Và ngược lại, một hệ thống bảo hiểm tốt có thể giúp cho nền kinh tế phát triển đi lên bằng các nghiệp vụ của mình. Các nghiệp vụ này, một phần giúp thu được nguồn tiền còn nhàn rỗi trong dân chúng, mặt khác, bảo hiểm còn có thể thu được một lượng tiền không nhỏ từ các doanh nghiệp để đem đi đầu tư và phát triển các lĩnh vực khác (mà ở đây thường là bất động sản và chứng khoán, hoặc các hoạt động phúc lợi xã hội khác), giúp tạo nên một cơ sở hạ tầng ngày càng vững chắc. Đồng thời, có thể coi bảo hiểm là một cam kết, một thỏa thuận giúp cho nền kinh tế phát triển ổn định và bền vững. 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm Bảo hiểm là ngành kinh tế có nhiều đặc điểm riêng, khác biệt với các ngành sản xuất vật chất khác. Những điểm đặc thù của ngành kinh doanh bảo hiểm có ảnh hưởng mạnh mẽ đến công tác kế toán nói chung và công tác kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh dịch vụ nói riêng. Cụ thể:  Đặc thù riêng của hoạt động kinh doanh bảo hiểm Đặc thù của hoạt động kinh doanh bảo hiểm là "sự đảo ngược của chu kỳ sản xuất kinh doanh". Việc tiêu thụ sản phẩm dựa trên quy trình: sản phẩm được bán ra trước, doanh thu được thực hiện sau đó mới phát sinh chi phí. Đây là dịch vụ tài chính đặc biệt, là hoạt động kinh doanh trên những rủi ro. Sản phẩm của bảo hiểm là sản phẩm vô hình, nó là sự đảm bảo về mặt tài chính trước rủi ro cho người được bảo hiểm kèm theo là dịch vụ có liên quan. Giá trị sử dụng của sản phẩm bảo hiểm chỉ được thực hiện sau khi mua một khoảng thời gian nhất định. Như vậy DNBH có trong tay một quỹ tài chính tập trung khá lớn, nhưng quỹ này sẽ không được sử dụng để bồi thường ngay nên DNBH có thể sử dụng lượng tiền nhàn rỗi này để đầu tư. Hoạt động kinh doanh bảo hiểm thường có sự cách biệt về thời gian giữa thời điểm ký kết hợp đồng và thời điểm nhận phí bảo hiểm (hoặc thời điểm xuất hoá đơn), giữa thời điểm ghi nhận ban đầu (trong đó có ghi nhận doanh thu từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm) và thời điểm phát sinh nghĩa vụ, nợ phải trả và chi phí phát sinh có liên quan.
12 Như vậy việc tiêu thụ sản phẩm bảo hiểm không đòi hỏi thời gian đưa sản phẩm đi tiêu thụ như việc tiêu thụ hàng hoá bình thường. Thời điểm khách hàng chấp nhận ký kết hợp đồng bảo hiểm cũng chính là thời điểm tiêu thụ sản phẩm. Đó là thời điểm doanh thu bán hàng được xác định để hạch toán.  Sản phẩm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm không như các sản phẩm thông thường Sản phẩm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói chung không có hình thái vật chất, không có quá trình nhập, xuất kho, chất lượng sản phẩm nhiều khi không ổn định. Sản phẩm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm được thể hiện bằng lợi ích cho khách hàng thông qua việc thỏa mãn nhu cầu của khách hàng, là sự đảm bảo về mặt tài chính trước rủi ro cho người được bảo hiểm kèm theo là dịch vụ có liên quan… Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh dựa trên những hợp đồng bảo hiểm, giấy chứng nhận, phiếu thu, hóa đơn,... Quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm bảo hiểm được tiến hành đồng thời, ngay cùng một thời điểm. Sản phẩm mà doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp cho khách hàng chỉ là một dịch vụ, doanh nghiệp bảo hiểm không phải bỏ ra trước chi phí sản xuất kinh doanh như các doanh nghiệp sản xuất thông thường, mà thay vào đó là các chi phí liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm: các khoản tiền bồi thường, tiền hoa hồng - những khoản tiền tạo ra dịch vụ bảo hiểm chiếm phần lớn chi phí kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm. Không giống như các hoạt động sản xuất kinh doanh khác, chi phí hoa hồng phát sinh khi bán hàng được hạch toán vào chi phí bán hàng, nhưng trong doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm khoản chi phí này được cấu thành trong giá phí bảo hiểm, vì vậy nó được hạch toán vào chi phí trực tiếp kinh doanh bảo hiểm. Đó là khoản chi mà doanh nghiệp phải trả cho các đại lý, môi giới, cộng tác viên, công ty nhượng tái bảo hiểm khi các trung gian này mang lại hợp đồng cho doanh nghiệp bảo hiểm.