Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu của đề tài là phân tích đánh giá thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong thời gian qua (giai đoạn từ năm 2011 – 2015); đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong thời gian tới giai đoạn từ 2016 – 2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---------- NGUYỄN ĐĂNG KHOA MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---------- NGUYỄN ĐĂNG KHOA MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV ĐỒNG NAI Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh (Hướng nghề nghiệp) Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGÔ QUANG HUÂN TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai” là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc của cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Ngô Quang Huân. Các số liệu trong luận văn đƣợc thu thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, đƣợc xử lý trung thực và khách quan. Đồng Nai, ngày … tháng … năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Đăng Khoa
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1.Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1 2.Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 2 3.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3 4.Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................. 3 5.Kết cấu của luận văn ......................................................................................... 4 6.Quy trình nghiên cứu của đề tài ....................................................................... 4 CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG.................................................................................................................... 5 1.1.Lý luận chung về hiệu quả kinh doanh và phân tích hiệu quả kinh doanh ............................................................................................................................. 5 1.1.1. Khái niệm về hiệu quả kinh doanh........................................................ 5 1.1.2. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh ........................... 5 1.1.3. Khái niệm phân tích hiệu quả kinh doanh ............................................ 5 1.1.4. Sự cần thiết của việc phân tích hiệu quả kinh doanh ........................... 5 1.1.5. Một số phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh ........................... 6 1.1.5.1. Phương pháp so sánh ........................................................................ 6 1.1.5.2. Phương pháp loại trừ ........................................................................ 8 1.1.5.3. Một số phương pháp phân tích khác .................................................. 9 1.2. Mô hình Thẻ điểm cân bằng ...................................................................... 10 1.2.1. Sự ra đời mô hình BSC .......................................................................... 10 1.2.2. Khái niệm Thẻ điểm cân bằng ............................................................... 11
1.2.3. Vai trò của mô hình BSC ....................................................................... 12 1.2.4. Chỉ số đo lường cốt lõi – KPI................................................................. 13 1.2.5. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh theo mô hình BSC và các chỉ số KPI .............................................................................................. 14 1.2.5.1. Phương diện tài chính ....................................................................... 14 1.2.5.2. Phương diện khách hàng ................................................................... 15 1.2.5.3. Phương diện quy trình nội bộ ............................................................ 16 1.2.5.4. Phương diện học hỏi và phát triển .................................................... 17 1.3. Các yếu tố cơ bản ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh .......................... 17 1.3.1.Các yếu tố bên ngoài ............................................................................... 17 1.3.1. 1.Các yếu tố vĩ mô ................................................................................ 17 1.3.1.2.Các yếu tố vi mô ................................................................................. 19 1.3.2. Các yếu tố thuộc môi trường bên trong ................................................. 20 1.4.Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh doanh một số Chi nhánh BIDV ... 22 1.4.1.Chi nhánh BIDV Sài Gòn ...................................................................... 22 1.4.2. Chi nhánh Ba Tháng Hai...................................................................... 22 1.4.3.Chi nhánh Bình Dƣơng.......................................................................... 23 Tóm tắt chƣơng 1 ................................................................................................. 24 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV ĐỒNG NAI ........................................................................................................... 25 2.1. Tổng quan về BIDV Đồng Nai ................................................................... 25 2.1.1. Giới thiệu về BIDV................................................................................. 25 2.1.2.Tổng quan về BIDV Đồng Nai ............................................................... 26 2.1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................... 26 2.1.2.2. Hạ tầng cơ sở và mạng lưới giao dịch............................................... 26 2.1.2.3. Cơ cấu tổ chức .................................................................................. 27 2.1.2.4. Sản phẩm dịch vụ .............................................................................. 28 2.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động của BIDV Đồng Nai ...... 28 2.2.1. Các yếu bên ngoài .................................................................................. 28
2.2.1.1.Yếu tố vĩ mô ........................................................................................ 29 2.2.1.2. Yếu tố vi mô ....................................................................................... 32 2.2.2. Các yếu tố bên trong: ............................................................................. 35 2.3 Thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong thời gian qua ...................................................................................................... 37 2.3.1. Thực trạng về phương pháp đánh giá hiện tại...................................... 37 2.3.1.1. Khía cạnh tài chính ........................................................................... 38 2.3.1.2. Khía cạnh khách hàng ....................................................................... 39 2.3.1.3. Vế khía cạnh quy trình nội bộ............................................................ 40 2.3.1.4. Về khía cạnh học hỏi và phát triển .................................................... 40 2.3.2.Thực trạng hiệu quả hoạt động theo mô hình BSC ............................... 42 2.3.2.1. Về phương diện tài chính................................................................... 42 2.3.2.2. Về phương diện khách hàng .............................................................. 45 2.3.2.3. Về phương diện quy trình nội bộ ....................................................... 49 2.3.2.4. Về phương diện học hỏi và phát triển................................................ 50 2.3.3. Phân tích nguyên nhân .......................................................................... 56 Tóm tắt chƣơng 2 ................................................................................................. 59 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA BIDV ĐỒNG NAI TRONG ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN GIAI ĐOẠN 2016 – 2020 ............................................................................................................ 60 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp .............................................................................. 60 3.1.1. Sứ mệnh của BIDV ................................................................................ 60 3.1.2. Tầm nhìn của BIDV .............................................................................. 60 3.1.3. Giá trị cốt lõi của BIDV ......................................................................... 60 3.1.4. Định hướng giá trị sản phẩm dịch vụ của BIDV .................................. 60 3.1.5. Các mục tiêu ưu tiên của BIDV ............................................................. 60 3.1.6. Định hướng phát triển của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2016 – 2020 .... 61 3.2.Giải pháp đề xuất ......................................................................................... 62 3.2.1.Giải pháp tổng thể ................................................................................... 62
3.2.2. Giải pháp cụ thể ..................................................................................... 65 3.2.1.1. Nâng cao hiệu quả tài chính .............................................................. 65 3.2.2.2. Phát triển khách hàng ....................................................................... 68 3.2.2.3. Hoàn thiện quy trình nội bộ............................................................... 71 3.2.2.4. Đẩy mạnh học hỏi và phát triển ........................................................ 73 3.3. Kiến nghị ................................................................................................... 76 3.4.3.1. Kiến nghị với BIDV Trung Ương ...................................................... 76 3.4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Đồng Nai .................................................. 77 3.4.3.3 Kiến nghị với các cơ quan ban ngành Nhà nước ................................ 78 Tóm tắt chƣơng 3 ................................................................................................. 79 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ATM Máy rút tiền tự động. BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam BIDV Đồng Nai Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đồng Nai BSC Hệ thống Thẻ điểm cân bằng (Balanced Score Card) Chi nhánh Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đồng Nai GDP Tổng sản phẩm quốc nội KPI Chỉ số đo lƣờng cốt lõi KH Khách hàng KHQT Khách hàng quan trọng LNTT Lợi nhuận trƣớc thuế NHNN Ngân hàng nhà nƣớc. NHTM Ngân hàng thƣơng mại TMCP Thƣơng mại cổ phần NIM Thu nhập từ lãi biên POS Máy chấp nhận thanh toán thẻ ROA Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản SPDV Sản phẩm dịch vụ UBND Ủy ban nhân dân Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình hoạt động của một số ngân hàng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai tại thời điểm 31/12/2015 ............................................................................................. 32 Bảng 2.2: Tỷ lệ tăng trƣởng quy mô của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015 . 42 Bảng 2.3: LNTT và NIM của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015 ................. 43 Bảng 2.4: Hiệu quả sử dụng tài sản và ROA của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015........................................................................................................................ 44 Bảng 2.5: Các chỉ tiêu kiểm soát rủi ro tín dụng của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015..................................................................................................................... 44 Bảng 2.6: Thị phần cho vay và huy động vốn của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015........................................................................................................................ 45 Bảng 2.7: Tỷ lệ tăng trƣởng và mức độ sinh lời của khách hàng. ........................... 46 Bảng 2.8: Kết quả đánh giá tổng hợp mức độ hài lòng của khách hàng khi sử dụng sản phẩm dịch vụ tại BIDV Đồng Nai năm 2016 ................................................... 47 Bảng 2.9: Chỉ tiêu khối lƣợng công việc và thời gian cung cấp sản phẩm dịch vụ của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015 ........................................................... 49 Bảng 2.10: Chỉ tiêu hoạt động và chất lƣợng dịch vụ của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015 ............................................................................................................ 50 Bảng 2.11: Các chỉ tiêu về nâng cao năng lực nhân viên tại BIDV Đồng Nai giai đoạn 2011 – 2015 ................................................................................................... 51 Bảng 2.12: Kết quả tổng hợp về mức độ thỏa mãn của nhân viên tại BIDV Đồng Nai năm 2016 ......................................................................................................... 53 Bảng 3.1: Mô hình BSC của BIDV Đồng Nai giai đoạn 2016 – 2020.................... 63
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1: Các phƣơng diện của Thẻ điểm cân bằng ............................................. 12 Hình 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của BIDV Đồng Nai ........................................... 27 Hình 2.2: Cơ cấu trình độ lao động BIDV Đồng Nai ........................................... 35 Hình 3.1: Sơ đồ chiến lƣợc BIDV Đồng Nai giai đoạn 2016 – 2020.................... 62
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam, ngành dịch vụ ngân hàng những năm gần đây đã có sự tăng trƣởng vƣợt bậc khi số lƣợng các NHTM đƣợc cấp phép thành lập gia tăng và các NHTM cũ liên tục mở rộng mạng lƣới chi nhánh. Bên cạnh đó trong xu thế hội nhập thế giới và khu vực, ngành ngân hàng phải đối mặt với những cơ hội và thách thức của xu thế hội nhập khi các Ngân hàng nƣớc ngoài đang ngày càng gia tăng về số lƣợng cũng nhƣ chất lƣợng dịch vụ, quy mô cũng nhƣ thị phần tại Việt Nam. Có thể thấy rằng đã có sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực Ngân hàng tại Việt Nam về thị phần, chất lƣợng sản phẩm dịch vụ…. Đây chính là thách thức cho các NHTM trong nƣớc phải có một sự đổi mới một cách toàn diện nếu không muốn bị tụt lại phía sau thậm chí phải hợp nhất hoặc sáp nhập, đƣợc Ngân hàng Nhà nƣớc mua lại nhƣ một số trƣờng hợp đã xảy ra trong thời gian gần đây. Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đồng Nai (BIDV Đồng Nai) hiện tại cũng đang gặp nhiều thách thức. Tuy những năm gần đây tốc độ phát triển về tổng tài sản, lợi nhuận, về các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai liên tục gia tăng nhƣng nếu so sánh với các NHTM khác trong cùng địa bàn tỉnh Đồng Nai thì vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Vì vậy để thực hiện mục tiêu đặt ra của BIDV Đồng Nai là trở thành một trong những NHTM hoạt động hiệu quả nhất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai thì vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh là một yêu cầu cấp thiết cần đƣợc đặt ra. Hiện nay, công việc đo lƣờng và đánh giá hiệu quả hoạt động của BIDV chỉ sử dụng các phƣơng pháp đánh giá truyền thống, chƣa đánh giá toàn diện, đầy đủ các khía cạnh hiệu quả hoạt động của một ngân hàng do: - Sử dụng phƣơng pháp phân tích đánh giá các chỉ số tài chính, các chỉ số này chỉ có thể phản ánh hiệu quả hoạt động trong quá khứ.
2 - Chƣa phân tích đƣợc các yếu tố tác động khác từ bên ngoài ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh trong khi môi trƣờng kinh doanh ngày nay luôn thay đổi nhanh chóng và phức tạp. - Không chú trọng đến tầm quan trọng của các tài sản vô hình khác trong ngân hàng nhƣ các yếu tố về khách hàng, nhân viên, quy trình nội bộ … Hệ thống thẻ điểm cân bằng Balanced Scored Card (BSC) là một công cụ phù hợp với thực tiễn của BIDV Đồng Nai hiện nay. Công cụ BSC không chỉ giúp Ngân hàng đánh giá hiệu quả hoạt động dựa trên việc đo lƣờng các yếu tố tài chính mà còn dựa trên việc đo lƣờng các yếu tố phi tài chính nhƣ là: sự thỏa mãn của khách hàng, chất lƣợng sản phẩm dịch vụ, quy trình nội bộ, đào tạo và phát triển…. Từ đó đƣa ra đƣợc các giải pháp khắc phục nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai. Với những lý do nêu trên và xuất phát là một nhân viên của BIDV Đồng Nai, tác giả đã chọn đề tài “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai” để làm luận văn cao học chuyên ngành Quản trị kinh doanh tại Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Hy vọng nghiên cứu của tác giả sẽ góp một phần nhỏ trong việc tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và xây dựng BIDV Đồng Nai ngày càng vững mạnh trong thời gian tới. 2. Mục tiêu nghiên cứu: 2.1.Mục tiêu chung: Vận dụng công cụ Thẻ điểm cân bằng – BSC để đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV Đồng Nai. 2.2. Mục tiêu cụ thể: - Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong thời gian qua ( giai đoạn từ năm 2011 – 2015). - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong thời gian tới: giai đoạn từ 2016 – 2020. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3 - Đối tƣợng nghiên cứu: Hiệu quả kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đồng Nai. - Phạm vi nghiên cứu: Về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2011 đến năm 2015 tại BIDV Đồng Nai và đề xuất một số giải pháp thực thi trong giai đoạn 2016 - 2020. Về không gian: BIDV Đồng Nai. - Giới hạn nghiên cứu: Do giới hạn về mặt thời gian nên tác giả không phân tích chi tiết các mục tiêu chiến lƣợc, bản đồ chiến lƣợc của BIDV Đồng Nai cũng nhƣ không xây dựng bộ chỉ số KPI cụ thể. Trong vấn đề đánh giá, tác giả chỉ dừng lại ở việc giới thiệu hệ thống kỹ thuật đo lƣờng, đánh giá trên 04 phƣơng diện tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ, học hỏi và phát triển mà không đƣa ra các trọng số, thang điểm cụ thể trong kỹ thuật đo lƣờng, đánh giá. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để đạt đƣợc mục tiêu đề ra, tác giả sử dụng phƣơng pháp định tính là phƣơng pháp chính. Bao gồm: - Phương pháp thu thập thông tin nghiên cứu tại bàn: hệ thống hóa lý luận kinh nghiệm trong nƣớc, xác định cơ sở lý luận và thực tiễn của luận văn. Từ đó tìm kiếm các thông tin thứ cấp từ các báo cáo nội bộ, các quy trình, quy định của BIDV Đồng Nai để tìm hiểu thực trạng tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai. - Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh: Thống kê mô tả các thông tin, tài liệu về các chỉ số tài chính tập hợp vào mô hình thẻ điểm cân bằng BSC. Tổng hợp, so sánh và phân tích các chỉ số tài chính bằng các công cụ Excel kết hợp sử dụng mô hình BSC để đánh giá hiệu quả kinh doanh của BIDV Đồng Nai. - Phương pháp khảo sát: lập bảng câu hỏi và tiến hành khảo sát nhân viên và khách hàng của BIDV Đồng Nai. - Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: xây dựng dàn bài và phỏng vấn trực tiếp nhân viên và khách hàng của BIDV Đồng Nai để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến
4 hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Đồng Nai thấp. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, bố cục đề tài bao gồm ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng. Chƣơng 2: Phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh tại BIDV Đồng Nai. Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV Đồng Nai trong định hƣớng phát triển giai đoạn 2016 – 2020. 6. Quy trình nghiên cứu của đề tài: Lý thuyết phân tích hiệu Mô hình thẻ điểm cân bằng - quả kinh doanh BSC Kết quả HĐKD năm 2011 Cơ sở lý thuyết – 2015 tại BIDV Đồng Nai Thống kê phân tích tổng hợp Thực trạng hiệu quả HĐKD tại BIDV Đồng Nai Kế hoạch kinh doanh năm 2016 - 2020 Giải pháp nâng cao hiệu quả HĐKD
5 CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG 1.1. Lý luận chung về hiệu quả kinh doanh và phân tích hiệu quả kinh doanh: 1.1.1. Khái niệm về hiệu quả kinh doanh: Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác và sử dụng các nguồn lực (lao động, máy móc, thiết bị, khoa học, công nghệ và vốn) nhằm đạt đƣợc các mục tiêu mà doanh nghiệp đã đặt ra, với chi phí bỏ ra ít nhất nhƣng đạt đƣợc kết quả cao nhất. Bản chất của hiệu quả kinh doanh là phản ánh mặt chất lƣợng của các hoạt động sản xuất kinh doanh, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực để đạt đƣợc mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận. 1.1.2. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh: Kết quả của hoạt động phân tích hiệu quả kinh doanh giúp cho tổ chức có thể đánh giá trình độ khai thác và sử dụng các nguồn lực đã có so với mục tiêu đề ra. Kinh doanh hiệu quả cũng giúp tổ chức có khả năng thúc đẩy tiến bộ khoa học công nghệ, tạo cơ sở cho việc thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa sản xuất. Sự khan hiếm các nguồn lực và môi trƣờng cạnh tranh gay gắt đòi hỏi tổ chức phải không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh để có thể tồn tại đƣợc. 1.1.3. Khái niệm phân tích hiệu quả kinh doanh: Phân tích hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là đi sâu nghiên cứu quá trình và kết quả hoạt động kinh doanh theo yêu cầu của quản lý kinh doanh, căn cứ vào các tài liệu thống kê và các thông tin kinh tế khác, bằng những phƣơng pháp nghiên cứu thích hợp, phân giải mối quan hệ giữa các thành phần kinh tế nhằm làm rõ bản chất của hoạt động kinh doanh, nguồn tiềm năng cần đƣợc khai thác, trên cơ sở đó đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp (Phạm Văn Đƣợc, 2008). 1.1.4. Sự cần thiết của việc phân tích hiệu quả kinh doanh:
6 Phân tích hoạt động kinh doanh là công cụ để phát hiện những khả năng tiềm tàng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và còn là công cụ để cải tiến quản lý trong kinh doanh. Phân tích hoạt động và hiệu quả kinh doanh là cơ sở quan trọng để ra các quyết định kinh doanh. Phân tích kinh doanh còn là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa rủi ro trong kinh doanh, trên cơ sở kết quả phân tích, doanh nghiệp dự đoán các rủi ro trong kinh doanh có thể xảy ra và các phƣơng pháp phòng ngừa phù hợp trƣớc khi chúng xảy ra. Đối với một bộ phận các đối tƣợng bên ngoài là những ngƣời không trực tiếp điều hành nhƣng họ có mối quan hệ về quyền lợi với doanh nghiệp, thông qua tài liệu và kết quả phân tích giúp họ có những quyết định đúng đắn trong việc hợp tác, đầu tƣ, hay cung cấp các mức hạn mức tín dụng… 1.1.5. Một số phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh: 1.1.5.1. Phương pháp so sánh: Phƣơng pháp so sánh là phƣơng pháp đƣợc sử dụng phổ biến trong phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh, nhằm để đánh giá chung, đánh giá khái quát tình hình biến động của các chỉ tiêu phân tích. Khi sử dụng phƣơng pháp so sánh trong phân tích kinh tế phải giải quyết những vấn đề cơ bản sau: a. Xác định gốc so sánh: Tiêu chuẩn so sánh là chỉ tiêu của một kỳ đƣợc lựa chọn làm căn cứ để so sánh, đƣợc gọi là gốc so sánh. Tuỳ theo mục đích nghiên cứu mà ta lựa chọn gốc so sánh cho thích hợp, các gốc so sánh có thể là: - Tài liệu năm trƣớc (kỳ trƣớc) nhằm đánh giá xu hƣớng phát triển của chỉ tiêu. - Các mục tiêu đã dự kiến (kế hoạch, dự báo, định mức) nhằm đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch, dự toán, định mức.
7 - Các chỉ tiêu bình quân của ngành, khu vực kinh doanh, nhu cầu đơn đặt hàng nhằm khẳng định vị trí của doanh nghiệp và khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng. b. Mục đích so sánh: - Qua so sánh đánh giá đƣợc kết quả của việc thực hiện các mục tiêu do đơn vị đặt ra. Muốn vậy cần phải so sánh giữa kết quả đạt đƣợc với mục tiêu đặt ra, giữa thực tế với kế hoạch. - Qua so sánh biết đƣợc tốc độ, nhịp điệu phát triển của các hiện tƣợng và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua việc so sánh giữa kết quả kỳ này với kết quả kỳ trƣớc (kết quả năm sau với kết quả năm trƣớc). - Qua so sánh cho ta biết đƣợc mức độ tiên tiến hay lạc hậu của từng đơn vị trong quá trình thực hiện các mục tiêu do chính đơn vị đặt ra. Muốn vậy cần phải so sánh giữa kết quả của doanh nghiệp với các doanh nghiệp khác có cùng loại hình quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh và so sánh giữa kết quả của từng đơn vị bộ phận với kết quả bình quân của tổng thể. c. Điều kiện có thể so sánh được: Để kết quả so sánh có ý nghĩa và chính xác thì điều kiện tiên quyết là các chỉ tiêu đem đi so sánh phải đồng nhất về mặt thời gian, không gian, nội dung kinh tế, phƣơng pháp tính toán và đơn vị tính. d. Kỹ thuật so sánh: - So sánh số tuyệt đối: Là hiệu số giữa trị số kỳ phân tích và trị số kỳ gốc của chỉ tiêu kinh tế. Việc so sánh này cho thấy biến động về quy mô, khối lƣợng của chỉ tiêu phân tích. - So sánh số tƣơng đối: là thƣơng số giữa trị số kỳ phân tích và trị số kỳ gốc của chỉ tiêu kinh tế. Việc so sánh này biểu hiện kết cấu, mối quan hệ tốc độ phát triển… của chỉ tiêu phân tích. - So sánh số bình quân: là số biểu hiện mức độ về mặt lƣợng của các đơn vị bằng cách sau: Bằng mọi chênh lệch trị số giữa các đơn vị đó, nhằm phản ánh khái quát đặc điểm của từng tổ, một bộ phận hay tổng thể các hiện tƣợng có cùng tính
8 chất. So sánh số bình quân ta sẽ đánh giá đƣợc tình hình chung, sự biến động về số lƣợng, chất lƣợng trong quá trình sản xuất kinh doanh, đánh giá xu hƣớng phát triển của doanh nghiệp. 1.1.5.2. Phương pháp loại trừ: Là phƣơng pháp dùng để xác định mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh bằng cách khi xác định mức độ ảnh hƣởng của nhân tố này thì loại trừ mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố khác. a. Phương pháp thay thế liên hoàn: là phƣơng pháp xác định mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố bằng số tƣơng đối và số tuyệt đối. Phƣơng pháp này bao gồm một số nội dung và trình tự sau: - Xác định số lƣợng các nhân tố ảnh hƣởng, mối quan hệ của chúng với chỉ tiêu phân tích, từ đó xác định đƣợc công thức tính của chỉ tiêu phân tích. - Sắp xếp thứ tự các nhân tố từ trái sang phải, từ nhân tố số lƣợng sang nhân tố chất lƣợng; Trƣờng hợp có nhiều nhân tố số lƣợng (chất lƣợng) cùng ảnh hƣởng thì nhân tố chủ yếu xếp trƣớc, nhân tố thứ yếu xếp sau và không đƣợc đảo lộn trình tự. - Tiến hành lần lƣợt thay thế từng nhân tố một theo trình tự. Nhân tố nào đƣợc thay thế, nó sẽ giữ nguyên giá trị thực tế từ đó; còn các nhân tố chƣa đƣợc thay thế phải giữ nguyên giá trị ở kỳ gốc hoặc kỳ kế hoạch. Thay thế xong một nhân tố, phải tính ra cụ thể kết quả lần thay thế đó. - Có bao nhiêu nhân tố thì thay thế bấy nhiêu lần và tổng hợp ảnh hƣởng của các nhân tố phải bằng với đối tƣợng phân tích. - Lần lƣợt thay thế nhân tố kế hoạch bằng nhân tố thực tế theo trình tự, mỗi lần thay thế tính ra đƣợc chỉ tiêu phân tích mới, rồi so sánh với chỉ tiêu phân tích đã tính ở bƣớc trƣớc. Ta sẽ xác định mức độ ảnh hƣởng của nhân tố vừa thay thế. b. Phương pháp số chênh lệch: Phƣơng pháp số chênh lệch là một dạng đặc biệt của phƣơng pháp thay thế liên hoàn. Đƣợc dùng để phân tích mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố đến chỉ tiêu phân tích. Là dạng đặc biệt của phƣơng pháp thay thế liên hoàn nên phƣơng pháp số
9 chênh lệch vẫn tuân thủ theo nội dung và trình tự các bƣớc của phƣơng pháp thay thế liên hoàn, nhƣng khác ở chỗ là lấy chênh lệch của các nhân tố giữa 2 kỳ để xác định mức độ ảnh hƣởng. 1.1.5.3. Một số phương pháp phân tích khác: a. Phương pháp cân đối: Phƣơng pháp cân đối dựa trên cơ sở là sự cân bằng về lƣợng giữa hai mặt của các yếu tố với quá trình kinh doanh. Ví dụ nhƣ giữa tài sản với nguồn vốn hình thành; giữa các khoản phải thu và các khoản phải trả … Khác với phƣơng pháp thay thế liên hoàn và phƣơng pháp số chênh lệch, phƣơng pháp cân đối đƣợc sử dụng để tính mức độ ảnh hƣởng của từng nhân tố khi chúng có quan hệ tổng với chỉ tiêu phân tích. Để tính ảnh hƣởng của nhân tố nào đó chỉ việc tính chênh lệch giữa thực tế với kế hoạch (kỳ gốc) của bản thân nhân tố đó mà không cần quan tâm đến các nhân tố khác b. Phương pháp phân tích cụ thể: Để đánh giá đƣợc phong phú, chính xác hơn các kết quả đạt đƣợc nhằm ghi rõ thực chất hiện tƣợng và quá trình kinh tế, ngƣời ta có thể chi tiết kết quả kinh doanh theo nhiều hƣớng khác nhau. - Chi tiết theo các bộ phận (yếu tố) cấu thành chỉ tiêu. Với chi tiết này nhằm thấy rõ kết cấu của các chỉ tiêu và vai trò ảnh hƣởng của từng bộ phận đến chỉ tiêu. - Chi tiết theo thời gian: Các kết quả kinh doanh có thể là kết quả của một quá trình trong từng khoảng thời gian nhất định. Mỗi khoảng thời gian khác nhau chịu tác động của các nguyên nhân khác nhau. Việc phân tích chi tiết kết quả kinh doanh theo thời gian (quý, tháng, tuần, ngày) sẽ giúp cho doanh nghiệp đánh giá chính xác và đúng đắn kết quả sản xuất kinh doanh, từ đó đề ra các biện pháp thiết thực trong từng khoảng thời gian. - Chi tiết theo địa điểm (phạm vi kinh doanh): kết quả kinh doanh có thể do nhiều bộ phận theo phạm vi và địa điểm khác nhau tạo nên. Việc phân tích chi tiết kết quả kinh doanh theo địa điểm sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá đúng đắn, cụ thể hơn kết quả công tác của từng bộ phận, từng phạm vi và địa điểm khác nhau, nhằm
10 khai thác mặt mạnh, mặt yếu kém của từng bộ phận và phạm vi hoạt động khác nhau. 1.2. Mô hình Thẻ điểm cân bằng: 1.2.1. Sự ra đời mô hình BSC: Vào năm 1990, Học viện Nolan Norton, bộ phận nghiên cứu của KPMG bảo trợ cho một cuộc nghiên cứu đa công ty trong thời gian một năm với đề tài “ Đo lƣờng hiệu suất hoạt động của tổ chức trong tƣơng lai”. David P.Norton, giám đốc điều hành viện là ngƣời phụ trách dự án và Robert S.Kaplan làm cố vấn chuyên môn cùng đại diện mƣời ba công ty từ các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, công nghiệp nặng và công nghệ cao định kỳ gặp gỡ nhau hai tháng một lần nhằm phát triển một mô hình đo lƣờng hiệu quả hoạt động mới. Từ đó thuật ngữ Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scored Card – BSC) ra đời. (Kaplan & Norton, 1996) Thẻ điểm cân bằng đƣợc nhóm nghiên cứu chứng minh tính khả thi và mang lại những lợi ích của một hệ thống đo lƣờng cân bằng. Kết quả nghiên cứu đƣợc tóm lƣợc đăng trên tờ báo Harvard Business Review số tháng 1 và tháng 2 năm 1992 có tên “Thẻ điểm cân bằng – những thƣớc đo thúc đẩy sự hiệu quả hoạt động”. Hai ông cũng miêu tả tầm quan trọng của việc chọn lựa các thƣớc đo trong Thẻ điểm cân bằng làm căn cứ theo thành công chiến lƣợc trên bài báo mang tên “Áp dụng mô hình Thẻ điểm cân bằng trong thực tiễn” trên tờ báo Harvard Business Review số tháng 9 và tháng 10 năm 1993. Trong thực tế, Thẻ điểm cân bằng đã phát triển từ một hệ thống đo lƣờng đƣợc cải tiến thành một hệ thống quản lý cốt lõi (Kaplan & Norton, 1996 Tóm lƣợc những phát triển này đƣợc đăng tải trên thời báo Harvard Business Review số tháng 1 và tháng 2 năm 1996 với tiêu đề “Sử dụng Thẻ điểm cân bằng nhƣ một hệ thống quản lý chiến lƣợc”. Các yếu tố của hệ thống mới này đƣợc miêu tả trong quyển sách đầu tiên của hai ông mang tên “ Thẻ điểm cân bằng: Biến chiến lƣợc thành hành động – The Balanced Scorecard: Translating Strategy into Action”. Trong suốt bốn năm tiếp theo hai ông đã theo dõi kết quả của một loạt các công ty thí điểm và nhận thấy các công ty này đạt đƣợc kết quả vƣợt trội chỉ trong hai đến